kew

Kurmancî

Bilêvkirin

• (Navdêr 1): IPA^(kilîd): /kɛw/

  • Deng (Amed)

  • Deng (Wan)

• (Navdêr 2), (Navdêr 3): IPA^(kilîd): /kɛw/

  • Deng (Wan)

• Kîtekirin: kew

Navdêr 1

Zayenda nêr a binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	kew	kew
Îzafe	kewê	kewên
Çemandî	kewî	kewan
Nîşandera çemandî	wî kewî	wan kewan
Bangkirin	kewo	kewino
Zayenda nêr a nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	kewek	kewin
Îzafe	kewekî	kewine
Çemandî	kewekî	kewinan

Kew (1)

kew nêr k-ya nerm

2. (balinde) Firindeyek nêçîrê yê kêm-fir e û koçeriyê nakin
   (wek firindeyê neteweyî yê kurdan têt hesibandin).
3. firandin, avêtin
   (wek "tê kew kirin" tê siviyandinê, "kevrek dû kûçik de kew kir")

Ji wêjeya klasîk

• Hûr kir cesed qewsên semed tîr dan kebed dad û meded
  Cerhan ji new xwîn daye kew 'işqa me lew meşhûr-i bû
  Lew yek neseq min tên sebeq nûra yeqeq da dil şefeq— (Dîwana Melayê Cizirî ~1640, Melayê Cizîrî)

Herweha

• kewderî, bi îngilizî "ptarmigan, grouse" û bi fransî "perdrix des neiges, lagopède, gelinotte"
• kewê çîrik, kewçîr
• kewê gozel, bi îngilizî "red partridge" û bi fransî "bartavelle, perdrix rouge".
• kewê ribat, kewê ribaş, bi îngilizî "partridge" û bi fransî "perdrix cacabe".
• kewê sûsik, kewsûsk, bi îngilizî "gray partridge" û bi fransî "perdrix grise".

Bi alfabeyên din

• kurdî-erebî: که‌و

Etîmolojî

Onomatopoetîk ji dengê wan ("keb-keba kewan": b > w), hevreha soranî که‌و‎ (kew), kelhurî kewk, farisî کبک‎ (kebk), bextiyarî کوگ‎ (kewg) yan jî têkilî kevok û kotirê û "kew" (rengê şîn), li jêr binere.

Bikaranîn

• kewdan (navdêr)

Jê

• çêlekew
• kewçer
• kewçerî
• kewgir
• kewgirî
• kewgîr
• kewgîrî
• mêkew
• nêrekew

Navê zanistî

• perdix perdix

Bi zaravayên din

• Soranî: که‌و‎ (kew)
• Kurdiya başûrî: kewk
• Lekî: kiwg, jirej
• Hewramî: jerejî
• Zazakî: zerec, zerenc

Werger

• Baskî: eper → eu
• Erebî: ^?الحجل الرومي‎ → ar, ^?القبج‎ → ar
• Belarusî: курапатка → be (kurapatka)
• Sirboxirwatî: jarebica → sh mê
• Bretonî: klujar c’hris → br
• Bulgarî: яребица (jarebica)
• Çekî: koroptev → cs
• Danmarkî: rødhøne → da
• Albanî: thëllëzë → sq
• Almanî: Rebhuhn → de nêtar, dunkelblau → de, hellblau → de, himmelblau → de
• Esperantoyî: perdriko → eo
• Estonî: nurmkana → et
• Farisî: کبک‎ → fa, ^?کبک‎ → fa, ^?کپک‎ → fa
• Ferî: akurhøna → fo
• Fînî: peltopyy → fi
• Fransî: perdrix → fr mê
• Friyolî: pernîs → fur
• Frîsî: patriis → fy
• galeganî: perdiz charra, charrela
• Holendî: patrijs → nl mê
• Mecarî: fogoly → hu
• Inglîzî: partridge → en
• Îrlendî: patraisc → ga
• Îtalî: pernice → it mê
• Îzlendî: akurhænsn → is
• Japonî: やまうずら → ja (ヤマウズラ, yamauzura)
• Katalanî: perdiu → ca
• Sirboxirwatî: skvržulja → sh
• ladînî: gialina da mont
• Latînî: perdix → la
• Latviyayî: laukirbe → lv
• Lîtwanî: kurapka → lt
• Makedonî: еребица (erebica)
• Maltayî: ħaġla → mt
• Norwecî: rapphøne → no
• Oksîtanî: perditz → oc
• Polonî: kuropatwa → pl
• Portugalî: perdiz → pt mê
• Romanî: divlio-kaini → rom mê
• Romanyayî: potârnichea → ro
• romanşî: pernisch (pernisch grischa)
• Rusî: куропатка (kuropatka)
• saksoniya jêrîn: Rapphohn f
• samî: bealdobakku
• sardînî: perdixi cixinali, perdighe d’abba
• Sirboxirwatî: jаребица (jarebica)
• Skotî: peurtag → sco
• Slovakî: jarabica → sk mê
• Slovenî: jerebica → sl mê
• sorbiya jêrîn: kurwota, kurwotka
• sorbiya jorîn: kurotwa, kurwota
• Spanî: perdiz → es mê
• Swêdî: rapphöna → sv
• Tirkî: keklik → tr, ^?köpük → tr, ^?yaranın iyileşme hali → tr
• Ûkraynî: сiрая курiпка (siraja kuripka)
• Weylsî: petrisen → cy
• Yûnanî: πέρδικα → el (pérdika)

Navdêr 2

Zayenda mê ya binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	kew	kew
Îzafe	kewa	kewên
Çemandî	kewê	kewan
Nîşandera çemandî	wê kewê	wan kewan
Bangkirin	kewê	kewino
Zayenda mê ya nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	kewek	kewin
Îzafe	keweke	kewine
Çemandî	kewekê	kewinan

kew mê k-ya req

1. Kewîn yan kewandin.
   • Refesekaneka Evdilcebarê kever daye, di êvara Xwedê de li ser tov bûye çar toxtorên eskeriyê. De birîndarê xweşmêrî dikelînin, ... birako çima di êvara Xwedê de lê binêre kew lê nayê. — (Dengbêj Apê Bekir-Evdilcebar Çawuş)
2. Bicihbûna daxwazê.

   Kewa wî hat. (Daxwaza wî bi cih hat.)

Jê

• kewandin
• kewandî
• kewiyayî
• kewî
• kewîn
• kewîner
• kewîyayî

Navdêr 3

kew mê

1. şîn

Etîmolojî

Bide ber ermenî կապույտ (kapuyt, “şîn”) lê ihtimalen ji azerî göy (“şîn”) ji tirkîkiya kevn *kök (şîn), hevreha tirkmenistanî gök (şîn), oyxurî كۆك (kök: şîn]]), tirkî gök (esman). Di tirkî de maneya vê peyvê ji "şîn" guheriye û bûye "esman" û li şûna wê bo rengê şîn peyva mavi ya ji erebî "mawî=avî" cih girtiye.

Soranî

Navdêr

kew

1. kew