hewa

 Binêre herwiha: Hewa

Kurdî

Bilêvkirin

• IPA^(kilîd): /hɛˈwɑː/
• Deng (Bidlîs)^ⓘ
• Kîtekirin: he·wa

Navdêr

Zayenda nêr a binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	hewa	hewa
Îzafe	hewayê	hewayên
Çemandî	hewayî	hewayan
Nîşandera çemandî	wî hewayî	wan hewayan
Bangkirin	hewayo	hewayino
Zayenda nêr a nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	hewayek	hewayin
Îzafe	hewayekî	hewayine
Çemandî	hewayekî	hewayinan

Hewa.

hewa nêr

1. esman û cihên dî yên vala li raserî erdê
2. gazên seqayê anku atmosferê pêk tînin (nîtrojen û oksîjen)
3. seqayê derve
4. seqayê em nefes dikin
5. livîna li raserî erdê
6. rewşa seqayî (baran û berf û ba û ewr û sarma û germa yan yek yan hin ji wan)
7. ba

Ji wêjeya klasîk

• Enqa ne şigara kes e davan tu biçîn ver
  Dava ko li 'enqa tu vedî bad-i hewa girt
  Herkes seherê talibê tiştek bi çimen hat — (— (Dîwana Melayê Cizirî ~1640, Melayê Cizîrî))

Bi alfabeyên din

• kurdî-erebî: ھەوا‎

Herwiha

• hawa

Jê

 

• bihewa
• bihewatî
• bihewayî
• bêhewa
• bêhewatî
• bêhewayî
• hewadar
• hewadarî
• hewader
• hewaderî
• hewagir
• hewagirî
• hewaker
• hewakerî
• (lêker) hewa ketin (“hilketin, ji cihek nizm çûn yek bilind”)
• (navdêr) hewaketin
• hewanas
• hewanasî
• hewante
• hewanteyî
• hewayî
• hewazan
• hewazanî

Bide ber

• Hewa

Têkildar

• atmosfer
• ba
• keşa
• seqa

Etîmolojî

Hevreha soranî ھەوا‎ (hewa), farisî هوا‎ (heva), pehlewî heva, hexamenişî hveyav- ji zimanên îranî, ji hu- (baş, xweş, bixêr - binere "huner, horî") + *-veyav (ba), bide ber avestayî vaytî-, sanskrîtî वायु (vayû, “ba”) hemû ji proto-hindûewropî *h₂wḗh₁- (“ba hatin”) ku herwiha serekaniya ba ya kurdî ye jî. هَوَاء‎ (hawāʾ) ya erebî, hava ya tirkî, ہوا‎ (heva) ya urdûyî, हवा (heva) ya hindî, ਹਵਾ (heva) ya puncabî û hewa ya swahîlî ji zimanên îranî hatine wergirtin.

Werger

• Abazayî: хӏауа (ḥāwā)
• Abenakî: awan
• Abxazî: аҳаир (āḥāir)
• Adîgeyî: жьы (ž̍ə)
• Afrîkansî: lug → af
• Albanî: gaft n, ajër → sq n
• Almaniya Pennsylvania: Luft
• Almanî: Luft → de m

  Elmanîşî: Luft m

• Altayiya başûrî: кей (key), јел (ǰel)
• Amharî: አየር n (ʾäyär)
• Aramî:

  Siryaniya klasîk: ܐܐܪ‎ g (ʾāʾar), ܦܘܚܐ‎ n (pawḥā)

• Aromanî: aerã m, air nt
• Asamî: বায়ু (bayu)
• Astûrî: aire → ast n
• Avarî: гьава (hawa)
• Azerî: hava → az
• Baskî: aire → eu
• Başkîrî: һауа (hawa)
• Bayerî: luft
• Belarusî: паве́тра nt (pavjétra)
• Bengalî: বায়ু → bn (baẏu)
• Bretonî: aer → br m
• Bulgarî: въ́здух n (vǎ́zduh)
• Burmayî: လေ → my (le)
• Buryatî: агаар (agaar)
• Çamicuroyî: timili
• Çeçenî: хӏаваъ (hawaʾ)
• Çekî: vzduch → cs n
• Çerokî: ᎤᏃᎴ (unole)
• Çînî:

  Kantonî: 空氣 (hung¹ hei³)

  Dunganî: кунчи (kunči)

  Hakkayî: 空氣 (khûng-hi)

  Mandarînî: 空氣 → zh (kōngqì)

  Min dongî: 空氣 (kŭng-ké)

  Minnanî: 空氣 → zh-min-nan (khong-khì)

  Wuyî: 空氣 (khon qi)

• Çuvaşî: сывлӑш (syvlăš)
• Dalmatî: aria
• Danmarkî: luft → da g, atmosfære → da g
• Dargwayî: гьава (hava)
• Divehî: ވައި‎ → dv (vai)
• Erebî: هَوَاء‎ → ar n (hawāʾ)

  Erebiya misrî: هوا‎ n (hawā)

  Erebiya fasî: هْوا‎ n (hwa)

• Ermenî: օդ → hy (ōd)
• Erzayî: кошт (košt)
• Esperantoyî: aero
• Estonî: õhk → et
• Evenî: воздух (wozduh), нулун (nulun), эдэн (ədən)
• Farisî: هوا‎ → fa (havâ), جو‎ → fa (javv)
• Ferî: luft m
• Fînî: ilma → fi
• Fransî: air → fr n
• Friyolî: aiar n, ajar n
• Frîsî: loft, lucht
• Gaelîka skotî: adhar n, àidhear n, àile n, gaoth m, iarmailt m
• Gagawzî: hava
• Galîsî: aire → gl n, ar → gl n
• Gujaratî: વાયુ → gu (vāyu)
• Gurcî: ჰაერი → ka (haeri)
• Guwaranî: yvytu
• Hawayî: ea
• Hawsayî: iska → ha
• Higaononî: kalamag
• Hindî: हवा → hi m (havā), वायु → hi m (vāyu)
• Hîlîgaynonî: hangin
• Hmongî: cua
• Holendî: lucht → nl m
• Indonezî: udara → id
• Iştihardî: havä
• Îbranî: אוויר / אֲוִיר‎ → he n (avír)
• Îdoyî: aero → io
• Îgboyî: ekuku
• Îngilîziya kevn: lyft m
• Îngilîzî: air → en
• Îngriyî: vozduha, luhti
• Îngûşî: фо (fo)
• Înterlîngua: aere
• Îrlendî: aer → ga n
• Îtalî: aria → it m
• Îzlendî: loft → is nt
• Japonî: 空気 → ja (くうき, kūki), 天空 → ja (てんくう, tenkū)
• Kabardî: хьэуа (ḥăwā)
• Kalalîsûtî: silaannaq
• Kalmîkî: аһар (ahar)
• Kannadayî: ಗಾಳಿ → kn (gāḷi), ವಾಯು → kn (vāyu)
• Karaçay-balkarî: хауа
• Karakalpakî: xawa
• Karelî: ilma
• Kaşûbî: lëft n
• Katalanî: aire → ca n
• Keçwayî: wayra → qu
• Kirgizî: аба → ky (aba)
• Kîkûyûyî: rĩera 5
• Kîngalî: වාතය → si (wātaya)
• Koreyî: 공기 → ko (gonggi)
• Kornî: ayr n
• Korsîkayî: aria → co
• Kumikî: гьава (hawa)
• Lakî: гьава (hawa)
• Latgalî: gaiss
• Latînî: aer → la n
• Latviyayî: gaiss → lv n
• Lawsî: ອາກາດ (ʼā kāt)
• Lezgînî: гьава (hava)
• Lîtwanî: oras → lt n
• Luksembûrgî: Loft m
• Makedonî: воздух n (vozduh)
• Malagasî: rivotra → mg
• Malayalamî: വായു → ml (vāyu)
• Malecite-passamaquoddyî: ewon inan
• Malezî: udara → ms, hawa
• Maltayî: arja m
• Manksî: aer m
• Maorî: hau → mi, hau takiwā
• Maorî: āngi
• Mapuçî: neyenmapu
• Maratî: हवा (havā)
• Mariya rojhilatî: юж
• Mecarî: levegő → hu
• Misrî: (ṯꜣw n), (nf n)
• Mîrandî: aire n
• Mohawkî: ówera
• Mokşayî: кожф (kožf)
• Mongolî:

  Kirîlî: агаар → mn (agaar)

• Nahwatlî: ejekatl → nah
• Navajoyî: níłchʼi
• Nedersaksî:

  Almaniya jêrîn a almanî: luff, luft

• Nenetsiya tundra: инд’
• Nepalî: हावा → ne (hāwā)
• Normandî: air n
• Norwecî:

  Norweciya bokmålî: luft → no n an m

  Norweciya nînorskî: luft → nn m

• Oksîtanî: aire → oc n, ària → oc
• Oriyayî: ବାୟୁ → or (bayu)
• Osetî: уӕлдӕф (wældæf)
• Osmanî: هوا‎ (havâ), جو‎ (cevv)
• Oygurî: ھاۋا‎ (hawa)
• Ozbekî: havo → uz
• Partî: havä
• Pehlewî: havä
• Peştûyî: هوا‎ → ps (hawā)
• Polonî: powietrze → pl nt
• Portugalî: ar → pt n
• Puncabî: ਹਵਾ (havā), ਵਾਯੂ (vāyū)
• Qazaxî: ауа (aua)
• Qiptî: ⲁⲏⲣ n (aēr), ⲛⲓϥⲓ n (nifi), ⲁⲏⲣ n (aēr), ⲛⲓϥⲉ n (nife)
• Romancî: ajer, aria, leer
• Romanyayî: aer → ro nt, văzduh → ro n, eter → ro n, atmosferă → ro m
• Rusî: во́здух n (vózdux), пове́трие nt (povétrije)
• Rusînî: воздух n (vozdux)
• Samiya bakurî: áibmu
• Samoayî: 'ea
• Sanskrîtî: वायु → sa (vāyu), वात → sa (vāta)
• Sardînî: aera, àeri, àghera, àiri, ari, ària
• Sebwanoyî: hangin
• Sicîlî: aria → scn m, ariu → scn n
• Silesî: luft n, powjytře nt
• Sindhî: ھوا‎ → sd (havā)
• Sirboxirwatî:

  Kirîlî: ва̀здӯх, зра̑к n

  Latînî: vàzdūh → sh n, zrȃk → sh n

• Slaviya kevn:

  Kirîlî: въздоухъ n (vŭzduxŭ)

• Slaviya rojavayî ya kevn: аѥръ n (ajerŭ)
• Slovakî: vzduch n
• Slovenî: zrak → sl n
• Somalî: hawo
• Sorbî:

  Sorbiya jêrîn: pówětš n

  Sorbiya jorîn: powětr n

• Spanî: aire → es n
• Svanî: ჰაჲერ (hayer)
• Swahîlî: hewa → sw
• Swêdî: luft → sv g, atmosfär → sv g
• Şorî: чел
• Tabasaranî: гьава (hava)
• Tacikî: ҳаво → tg (havo)
• Tagalogî: hangin → tl, ere
• Tamîlî: வாயு → ta (vāyu), காற்று → ta (kāṟṟu)
• Tatiya cihû: гьово (hovo)
• Tatî: гьово
• Tayî: อากาศ → th
• Telûgûyî: గాలి → te (gāli), వాయువు → te (vāyuvu)
• Temazîxtiya atlasa navendî: ⴰⴹⵓ (aḍu)
• Teteriya krîmî: ava
• Teterî: һава → tt (hawa)
• Tigrînî: ኣየር (ʾayär)
• Tirkî: hava → tr
• Tirkmenî: howa, asman → tk
• Tîbetî: རླུང (rlung)
• Tupînambayî: ybytu
• Tuvanî: агаар (agaar)
• Udmurtî: воздух (vozdux), омыр (omyr)
• Urdûyî: ہوا‎ m (havā), وایو‎ m (vāyu)
• Uteyî: nɨ'gar
• Ûkraynî: пові́тря nt (povítrja)
• Venîsî: aria → vec m, aiere n, agere n
• Vepsî: il’m
• Viyetnamî: không khí → vi
• Volapûkî: lut → vo
• Walonî: air → wa m
• Weylsî: awyr → cy g
• Wolofî: péex
• Xakasî: кии (kii)
• Ximêrî: អាកាស → km (ʼaakaah)
• Xosayî: umoya
• Yakutî: салгын (salgın)
• Yidîşî: לופֿט‎ m (luft), אַוויר‎ n (aver)
• Yorubayî: òfúrufú
• Yûnanî: αέρας → el n (aéras)

  Kevn: ἀήρ n (aḗr), αἰθήρ n (aithḗr)

• Zhuangî: hoengheiq, hoeng, heiq
• Zuluyî: umoya → zu 3

Ev qismê Wergerê ji agahiyên naveroka vê guhertoya gotara wekhev a li ser Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.