birinc
Kurdî[biguherîne]
Bilêvkirin[biguherîne]
[biguherîne]
birinc zayend pêwîst e (z=m: mê, z=n: nêr, z=mn: mê û nêr, z=nt: nêtar)

- Riz, çeltûk,
riwekek danî ye ku bo xwarinê têt bikaranîn.
(bi taybetî girar jê têt çêkirin û dema kelandî bi gelemperî spî ye)
Herwiha[biguherîne]
Bi alfabeyên din[biguherîne]
- kurdî-erebî: برنج
Zayend[biguherîne]
Wek riwek nêr lê wek girar mê ye.
Bide ber[biguherîne]
Têkildar[biguherîne]
Etîmolojî[biguherîne]
Ji sanskrîtî [Peyv?] व्रीहि (vrihi), têkildarî brizi ya farisiya kevn (برنج, birinc ya farisiya nû), wrijê ya peştûyî û ὄρυζον ya yewnanî, riso ya îtalî, ris ya frencî, Reis ya elmanî û rice ya inglîzî.
Peyva "birinc/riz" ji Hindistanê li dinyayê belav bûye. Hem "birinc" û hem jî "riz" wek peyv ji wê derê hatine girtin. Rêya belavbûnê bi ihtimaleke mezin bo herdu peyvan û herwiha peyva inglîzî û peyvên din yên ewropî wiha ye:
- BIRINC: Başûrê Hindistanê (bi zimanê tamiliya kevn "arici" > Bakurê Hindistanê (bi sanskrîtî "vrihi") > Ecemistan (farisiya kevn "brizi", farisiya nû "birinc" > Kurdistan (kurdî "birinc") > Tirkiye (tirkiya niha "pirinç"). Zêdebûna dengê "n" li peyvan diyardeyeke nas ya kurdî/farisî ye: tac > tanc, çok > çong...
- RIZ: Başûrê Hindistanê (bi zimanê tamiliya kevn "arici") > Erebistan ("eruz" > "ruz") > Kurdistan "riz".
- RICE ya inglîzî û peyvên din yên ewropî: Başûrê Hindistanê (bi zimanê tamiliya kevn "arici") > Erebistan ("eruz") > Yûnanistan "oruza") > latînî "oryza" > îtalî "riso" > fransî "riz" > inglîzî "rice".
- Çend çavkanî
Jê[biguherîne]
Werger[biguherîne]
- Afrîkansî: rijs → af
- Danmarkî: ris → da
- Erebî: أرز → ar, رز → ar, التمن → ar
- Almanî: Reis → de nêtar
- Esperantoyî: rizo → eo
- Farisî: برنج → fa
- Fînî: riisi → fi
- Fransî: riz → fr nêr
- Frîsî: rys → fy
- Holendî: rijst → nl
- Mecarî: rizs → hu
- Indonezî: nasi → id, beras → id
- Inglîzî: rice → en nêr, ?jambalaya → en, ?paddy → en
- Îtalî: riso → it
- Katalanî: arròs → ca
- Latînî: oryza → la
- Norwecî: ris → no
- Papyamentoyî: aros → pap
- Polonî: ryż → pl nêr
- Portugalî: arroz → pt
- Romanyayî: orez → ro
- Rusî: рис → ru (ris) nêr
- Spanî: arroz → es nêr
- Swahîlî: mchele → sw, mpunga → sw
- Swêdî: ris → sv, risgryn → sv
- Tagalogî: bigás → tl
- Tirkî: pirinç → tr, ?buğdaygiller → tr
- Viyetnamî: lúa → vi, gạo → vi, cơm → vi
- Zuluyî: ilayisi → zu
[biguherîne]
birinc nêr
Etîmolojî[biguherîne]
Serekaniya peyvê nayê zanîn lê bi xwe serekaniya peyva bronze ya inglîzî û hevwateyên wê yên di zimanên ewropî de ye.
Jê[biguherîne]
Werger[biguherîne]
- Afrîkansî: messing → af, geelkoper → af
- Danmarkî: messing → da
- Almanî: Messing → de nêtar
- Esperantoyî: flava kupro → eo
- Farisî: فلز برنج → fa
- Fînî: messinki → fi
- Fransî: laiton → fr
- Holendî: geelkoper → nl, messing → nl, latoen → nl
- Mecarî: sárgaréz → hu
- Îdoyî: latuno → io
- Indonezî: loyang → id
- Inglîzî: brass → en
- Îtalî: ottone → it
- Katalanî: llautó → ca
- Latînî: aurichalcum → la, orichalcum → la
- Norwecî: messing → no
- Papyamentoyî: koper hel → pap
- Portugalî: latão → pt
- Samiya bakurî: messet → se
- Spanî: latón → es
- Swêdî: mässing → sv
- Tirkî: pirinç → tr
- Yûnanî: μπούτζος → el (boútzos)