alî

 Binêre herwiha: ali, Ali, û Alî

Kurmancî

Bilêvkirin

• IPA^(kilîd): /ɑːˈliː/
• Deng (Bidlîs)^ⓘ
• Kîtekirin: a·lî

Navdêr 1

Zayenda nêr a binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	alî	alî
Îzafe	aliyê	aliyên
Çemandî	alî	aliyan
Nîşandera çemandî	wî alî	wan aliyan
Bangkirin	aliyo	aliyino
Zayenda nêr a nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	aliyek	aliyin
Îzafe	aliyekî	aliyine
Çemandî	aliyekî	aliyinan

Aliyê rastê yê vê alayê sor û yê çepê jî şîn e. (1)

alî nêr

1. Al, hêl, rex, la, qam, lay, teref, tenişt, teref, dîw.

   Aliyê rastê yê kendalî çiya bû û aliyê çepê jî deştek bê serûbin bû.

Herwiha

• (qedîm) al
• hêl
• (klasîk) آل‎

Bi alfabeyên din

• kurdî-erebî: ئالی‎

Jê

 

• (navdêr) alîdan
• alîgarî
• alîgir
• (lêker) alî girtin
• (navdêr) alîgirtin
• alîkar
• alîkarî
• (lêker) alî kirin
• alîkirin
• (lêker) alî kirin
• bêalî
• bêalîtî
• dijal
• heval
• hevalbend
• hevalînî
• hevalîtî

Etîmolojî

Ji ya berê al, ji proto-îranî *erdhe-, hevrehên kurmancî al, ala, alek, hêl, herwiha sanskrîtî erdhe- (alî; nîv), avestayî eride, parsî areg, pehlewî aleg, peştûyî اړخ‎ (errx) û soranî bi metatezê لا‎ (la) û لایه‌ن‎ (layen).

Werger

hêl, rex, teref

• Afrîkansî: sy → af
• Albanî: anë → sq, ijë → sq
• Almanî: Seite → de m

  Elmanîşî: Siite m

• Arçî: рахъ
• Asamî: ফাল (phal)
• Avarî: рахъ (raq̄)
• Azerî: yan → az, tərəf → az
• Baskî: alde, ondo
• Başkîrî: сит (sit), яҡ (yaq), ҡыр (qïr)
• Belarusî: бок n (bok), старана́ m (staraná)
• Bretonî: tu → br n
• Bulgarî: страна́ → bg m (straná)
• Burmayî: ဘေး → my (bhe:)
• Çamicuroyî: palajta
• Çekî: strana → cs
• Çînî:

  Kantonî: 側面 (zak¹ min⁶)

  Mandarînî: 側面 → zh (cèmiàn), 旁邊 → zh (pángbiān)

• Danmarkî: side → da g
• Erebî: جَانِب‎ n (jānib)

  Erebiya misrî: جنب‎ n (ganb)

  Erebiya hîcazî: جَنْب‎ n (janb), جِهة‎ m (jiha)

• Ermenî: կողմ → hy (kołm)
• Esperantoyî: latero
• Evenî: олдан (oldan)
• Evenkî: олдон (oldon)
• Farisî: طرف‎ → fa (taraf), ضلع‎ → fa (zel')
• Ferî: síða → fo m
• Fînî: sivu → fi, laita → fi
• Fransî: côté → fr n
• Frîsî: kante
• Galîsî: lado → gl n, banda → gl m, man → gl m, costeira m, aza m
• Gurcî: გვერდი → ka (gverdi), მხარე (mxare)
• Higaononî: kilid
• Hindî: पक्ष → hi n (pakṣ), दिशा → hi m (diśā)
• Holendî: zijde → nl m
• Îbranî: צַד‎ → he n (tsad)
• Îdoyî: latero → io
• Îngilîziya kevn: sīde m
• Îngilîzî: side → en
• Îtalî: lato → it n
• Îzlendî: hlið → is m
• Japonî: 辺 → ja (hen), 境界線 → ja (kyōkaisen)
• Javayî: pinggir → jv
• Katalanî: costat → ca n
• Kirgizî: жак → ky (cak), тарап → ky (tarap)
• Koreyî: 쪽 → ko (jjok)
• Latînî: latus → la nt
• Lawsî: ກ້ຳ (kam), ຂ້າງ → lo (khāng), ດ້ານ (dān)
• Makedonî: страна m (strana)
• Malezî: sisi → ms
• Mançûyî: ᡩᠠᠯᠪᠠ (dalba)
• Mecarî: oldal → hu, szél → hu
• Mînangkabawî: rusuak
• Mîrandî: lhado n
• Mongolî: тал → mn (tal)
• Nanayî: холдон
• Nîvxî: эр̌ӄ (eřq)
• Norwecî: side → no n, kant → no n
• Oksîtanî: costat → oc n
• Osetî: фарс (fars)
• Oygurî: تەرەپ‎ (terep), يان‎ (yan)
• Ozbekî: taraf → uz, yoq → uz
• Peştûyî: څنګ‎ n (cang)
• Pîttcantcatcarayî: kampa
• Polonî: strona → pl m, bok → pl n
• Portugalî: lado → pt n
• Qazaxî: жақ → kk (jaq), тарап (tarap)
• Romanyayî: față → ro, latură → ro
• Rusî: сторона́ → ru m (storoná), бок → ru n (bok)
• Sirboxirwatî:

  Kirîlî: стра́на m, бо̏к n

  Latînî: strána → sh m, bȍk → sh n

• Slaviya kevn:

  Kirîlî: страна m (strana)

• Slaviya rojavayî ya kevn: бокъ n (bokŭ), сторона m (storona)
• Slovakî: strana → sk m
• Slovenî: stran → sl m
• Sorbî:

  Sorbiya jêrîn: bok n

• Spanî: lado → es n
• Swêdî: sida → sv g, kant → sv g
• Tacikî: тараф → tg (taraf), ҷониб (jonib)
• Tagalogî: gilid
• Tayî: ด้าน → th (dâan)
• Telûgûyî: అంచు → te (añcu)
• Teterî: чит → tt (çit), як → tt (yak)
• Tirkî: yan → tr, taraf → tr
• Tirkmenî: tarap
• Ûkraynî: бік → uk n (bik), сторона́ → uk m (storoná)
• Viyetnamî: bên → vi
• Walonî: costé → wa n
• Ximêrî: ខាង → km (khaang)
• Yidîşî: זײַט‎ m (zayt)
• Yûnanî: πλευρό → el nt (plevró)
• ǃXóõ: sīi

Ev qismê Wergerê ji agahiyên naveroka vê guhertoya gotara wekhev a li ser Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.

Navdêr 2

alî mê

1. Alîkarî, yarmetî, destek, komekî, arîkarî, halîkarî, harîkarî, harî.

   Berfîn! Here alî diya xwe bike, ma bi tena serê xwe ewê çawa şîvê çêke.

Herwiha

• arî
• آری‎ (arî)

Etîmolojî

Ji ya berê arî, hevreha farisî یاری‎‎ (yarî), partî ʾdyʾwryft (ez̤yawerîft).

Zazakî

Navdêr

Zayenda mê ya binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	alî	alî
Îzafe	aliya	aliyên
Çemandî	aliyê	aliyan
Nîşandera çemandî	wê aliyê	wan aliyan
Bangkirin	aliyê	aliyino
Zayenda mê ya nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	aliyek	aliyin
Îzafe	aliyeke	aliyine
Çemandî	aliyekê	aliyinan

alî

1. alî, teraf, pişt.
   • (Nimûneyekê bide) (biguhêre)