sax

Kurmancî

Bilêvkirin

• IPA^(kilîd): /sɑːx/, /sɑːɣ/, ساخ، ساغ
• Deng (Bidlîs)^ⓘ
• Kîtekirin: sax

Rengdêr

Pozîtîv	Komparatîv	Sûperlatîv
sax	saxtir	herî sax (merkezî) tewrî sax (rojavayî)

sax

1. Ne mirî, ya / yê ku dijî.
   • Nimûneyekê lê zêde bike [ biguhêre ]
2. Ne nexweş, ne birîndar, bê-êş.
   • Nimûneyekê lê zêde bike [ biguhêre ]
3. Saxt, zext, pihêt, zexm, jînde.
   • Nimûneyekê lê zêde bike [ biguhêre ]
4. Temam, ne parçe-parçe, ne parçekirî.
   • Nimûneyekê lê zêde bike [ biguhêre ]
5. Temam kirin, qedandina deyn, an danekî bnr: sax kirin.
   • Nimûneyekê lê zêde bike [ biguhêre ]
6. Kontrol, xewle.
   • Nimûneyekê lê zêde bike [ biguhêre ]

Bi alfabeyên din

• kurdî-erebî: ساخ

Ji wêjeya klasîk

• Danîn li dil min dax-i dax
  Dê kî bimînit sax-i sax
  Westane leşker sef bi sef — (Melayê Cizîrî, Dîwana Melayê Cizirî, ~1640)

Bide ber

• saxlem
• tendirist

Etîmolojî

Ji tirkî sağ (1. jîndar, ne mirî 2. rast, aliyê rastê) ji tirkiya kevn *sag-, hevreha azerî sag, gagawzî saa. Heman peyv wek սաղ (saġ) ketiye ermenî jî.

Jê

• sax bûn (lêker)
• sax kirin (lêker)
• saxbûn (navdêr)
• saxbûyî (rengdêr)
• saxkirin (navdêr)
• saxkirî (rengdêr)
• saxlem
• saxlemî
• saxî

Werger

zindî, nemirî, li jiyanê

• Aghwanî: 𐕘𐕒𐕡𐔺 (ġuy)
• Almanî: lebendig → de
• Aromanî: yiu, ghiu, viu
• Astûrî: vivu → ast
• Azerî: canlı → az, diri → az
• Başkîrî: тере (tere), иҫән (iθän)
• Belarusî: жывы́ (žyvý)
• Bengalî: জীবন্ত → bn (jibônt), জিন্দা → bn (jinda)
• Bîkoliya naverast: buhay
• Bulgarî: жив → bg (živ)
• Çekî: živý → cs
• Çîkasawî: okchá̠a
• Çînî:

  Mandarînî: 活著 / 活着 (huó zhe)

• Erebî: حَيّ → ar (ḥayy)

  Erebiya misrî: عايش (ʕāyeš), حي (ḥai)

• Ermenî: կենդանի → hy (kendani), ողջ → hy (oġǰ), սաղ → hy (saġ)
• Estonî: elus
• Farisî: زنده → fa (zende)
• Fînî: elävä → fi, hengissä oleva, elossa oleva
• Fransî: en vie → fr, vivant → fr
• Friyolî: vîf, vîv
• Gaelîka skotî: beò
• Galîsî: vivo → gl
• Gurcî: ცოცხალი (cocxali)
• Haîtî: vivan
• Hindî: जीवित → hi (jīvit), सजीव → hi (sajīv), ज़िंदा (zindā), जीता → hi (jītā), जीवंत → hi (jīvant)
• Hmongî: ciaj
• Holendî: levend → nl
• Îdoyî: vivanta → io
• Îngilîziya navîn: alyve, quik
• Îngilîzî: alive → en
• Îrlendî: beo → ga
• Îtalî: vivo → it
• Îzlendî: lifandi → is, á lífi
• Japonî: 生きている → ja (ikiteiru)
• Kapverdî: bibu, bibu, vive
• Katalanî: viu → ca, vivent → ca
• Kaurnayî: purruna
• Komorî: hayi, na mo
• Koreyî: 살아있는 → ko (sarainneun)
• Latgalî: dzeivs
• Latînî: vīvus → la
• Latviyayî: dzīvs
• Lîtwanî: gyvas → lt
• Luksembûrgî: lieweg
• Makedonî: жив (živ)
• Malayalamî: ജീവനുള്ള (jīvanuḷḷa)
• Manksî: bio
• Maorî: kaiao
• Maratî: जिवंत (jivanta), सजीव (sajīv)
• Mayayiya yukatekî: kuxa'an
• Mecarî: életben lévő, élő → hu
• Navajoyî: hiná
• Nepalî: जिउँदो (jiũdo), जीवित → ne (jīvit)
• Ngarrindjerî: markuldi
• Norwecî: i live, levende → no
• Nukunuyî: purru
• Oksîtanî: viu → oc
• Peştûyî: ژوندى (žwanday)
• Pîttcantcatcarayî: wanka
• Polonî: żywy → pl, żywcem → pl
• Portugalî: vivo → pt
• Rapanuyî: aringa
• Romancî: viv, veiv
• Romanyayî: viu → ro
• Rusî: живо́й → ru (živój), в живы́х (v živýx)
• Sanskrîtî: जीव → sa (jīva), जीवित → sa (jīvitá), आयु → sa (āyu)
• Sardînî: bibu, biu, bivu, viu
• Sicîlî: vivu → scn
• Sirboxirwatî:

  Kirîlî: жив

  Latînî: živ → sh

• Slaviya kevn: живъ (živŭ)
• Old English: use the verb libban; cwic, on līfe
• Slovakî: živý
• Slovenî: živ → sl
• Sorbî:

  Sorbiya jêrîn: žywy

• Spanî: vivo → es, viviente → es
• Sûdovî: gīvas
• Swahîlî: hai → sw
• Swêdî: levande → sv
• Şerpayî: གསོན་པུ (gson pu)
• Şîngazîcayî: na muo, na moo, hai
• Tacikî: зинда → tg (zinda)
• Tagalogî: buhay → tl
• Tamîlî: உயிருடன் (uyiruṭaṉ)
• Tayî: มีชีวิต, เป็น → th (bpen)
• Tirkî: sağ → tr, diri → tr, canlı → tr
• Tîbetî: གསོན་པོ (gson po)
• Toxarî B: śāmane
• Udî: гъуй (ɣuj)
• Urdûyî: زندہ (zindā), جیتا (jītā)
• Ûkraynî: живи́й (žyvýj)
• Viyetnamî: sống → vi
• Warayî: buhi
• Weylsî: byw → cy
• Ximêrî: នៅរស់ (nɨwrŭəh)
• Yagnobî: зинда (zinda)
• Yûnanî: ζωντανός → el (zontanós)

  Kevn: ζωός (zōós)

• Zhuangî: lix

Ev qismê Wergerê ji agahiyên naveroka vê guhartoya gotara alive a li ser Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.

ne nexweş, ne nesax, ne êşewî

• Abxazî: згәы бзиоу (zg°ə bziou)
• Almanî: gesund → de
• Altayiya başûrî: су (su), суузак (suuzak), эзен (ezen)
• Arçî: сагъду (sağdu)
• Aromanî: sãn
• Avarî: сахав (saxaw)
• Azerî: sağlam → az
• Baxterî: λρογο (lrogo)
• Belarusî: здаро́вы (zdaróvy)
• Bulgarî: здрав → bg (zdrav)
• Çeçenî: могуш (moguš)
• Çekî: zdravý → cs n
• Çînî:

  Kantonî: 健康 (gin⁶ hong¹)

  Mandarînî: 健康 → zh (jiànkāng)

• Danmarkî: sund → da
• Erebî: صَحِيح → ar (ṣaḥīḥ)
• Ermenî: առողջ → hy (aṙoġǰ)
• Esperantoyî: sana → eo
• Evenî: абгар (aʙgar)
• Evenkî: авгара (awgara)
• Faliskanî: salve (salve)
• Farisî: تندرست → fa (tandorost), درواخ → fa (dorvâx)
• Ferî: frískur
• Fînî: terve → fi, hyvinvoipa, hyvinvoiva
• Fransî: en bonne santé, sain → fr

  Fransiya kevn: sain

• Friyolî: san, salubri, rubest
• Gaelîka skotî: fallain
• Galîsî: saudable → gl, san → gl, sao → gl n, insente
• Gotî: 𐌷𐌰𐌹𐌻𐍃 (hails)
• Gurcî: ჯანსაღი (ǯansaɣi), ჯანმრთელი (ǯanmrteli)
• Hindî: निरोग → hi (nirog), चंगा → hi (caṅgā)
• Holendî: gezond → nl
• Hunsrikî: gesund
• Îngilîziya kevn: hāl
• Îngilîzî: healthy → en
• Îrlendî: folláin, sláintiúil
• Îtalî: sano → it
• Japonî: 健康な → ja (けんこうな, kenkō na), 達者な → ja (たっしゃな, tassha na)
• Katalanî: sa → ca, salubre
• Koreyî: 건강하다 → ko (geon-ganghada)
• Latînî: sanus → la
• Latviyayî: vesels, veselīgs
• Lawsî: ສຸກ (suk), ສົມບູນ (som būn), ສະບາຍ (sa bāi), ສະບາຽ (sa bāi), ສຸກໃຈ (suk chai), ສຸຂີ (su khī), ໜຳ (nam), ສຸຂາ (su khā), ສຳຣານ (sam rān), ສຳຮານ (sam hān), ນິຣາໄມ (ni rā mai), ນິລາໄມ (ni lā mai), ແຮງຫັນ (hǣng han), ກຶ້ດ (kưt), ນິລາພາດ (ni lā phāt), ນິຣາພາດ (ni rā phāt), ຕຸ້ຍເກິ່ງ (tu nya kœng), ຕຸ້ຽເກິ່ງ
• Lîtwanî: sveikas → lt
• Lombardî: san
• Makedonî: здрав n (zdrav)
• Malayalamî: ആരോഗ്യമായി (ārōgyamāyi)
• Malezî: sihat, segar → ms
• Maorî: tūhauora
• Mecarî: egészséges → hu
• Mizoyî: hrisël
• Mongolî: эрүүл → mn (erüül)
• Norwecî:

  Norweciya bokmålî: frisk → no, karsk, sunn → no

• Oksîtanî: san → oc
• Osetî: ӕнӕниз (ænæniz)
• Polonî: zdrowy → pl n
• Portugalî: saudável → pt n yan m, são → pt n
• Qazaxî: тәуір (täuır)
• Romancî: saun, san, sàn, sang
• Romanyayî: sănătos → ro
• Rusî: здоро́вый → ru (zdoróvyj)
• Sanskrîtî: कल्य → sa (kalya), स्वस्थ → sa (svastha), नीरोग → sa (nīrōga)
• Sardînî: sanu
• Sirboxirwatî:

  Kirîlî: здра̏в

  Latînî: zdrȁv → sh

• Skotî: hailsome
• Slaviya kevn:

  Kirîlî: съдравъ (sŭdravŭ)

  Glagolîtîk: ⱄⱏⰴⱃⰰⰲⱏ (sŭdravŭ)

• Slovakî: zdravý
• Slovenî: zdrav → sl
• Spanî: sano → es, salubre → es
• Swêdî: frisk → sv
• Tabasaranî: сагъи (saġi)
• Tayî: แข็งแรง → th
• Tirkî: sağlıklı → tr
• Tirkmenî: salaamatly
• Tuvanî: кадык (kadık), кадыкшылдыг (kadıkşıldıg)
• Urdûyî: نیروگ (nirōg), صحت مند (sēhat-mand)
• Ûkraynî: здоро́вий (zdoróvyj)
• Venîsî: san
• Viyetnamî: khỏe mạnh → vi
• Weylsî: iach → cy

  Weylsiya navîn: yach

• Yûnanî: υγιής → el n (ygiís), γερός → el n (gerós), ακμαίος → el n (akmaíos), εύρωστος → el n (évrostos)

  Kevn: ὑγιής (hugiḗs)

• Zuluyî: -phila

Ev qismê Wergerê ji agahiyên naveroka vê guhartoya gotara healthy a li ser Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.

Alêwîtî

Navdêr

sax

1. (heywan) firinde, balinde, teyr
   • Nimûneyekê lê zêde bike [ biguhêre ]

Çavkanî

Ev peyv ji wergerên firinde hatiye çêkirin. Dibe ku tê de xeletiya wergerê hebe.^{[rûpelên din]}