qirmiz

Kurmancî

Navdêr 1

qirmiz m

1. (buxik) Kirmikeke ku jê rengê sor tê çêkirin.
   • Nimûneyekê lê zêde bike [ biguhêre ]

Bi alfabeyên din

• kurdî-erebî: قرمز

Herwiha

• qurmiz

Etîmolojî 1

Ji erebî قِرْمِز (qirmiz), ji farisî کرمست (kermest), hemû ji proto-hindûewropî *kŕ̥miš (“kirm”). Bide ber ermenî կարմիր (karmir), îbranî כַּרְמִיל (karmīl) û tirkî kırmızı hemû wergirtinên ji zimanên îranî ne.

Werger

buxik (1)

• Îngilîzî: kermes → en (insect)
• Tirkî: kırmız → tr, kırmız böceği → tr, çiçek boyası → tr

Rengdêr

qirmiz

1. sor.
   • Di vî gundî de berê gelek roris «giyayê rengên sor û qirmiz» şîn dibû. — (Hawar, GUNDÊN LODÊ, Herekol Azîzan, Amadekar: Firat Cewerî, Weşanên Nûdem, cild 2, hj. 24-57, 1934-1943, sala weşandinê: 1998, r. 833)
   • Lakîn ew merovêd ko hiznîne /huzin,keder / ew libasên sor û qirmiz û cilêd faxre ber nakin û destêd xwe hune nakin û çavêd xwe kil nadin û naçine dawatan û kêfxwaşan. — (1963, M. MAHMUT BEYAZÎDÎ, Amadekar: Qanadê Kurdo, ADETÊN KURDÎSTAN, Moskowa, r. 36)

Jê

• qirmizî

Etîmolojî 2

Binêre beşa Etîmolojî 1.

Werger

• Îngilîzî: crimson → en, scarlet → en
• Tirkî: kırmızı → tr

Navdêr 2

qirmiz cins hewce ye (c=m: mê, c=n: nêr, c=mn: mê û nêr, c=nt: nêtar)

1. Vexwarineke alkolî ya tirkan e ku jieyandina şîrêehînêtê çêkirin
   • ...Axayê Bexdayî lêdan û talan kirîn. Barêd wan hemû çox û qûmaş û atles û canefîs û qirmiz bûyî — (2010, Mele Mehmûdê Bazîdî, Cami’eya Riseleyan û Hikayetan Bi Zimanê Kurmancî, Lîs, çapa 1ê, r. 87, ISBN 978-605-5683-27-6)

Etîmolojî 3

Deynkirî tirkî kımız ji tirkiya kevn kımız, ji proto-tirkî *Kumɨŕ.

Werger

• Tirkî: kımız → tr