gûz

Binêre herwiha: güz

Kurmancî

Bilêvkirin

IPA^(kilîd): /ɡuːz/
- (kurmanciya rojhilatî) IPA^(kilîd): /gʉːz/
Kîtekirin: gûz

Navdêr

Tewandina gûz
Zayenda mê ya binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	gûz	gûz
Îzafe	gûza	gûzên
Çemandî	gûzê	gûzan
Nîşandera çemandî	wê gûzê	wan gûzan
Bangkirin	gûzê	gûzino
Zayenda mê ya nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	gûzek	gûzin
Îzafe	gûzeke	gûzine
Çemandî	gûzekê	gûzinan

Gotareke li ser gûz di Wîkîpediya kurmancî de heye.

gûz m

(dar) Dareke temendirêj û bihagiran e.
- Hefteyekê berê Xusroyê Perîxanê, dara xwe ya gûzê firotibû bazirganekî Diyarbekirî û wî jî dara gûzê birrîbû, qet kiribû û kișandibû kêleka baxçeyan. — (Xurșîd Mîrzengî, Sînor, Nûbihar, Stockholm, 1995, ISBN 978-625-7383-24-0)
(fêkî) Berhemê wê darê ku dema kojik bin kesk in lê dema gihiştî bin zer yan gewr in û qalikên wan req in û nayên xwarin lê kakilên wan xweş xwerbar in.
- Cotkar dibêjin, îsal bi sedema zêdebûna rêjeya barîna baranê, berhemê gûzê li Akrê zêde bûye. — (Nayif Remezan, Berhema gûzan li Akrê îsal du qat zêde dibe [arşîv], rudaw.net, 06.10.2019)
- Xanim erd vekola. Çaleke piçûk çêkir. Bi qasî deh metreyan ji çalê bi dûr ket. Du gûz ji bêrîka xwe derxist. Yek ê da Mîralî a din ji bo xwe hişt. Awayê lîstikê jê re vegot:
  – Di piçûkatiya me de, di rojên îdan de, xortan ev lîstik dilîst. Ger ez karibim gûza xwe biavêjim çalê û gûz di çalê de bi cî bibe, ez ê bi ser bikevim. Ez ê gûza te ji te bistînim. Her wiha ji bo te jî heman şert heye. — (Cîhan Roj, Meşa Morîyan, Evrensel Basım Yayın, İstanbul, 2011, r. 21)

Bi alfabeyên din

Herwiha

Jê

Navê zanistî

Juglans

Etîmolojî

Hevreha soranî گوێز (gwêz), zazakî goze, hewramî wezî, farisî گوز (gûz), pehlewî 𐭢𐭥𐭦‎ (goz), mazenderanî اغوز‎ (eğoz), osetî ӕнгу́з (ængúz) û ӕнгозӕ (ængozæ), ihtimalen herwiha hevreha avestayî 𐬔𐬎𐬰𐬀𐬉𐬙𐬀‎ (guzaēta, “veşartin, niximandin, nixamtin - ji ber kakila wê ya di qalikê de parastî”), pertî nigewz- (veşartin, niximandin), hexamenişî 𐎠𐎱𐎥𐎢𐎭𐎹 (/epegewdeye/) sanskrîtî गूहति (gūhati) (gū́hati: veşartin, niximandin)... hemû ji proto-îranî *gʰawȷ́ʰ- (veşartin) belkî ji proto-hindûewropî *geug- (veşartin). Hevrehên ne-hindûîranî di zimanên din yên hindûewropî ne misoger in lê carinan gūžti (veşartin) ya lîtwanî wek yek ji nimûneyên wisa tê hesibandin.

Peyva "gûz" ji zimanên îranî ketiye piraniya zimanên Rojhilata Navîn û Kafkasyayê: aramî/siryanî ܓܘܙܐ / גוזא (gewza), îbranî אגוז (ĕğôz), azerî qoz, ermeniya navîn ղոյզ (ğoyz) û ermeniya niha ընկույզ (ənkuyz), gurcî ნიგოზი (nigozi), erebî جوز (cewz), tirkî ceviz (bi rêya erebî)...

Çavkanî:

Tsabolov, R. L., Ferhenga etîmolojî ya zimanê kurdî ["Цаболов, Р. Л.: Эмцмолоƨцческцц̆ словарь курδскоƨо языка"], Moskova, 2001-2010, r. 409–410
Cheung, Johnny, Etymological Dictionary of the Iranian Verb, Leiden, 2007, r. 117
Chyet, Michael L. (2003): Kurdish-English Dictionary, Ferhenga Kurmancî-Inglîzî, Yale University Press, r. 230.

Bi zaravayên din

Soranî: گوێز (gwêz)
Zazakî: goze → diq, goz → diq
Kurdiya başûrî: girdekan, girtekan
Hewramî: wezî

Werger

dara gûzê

Adîgeyî: дэ (dɛ)
Afrîkansî: okkerneutboom
Albanî: arrë → sq
Almanî: Walnuss → de m, Walnussbaum → de n, Nussbaum → de n
Aromanî: nuc n
Astûrî: nozal → ast n yan m
Bretonî: kraoñenn → br m, gwezenn-graoñ m
Bulgarî: орех → bg n (oreh)
Çekî: ořešák → cs n
Çerokî: ᏎᏗ (sedi)
Çeyenî: otaesémenôtse
Dalmatî: nochiera m
Danmarkî: valnøddetræ nt, valnød → da g
Ermenî: ընկուզենի → hy (ənkuzeni)
Esperantoyî: juglandujo, juglandarbo
Estonî: kreeka pähklipuu
Fînî: pähkinäpuu → fi
Foksî: mahkwipakâni
Fransî: noyer → fr n
Gaelîka skotî: crann ghall-chnò n
Galîsî: nogueira → gl m, concheiro → gl n
Gîlekî: آغوز دار
Gurcî: კაკალი (ḳaḳali)
Holendî: walnotenboom → nl n
Îbranî: אֱגוֹז n (egóz)
Îdoyî: nuco → io
Îngilîzî: walnut → en
Îrlendî: crann gallchnó n
Îtalî: noce → it n
Japonî: クルミの木 (kurumi no ki)
Katalanî: noguera → ca m, noguer → ca n
Keçwayî: tuqti
Koreyî: 호두나무 → ko (hodunamu)
Lakotayî: cansapa
Latînî: iūglāns m
Lombardî: nos m
Makedonî: орев n (orev)
Malezî: walnat, pokok walnat
Manksî: billey galchro
Mazenderanî: آغوز دار
Mecarî: diófa → hu
Mohegan-pequotî: wusqat
Nedersaksî: Wallnööt, Wallnöötboom
Normandî: nouoyi n
Norwecî:
Norweciya bokmålî: valnøtt n yan m, valnøttre nt, valnøtt-tre nt

Norweciya nînorskî: valnøtt m, valnòttre nt, valnøttre nt, valnøtt-tre nt
Oksîtanî: noguièr → oc
Oriyayî: ଅଖରୋଟ (ôkhôroṭô)
Polonî: orzech → pl n
Portugalî: nogueira → pt m
Romanî: akhorin
Romanyayî: nuc → ro n
Rusî: оре́х n (oréx)
Sirboxirwatî:
Kirîlî: орах n

Latînî: òrah → sh n
Slovenî: oreh → sl n
Spanî: nogal → es n, noguera → es m
Swahîlî: mjozi
Swêdî: valnötsträd → sv nt, valnöt → sv g
Tagalogî: nogales
Teteriya krîmî: ceviz
Tirkî: ceviz → tr
Unamî: tùkwimënshi
Ûkraynî: воло́ський горі́х n (volósʹkyj horíx), гре́цький горі́х n (hrécʹkyj horíx), горі́х n (horíx)
Venîsî: nósa
Viyetnamî: óc chó → vi
Walonî: djaeyî → wa n, gaeyî → wa n
Weylsî: collen Ffrengig m
Yûnanî: καρυδιά → el m (karydiá)

Ev qismê Wergerê ji agahiyên naveroka vê guhartoya gotara walnut a li ser Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.

berhemê xwerba yê wê darê

Abenakî: pagimen
Adîgeyî: дэ (dɛ)
Albanî: arrë → sq
Almanî: Walnuss → de m
Amazîxiya fasî: ⴷⴷⵓⵊ n (dduj)
Aromanî: nucã m
Astûrî: nuez → ast m
Baskî: intxaur → eu
Bengalî: আখরোট (akhroṭ)
Bulgarî: орех → bg n (oreh)
Çekî: vlašský ořech n
Çînî:
Kantonî: 合桃 (hap⁶ tou⁴)

Mandarînî: 核桃 → zh (hétao)
Danmarkî: valnød → da g
Erebî: جَوْز (jawz)
Erebiya misrî: جوز n (gōz), جوزة m (gōza)

Erebiya hîcazî: جوز n (jōz)

Erebiya fasî: ڭرڭاع n (gargāʕ), ڭرڭاعة m (gargāʕa)
Ermenî: պոպոկ → hy (popok), ընկույզ → hy (ənkuyz)
Esperantoyî: juglando → eo, juglandonukso
Estonî: kreeka pähkel
Farisî: گردو → fa (gerdu), گوز → fa (gowz)
Ferî: valnøt m
Fînî: saksanpähkinä → fi
Fransî: noix → fr m
Gaelîka skotî: cnò Fhrangach m, gall-chnò m
Galîsî: noz → gl m, concho → gl n
Gîlekî: آغوز
Gurcî: ნიგოზი → ka (nigozi), კაკალი (ḳaḳali)
Hawayî: walanuka
Hindî: अखरोट → hi n (akhroṭ)
Holendî: walnoot → nl n
Îbranî: אגוז מלך → he n (egóz mélekh)
Îdoyî: nuciero → io
Îngilîziya kevn: wealhhnutu m
Îngilîzî: walnut → en
Îrlendî: cnó francach n, cnó gallda n, gallchnó n
Îtalî: noce → it m
Îzlendî: valhneta m
Japonî: クルミ → ja (kurumi)
Kalalîsûtî: valnødi
Kirgizî: жаңгак → ky (cañgak)
Koreyî: 호두 (hodu)
Ladînî: cucia m
Latînî: iūglāns m
Lîgûrî: nôxe m
Lombardî: nos m
Malezî: jauzah, walnat, akrot
Maltayî: ġewż
Manksî: cro frangagh, galchro
Maorî: wōnati
Mazenderanî: اغوز (ağuz)
Mecarî: dió → hu
Megrelî: ნეძი (neʒi), ნეზი (nezi)
Mohegan-pequotî: wusqatôm
Mongolî: грек самар (grek samar)
Navajoyî: haʼałtsédii
Nedersaksî: Wallnööt m
Nogayî: коз (koz)
Normandî: nouoyi n
Norwecî:
Norweciya bokmålî: valnøtt n yan m

Norweciya nînorskî: valnøtt m
Osetî: ӕнгуз (ænguz)
Peştûyî: اکوړ → ps n
Plodîşî: Waulnät m
Polonî: orzech → pl n
Portugalî: noz → pt m
Romagnolî: nôșa m, nôș n
Romancî: nusch m
Romanî: akhor n
Romanyayî: nucă → ro m
Rusî: гре́цкий оре́х n (gréckij oréx), оре́х n (oréx)
Samiya bakurî: valniehtti
Sanskrîtî: अक्षोट → sa n (akṣoṭa)
Sirboxirwatî:
Kirîlî: орах n

Latînî: òrah → sh n
Spanî: nuez → es m
Swahîlî: jozi
Swêdî: valnöt → sv g
Tagalogî: nogales
Tamîlî: அக்கரோட்டு → ta (akkarōṭṭu)
Teteriya krîmî: ceviz
Tirkî: ceviz → tr
Tîbetî: སྟར་ཀ (star ka)
Unamî: tùkwim
Urdûyî: اخروٹ n (axroṭ)
Ûkraynî: воло́ський горі́х n (volósʹkyj horíx), гре́цький горі́х n (hrécʹkyj horíx), горі́х n (horíx)
Viyetnamî: óc chó → vi
Walonî: djaeye → wa m, gaeye → wa m
Weylsî: cneuen Ffrengig m
Yûnanî: καρύδι → el nt (karýdi)

Ev qismê Wergerê ji agahiyên naveroka vê guhartoya gotara walnut a li ser Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.

(fêkî)