nû: Cudahiya di navbera guhartoyan de

Bi înteraktîvî li dîroka rûpelê bigere

← Cudahiya kevntir Cudahiya nûtir →

Content deleted Content added

DîtbarîWîkînivîs

Inline

Guhartoya 20:31, 28 çiriya paşîn 2020

Binêre herwiha: nu û nü

Kurmancî

Bilêvkirin

IPA^(kilîd): /nuː/
- (rojhilatî) IPA: [[Kategorî:Bilêvkirina IPAyê bi Ji kerema xwe koda zimanî lê zêde bikin.]]
Kîtekirin: nû

Rengdêr

Pozîtîv	Komparatîv	Sûperlatîv
nû	nûtir	herî nû nûtirîn

nû

taze, teze, cedîd, ne kevn

tişta/ê ku ne ji mêj ve çêbûye yan hatiye çêkirin:
bikarneînayî, tişta/ê ku hê nehatiye bikaranîn yan tenê kêm hatiye bikaranîn
- cilên nû, pêlavên nû
tişta/ê ku cihê tiştekî berî xwe digire:
- Fermanên nû ji generalê wan hatin.
destpêk, li destpêka tiştekî/ê:
- Ez ê serê sala nû bêm te bibînim.
tişta/ê ku ne ji mêj ve hatiye dîtin yan hayjêbûn
- Parîs ji min re nû bû.
ya / yê ne ji mêj ve bûye tiştek:
- du xwendekarên nû li zanîngehê
guherî, ya / yê wek xwe nemaye:
- Ew bûye mirovek nû.

Ji wêjeya klasîk

Lê xettê reyhanî li dêm
Katib ji nû i'rab-i da
Nazikqeda nûrînbeşerMelayê Cizîrî, Dîwana Melayê Cizirî, ~1640

Bi alfabeyên din

kurdî-erebî: نوو
kurdî-krîlî: ну

Herwiha

new-
nev-
nuh
nûh
nwê (soranî)
nwî (behdînanî)
nî (behdînanî)
nûv

Dijmane

kevn

Hevmane

Jê

Berhevdan

Bi zaravayên din

Soranî: نوێ (nwê)
kurdiya başûrî: nü
goranî/hewramî: no
Zazakî: newe

Etîmolojî

Hevreha soranî نوێ‎ (nwê), kurdiya başûrî nü, hewramî no, zazakî newe, farisî نو‎‎ (now), belûçî نوک‎ (nok), pehlewî 𐭭𐭥𐭪𐭩‎ / 𐫗𐫇𐫃‎ (nwk/nwg /nōg/), peştûyî نوی‎‎ (nevey, nivey), osetî нӕуӕг (næwæg) û ног (nog), bextiyariya kevn νωγο (nōgo), avestayî 𐬥𐬀𐬎𐬎𐬀‎ (nauua, /newe/)... sanskrîtî नव (náva), hindî नवा (navā)... hîtîtî 𒉋𒀸 (nēwas), luwiyayî 𒈾𒀀𒌑𒉿𒋾 (nāúwati)... bulgarî нов (nov), çekî nový, polonî nowy, rûsî но́вый (nóviy)... latînî novus, îtalî novo, nuovo, portugalî novo, spanî nuevo, fransî neuf, nouveau... yûnaniya kevn û nû νέος (néos)... ermeniya kevn û nû նոր (nor)... lîtwanî naũjas... bretonî nevez, îrlandî nua... almanî neu, danmarkî/norwecî/swêdî ny, holandî nieuw, inglîzî new... hemû ji proto-hindûewropî *néwos, *néwyos (nû).

Çavkanî

Chyet, Michael L. (2003): Kurdish-English Dictionary, Ferhenga Kurmancî-Inglîzî, Yale University Press.
Horn, Paul. (1893): Grundriss der neupersischen Etymologie [Bingehê etîmolojiya farisî] (bi almanî). Strassburg
Mackenzie, D. N. (1971), A Concise Pahlavi Dictionary, London, New York, Toronto: Oxford University Press.
Pokorny, Julius, Ferhenga etîmolojî ya hindûewropî ["Indogermanisches etymologisches Wörterbuch (bi almanî)"], Bern, 1959
The Tower of Babel - An Etymological Database Project [Birca Babilê - Projeyeke Danegeha Etîmolojî] (bi îngilîzî û rusî): http://starling.rinet.ru/
Tsabolov, R. L., Ferhenga etîmolojî ya zimanê kurdî ["Цаболов, Р. Л.: Эмцмолоƨцческцц̆ словарь курδскоƨо языка"], Moskova, 2001-2010
Watkins, Calvert, The American Heritage Dictionary of Indo-European Roots [arşîv], Houghton Mifflin Co., 2007, çapa 2em

Werger

Afrîkansî: nuut → af
Bambarayî: kurra → bm
Çekî: nový → cs
Çînî: 新 → zh(的)
Danmarkî: ny → da
Dogonî: kana
Almanî: neu → de, frisch → de
Erebî: جديد (cedîd)
Esperantoyî: nova → eo
Estonî: uus → et
Farisî: تازه‎ → fa, جدید‎ → fa, نو‎ → fa
Ferî: nýggjur → fo
Fînî: uusi → fi
Fransî: nouveau → fr nêr, nouvel → fr nêr, nouvelle → fr mê
Frîsî: nij → fy
Hindî: नया → hi (nayā)
Holendî: nieuw → nl
Mecarî: új → hu
Îdoyî: nova → io
Îngilîzî: new → en
Îngilîziya kevn: niwe → ang
Îtalî: nuovo → it
Îzlendî: nýr → is
Japonî: 新しい → ja (ataarshii)
Katalanî: nou → ca
Latînî: novus → la
Malagasî: vaovao → mg
Mayayiya yukatekî: tumben
Norwecî: ny → no
Papyamentoyî: nobo → pap
Polonî: nowy → pl
Portugalî: novo → pt
Rusî: новый → ru (novyj)
Sirananî: nyun → srn
Spanî: nuevo → es nêr, nueva → es mê
Swahîlî: -pya → sw
Swêdî: ny → sv
Tagalogî: bágo → tl
Tirkî: yeni → tr
Yûnanî: νέος → el (néos), καινούργιος → el (kainoúrgios)
Zuluyî: -sha → zu

Hoker

nû

aniha, niha, vê gavê:
- Ez nû hatim.
ji nû ve, dîsa, dubare, cardin

Werger

@@ Rêz 30: / Rêz 30: @@
 ==== Ji wêjeya klasîk ====
 * ''Lê xettê reyhanî li dêm<br />Katib ji '''nû''' i'rab-i da<br />Nazikqeda '''nû'''rînbeşer''{{dîwanacizirî}}
+==== Bi alfabeyên din ====
+* {{ku-ar}}: {{ku-Arab|نوو}}
+* {{ku-kr}}: [[ну]]
 ==== Herwiha ====
@@ Rêz 42: / Rêz 46: @@
 * [[nûv]]
 }}
-==== Bi alfabeyên din ====
-* {{ku-ar}}: {{ku-Arab|نوو}}
-* {{ku-kr}}: [[ну]]
 ==== Dijmane ====
@@ Rêz 55: / Rêz 55: @@
 * [[taze]], [[teze]]
-==== Bikaranîn ====
+==== Jê ====
-{{(|vn=no}}
+{{(|stûn=3}}
+* [[nipînû]]
-''Lêker'':
-* [[nû bûn]]
+* [[nûçe]]
-* [[nû kirin]]
+* [[nûjen]]
+* [[nûjenî]]
-{{-}}
+* [[nûjenxwaz]]
-''Navdêr'':
-* [[nûbûn]]
+* [[nûjenxwazî]]
-* [[nûkirin]]
+* [[nûxwaz]]
+* [[nûxwazî]]
-{{-}}
+* [[nûyandin]]
-''Rengdêr'':
-* [[nûbûyî]]
+* [[nûyandî]]
-* [[nûkirî]]
+* [[nûyîn]]
+* [[nûyîtî]]
+* [[venûyandin]]
+* [[venûyîn]]
+* {{mj|Lêker}} [[nû bûn]]
+* {{mj|Lêker}} [[nû kirin]]
+* {{mj|Navdêr}} [[nûbûn]]
+* {{mj|Navdêr}} [[nûkirin]]
+* {{mj|Rengdêr}} [[nûbûyî]]
+* {{mj|Rengdêr}} [[nûkirî]]
 {{)}}
@@ Rêz 75: / Rêz 84: @@
 * [[nûtirîn]], [[herî]] nû
-==== Bi zaravayên kurdî ====
+==== Bi zaravayên din ====
-* Kurmancî: [[nû]]
+* {{Z|ckb}}: [[نوێ]] ([[nwê]])
-* Soranî: [[نوێ]] ([[nwê]])
 * [[kurdiya başûrî]]: [[nü]]
 * goranî/hewramî: [[no]]
-* zazakî: [[newe]]
+* {{Z|zza}}: [[newe]]
 ==== Etîmolojî ====
@@ Rêz 95: / Rêz 103: @@
 * {{Watkins}}
 </small>
-==== Jê ====
-{{stûn|
-* [[nipînû]]
-* [[nûçe]]
-* [[nûjen]]
-* [[nûjenî]]
-* [[nûjenxwaz]]
-* [[nûjenxwazî]]
-* [[nûxwaz]]
-* [[nûxwazî]]
-* [[nûyandin]]
-* [[nûyandî]]
-* [[nûyîn]]
-* [[nûyîtî]]
-* [[venûyandin]]
-* [[venûyîn]]
-}}
 ==== Werger ====
@@ Rêz 126: / Rêz 116: @@
 * {{Z|eo}}: {{W|eo|nova}}
 * {{Z|et}}: {{W|et|uus}}
-* {{Z|fa}}: {{W|fa|تازه}}, {{W|fa|جدید}},  {{W|fa|نو}}
+* {{Z|fa}}: {{W|fa|تازه}}, {{W|fa|جدید}}, {{W|fa|نو}}
 * {{Z|fo}}: {{W|fo|nýggjur}}
 * {{Z|fi}}: {{W|fi|uusi}}