gewher

Binêre herwiha: Gewher

Kurmancî

Rengdêr

gewher

dur,
kanza û mîneralên bihadar
(wek: zêr, zîv, elmas, morî, mircan)
- Bihar û gulan hatine; der û ber hêşîn, dinya germ, esman gewher e. — (Mehmed Uzun: Bîra Qederê, Nefel, 2002, r.11)

Bi alfabeyên din

kurdî-erebî: گەوهەر‎

Herwiha

Etîmolojî

hevreha farisî گوهر‎ (gowher, gewher), pehlewî gōhr, gōhar, sanskrîtî गोत्र (gotra)... ji proto-îranî. جوهر‎ (cewher) ya erebî ji îranî hatiye wergirtin û paşî bi rêya erebî li gelek zimanan belav bûye (cevher ya tirkî, ջոհար /coher/ ya ermeniya navîn...) û dîsa li kurdî (cewher) û farisî (جوهر‎ (/cevher/) vegeriye. Lê bi forma xwe ya îranî jî - bêyî rêya erebî - li hin zimanan belav bûye: aramiya cuhiyan גוהר (guher), ermenî գոհար (gohar), gurcî გოარი (goari), tirkmenistanî göwher... Ji kurdî yan farisî ketiye erebî lê ji ber ku di erebiya standard de "g" nîne, bûye "cewher". Paşî di bin bandora erebî de wek "cewher" li kurdî û farisî jî vegeriye. Ji erebî jî ketiye tirkî lê ji ber ku... di tirkî de "w" nîne, bûye "cevher". Mesela "gûz" û "ceviz"ê jî eynî ye. Di kurdiya û farisiya kevn de *gewz- bû. Ji kurdî yan farisî ketiye erebî û dîsa "g" bûye "c". Paşî ketiye tirkî jî û "w" bûye "v". Ji eynî rehî: guhar(k).

Jê

Werger

Afrîkansî: juweel → af
Almanî: Juwel → de nêr, Kleinod → de nêr, Schmuck → de mê, Schmucksachen → de mê ; Schmuckstück → de nêr, Edelstein → de, Kostbarkeit → de
Danmarkî: ædelsten → da
Esperantoyî: juvelo → eo
Fînî: jalokivi → fi
Fransî: bijoux
Frîsî: edelstien → fy, fonkelstien → fy, juwiel → fy
Holendî: juweel → nl, kleinood → nl
Îdoyî: juvelo → io
Îngilîzî: like a jewel → en
Îtalî: gioiello → it
Katalanî: joia → ca
Mecarî: ékszer → hu
Norwecî: juvel → no
Papyamentoyî: hoya → pap
Polonî: klejnot → pl
Portugalî: jóia → pt
Sirananî: karbonkru → srn
Spanî: joya → es
Swêdî: juvel → sv, ädelsten → sv
Tagalogî: aláhas → tl
Yûnanî: κόσμημα → el (kósmima) nêr

Navdêr

gewher mê

rûmet, nirx, biha
- (Nimûneyekê bide) (biguhêre)
hebûn
Gewherê Robin Hodî û hevkarên wî Friar Tuck û Little Johnî tê gengeşe kirin.

Ew her du gewher di durcekî da
Ew şems û qemer di burcekî da
Bê wasite] wan kirin muqarîn
Bê fasile ew bi hev siparîn
Hasil, vekirin ji nû ve sendûq
Mîr gote Memi: "Ji bo te me'şûq!" w:Ehmedê Xanî

Werger

Almanî: Essenz → de m, Substanz → de m, ^?Anlage → de m, ^?Erz → de m
Erebî: جوهر‎ → ar, مضمون‎ → ar, وجود‎ → ar, ^?باطن‎ → ar, ^?بيضة‎ → ar
Farisî: جوهر‎ → fa, گوهر‎ → fa, جواهر‎ → fa
Îngilîzî: bijouterie → en, essence → en, jewelry → en, ouch → en, pith → en, taproot → en
Tirkî: cevahir → tr, cevher → tr, gevher → tr, kuyum → tr, mücevher → tr, geçit → tr, töz → tr, ziynet → tr, eleman → tr, ^?esir → tr, ^?mücevherat → tr, ^?kapuz → tr