xwendin

Kurmancî

Bilêvkirin

IPA^(kilîd): /xʷɜnˈdɘn/
Kîtekirin: xwen·din

Lêker

xwendin (gerguhêz)
Rehê dema niha: -xwîn-
`RP.` Niha
	ez	dixwînim
	tu	dixwînî
	ew	dixwîne
	em, hûn, ew	dixwînin
Fermanî	Yekjimar	bixwîne
Fermanî	Pirjimar	bixwînin
Rehê dema borî: -xwend-
`RP.` Boriya sade
	min	xwend
	te	xwend
	wê/wî	xwend
	me, we, wan	xwend
Formên din: Tewandin:xwendin

xwendin gerguhêz (lêkera xwerû)

Herfên nivîsî bi deng yan di dilê xwe de gotin.
Ez vê pirtûkê dixwînim.
- Keçikan ji hemalî re got: "Here tiştê ku li ser derî nivîsandiye, bixwîne.!" — (Çîroka Hezar û Şevekê, werger: Serdar Roşan, Weşanên Nûdem)
Xwe fêr kirin.
Wî fransî xwendiye.
- Min Quran û heft çîrokên wê, pirtûkên gir yên zanayên mezin xwendine; min ilmê stêrkan xwendiye; min gotinên şaîran xwendine. Bi kurtî: Min wisa bi zanabûn û daxwaz ilim xwendiye ku ez bi rehetî dikarim bêjim, ez ji hevdemên xwe xwendetirim. — (Çîroka Hezar û Şevekê, werger: Serdar Roşan, Weşanên Nûdem)
Li fêrgehekê wek ders hebûn.
Em li dibistanê kurdî, dîrokê, matematîkê û biyolojiyê dixwînin.
Stirîn, stiran gotin.
Bilbil li ser sorgulan dixwînin.
- Dibe ku jî li vî gundî meleyek hebe, bi dengê xwe yê zîz li ser Ûsiv bixwîne. — (Dara Hinarê, Yaşar Kemal, Weşanên Nûdem)
wîçîn, wîtîn, fîtîn ji bo firende, teyr û tûran û kêzikan
- Kevokê berkurka xwe dagirt, dest bi xwendinê kir û di hundurê odê de çû û hat. — (Firat Cewerî, Girtî, Weşanên Nûdem, 1986)

Ji wêjeya klasîk

Bête xwendin ger li avê û vexwit
Rehmî nazil cumleê 'îlet dibit — (w:Mela Hisênê Bateyî)
Herkesê Şêx lê bixwînê
Nexweşê hal tê nemînêFeqiyê Teyran, , ~1620

Bi alfabeyên din

kurdî-erebî: خوه‌ندن, خواندن

Herwiha

xwandin

Jê

Bide ber

nivîsîn

Etîmolojî

Ji proto-hindûewropî *swen- (“deng dan, deng jê hatin; gazî kirin”), proto-îranî *hwen, avestayî: xven-, partî: xw'n-, pehlewî: xw'n-, sogdî: xw'n-, farisî: خواندن (x^vanden - rehê dema niha -xan-), osetî: xwinîn, belûçî: wan-, kurmancî: xwendin /-xwîn-, soranî: خوێندن (xwêndin) (xwêndin - rehê dema niha -xwên-), hewramî: wanay / -wan-, zazakî: wendene (rehê dema niha -wen-), sanskrîtî: sveneti- (deng dan, deng jê hatin), latînî: sonus, sound, sonic (deng), almanî: Schwan (qû - ji ber dengê xwe), îngilîzî: swan (qû)

Çavkanî:

Cheung, Johnny, Etymological Dictionary of the Iranian Verb, Leiden, 2007, r. 144 ,
Watkins, Calvert, The American Heritage Dictionary of Indo-European Roots^[1], Houghton Mifflin Co., 2007, çapa 2an, r. 88,
Etymonline. Online English Etymology Dictionary. <etymonline.com> by Douglas Harper.

Bi zaravayên din

Soranî: xwêndin

Werger

Afrîkansî: lees → af
Albanî: lexoj → sq, zgledh
Almaniya Pennsylvania: lese
Almanî: lesen → de
Elmanîşî: läse
Amazîxiya fasî: ⵖⵔ (ɣr)
Amharî: ማንበብ (manbäb)
Aragonî: leyer
Aromanî: ghivãsescu, yivãsescu, dyivãsescu
Asamî: পঢ় (porh)
Astûrî: lleer → ast
Azerî: oxumaq → az
Baskî: irakurri, leitu
Başkîrî: уҡыу (uqïw)
Belarusî: чыта́ць împf (čytácʹ), прачыта́ць pf (pračytácʹ)
Bengalî: পড়া → bn (pôṛa)
Bretonî: lenn → br
Bulgarî: чета́ → bg împf (četá), прочета́ pf (pročetá)
Burmayî: ဖတ် → my (hpat), စာဖတ် → my (cahpat)
Çeçenî: деша (deša)
Çekî: číst → cs împf
Çerokî: ᎠᎪᎵᏰᎠ (agoliyea)
Çeyenî: -hoéstá
Çînî:
Kantonî: 讀 / 读 (duk⁶)

Dunganî: нян (ni͡an), кан (kan), дў (dw)

Mandarînî: 讀 / 读 → zh (dú) ; 看 → zh (kàn)

Minnanî: 讀 / 读 → zh-min-nan (tha̍k, tho̍k)
Çukçî: калевэтгавык (kalevėtgavyk)
Çuvaşî: вула (vula)
Çûkî: anneani
Danmarkî: læse → da
Dusuniya navendî: basa
Endonezyayî: baca → id
Erebî: قَرَأَ → ar (qaraʔa)
Erebiya hîcazî: قَرَا (gara), قِري (giri)
Ermenî: կարդալ → hy (kardal), ընթերցել → hy (əntʻercʻel)
Esperantoyî: legi → eo
Estonî: lugema, vaatama → et
Evenî: таӈ- (taŋ-)
Evenkî: таң-
Extremaduranî: leyel, leel
Farisî: خواندن → fa (xândan), خوندن (xundan)
Ferî: lesa
Fîjî: wilika → fj
Fînî: lukea → fi
Flamiya rojava: leezn
Fransî: lire → fr
Frîsiya bakur: leese, lees
Frîsî: lêze → fy
Gaelîka skotî: leugh
Galîsî: ler → gl
Gotî: 𐌰𐌽𐌰𐌺𐌿𐌽𐌽𐌰𐌽 (anakunnan)
Gujaratî: વાંચવું (vā̃cvũ)
Gurcî: კითხვა (ḳitxva)
Guwaranî: moñe'ẽ
Hawayî: heluhelu
Hindî: पढ़ना → hi (paṛhnā)
Holendî: lezen → nl
Hunsrikî: lese
Îbranî: קָרָא → he (kará)
Îdoyî: lektar → io
Îngilîziya kevn: rǣdan
Îngilîzî: read → en
Îngriyî: lukkia
Îngûşî: деша (deša)
Îrlendî: léigh
Îstriyotî: lezi
Îtalî: leggere → it
Îzlendî: lesa → is
Japonî: 読む → ja (よむ, yomu)
Javayiya kevn: waca
Javayî: maca → jv
Kabîlî: ɣer
Kalalîsûtî: atuarpoq, atuarpaa
Katalanî: llegir → ca
Keçwayî: ñawilliy, ñawiy, qillqaqhaway, ñawinchay → qu, liyiy
Keşmîrî: پَرُن (parun)
Kirgizî: окуу → ky (okuu)
Kitubayî: tanga
Kîngalî: කියවනවා (kiyawanawā)
Komorî: usoma
Konkanî: वाजचे (vāj(ü)ce)
Koreyî: 읽다 → ko (ikda)
Kornî: lenna, redya
Korsîkayî: leghja → co
Ladînoyî: meldar (מילדאר)
Latgalî: skaiteit
Latînî: legō → la
Latviyayî: lasīt → lv
Lawsî: ອ່ານ (ʼān)
Lingalayî: tánga
Lîtwanî: skaityti → lt
Lombardî: leg
Luksembûrgî: liesen → lb
Makedonî: чита împf (čita)
Malayalamî: വായിക്കുക → ml (vāyikkuka), വായന → ml (vāyana)
Malezî: baca → ms
Maltayî: qara
Mançûyî: ᡨᡠ᠋ᠸᠠᠮᠪᡳ
Manksî: lhaih
Mansakayî: basa
Maorî: rīti
Maratî: वाचणे → mr (vāċṇe)
Mayayiya yukatekî: xook
Mecarî: olvas → hu, elolvas → hu
Mînangkabawî: baco
Mongolî:
Kirîlî: унших → mn (unšix)

Mongolî: ᠤᠩᠰᠢᠬᠤ (ungsiqu)
Nahwatlî: pōhua
Napolîtanî: legge
Navajoyî: ółtaʼ
Nepalî: पढ्नु (paḍhnu)
Nepalî: पढ्नु (paḍhnu)
Normandî: liéthe
Norwecî:
Norweciya bokmålî: lese → no

Norweciya nînorskî: lesa → nn
Okînawanî: 読むん (yumun)
Oksîtanî: legir → oc
Oriyayî: ପଢିବା (pôḍhiba)
Oromoyî: beekuu
Oygurî: ئوقۇماق (oqumaq)
Ozbekî: oʻqimoq → uz
Papyamentoyî: lesa
Peştûyî: لوستل → ps (lwastǝl)
Piedmontîsî: lese
Polonî: czytać → pl împf, przeczytać → pl pf
Portugalî: ler → pt
Qazaxî: оқу → kk (oqu)
Romancî: leɡer, liɡer, ler
Romanyayî: a citi → ro, a lectura → ro
Rusî: чита́ть → ru împf (čitátʹ), прочита́ть → ru pf (pročitátʹ)
Saksoniya kevn: lesan
Samiya bakurî: lohkat
Samiya kildînî: ло̄гкэ (lōgke)
Samoayî: faitau
Sanskrîtî: पठ् → sa (paṭh), पठति → sa (paṭhati)
Sardînî: lègere, lèghere, lèzere, lígere, ligi, lígiri, lízere
Sicîlî: lèggiri → scn, liggiri → scn, lèiri → scn, liiri → scn
Sindhî: پڙهڻ (parhanu)
Sirboxirwatî:
Kirîlî: чѝтати împf

Latînî: čìtati → sh împf
Sîlhetî: ꠙꠠꠣ (foṛa)
Slaviya kevn:
Kirîlî: читати împf (čitati), чьтати împf (čĭtati)
Slaviya rojavayî ya kevn: читати împf (čitati)
Slovakî: čítať → sk împf
Slovenî: brati → sl împf, čìtati împf
Sorbî:
Sorbiya jêrîn: cytaś împf

Sorbiya jorîn: čitać → hsb împf
Sotoyiya başûr: bala → st
Spanî: leer → es
Swahîlî: kusoma
Swêdî: läsa → sv
Şanî: လူလိၵ်ႈ (lǔu līk), ဢၢၼ်ႇ (ʼàan)
Şîngazîcayî: usoma
Tacikî: хондан → tg (xondan)
Tagalogî: bumasa → tl, basahin, magbasa
Tahîtî: taió
Tamîlî: வாசி → ta (vāci), படி → ta (paṭi)
Tayî: อ่าน → th (àan)
Telûgûyî: చదువు → te (caduvu)
Temazîxtiya atlasa navendî: ɣer
Teterî: укырга → tt (uqırga)
Tetûmî: lee
Tirkî: okumak → tr
Tirkmenî: okamak
Tîbetî: ཀློག (klog), ལྗགས་ཀློག (ljags klog)
Urdûyî: پَڑھنا (paṛhnā)
Ûkraynî: чита́ти → uk împf (čytáty), прочита́ти pf (pročytáty)
Venîsî: lèzar, lèzer, lezar, lezer, lèxar, lèxer, leđer → vec
Viyetnamî: đọc → vi
Volapûkî: reidön → vo
Walonî: lére → wa
Weylsî: darllen → cy
Wîlamowî: łaoza
Ximêrî: មើល → km (məəl), អាន → km (ʼaan)
Yakutî: аах (aax)
Yidîşî: לייענען (leyenen), לעזן (lezn)
Yûnanî: διαβάζω → el (diavázo)
Kevn: ἀναγιγνώσκω (anagignṓskō), ἐντυγχάνω (entunkhánō), ἀναλέγω (analégō), ἀνανέμω (ananémō)
Zhuangî: dog, doeg

Navdêr

Tewandina xwendin
Zayenda mê ya binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	xwendin	xwendin
Îzafe	xwendina	xwendinên
Çemandî	xwendinê	xwendinan
Nîşandera çemandî	wê xwendinê	wan xwendinan
Bangkirin	xwendinê	xwendinino
Zayenda mê ya nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	xwendinek	xwendinin
Îzafe	xwendineke	xwendinine
Çemandî	xwendinekê	xwendininan

xwendin m

Gotina tiştên nivîsandî bi deng yan di dilê xwe de.
Xwendina kitêban.

Xwendina qanûnê.
perwerde, talîm, terbiyet
- Nimûneyekê lê zêde bike [ biguhêre ]

Werger

Fransî: lecture → fr m
Îngilîzî: reading → en
Tirkî: okuma → tr