gewrî

Kurmancî

Bilêvkirin

• IPA^(kilîd): /ɡɛwˈɾiː/
• Deng (Amed)^ⓘ
• Kîtekirin: gew·rî

Navdêr 1

Tewandina gewrî
Zayenda mê ya binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	gewrî	gewrî
Îzafe	gewriya	gewriyên
Çemandî	gewriyê	gewriyan
Nîşandera çemandî	wê gewriyê	wan gewriyan
Bangkirin	gewriyê	gewriyino
Zayenda mê ya nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	gewriyek	gewriyin
Îzafe	gewriyeke	gewriyine
Çemandî	gewriyekê	gewriyinan

Gewrî di navbera valahiya poz, valahiya dev, soriçik û qirrikê de ye.

gewrî mê

1. (anatomî) Peyvek têkildarê antomiya laşê mirov e.
   Gewrî endamek hevbeş e ji bo heris û henaseyê. Têkiliya gewrî (gerû) bi valahiya poz, valahiya dev, soriçk û qirikê heye. Mirov ji poz û dev henase werdigre, hewa bi navbeynkariya gewriyê derbasê qirikê dibe û bi navbeynkariya borîhewa (trake) diçe nav pişikan. Herwiha xurek jî ji dev bi navbeynkariya gewrî derbasê soriçikê dibe û diçe gedeyê.

   Hevmane: hefik, qirik

   • "[...]Û dengê tivengan jî li ser bajêrî sist nakem da kes dernekevît". Memo çawan ev gotine bihîstin axînkeke wesa hatê çend dilopêd xwînê ji gewriya wî hatin. — (Yaşar Kaplan, Beyt û Destanên Kurdî, 2019, r. 142, ISBN 9786059413428)

Bi alfabeyên din

• kurdî-erebî: گه‌وری
• kurdî-krîlî: гәԝри

Herwiha

• gerî
• gerû
• gewrû

Têkildar

• borîhewa
• hefik
• henase
• heris
• qirrik
• soriçik
• stu

Bide ber

• gewer
• gewir
• gore
• gorî

Etîmolojî

Herwiha gerû. Ji proto-îranî *gereh- proto-hindûewropî *gʷel-, hevreha avestayî gereh-, pehlewî gerûk, farisî گلو (gelû, gulû), soranî گەروو (gerû), hewramî giłuwe (“gewrî”), sanskrîtî sanskrîtî गल (gala), latînî latînî gula, rûsî rusî глотка (glotka), ermenî ermenî կուլ- (kul-). Herwiha hevreha kurmancî gelî (“dol, newa, nihal, navbera du çiyayan”) û hewramî giłuwê (“gelî”).

Bi zaravayên din

• Soranî: قورگ (qurg), گەروو (gerû), گەلوو (gelû)
• Zazakî: gule mê, qirrike mê, neqeb nêr

Werger

• Abxazî: ахәламшәа (āx°lāmš°ā)
• Afrîkansî: keel → af
• Akadî: 𒍣 mê (ZI /⁠napištu⁠/)
• Albanî: fyt → sq nêr, grykë → sq mê
• Almanî: Kehle → de mê

  Elmanîşî: Chrache nêr

• Altayiya başûrî: боос (boos), тамак (tamak)
• Arrernteyiya rojavayî: ahentye
• Astûrî: gargüelu → ast nêr
• Azerî: boğaz → az
• Başkîrî: тамаҡ (tamaq)
• Belarusî: го́рла nêtar (hórla)
• Bengalî: গলা → bn (gôla), ওলকম (olkôm), হলকুম (hôlkum)
• Biatah bidayuhî: gunggong
• Binukid: bakeleng
• Bîkoliya naverast: halunan
• Bulgarî: шия → bg mê (šija), гу́ша mê (gúša)
• Burmayî: လည်ချောင်း → my (lanyhkyaung:)
• Çamicuroyî: nu'pijkaplejcha
• Chechen: Şablon:W-needed
• Çekî: hrdlo → cs nêtar
• Çerokî: ᎠᏴᏤᏂ (ayvtseni)
• Çînî:

  Mandarînî: 嗓子 → zh (sǎngzi), 喉嚨 / 喉咙 (hóulóng)

• Dalmatî: gaula mê
• Danmarkî: hals → da
• Endonezyayî: tenggorok → id, tekak → id
• Erebî: حَلْق → ar nêr (ḥalq), حُلْقُوم nêr (ḥulqūm)

  Erebiya iraqî: زردوم mê (zardūm)

  Erebiya misrî: زور mê (zōr), حلق mê (ḥalʔ), حنجرة mê (ḥangara)

  Erebiya hîcazî: حَلْق mê (ḥalg), زور mê (zōr)

  Erebiya başûrê şamê: حلق mê (ḥalʔ)

• Ermenî: կոկորդ → hy (kokord)
• Esperantoyî: gorĝo
• Estonî: kurk → et
• Evenî: билга (ʙilga)
• Evenkî: моңон
• Farisî: گلو → fa (galu)
• Ferî: hálsur → fo nêr
• Fînî: kurkku → fi
• Fransî: gorge → fr mê
• Friyolî: gole mê
• Frîsî: kiel, strôt
• Gaelîka skotî: sgòrnan nêr
• Galîsî: garganta → gl mê, gorxa → gl mê
• Gurcî: ყელი → ka (q̇eli)
• Hawayî: puʻu, puʻumoni, puʻumoniʻai, kaniʻāʻī, puanaʻī
• Hindî: गला → hi nêr (galā)
• Hmongî: caj pas, qhov qa
• Holendî: keel → nl
• Îbranî: גָּרוֹן mê (garon)
• Îngilîziya kevn: þrote mê
• Îngilîzî: throat → en, pharynx → en, larynx → en
• Îrlendî: scornach → ga mê
• Îstro-romanyayî: bericåtĕ
• Îtalî: gola → it mê
• Îzlendî: háls → is nêr
• Japonî: 喉 → ja (のど, nodo)
• Jejuyî: 모감지 (mogamji)
• Kannadayî: ಗೋಣು → kn (gōṇu)
• Katalanî: gola → ca mê
• Keçwayî: kunka → qu
• Kirgizî: тамак → ky (tamak), богуз → ky (boguz), булуң → ky (buluñ)
• Koreyî: 멱 (myeok), 멱살 (myeoksal)
• Kumikî: тамакъ (tamaq)
• Latgalî: reikle, gerkle
• Latînî: guttur mê, gula
• Latviyayî: rīkle mê
• Lawsî: ລຳຄໍ (lam khǭ)
• Lîtwanî: gerklė → lt mê
• Makedonî: грло nêtar (grlo)
• Malayalamî: തൊണ്ട → ml (toṇṭa)
• Malezî: tekak → ms, kerongkong → ms
• Maltayî: gerżuma mê
• Mançûyî: ᠪᡳᠯᡥᠠ
• Mecarî: torok → hu
• Mongolî: хоолой → mn (xooloj)
• Nanayî: билга (bilga)
• Napolîtanî: cannarone nêr
• Navajoyî: ayaayááh
• Nepalî: घाँटी → ne (ghā̃ṭī)
• Normandî: gorge mê
• Norwecî:

  Bokmål: hals → no nêr, strupe → no nêr

  Norweciya nînorskî: hals → nn nêr, strupe → nn nêr

• Okînawanî: 喉 (ぬーでぃー, nūdī)
• Oksîtanî: gargamèla → oc mê, garganta → oc mê
• Osetî: хъуыр (qwyr)
• Osmanî: بوغاز (boğaz)
• Oygurî: تاماق → ug (tamaq)
• Ozbekî: tomoq → uz, halqum → uz, boʻgʻiz → uz, boʻgʻoz → uz
• Peştûyî: حلق → ps mê (halq), رغندى mê (rǧə́nday)
• Polonî: gardło → pl nêtar
• Portugalî: garganta → pt mê
• Puncabî: ਸੰਘ → pa (saṅgh)
• Qazaxî: тамақ → kk (tamaq)
• Romagnolî: gôla mê
• Romanyayî: gât → ro nêtar
• Rusî: го́рло nêtar (górlo), гло́тка mê (glótka)
• Sanskrîtî: गल → sa nêr (gala)
• Sicîlî: ula → scn mê
• Sirboxirwatî:

  Kirîlî: гр̏ло nêtar, гр̏к nêr, гр̀кљан nêr, гу̏ша mê

  Latînî gȑlo → sh nêtar, gȑk → sh nêr, gr̀kljan → sh nêr, gȕša → sh mê

• Slaviya kevn:

  Slaviya kevn: гръло nêtar (grŭlo)

• Slovakî: hrdlo → sk nêtar
• Slovenî: grlo → sl nêtar
• Spanî: garganta → es mê
• Sûdovî: gurkle mê
• Swazî: umphimbo
• Swêdî: hals → sv giştî, strupe → sv
• Tacikî: гулӯ → tg (gulü)
• Tagalogî: lalamunan
• Tamîlî: தொண்டை → ta (toṇṭai)
• Tarifitî: tmijja mê
• Tayî: ลำคอ
• Telûgûyî: గొంతు → te (gontu)
• Teterî: бугаз → tt (buğaz)
• Tirkî: boğaz → tr
• Tirkmenî: bogaz → tk, damak, bokurdak → tk, bokyrdak
• Tîbetî: སྐེ (ske), སྐེ་མདུན (ske mdun), མགུལ (mgul)
• Toxarî B: kor, ṣankw
• Tuvanî: боостаа (boostaa)
• Urdûyî: گلا mê (galā), حلق (halq)
• Ûkraynî: го́рло nêtar (hórlo)
• Venîsî: goła mê, gola → vec
• Viyetnamî: cuống họng → vi, họng → vi
• Volapûkî: gug → vo
• Sorbî:

  Sorbiya jêrîn: gjardło nêtar

  Sorbiya jorîn: hordło nêtar

• Weylsî: gwddf → cy nêr
• Wiradhurî: gaddai, gadhaay
• Wîlamowî: gügl
• Ximêrî: បំពង់ក → km (bâmpôngkâ)
• Yakutî: күөмэй (küömey)
• Yorubayî: ọ̀fun, ọ̀nà-ọ̀fun
• Yûnanî: λαιμός → el nêr (laimós)

  Yûnaniya kevn: φάρυγξ mê (phárunx)

• Guaraní: ahy'o
• Zazakî: qir mê
• Zhuangî: lajhoz
• Zuluyî: umphimbo → zu sinif 3/4

Navdêr 2

gewrî mê

1. rengê gewr
   • Nimûneyekê lê zêde bike [ biguhêre ]
2. dema ku dinya yan derdor ne ron û ne jî tam tarî ye
   • Nimûneyekê lê zêde bike [ biguhêre ]

Etîmolojî

Ji gewr + -î.