dirûn

Kurmancî

Lêker 1

dirûn (lêkera gerguhêz)
Rehê dema niha:
RP. Niha
	ez	didirûm
	tu	didirûyî
	ew	didirû
	em, hûn, ew	didirûn
Fermanî	Yekjimar	bidirû
	Pirjimar	bidirûn
Rehê dema borî:
RP. Boriya sade
	min	dirû
	te	dirû
	wê/wî	dirû
	me, we, wan	dirû
Formên din: Tewandin:dirûn

dirûn lêkera xwerû, gerguhêz

1. bi derziyê yan şûjinê ve kirî du parçeyên çîtî yan qumaşî bi hev ve girê dan

   Kê ev kiras ji te re dirûye.

Herwiha

• dirîn
• dirûtin
• dirwîn
• drûn
• drûtin

Jê

• (lêker) dirûn kirin
• (navdêr) dirûnkirin
• (rengdêr) dirûnkirî
• dirûyayî

Etîmolojî

Ji proto-hindûewropî *derbʰ- (“girê dan”) , proto-îranî *derb- / *derf- (“dirûn, girê dan”), farisî: derefş ("---"), semnanî: dirit ("---"), sîvendî: dirow ("dirûn") , xunsarkî: duruft ("dirûn") ^{alfabeya arî}, kurdî: dirûn, dirûtin , zazakî: derewtene), sanskrîtî: derbh- ("girê dan"), îngilîziya kevn: tearflian ("badan")

Çavkanî: Cheung p.60 | Pokorny: -

Bi zaravayên din

• Zazakî: deştene
• Kurdiya başûrî: düranin
• Lekî: düranin

Werger

• Afrîkansî: naaldwerk doen → af
• Almanî: steppen → de, heften → de, nähen → de, ^?häkeln → de
• Danmarkî: sy → da
• Erebî: خياطة‎ → ar, تطريز‎ → ar
• Esperantoyî: stebi → eo, kudri → eo
• Farisî: ^?بخیه‎ → fa, ^?چیدن محصول‎ → fa, ^?دوختن‎ → fa, ^?دوزندگی کردن‎ → fa, ^?کوک‎ → fa, ^?کوک کردن‎ → fa
• Ferî: seyma afturíaftur → fo, seyma → fo
• Fînî: ommella → fi, kutoa → fi
• Fransî: coudre → fr
• Frîsî: naaie → fy, nuddelje → fy
• Holendî: stikken → nl, naaien → nl
• Îngilîzî: to sew → en, to quilt → en, to stitch → en, ^?harvest home → en, ^?harvesthome → en, ^?harvesting → en, ^?textile → en, ^?tilbring → en, seam → en
• Katalanî: cosir → ca
• Mecarî: varr → hu
• Norwecî: sy → no
• Papyamentoyî: kose → pap
• Portugalî: pespontar → pt, coser → pt, costurar → pt
• Sirananî: nay → srn
• Spanî: pespuntear → es, coser a máquina → es, coser → es
• Swêdî: sy → sv
• Tirkî: dikmek → tr, ^?biçmek → tr

Navdêr 1

Zayenda mê ya binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	dirûn	dirûn
Îzafe	dirûna	dirûnên
Çemandî	dirûnê	dirûnan
Nîşandera çemandî	wê dirûnê	wan dirûnan
Bangkirin	dirûnê	dirûnino
Zayenda mê ya nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	dirûnek	dirûnin
Îzafe	dirûneke	dirûnine
Çemandî	dirûnekê	dirûninan

Jinek bi makîneya dirûnê cilan didirû.

dirûn mê

1. girêdana qumaş bi hev ve bi derziyê

Werger

• Tirkî: ^?biçim → tr, ^?biçme → tr, ^?dikim → tr, ^?dikiş → tr, ^?dikme → tr

Lêker 2

dirûn (lêkera gerguhêz)
Rehê dema niha:
RP. Niha
	ez	didirûm
	tu	didirûyî
	ew	didirû
	em, hûn, ew	didirûn
Fermanî	Yekjimar	bidirû
	Pirjimar	bidirûn
Rehê dema borî:
RP. Boriya sade
	min	dirû
	te	dirû
	wê/wî	dirû
	me, we, wan	dirû
Formên din: Tewandin:dirûn

dirûn lêkera xwerû, gerguhêz

2. debr, giya birîn (bi taybetî dexlûdan)

   Divê em vê zeviyê bidirûn.

   Deh zelam bo dirûna vê zeviyê lazim in.

Herwiha

• dirîn
• dirûtin
• dirwîn
• drûn
• drûtin

Jê

• dirûyî

Etîmolojî

Belkî ji proto-hindûewropî *tewd-, *stewd- (“lê dan, birîn, dirûtin”), hevreha soranî dirwên, sanskrîtî तुदति (tudati: lê dan), latînî tundĕre (dirûn, birîn), fransî tondre (dirûn, birîn), spanî tundir (dirûn, birîn), almanî stoßen (lê dan), danmarkî støde. Bo hin peyvên din jî ku di kurdî de "r" lê zêde bûye tevî ku di rehê wê yê proto-hindûewropî de "r" nîne, binere stran û strû. Yan jî ji "dirû(ti)n" (1) yan têkilî "dirandin". Hêjayî gotinê ye ku di hin devokên kurmancî de "dirûn" bi vê maneyê nayê bikaranîn lê li cihê wê çinîn li kar e. Bi heman awayî di farisî de jî چیدن‎ (çîden) ku hevreha çinîna kurmancî ye.

Bi zaravayên din

• Soranî: دروێنە کردن‎ (dirwêne kirdin)

Werger

• Almanî: mähen → de
• Endonezyayî: memotong rumput
• Erebî: حصاد‎ → ar
• Esperantoyî: tondi → eo
• Fînî: maaien → fi
• Fransî: couper l'herbe, faucher → fr
• Îngilîzî: to reap → en, to mow → en, to scythe → en, to harvest → en, to cut (grass)
• Japonî: 刈る (かる, karu)
• Polonî: : kosić, skosić → pl, żąć → pl, zżąć → pl
• Spanî: cortar la hierba

Navdêr 2

Dirûna dexlûdan bi makîneyê.

dirûn mê

2. Maneya vê peyvê hê nehatiye nivîsîn. Heke hûn maneya wê bizanin, kerem bikin binivîsin.

   (Nimûneyekê bide) (biguhêre)

Bi zaravayên din

• Soranî: دروێنە‎ (dirwêne)

Werger

• Fransî: fauchage → fr n
• Îngilîzî: mowing → en
• Tirkî: biçme → tr