şax

Kurmancî

Navdêr

du bizinên bişax (1)

şax nêr

1. qoç, strû, qiloç, stûre, strih, hestiyên di serê hin lawiran re derdikevin
2. çeq, gulî, ta
3. parçe, beş
4. çiya, gir

Ji wêjeya klasîk

Bi wê nihalê bi deraxûş û bidê canê şirîn
Şaxê 'umrê bixwe ber jê we ji Qeyser meke behs
Ayeta husnê mufessel ke ji keşşafê cemal — (Dîwana Melayê Cizirî ~1640, Melayê Cizîrî)

Ji

Teorî 1: Ji proto-hindûewropî *ḱak- ("çeq)"), hevreha çeq û sîx yên kurmancî, شاخ (şax) ya farisî, शाखा (saxa) ya sanskrîtî), ermeniya kevn ցախ(çax), lîtwanî šaka, îriya kevn géc, slaviya kevn ya rojhilatî соха (soxa: gilç, doqişk, darik)

Teorî 2: Bi maneya "çiya" ji zimanê sûmerî ye, ji ber ku bi sûmerî em dibêjin "hursaẍ" . Kurdî (shagh) = (hursagh) sûmerî.

Bikaranîn

Lêker:

• şax dan
• şax berdan

Navdêr:

• şaxdan
• şaxberdan

Rengdêr:

• şaxdayî
• şaxberdayî

Jê

• bêşax
• bêşaxî
• bişax
• bişaxî

• şaxdar
• şaxdarî
• şaxdêr
• şaxdêrî

Bi zaravayên kurdî

• Kurmancî: şax
  • Reşwanî: srû, qoç

Werger

hestiyê bi serê hin lawiran ve:

• Afrîkansî: horing ^→ af
• Elbanî: bri ^→ sq
• Erebî: ^?الجبل ^→ ar, ^?الصیصة ^→ ar, ^?القرن ^→ ar, ^?صیصاة ^→ ar, ^?مكتب ^→ ar
• Elmanî: Horn ^→ de n, Hupe ^→ de m, Abgrund ^→ de m, Abschnitt ^→ de m, Abteilung ^→ de m, Ast ^→ de m, Gehörn ^→ de, Glied ^→ de n, Zweig ^→ de m, ^?Ableger ^→ de m, ^?Dependance ^→ de m
• Esperantoyî: korno ^→ eo
• Farisî: شاخ ^→ fa, شاخه ^→ fa, كوه ^→ fa, جعبه باروت ^→ fa, دبه باروت ^→ fa, شاخه کوچک ^→ fa, کوهستان شدن ^→ fa
• Ferî: horn ^→ fo
• Fînî: sarvi ^→ fi
• Frensî: corne ^→ fr
• Friyolî: hoarn ^→ fur, klakson ^→ fur
• Frîsî: hoarn ^→ fy, klakson ^→ fy
• Gaelîka skotî: adharc ^→ gd
• Holendî: hoorn ^→ nl
• Mecarî: kürt ^→ hu
• Inglîzî: horn ^→ en (growth on the head of certain animals), arboriculture ^→ en, branch ^→ en, ramification ^→ en, section ^→ en, kerato- ^→ en, sapling ^→ en, ^?precipice ^→ en, ^?tops ^→ en, ^?tor ^→ en, ^?cornu ^→ en, ^?mountain tops ^→ en
• Inglîziya kevn: horn
• Îtalî: corno ^→ it
• Katalanî: corn ^→ ca
• Latînî: cornu ^→ la
• Papyamentoyî: kacho ^→ pap, kachu ^→ pap
• Polonî: róg ^→ pl
• Portugalî: corno ^→ pt
• Oksîtanî: corn ^→ prv
• Spanî: cuerno ^→ es
• Swêdî: bilhorn ^→ sv, horn ^→ sv
• Tirkî: boynuz ^→ tr, acente ^→ tr, bölüm ^→ tr, büro ^→ tr, cımbar ^→ tr, çıvgın ^→ tr, çöğür ^→ tr, departman ^→ tr, fışkın ^→ tr, fidan ^→ tr, kısım ^→ tr, şube ^→ tr, branş ^→ tr, dal ^→ tr, furü ^→ tr, kanat ^→ tr
• Walonî: coine ^→ wa

Soranî

1. çiya