rusî

Kurmancî

Navdêr 1

Tewandina rusî
Zayenda mê ya binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	rusî	rusî
Îzafe	rusiya	rusiyên
Çemandî	rusiyê	rusiyan
Nîşandera çemandî	wê rusiyê	wan rusiyan
Bangkirin	rusiyê	rusiyino
Zayenda mê ya nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	rusiyek	rusiyin
Îzafe	rusiyeke	rusiyine
Çemandî	rusiyekê	rusiyinan

rusî m

1. (ziman) Zimanekî slavî ye û ji bilî Rusyayê herwiha li gelek herêmên din jî Sovyetistana berê tê peyivîn.
   • Nimûneyekê lê zêde bike [ biguhêre ]

Herwiha

• hûrisî
• rusyayî
• rûsî
• rûsyayî
• ûrisî

Etîmolojî

Ji rus +‎ -î.

Werger

zimanê Rusyayê

• Abxazî: урыс бызшәа (urəs bəzš°ā)
• Adîgeyî: урысыбзэ (wurəsəbzɛ)
• Afrîkansî: Russies → af
• Akanî: Rɔhyea kasa
• Albanî: gjuha ruse m
• Almanî: Russisch → de nt, russische Sprache m
• Altayiya başûrî: орус тил (orus til), оҥор тил (oŋor til)
• Amharî: መስኮብኛ (mäskobña)
• Astûrî: rusu → ast n
• Aynuyî: ヌチャ (nuca), ヌチャ イタㇰ (nuca itak)
• Azerî: rusca → az

  Kirîlî: русҹа

• Baskî: errusiera → eu
• Başkîrî: урыҫ теле (urïθ tele), рус теле (rus tele), урыҫса (urïθsa), русса (russa)
• Belarusî: ру́ская мо́ва m (rúskaja móva), ру́ская → be m (rúskaja), расе́йская мо́ва m (rasjéjskaja móva)
• Bengalî: ভাষা রুশ m (bhaśa ruś), রুশ → bn (ruś), রাশান (raśan), রাশিয়ান (raśiẏan), রুশী (ruśi), রুশি (ruśi)
• Bretonî: Ruseg, Rusianeg
• Bulgarî: ру́ски → bg n (rúski)
• Burmayî: ရုရှားစကား (ru.hra:ca.ka:), ရုရှားဘာသာ (ru.hra:bhasa)
• Buryatî: ород хэлэн (orod xelen)
• Çeçenî: оьрсийн (örsiin), оьрсийн мотт (örsiin mott)
• Çekî: ruština → cs m, ruský jazyk n
• Çerokî: ᏲᏂ (yoni), ᎠᏂᏲᎾ ᎧᏬᏂᎯᏍᏗ (aniyona kawonihisdi)
• Çînî:

  Dunganî: вурус хуа (vurus hua)

  Mandarînî: 俄語 / 俄语 → zh (éyǔ), 俄羅斯語 / 俄罗斯语 (éluósīyǔ), 俄文 → zh (éwén)

• Çukçî: русиԓьымиԓ (rusiḷʹymiḷ)
• Çuvaşî: вырӑсла (vyrăsla)
• Danmarkî: russisk → da nt
• Daurî: луаач хэль (luaač helʹ)
• Endonezyayî: bahasa Rusia, Rusia → id
• Erebî: الرُّوسِيَّة m (ar-rūsiyya), اللُّغَة الرُّوسِيَّة m (al-luḡa r-rūsiyya), رُوسِيّ → ar n (rūsiyy)

  Erebiya misrî: روسى n (rūsī)

• Ermenî: ռուսերեն → hy (ṙuseren)
• Erzayî: рузонь кель (ruzonʹ kelʹ), рузонь (ruzonʹ)
• Esperantoyî: Rusa → eo
• Estonî: vene keel, vene → et
• Farisî: روسی → fa (rusi), زبان روسی (zabân-e rusi)
• Ferî: russiskt → fo
• Fînî: venäjä → fi, venäjän kieli
• Fransî: russe → fr n, langue russe m, langue de Tolstoï → fr m
• Gaelîka skotî: Ruiseis m
• Galîsî: ruso → gl n
• Gujaratî: રશિયન (raśiyan)
• Gurcî: რუსული → ka (rusuli), რუსული ენა (rusuli ena)
• Hindî: रशियन (raśiyan), रूसी → hi m (rūsī), भाषा रूसी m (bhāṣā rūsī)
• Holendî: Russisch → nl nt
• Îbranî: רוּסִית → he m (rusít)
• Îngilîzî: Russian → en
• Îngûşî: эрсий мотт (ersii mott)
• Înterlîngua: russo → ia
• Îrlendî: Rúisis m
• Îtalî: russo → it n
• Îzlendî: rússneska → is m
• Japonî: ロシア語 → ja (ロシアご, roshiago), 露語 → ja (ろご, rogo)
• Kalalîsûtî: russisut
• Kannadayî: ರಶ್ಯನ್ (raśyan)
• Karelî: Veńiä
• Kaşûbî: rusczi n
• Katalanî: rus → ca n
• Kirgizî: орус → ky (orus), орус тілі, орусча → ky (orusça)
• Kîngalî: රුසියානු → si (rusiyānu), භාෂාව රුසියාන (bhāṣāwa rusiyāna)
• Komî-permyakî: роч кыв (roč kyv)
• Komî-zîriyî: роч кыв (roč kyv)
• Koreyî: 러시아어 → ko (reosia-eo), 러시아말 (reosiamal), 노어 (no-eo), 로어 (ro-eo)
• Kumikî: рус тил (rus til)
• Kvenî: ryssä, venäjä
• Latînî: lingua Ruthenica m, Ruthenica m
• Latviyayî: krievu, krievu valoda m
• Lawsî: ພາສາລັດເຊຍ (phā sālat sīa)
• Lîmbûrgî: Rössisj nt
• Lîtwanî: rusų kalba → lt m, rusų → lt
• Makedonî: руски n (ruski)
• Malayalamî: റഷ്യന് (ṟaṣyanŭ)
• Malezî: bahasa Rusia, Rusia → ms
• Maltayî: Russu → mt
• Manksî: Rooshish m
• Mapuçî: rusia dungun
• Maratî: रशियन (raśiyan)
• Mariya rojhilatî: руш (ruš)
• Mecarî: orosz → hu
• Mokşayî: рузонь (ruzonʹ)
• Mongolî: орос хэл (oros xel), оросоор (orosoor)

  Mongolî: ᠣᠷᠤᠰ ᠢᠶᠠᠷ (orus-iyar), ᠣᠷᠤᠰ
  ᠬᠡᠯᠡ (orus kele)

• Navajoyî: Biʼééʼ łichííʼí bizaad
• Nepalî: रसियाली (rasiyālī)
• Norwecî:

  Norweciya bokmålî: russisk → no

  Norweciya nînorskî: russisk → nn

• Oksîtanî: rus → oc n
• Osetî: уырыссаг (wyryssag)
• Oygurî: رۇسچە (rusche)

  Kirîlî: русчә (rusche)

• Ozbekî: rus tili, ruscha → uz, oʻrischa → uz

  Kirîlî: рус тили (rus tili), русча (ruscha), ўрисча (oʻrischa)

• Peştûyî: روسی → ps (rūsī)
• Polonî: język rosyjski m nezindî, ruszczyzna → pl m, ruski → pl m nezindî
• Portugalî: russo → pt n
• Qazaxî: орыс тілі (orys tılı), орысша (orysşa)
• Romanyayî: rusă → ro m, limba rusă m, rusește → ro
• Rusî: ру́сский язы́к n (rússkij jazýk), ру́сский → ru n (rússkij)
• Rusînî: росі́йскый язы́к n (rosíjskŷj jazŷ́k), ру́ськый язы́к n (rúsʹkŷj jazŷ́k), ру́штина m (rúštyna)
• Samiya bakurî: ruoššagiella
• Samiya înarî: ruošakiela
• Sanskrîtî: भाषा रूसी (bhāṣā rūsī)
• Sirboxirwatî:

  Kirîlî: ру̏скӣ n, ру̏скӣ јѐзик n

  Latînî: rȕskī → sh n, rȕskī jèzik n

• Skotî: Roushie
• Slovakî: ruština → sk m
• Slovenî: rúščina → sl m
• Somalî: Ruush
• Sorbî:

  Sorbiya jorîn: rušćina → hsb m

• Spanî: ruso → es n
• Swahîlî: Kirusi
• Swêdî: ryska → sv g
• Şorî: қазақ тілі (qazaq tili), орус тілі (orus tili)
• Tacikî: забони русӣ → tg (zaboni rusī), русӣ → tg (rusī)
• Tagalogî: Ruso → tl
• Tamîlî: ருஸ்சியன் (rusciyaṉ)
• Tayî: ภาษารัสเซีย (paa-sǎa rát-siia)
• Telûgûyî: రష్యను (raṣyanu)
• Teterî: урыс теле (urıs tele), рус → tt (rus), урыс (urıs), урысча (urısça)
• Tigrînî: ራሽኛ (rašña)
• Tirkî: Rusça → tr
• Tirkmenî: rus dili, rusça

  Kirîlî: рус дили, русча

• Tîbetî: ཨུ་རུ་སུའི་སྐད (u ru su'i skad)
• Tofalarî: орус дыл (orus dıl)
• Udmurtî: ӟуч кыл (dźuć kyl)
• Urdûyî: روسی m (rūsī)
• Ûkraynî: росі́йська мо́ва m (rosíjsʹka móva), росі́йська → uk m (rosíjsʹka)
• Venîsî: ruso → vec n
• Viyetnamî: tiếng Nga → vi
• Volapûkî: Rusänapük → vo, Rusapük
• Walonî: Rûsse
• Weylsî: Rwsieg
• Ximêrî: ភាសារុស្ស៊ី (phiəsaa rusii)
• Yakutî: нууччалыы (nuuççalıı)
• Yidîşî: רוסיש → yi nt (rusish)
• Yûnanî: ρωσικά → el nt p (rosiká), ρώσικα → el nt p (rósika)
• Zuluyî: Isirashiya

Ev qismê Wergerê ji agahiyên naveroka vê guhartoya gotara Russian a li ser Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.

Navdêr 2

Tewandina rusî
Zayendên mê û nêr ên binavkirî
Rewş	Mê (yj.)	Nêr (yj.)	Mê û nêr (pj.)
Navkî	rusî	rusî	rusî
Îzafe	rusiya	rusiyê	rusiyên
Çemandî	rusiyê	rusî	rusiyan
Nîşandera çemandî	wê rusiyê	wî rusî	wan rusiyan
Bangkirin	rusiyê	rusiyo	rusiyino
Zayendên mê û nêr ên nebinavkirî
Rewş	Mê (yj.)	Nêr (yj.)	Mê û nêr (pj.)
Navkî	rusiyek	rusiyek	rusiyin
Îzafe	rusiyeke	rusiyekî	rusiyine
Çemandî	rusiyekê	rusiyekî	rusiyinan

rusî m yan n li gorî maneyê

1. Welatiyê Rusyayê.

   Hevmane: rus

Werger

welatiyê Rusyayê

• Afrîkansî: Rus → af
• Albanî: rus → sq n, ruse m
• Alêwîtî: Kasakax̂
• Almanî: Russe → de n, Russin → de m, Russländer → de n, Russländerin m, Reuße → de n, Reusse → de n, Reußin → de m, Reussin → de m
• Astûrî: rusu → ast n, rusa → ast m
• Aynuyî: ヌチャ (nuca), フレシサㇺ (hure-sisam)
• Azerî: rusiyalı, rus → az
• Baskî: errusiar → eu
• Başkîrî: Рәсәй кешеһе (Räsäy kešehe), Рәсәй халҡы (Räsäy xalqï), рәсәйле (räsäyle)
• Belarusî: расія́нін n (rasijánin), расія́нка m (rasijánka), расе́ец n (rasjéjec), расе́йка m (rasjéjka)
• Bulgarî: русна́к n (rusnák), руски́ня m (ruskínja)
• Çeçenî: оьрси (örsi)
• Çekî: Rus → cs n, Ruska → cs m
• Çerokî: ᎠᏲᎾ (ayona)
• Çînî:

  Mandarînî: 俄羅斯人 / 俄罗斯人 (Éluósīrén); 俄國人 / 俄国人 (Éguórén)

• Çuvaşî: вырӑс (vyrăs)
• Danmarkî: russer → da g
• Endonezyayî: orang Rusia
• Erebî: رُوسِيّ → ar n (rūsiyy), رُوسِيَّة → ar m (rūsiyya)
• Ermenî: ռուսաստանցի (ṙusastancʻi)
• Esperantoyî: ruso, rusino, ruslandano, ruslandanino, rusujano, rusujanino
• Estonî: venemaalane, venelane → et
• Farisî: روس (rus), روسی → fa (rusi)
• Fînî: venäläinen → fi
• Fransî: Russe → fr n yan m
• Gaelîka skotî: Ruiseanach n
• Galîsî: ruso → gl n, rusa → gl m
• Gurcî: რუსი (rusi)
• Hawayî: Lūkia
• Hindî: रूसी → hi n yan m (rūsī)
• Holendî: Rus → nl n, Russin → nl m
• Îbranî: רוּסִי → he n (rusí), רוּסִיָּה → he m (rusiyá)
• Îngilîzî: Russian → en
• Înterlîngua: russo → ia n, russa m
• Îrlendî: Rúiseach n
• Îtalî: russo → it n, russa → it m
• Îzlendî: Rússi → is n
• Japonî: ロシア人 → ja (ロシアじん, Roshia-jin)
• Kalalîsûtî: russeq
• Katalanî: rus → ca n, russa → ca m
• Kirgizî: орус → ky (orus), орусиялык → ky (orusiyalık)
• Koreyî: 러시아 사람 (reosia saram), 러시아인 (reosiain)
• Ladînî: rus n
• Latgalî: krīvs n, krīvīte m
• Latînî: russus n
• Latviyayî: krievs n, krieviete m
• Lawsî: ຄົນລັດເຊຍ (khon lat sīa)
• Lîtwanî: rusas → lt n, rusė → lt m
• Makedonî: Русин n (Rusin), Русинка m (Rusinka)
• Malay: orang Rusia
• Manksî: Rooshagh n
• Maratî: रशियन (raśiyan)
• Mecarî: orosz → hu, ruszki → hu
• Mongolî:

  Kirîlî: орос хүн (oros xün)

• Norwecî:

  Norweciya bokmålî: russer → no n

  Norweciya nînorskî: russar → nn n

• Osetî: уырыссаг (wyryssag)
• Oygurî: رۇس (rus)
• Ozbekî: rus → uz
• Peştûyî: روس → ps n yan m (rus)
• Polonî: Rosjanin → pl m şx, Rosjanka → pl m, Rusek n, Ruski, Moskwicin n, Moskal → pl n
• Portugalî: russo → pt n, russa → pt m
• Qazaxî: орус (orus), орыс (orys)
• Romanyayî: rus → ro n, rusoaică → ro m, rusă → ro m
• Rusî: россия́нин → ru n (rossijánin), россия́нка → ru m (rossijánka), россия́не → ru n p (rossijáne)
• Sirboxirwatî:

  Kirîlî: Ру̏с n, Ру̏скиња m

  Latînî: Rȕs → sh n, Rȕskinja m

• Slovakî: Rus → sk n, Ruska → sk m
• Slovenî: Rús → sl n, Rúsinja m
• Spanî: ruso → es n, rusa → es m
• Svanî: მურვის (murvis)
• Swahîlî: mrashia → sw
• Swêdî: ryss → sv g, ryska → sv g
• Tacikî: рус → tg (rus), русӣ → tg (rusī)
• Tayî: คนรัสเซีย (kon rát-siia), ชาวรัสเซีย (chaao rát-siia)
• Telûgûyî: రష్యను (raṣyanu)
• Teterî: рәсәйле (räsäyle)
• Tirkî: Rus → tr, Rusyalı
• Tirkmenî: rus
• Tîbetî: ཨུ་རུ་སུ་མི (u ru su mi)
• Urdûyî: روسی (rūsī)
• Ûkraynî: росія́нин → uk n (rosijányn), росія́нка m (rosijánka)
• Venîsî: ruso → vec n, rusa → vec m
• Viyetnamî: người Nga
• Volapûkî: Rusänan → vo, hi-Rusänan, ji-Rusänan, Lusänel, Rusänel,
• Ximêrî: រុស្ស៊ី (ruhsii), ជាតិរុស្ស៊ី (ciət rusii)
• Yakutî: нуучча (nuuçça)
• Yidîşî: רוס n (rus), רוסלענדער n (ruslender)
• Yûnanî: Ρώσος → el n (Rósos), Ρωσίδα → el m (Rosída)

Ev qismê Wergerê ji agahiyên naveroka vê guhartoya gotara Russian a li ser Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.

Rengdêr

rusî

1. Her tiştê Rusyayê, gelê wê yan zimanê wê.
   • Nimûneyekê lê zêde bike [ biguhêre ]