şivan

Kurdî

şivanek û pezê xwe

navdêr

Wate

1. Kesa/ê ku sereguhiya pezî yan terşî dike,
   kesa/ê ku pezî yan terşî dibe çerînê û çavdêriya wan dike.
2. (Mecazî) rêber, birêveber, pêşeng, pêşewa, serok.

Ji wêjeya klasîk

Anîn hemî mîr tejî rez kir
Axul ko şivan tejî pez kir— (Mem û Zîn ~1692, Ehmedê Xanî)

Herwiha

• şvan
• mêşinvan

Bi alfabeyên din

• kurdî-erebî: شڤان

Bide ber

• bêrîvan
• dajo
• gavan

Ji

hevreha soranî شوان (şiwan), kurdiya başûrî şiwan, şuwan, şahzênî/şêxbizinî şuwan, şowan, zazakî û hewramî şiwane, belûçî şipank, farisî چوبان (çûban) ku bi forma xwe ya kevntir شبان (şoban) bû, pehlewî şupan, şpan, avestayî fşupane- ji fşu- (pez) + pane- (-van, -parêz) ji proto-hindûewropî *peku- (pez) + *pe- (payîn, parastin, -van) anku "şivan: pezvan, pezparêz", bide ber gavan ("gaparêz"). Berevajî ku bi gelemperî tê bawerkirin, ne têkilî peyva şiv e. Herwiha ne têkilî shepherd ya inglîzî ya şibî peyva "şivan" e. Çoban ya azerî, teterî û tirkî, չոբան (çʿoban) ya ermenî, çopan ya tirkmenistanî, چوپان (çûpan) ya urdûyî, चूपान (çûpan) ya hindî, choʻpon ya ozbekî, cioban ya romanî, чобанин (čobanin) ya bulgarî, чо̀бан/ čòban ya zimanên balkanî, чабан (çaban) ya rûsî... ji zimanên îranî, bi taybetî ji farisî bi rêya osmanî hatine wergirtin. Ji formên wan diyar e ku ew ji farisî, ne ji zimanekê din yê îranî belav bûne. Ev diyardeyeka giştî ye: ji ber tesîra dîrokî ya zimanê farisî, peyvên îranî yên li dinyayê belav bûyî hema-hema bêistisna ji farisî ne, ne ji zimanên din yên îranî wek kurdî, belûçî, peştûyî, osetî...

Ji Durxaneya Cellikanî:Ji bo ez agahdariyên jorîn ser temam bikim, dikanim van hevokan li vir bizêdînim:Min ji zû de kifş kiriye ku peyva şivan ji du kiteyan pêk tê. Yek wek cenabê nivîskarê jorîn jî dabaş kirî `şi`ye ê dî jî `van` e. Kiteye `şi` helbet `pez` û kevintirîn şêweya peyva `pez` a hind û ewropiyan e.Nêziktirîn şêweya derbirin û bilêvkirina wê avestî ye ku we `fşu` û `pan` e.Pan hê jî di kurdî de wek lêkerek heye ``payîn ez bênderê dipêm``,``ez pêz dipêm`` hwd.Peyva îngîlkî `shepherd` rastûrê bi peyva kurdî şivan ve gizdar e.şhepa peyvê şêweyek kevin ji sheep ango pez a îngîlkî ye. Ger em peyva perginda germankî binêrin hê baştir difêrisin. Germankî şivan Schafhirte ye ku schaf rastûrê pez e û hirte payvan û parêzvan e . Arîşeya hirte û herd ê jî heye lê ew ne meseleya me ye.Peyva kurdî hewş û hewşo jî helbet ji şi derketiye ku tê wateya hewika şiyan ango hewîngeha pêz e. Her wiha peyv Schwzy` ku navê welatê swîs e berahîn ji vê şi ya kurdî a neolîtîkê tê û wateya wê jî rasterast `hewşo` ye

Jê

• bêşivan
• bêşivanî
• bêşivanetî
• bêşivanîtî
• bêşivantî
• bişivan
• bişivanetî
• bişivanî
• bişivanîtî
• bişivantî

• şivandar
• şivandarî
• şivandarîtî
• şivandartî
• şivanetî
• şivanî
• şivanîtî
• şivantî

Bi zaravayên kurdî

• hewramî: şiwane
• kurmancî: şivan
• soranî: şiwan, şuwan
• zazakî: şiwane

Werger

• Bosnî: pastir ^→ bs nêr, čoban ^→ bs nêr
• Çekî: pastýř ^→ cs nêr
• Danmarkî: fårehyrde ^→ da c
• Elmanî: Hirt ^→ de nêr, Hirte ^→ de nêr, Schafhirt ^→ de nêr, Schafhirte ^→ de nêr, Schäfer ^→ de nêr, Viehtreiber ^→ de, ^?Behüter ^→ de, ^?Viehhirte ^→ de
• Erebî: راعي ^→ ar (rāʕi), ^?الراعي ^→ ar, ^?الرعاع ^→ ar, ^?السارح ^→ ar, ^?الغنام ^→ ar, ^?الهیبان ^→ ar, ^?الوطاس ^→ ar, ^?راع ^→ ar
• Ermenî: bari ^→ hy nêr, հովիվ (hoviv), չոբան (čoban)
• Farisî: چوپان ^→ fa (čupân), چوپان ^→ fa
• Fînî: lammaspaimen
• Frensî: pasteur ^→ fr nêr
• Hindî: गड़ेरिया ^→ hi
• Holendî: herder ^→ nl nêr, schaapherder ^→ nl nêr
• Mecarî: pásztor ^→ hu, juhász ^→ hu
• Îbranî: רועה (ro‘eh)
• Inglîzî: shepherd ^→ en, cow boy ^→ en, herdsman ^→ en, ranch ^→ en, analyst ^→ en, grazier ^→ en, neatherd ^→ en, shepherdess ^→ en, swain ^→ en, herder ^→ en
• Îtalî: pastore ^→ it nêr
• Japonî: 羊飼い ^→ ja
• Katalanî: pastor ^→ ca nêr
• Xirwatî: pastir ^→ hr nêr
• Latviyayî: gans ^→ lv nêr
• lîgûrî: pastô nêr
• Lîtwanî: piemuo ^→ lt nêr
• Makedonî: овчар ^→ mk (óvčar) nêr
• Maltayî: ragħaj ^→ mt nêr
• Norwecî (bokmål): gjeter ^→ nb
• Polonî: pasterz ^→ pl nêr
• Portugalî: pastor ^→ pt nêr, pegureiro ^→ pt nêr
• Romanî: păstor ^→ ro, cioban ^→ ro
• Rusî: пастух ^→ ru (pastúχ) nêr
• samiya bakur: geahčči
• Sanskrîtî: गड्डरिका ^→ sa
• sardînî: pastori
• Sirbî:

  Kirîlî: пастир m, чобан m

  Latînî: pastir ^→ la nêr, čoban ^→ la nêr, ovčar ^→ la nêr

• Skotî: buachaille-chaorach ^→ sco nêr, cìobair ^→ sco nêr
• Spanî: pastor ^→ es nêr
• Sûmerî: 𒉺𒇻 ^→ sux (SIPA)
• Swahîlî: mchungaji ^→ sw
• Tirkî: çoban ^→ tr, güdücü ^→ tr, matem ^→ tr
• Weylsî: bugail ^→ cy nêr
• Yewnanî: βοσκός ^→ el (voskós) nêr

Tirkî

Wate

1. şîn, şîwen