kîmya

Kurdî

Bilêvkirin

•  IPA^(kilîd): /kʰiːmˈjɑː/

Navdêr

Zayenda mê ya binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	kîmya	kîmya
Îzafe	kîmyaya	kîmyayên
Çemandî	kîmyayê	kîmyayan
Nîşandera çemandî	wê kîmyayê	wan kîmyayan
Bangkirin	kîmyayê	kîmyayino
Zayenda mê ya nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	kîmyayek	kîmyayin
Îzafe	kîmyayeke	kîmyayine
Çemandî	kîmyayekê	kîmyayinan

Çend şûşeyên bi madeyên kîmyayî.

kîmya mê, k-ya req

1. Zanista ku lêkolînan li çêbûn û taybetmendiyên madeyan dike.

   Ez bi kîmyayê gelek yê zîrekm.

2. kîmya çandinê, madeke bu çandinê têt bikaranîn da ku zîka şîn bibe u bi taybetî li nav baxçên mal de

   Dê çawan kîmyayê bu baxçê xwe peyda kem?

Ji wêjeya klasîk

• Mîrê ko bi navê Mîrza ye
  Mehda nezera wî kîmya ye
  Qelbê di zexel dikit bilorî— (Mem û Zîn ~1692, Ehmedê Xanî)

Bi alfabeyên din

• kurdî-erebî: کیمیا‎

Herwiha

• kêmya
• şîmî
• şîmya
• kîmye
• kemî

Jê

• kîmyanas
• kîmyanasî
• kîmyasal
• kîmyavan
• kîmyawî
• kîmyayî
• kîmyazan

Etîmolojî

Bi rêya erebî كِيمِيَاء‎ (kīmiyāʾ), ji yûnanî χυμεία (chymeía) ji χύμα (xûma: şilî, avî, ruhnî) ji χέω (xêo: rêtin, rijandin. Heman peyv ketiye piraniya zimanên dinyayê: aramî ܟܝܡܝܐ‎ (kîmiya), ermenî քիմիա (kʿimia) (k'îmiya), îbranî כימיה‎ (kîmya / xîmya), rusî химия (ximija) (xîmiya), îtalî chimica, fransî chimie, spanî química, inglîzî chemistry. Formên şîmî / şîmya - ku mirov ji kurdên Rojhilata Kurdistanê dibihîze - bi rêya farisî شیمی‎ (şîmî) ji fransî chimie ne.

Werger

• Afrîkansî: chemie → af
• Bulgarî: химия → bg (himija)
• Çekî: chemie → cs
• Danmarkî: kemi → da
• Almanî: Chemie → de m
• Erebî: كيمياء‎ → ar
• Esperantoyî: ĥemio → eo
• Farisî: کیمیا‎ → fa, شیمیا‎ → fa
• Ferî: evnafrøði → fo
• Fînî: kemia → fi
• Fransî: chimie → fr
• Frîsî: skiekunde → fy
• Holendî: chemie → nl, scheikunde → nl
• Mecarî: kémia → hu, vegytan → hu
• Îdoyî: kemio → io
• Inglîzî: chemistry → en, fertiliser → en, fertilizer → en, ^?apo- → en, ^?chemical energy → en
• Îtalî: chimica → it
• Katalanî: química → ca
• Latînî: chemia → la
• Norwecî: kjemi → no
• Papyamentoyî: kímika → pap
• Portugalî: química → pt
• Spanî: química → es
• Swêdî: kemi → sv
• Tirkî: kimya → tr
• Yûnanî: χημεία → el (chimeía)