rûvî

	Bikarhênerek dixwaze ev peyv were standardkirin. Ji kerema xwe tevlî nîqaşa li ser Daxwazên standardkirinê bibin.(+)
	rovî  / rûvî  / rîvî

Kurmancî

Bilêvkirin

•  IPA^(kilîd): /ruːˈviː/
  • (rojhilatî)  IPA^(kilîd): /rʉːˈviː/
• Kîtekirin: rû·vî

Navdêr 1

Tewandina rûvî
Zayenda nêr a binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	rûvî	rûvî
Îzafe	rûviyê	rûviyên
Çemandî	rûvî	rûviyan
Nîşandera çemandî	wî rûvî	wan rûviyan
Bangkirin	rûviyo	rûviyino
Zayenda nêr a nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	rûviyek	rûviyin
Îzafe	rûviyekî	rûviyine
Çemandî	rûviyekî	rûviyinan

Rûviyek

rûvî n

2. (guhandar) Heywanekî guhandar ê kûvî yê mîna gur û seyan e lê ji guran hûriktir e û di çîrokan de bi lêb û hîlebaziyên xwe navdar e.
   • سارق و لص هر دو چه ناڤی دزان
     هره و سنور پسیک فأره مشک
     ثقب کن و روڤی چیه ثعلبان — (Ehmedê Xanî, Nûbihara Biçûkan, 1683)

     Sariq û liṣṣ herdu çi? Navê dizan
     Hirre û sinnewr-i pisîk; feʾre mişk
     S̤eqb-i kun, û rûvî çi ye? S̤eʿleban

3. (mecazî) hîlebaz, cambaz, lêbker, şatir, gelac

Bi alfabeyên din

• kurdî-erebî: رووڤی

Herwiha

• rêvî
• rîvî
• rovî
• ruvî
• rwîvî

Bide ber

• rîvî

Jê

• rûviyane
• rûvîtî

Etîmolojî

Hevreha soranî ڕێوی (rêwî), hewramî ruwase, zazakî lûye, farisî روباه (robah), pehlewî robah, partî robas, pehlewî rôbas, sanskrîtî लोपाश (lopāśá), yûnaniya kevn ἀλώπηξ (alṓpēx), lîtwanî lãpė, latviyayî lapsa, ermeniya kevn աղուէս (ałuēs), danmarkî ræv, norwecî rev, swêdî räv... hemû ji proto-hindûewropî.

• proto-hindûewropî: *wlp- / *lup- ("rûvî")

  proto-îranî: *laupāša- ("rûvî")

avestayî: urupis- , raopi- ("çeqel, rûvî")

pehlewî: rōbās ("rûvî")

partî: rwb's ("rûvî")

sogdî: rwbs ("rûvî")

farisî: rōbāh ("rûvî"), gurbe ("pisîk")

osetî: robas ("rûvî")

belarusî: ropask ("rûvî")

tatî: luwās ("rûvî")

kîrîbatî: lavās ("rûvî") … ^{alfabeya arî}

kurmancî: rûvî ("rûvî")

soranî: rêwî ("rûvî")

hewramî: ruwase ("rûvî")

zazakî: lûy ("rûvî")

sanskrîtî: lopāka- ("rûvî")

yûnanî: alōpēx, ("rûvî")

latînî: vulpēs ("rûvî")

ermenî: alovēs ("rûvî") ...

Çavkanî: Schwartz p.283, MacKenzie P.124, Horn p.139 | Pokorny: 1179

Bi zaravayên din

• Soranî: ڕێوی (rêwî)

Werger

Vulpes

• Abazayî: бага (bāgā)
• Abenakî: ôkwses, wôkwses
• Adîgeyî: баджэ (badžɛ)
• Afrîkansî: vos → af, jakkals → af
• Alabamayî: chola
• Albanî: dhelpën m dhelpër → sq m, dhelpra
• Algonquinî: wonkis
• Almaniya bilind a kevn: fuhs, foha
• Almanî: Fuchs → de n, Fuchsrüde n, Füchsin → de m, Fähe → de m, Fuchsmännchen nt, Fuchsweibchen nt

  Elmanîşî: Fuchs n

  Almaniya bilind a navîn: vuhs n

• Altayiya başûrî: тӱлкӱ (tülkü)
• Alutor: татул (tatul)
• Amharî: ቀበሮ (ḳäbäro)
• Andî: сори (sori)
• Aramî:

  Îbranî: תעלא n (taʿlā)

• Arapaho: nouː, beːχou
• Arçî: ссол (ssol)
• Aromanî: vulpi m
• Asamî: শিয়াল (xial)
• Astûrî: raposa → ast m, rapiega → ast m
• Avarî: цер (cer)
• Aynuyî: チロヌッㇷ゚ (chironnup), シュマリ (shumari), キモッペ (kimoppe)
• Azerî: tülkü → az
• Baskî: azeri → eu
• Başkîrî: төлкө (tölkö)
• Batsbî: ცოკალ (coḳal)
• Belarusî: ліса́ m (lisá), ліс n (lis)
• Belûçî: روباہ (robáh)
• Bengalî: শিয়াল → bn (śiẏal)
• Bojpûrî: 𑂎𑂱𑂎𑂱𑂩 (khikhir)
• Bretonî: louarn → br n
• Buduxî: сокул (sokul)
• Bulgarî: лиси́ца → bg m (lisíca)
• Burmayî: မြေခွေး → my (mrehkwe:)
• Cimbrî: buks n, vuks n
• Çamicuroyî: tus̈huli
• Çeçenî: цхьогал (cḥʳogal)
• Çekî: liška → cs m
• Çerokî: ᏧᎳ (tsula)
• Çeyenî: vóhkéso
• Çîkasawî: chula
• Çînî:

  Kantonî: 狐狸 (wu⁴ lei^4-2)

  Dunganî: хўзы (hwzɨ), ехўзы (i͡əhwzɨ)

  Hakkayî: 狐狸 (fù-lì)

  Mandarînî: 狐狸 → zh (húlí)

  Min dongî: 狐狸 (hù-lì)

  Minnanî: 狐狸 → zh-min-nan (hô͘-lî)

  Wuyî: 狐狸

• Çoktawî: chula
• Çukçî: ятъёԓ (jatʺjoḷ), чеԓгырэӄокаԓгын (čeḷgyrėqokaḷgyn)
• Çuvaşî: тилӗ (tilĕ)
• Dalmatî: bualp n
• Danmarkî: ræv → da g
• Dargwayî: гурда (gurda)
• Daurî: xunugw
• Dongşîangî: funiegve
• Elfdalî: röv n
• Endonezyayî: rubah → id
• Erebî: ثَعْلَب → ar n (ṯaʕlab)

  Erebiya misrî: تعلب n (taʿlab)

  Erebiya kendavî: ثعلب n (ṯaʕlab)

  Erebiya hîcazî: ثعلب n (taʿlab, ṯaʿlab)

  Erebiya sudanî: بعشوم n (baʿšūm)

  Erebiya iraqî: حسيني n (ḥsēni)

  Erebiya sanaanî: ثعل n (ṯaʿal)

• Ermenî: աղվես → hy (aġves)

  Ermeniya kevn: աղուէս (ałuēs)

• Erzayî: ривезь (rivezʹ)
• Esperantoyî: vulpo → eo
• Estonî: rebane → et
• Evenî: хули (huli)
• Evenkî: сулаки (sulaki)
• Eweyî: abei nt
• Farisî: روباه → fa (rubâh)
• Ferî: revur n
• Fînî: kettu → fi
• Foksî: wâkoshêha
• Frankoprovansî: renârd n
• Fransî: renard → fr n, goupil → fr n, renard roux → fr n, renard commun → fr n

  Fransiya navîn: renard n

  Fransiya kevn: gupil n, goupil n

• Friyolî: bolp n, volp n
• Frîsiya bakur: Fos n
• Frîsiya saterlandî: Foaks n
• Frîsî: foks n
• Gaelîka skotî: sionnach n
• Gagawzî: tilki
• Galîsî: raposo → gl n, golpe → gl n, renarte n
• Gaulisî: louernos
• Gondiyî: కొయ్‌లల్ (koy‌lal)
• Gotî: 𐍆𐌰𐌿𐌷𐍉 m (fauhō)
• Gurcî: მელა (mela), მელია (melia)
• Guwaranî: aguara
• Hawayî: ʻalopeka, ʻalopeke
• Hindî: लोमड़ी → hi m (lomṛī)
• Hîlîgaynonî: sora
• Holendiya navîn: vos n
• Holendî: vos → nl n
• Hopîyî: leetayo
• Îbranî: שׁוּעָל → he n (shuál)
• Îdoyî: foxo → io
• Îngilîziya kevn: fox → ang n
• Îngilîziya navîn: foxe
• Îngilîzî: fox → en
• Îngriyî: repo
• Îngûşî: цхьогал (cḥʳogal)
• Înuîtî: ᑎᕆᒐᓐᓂᐊᖅ (tiricanniaq)
• Îrlendî: sionnach → ga n, madra rua n

  Îrlendiya kevn: sinnach

• Îstriyotî: bulpo
• Îtalî: volpe → it m

  Tuscan dialect: gorpe

• Îzlendî: refur → is n, tófa → is m
• Japonî: 狐 → ja (きつね, kitsune), キツネ → ja (kitsune), フォックス (fokkusu)
• Jarayî: mơja
• Kabardî: бажэ (bažɛ)
• Kalalîsûtî: terianniaq → kl
• Kalmîkî: арат (arat), үнгн (üngn)
• Kannadayî: ನರಿ → kn (nari)
• Karaçay-balkarî: тюлкю (tülkü)
• Karelî: rebo, repo
• Karriyerî: naŋʌz
• Kaşûbî: lës m
• Katalanî: guineu → ca m, guilla → ca m, rabosa → ca m
• Keçwayî: atuq → qu
• Keşmîrî: لوو (lōv)
• Kirgizî: түлкү → ky (tülkü)
• Kîngalî: හිවලා (hiwalā), නරියා → si (nariyā)
• Klamatî-modokî: w̓an
• Koasatî: cola
• Komî-permyakî: руч (ruč)
• Komî-zîriyî: руч (ruč)
• Koreyî: 여우 → ko (yeou)
• Kornî: lowarn n
• Krî: ᒪᕁᐁᓰᐢ (mahkesiis)
• Krîkî: culv
• Kumikî: тюлкю (tülkü)
• Ladakhiyî: ཝ་ཙེ (wa tse)
• Ladînî: volp n
• Ladînoyî: renar n yan m
• Lakotayî: tokalu, šungila
• Latgalî: lopsa m
• Latînî: vulpes → la m
• Latviyayî: lapsa m
• Lawsî: ຈິກຈອກ (chik chǭk)
• Lezgînî: сикӏ (siḳ)
• Lîtwanî: lapė → lt m, lapinas → lt n
• Lîvonî: re'bbi
• Lueyî: ᦋᦲᧉᦈᦸᧅᧈ (tsii²ṫsoak¹)
• Luksembûrgî: Fochs → lb n, Fuuss → lb n
• Luşûtsîdî: sx̌ʷuʔx̌ʷuʔ
• Mòçenoyî: vucks n
• Magahî: 𑂎𑂱𑂍𑂹𑂎𑂱𑂩 (khikkhir)
• Mahicanî: waugoosus
• Maithilî: खिखिर (khikhir)
• Makedonî: лисица m (lisica)
• Malagasî: amboahaolo → mg
• Malay:

  Malezî: روبه, موسڠ

  Rûmî: rubah, musang

• Malayalamî: കുറുക്കൻ → ml (kuṟukkan)
• Malecite-passamaquoddyî: qaqsoss
• Maltayî: volpi n
• Mançûyî: ᡩᠣᠪᡳ
• Manksî: shynnagh n
• Maorî: pōkiha
• Maratî: कोल्हा (kolhā)
• Marî:

  Mariya rojhilatî: рывыж (ryvyž)

  Mariya rojavayî: ӹрвӹж (ÿrvÿž)

• Massaçusettî: wonksis, wonkqŭssis, wonksis, wonkqŭssis
• Mayayiya yukatekî: ohč
• Mecarî: róka → hu
• Menomineeyî: wa·koh
• Mingoyî: unõˀkwatkwá
• Mixtekiya alcozauca: ikuìì
• Mîkmakî: wokwis
• Mohawkî: tsitsho
• Mohegan-pequotî: wôks
• Mokşayî: келазь (kelazʹ)
• Mongghulî: funige
• Mongolî: үнэг → mn (üneg)
• Montagnaîsî: matsheshu
• Montana salişî: χʷaχʷáʕ
• Mruyî: 𖩔𖩑𖩘
• Nanticokeyî: waaks
• Navajoyî: mąʼii łitsooí
• Nedersaksî: Foß n, Voß n, Voss → nds n

  Almaniya jêrîn a navîn: vos

• Nîvxî: кʼеӄ (kʼeq)
• Nogayî: туьлки (tülki)
• Normandî: r'nard n
• Norsiya kevn: fóa m
• Norwecî: rev → no n
• O'odhamî: gaso
• Ojibweyî: ᐙᑯᔥ (waagosh)
• Okînawanî: 狐 (ちちに, chichini)
• Oksîtanî: mandra → oc m, rainal → oc n, guèine → oc n
• Osmanî: تلكی (tilki)
• Oygurî: تۈلكە → ug (tülke)
• Ozbekî: tulki → uz
• Paiuteyiya bakurî: waŋ̇i’i
• Pawnî: kiwʌ́ku
• Penobskotî: kwɑ'ŋk'ʷsəs
• Peştûyî: ترودۍ (tródǝ́y), تروری (troráy), تروړۍ (troṛǝy)
• Piedmontîsî: volp m
• Plodîşî: Foss n
• Polabî: laiskă m
• Polonî: lis → pl n, lisica → pl m, liszka → pl m
• Portugalî: raposa → pt m, raposa-vermelha → pt
• Potawatomî: wekshi
• Prusiya kevn: lape
• Puncabî: ਲੂੰਬੜੀ m (lūmbṛī)
• Purepeçayî: kúmi-wátsï
• Qazaxî: түлкі (tülkı)
• Qiptî: ⲃⲁϣⲟⲣ (bašor)
• Romagnolî: vùlpa m
• Romancî: vulp m
• Romanî: hilpa m
• Romanyayî: vulpe → ro m
• Rusî: лиса́ → ru m (lisá), лиси́ца → ru m (lisíca), лис → ru n (lis)
• Samî:

  Samiya kildînî: рӣммьн (rīmmʹn)

  Samiya bakurî: rieban

  Samiya înarî: riemnjis

  Samiya skoltî: riʹmjj

  Ter samî: рӣммнӭ (rīmmńe)

• Sanskrîtî: लोपाश → sa n (lopāśá)
• Sardînî: mrexani, fraitzu, liori, grupi, merxani
• Sêriyî: χæːs
• Sicîlî: vurpi → scn m
• Sirboxirwatî:

  Kirîlî: лѝсица m, ли́сац n

  Latînî: lìsica → sh m, lísac → sh n

• Sîlhetî: ꠢꠤꠀꠟ (hial)
• Skotî: tod
• Slaviya kevn:

  Kirîlî: лисъ n (lisŭ), лисица m (lisica)

• Slaviya rojavayî ya kevn: лисъ n (lisŭ), лисица m (lisica)
• Slovakî: líška → sk m, lišiak n
• Slovenî: lisica → sl m, lisjak n
• Sorbî:

  Sorbiya jêrîn: liška m

  Sorbiya jorîn: liška m

• Spanî: zorro → es n, zorra → es m, raposo → es n, raposa m, vulpeja → es m, raboso n, rabosa → es m
• Sûmerî: 𒈜 (ka₅ /⁠ka'a⁠/)
• Svanî: მა̄ლ (māl)
• Swahîlî: mbweha mwekundu, thalabu
• Swêdî: räv → sv g
• Şawî: abaraɣ
• Şerpayî: ཝ་གཟིག (wa gzig)
• Şorî: тӱлгӱ (tülgü)
• Tabasaranî: сул (sul)
• Tacikî: рӯбоҳ → tg (rüboh)
• Tagalogî: soro
• Tamîlî: நரி → ta (nari)
• Taosî: tùxwána
• Tarantinoyî: vurpe m
• Tarifitî: ašɛeb n
• Taşelhitî: abaɣuɣ
• Tayî: จิ้งจอก → th
• Telûgûyî: నక్క → te (nakka)
• Teteriya krîmî: tilki
• Teterî: төлке → tt (tölke)
• Tigrînî: ወኻርያ (wäxarya)
• Tirkiya kevn: tilkü
• Ossetian:

  Osetî: робас (robas)

  Osetî: рувас (ruvas)

• Tirkî: tilki → tr
• Tirkmenî: tilki
• Tîbetî: ཝ་མོ (wa mo)
• Tlingitî: nɑġʌs’é
• Torwalî: pūš
• Tuvanî: дилги (dilgi)
• Udî: шул (šul)
• Udmurtî: ӟичы (dźićy)
• Unamî: òkwës
• Urdûyî: لومڑی m (lomaṛī)
• Ûkraynî: лис n (lys), лиси́ця m (lysýcja)
• Venîsî: volp, bolpe → vec, bolp
• Vepsî: reboi
• Viyetnamî: cáo → vi
• Volapûkî: renar → vo
• Voroyî: repän', rebo
• Votî: repo
• Weylsî: cadno → cy n, llwynog → cy n
• Wîlamowî: füks n
• Wutunhuayî: gha
• Xakasî: тӱлгӱ (tülgü)
• Ximêrî: កញ្ជ្រោង → km (kɑñcroong)
• Xosayî: impungutye sinif c9/c10
• Xotanî: [skrîpt hewce ye]tneg (rrūvāsa)
• Yagnobî: руба (ruba)
• Yakutî: саһыл (sahıl)
• Yamanayî: ĉilóea
• Yidîşî: פֿוקס n (fuks)
• Yolayî: voxe
• Yurokî: wergers, wɹgɹs

• Yûnanî: αλεπού → el m (alepoú)

  Kevn: ἀλώπηξ m (alṓpēx), ἀλωπός n (alōpós)

Ev qismê Wergerê ji malûmatên naveroka vê versiyona madeya fox a Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.

Navdêr 2

Tewandina rûvî
Zayenda mê ya binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	rûvî	rûvî
Îzafe	rûviya	rûviyên
Çemandî	rûviyê	rûviyan
Nîşandera çemandî	wê rûviyê	wan rûviyan
Bangkirin	rûviyê	rûviyino
Zayenda mê ya nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	rûviyek	rûviyin
Îzafe	rûviyeke	rûviyine
Çemandî	rûviyekê	rûviyinan

Rûviyên mirov.

rûvî m

2. (anatomî) Hinav, rûvî beşek ji coga koendama herisê ye.Xwarin(xurek) ji gedeyê derbasî nav rûviya zirav dibe,li vir heriskirin û mijîna xurekan didome. Xurekên neherisbar derbasî rûviya stûr dibe, paşê wek destav ji laş bi der dikevit.
   • ظهر پشته سره ناڤک جوف ناڤ
     کبد جرگه کلیه گرچک کدنه بز
     روڤین امعاء مرارت هم ظراڤ — (Ehmedê Xanî, Nûbihara Biçûkan, 1683)

     Z̤ehr-i puşt e; sirre navik; cewf-i nav
     Kebd-i cerg e; kulye gurçik; kidne bez
     Rûviyin emʿaʾ; meraret hem z̤irav

Bi alfabeyên din

• (wêjeya klasîk): روڤی (rûvî)

Herwiha

• rîvî, rûvîk, rîvîk, rovî, rodî

Têkildar

• koendama herisê
• gede
• coga herisê
• kêmtoleransiya laktozê
• herisa kîmyayî

Jê

• rûviya zirav
• rûviya stûr
• rûviya kor
• tortorik

Etîmolojî

  Etîmolojiya vê peyvê nehatiye nivîsîn. Eger tu bi rastî bizanî, kerem bike bişkoka "biguhêre" ya di ser van gotinan re bitikîne û etîmolojiya vê peyvê binivîse. Çavkaniyên ku te ew etîmolojî jê girtiye jî binivîse.

Werger

• Îngilîzî: intestine → en
• Tirkî: bağırsak → tr

(guhandar)