gemî

Kurmancî

Navdêr

gemiyek

gemî mê

1. keştî, vapor, kelek, papor, baxîre, sefîne, beleme, qayîk,
   navgîna ku mirov pê li ser avê dimeşe
2. navgîna ku mirov pê li fezayê digerre
   • Nasa keştiyekê dişîne Merîxê.

Herwiha

• gêmî

Bi alfabeyên din

• kurdî-erebî: گه‌می

Bide ber

• genî

Ji wêjeyê

• [Wezîrê berevaniyê yê Fransayê]] Le Drian tekez kir: “Hêza esmanî û deryayî ji ser gemiya Charles de Gaulle û çend gemiyên din ên leşkerî ve ji îro duşemê ve di operasyonan de beşdar dibin û hejmarek balafirên şer li ser gemiyê ne, hevdem hejmarek gemiyên din ên me yên şer li deverê hene ku dê bombebarana DAIŞê bikin.” — (Rudaw.net/kurmanci 11/2015)

Têkilî

• ankor
• bender
• lenger

Ji

ji tirkî gemi, hevreha azerî gəmi, tirkmenistanî gämi, teterî gemi, ozbekî kema, qazaxî кеме (keme), hemû ji maktirkî *kēmi yan *gẹ̄mi. Peyva "gemî" ji mêj ve di kurdî de cih girtiye (li derveyî Bakurê Kurdistanê jî). "Keştî" van salên dawîn bi rêya soranî ji farisî hatiye. Li Başûrê Kurdistanê peyvên erebî "baxîre" û "sefîne" yên ji erebî jî li kar in. "Vapor/bapor" jî ji zimanên ewropî hatine.

Jê

• gemîajo
• gemîçêker
• gemîçêkerî
• gemîgeh
• gemîk
• gemînas
• gemînasî
• gemîsaz
• gemîsazî
• gemîvan
• gemîvanî
• gemîzan
• gemîzanî

Ji wêjeyê

Pêlîstank

Hoy dayê dayê, hoy dayê

Şev û rojan min xew nayê

Hîvî û xema, sal û dema

Kirim rêvîng li dunyayê

Rojgar û sal û dewrana

Kerrov û befr û barana

Rêl û rewal, dol û nihal

Dipîvim ez biyabana

Bêkes û bêwar û yar bûm

Hêşta zarok ez huşyarbûm

Ji bona jîneka azad

Li gemiya xewna siyarbûm

Vê perravê û wî benderî

Gerryam cîhan seranserî

Hîvî û daxwaz her man û xewn

Keftim jîna derbederî

Temen bûrî, roj bi lez in

Sal û dewran zû dibezin

Nizanim ez çima dayê

Negehiştim xewna mezin?

Negehiştim viyana xo

Tinê ez mam semyana xo

Qeder hat û ez dûr kirim

Ji hêlîna jiyana xo

_____________

Tekst: Edîb ÇELÎK

Bi zaravayên kurdî

• Kurmancî: gemî

Werger

• Afrîkansî: skip ^→ af
• Çekî: loď ^→ cs
• Danmarkî: skib ^→ da
• Elmanî: Schiff ^→ de nêtar, Arche ^→ de mê
• Esperantoyî: ŝipo ^→ eo, marŝipo ^→ eo
• Farisî: كشتي بزرگ ^→ fa, کشتی ^→ fa, کشتي بزرگ ^→ fa
• Erebî: سفينة ^→ ar, باخرة ^→ ar, ^?القارب ^→ ar, ^?زورق ^→ ar

• Ferî: skip ^→ fo
• Fînî: laiva ^→ fi
• Frensî: navire ^→ fr
• Frîsî: skip ^→ fy
• Gaelîka skotî: long ^→ gd
• Holendî: boot ^→ nl, schip ^→ nl, vaartuig ^→ nl, zeeschip ^→ nl
• Mecarî: hajó ^→ hu
• Îbriya kevn: אֳנִיָּה
• Inglîzî: ship ^→ en, vessel ^→ en, prow ^→ en, shipping ^→ en, ^?ark ^→ en
• Inglîziya kevn: scip ^→ ang
• Katalanî: vaixell ^→ ca
• Latînî: abies ^→ la, carina ^→ la, navis ^→ la
• Papyamentoyî: bapor ^→ pap
• Polonî: statek ^→ pl
• Portugalî: embarcação ^→ pt, navio ^→ pt, nau ^→ pt
• Sirananî: sipi ^→ srn
• Spanî: barco ^→ es, embarcación ^→ es, nave ^→ es
• Swêdî: fartyg ^→ sv, skepp ^→ sv
• Tagalogî: bapór ^→ tl
• Tirkî: gemi ^→ tr, ^?sefine ^→ tr
• Weylsî: llong ^→ cy
• Yewnanî: πλοίο ^→ el, σκάφος ^→ el
• Zuluyî: isikebhe ^→ zu