dêran

 Binêre herwiha: Dêran

Kurmancî

Bilêvkirin

•  IPA^(kilîd): /deːˈɾɑːn/
• Kîtekirin: dê·ran
• Deng (Amed)^ⓘ

Navdêr 1

Zayenda mê ya binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	dêran	dêran
Îzafe	dêrana	dêranên
Çemandî	dêranê	dêranan
Nîşandera çemandî	wê dêranê	wan dêranan
Bangkirin	dêranê	dêranino
Zayenda mê ya nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	dêranek	dêranin
Îzafe	dêraneke	dêranine
Çemandî	dêranekê	dêraninan

dêran mê

1. fermana veqetandin û kuştin yan jî ceza kirina kesên ji rengekî, ji eşîretekê, ji gelekî, ji dînekî ku ji aliyê hêzên desthilatdar ve wek dijmin hatine pejirandin

   dêran li fileyan rabû

   dêran e li me dêran e

   • Her kesê rabî di behsê carekê mehder bikit
     Xeyr-i heftî hec didêrit belko bihtir ew sewab
     We'de dabû dê şehîd kim wî bi şîrê xwey şerîf — (Melayê Cizîrî, Dîwana Melayê Cizirî, ~1640)

Jê

• dêranber
• dêranberî
• dêrander
• dêranderî
• dêrankar
• dêrankarî
• dêranî

Werger

• Farisî: بدبخت‎ → fa, داشتن‎ → fa, ^?بیچاره‎ → fa
• Îngilîzî: ^?fanning → en, ^?winnowing → en, ^?in ruins → en, ^?ramshackle → en, ^?ruinous → en, ^?rundown → en
• Tirkî: ayrışım → tr, harabe → tr, harabelik → tr, ^?zavallı → tr

Rengdêr

dêran

1. jar, hejar, perîşan, reben, goyîn, belingaz, şepirze, kepaze

   dayê dêranê

Jê

• dêranî
• dêranîtî
• dêrantî

Navdêr 2

dêran mê

1. bênder, bêder, berba, ka li ba kirin,
   karê bi bayî,
   tiştên wek ka û zad ji hev veqetandinê

   Em ji dêranê dihên.

Jê

• dêrangeh
• dêranî
• dêrankar
• dêrankarî
• dêranker
• dêrankerî
• dêranvan
• dêranvanî

Lêker 1

Lêkera gerguhêz
Rehê dema niha	-dêr-
Rehê dema borî	-dêrî-
TEWANDINA LÊKERÊ

dêran lêkera xwerû, gerguhêz

1. hebûn, heyîn, xwedî bûn

   Ew sê bira û du xwişkan didêre. ― Wî sê bira û du xwişk hene.

Herwiha

• dêrandin

Nîşe

Gelek kêm di axivîna rojane de peyda dibe. Hevreha -dar e (ji rehê dema niha yê lêkera farisî داشتن‎. (Di paş peyvan da em paşgira -dar- pirr dibînin, ew paşgir mane û maneya xwedîbûnê dide peyvan û ji peyvan rengdêr derdikevin: mînak “birîn” birîn-dar, ango kesê/kesa ku birînê didêre an kesê/kesa ke birîna xwe heye)

Jê

• dêrayî

Etîmolojî

Ji berê *dartin, yeksanî farisî داشتن‎ (daşten, “*dartin, hebûn, girtin”), dema bihûrî *dart û lêkereke gerrguhêz ku dikare wek girtin jî li kar bibe. Ji proto-hindûewropî *dʰer-, hevreha îngilîzî firm (“pihêt”) (<latînî firmus), throne (“text”) (<yûnaniya kevn θρόνος (thrónos)), farisiya navîn 𐫅𐫀𐫢𐫤𐫗‎ (daşten), farisiya kevn 𐎭𐎠𐎼𐎹𐎫𐎡𐎹 (dareyetî)...

Di ti zimanek din ê kurdî de nemaye, ji bilî ku hinan (nexasma ên nêzîkê farisî wek pallewanî û hewramî) ku daştin ji farisî wergirtiye lê ew jî tenê di dema bihûrî de bi kar tê. Li deverinan di biwêjine archaic de bi kar tê wek guh bidêre (guh bide, guh bigire) û çavdêrî; û di wêjeya klasîk de jî diyar e lê ew jî merzkirî devera xwe ye anku Botan û Badînan û hwd.

Navdêr 3

dêran mê

1. Maneya vê peyvê hê nehatiye nivîsîn. Heke hûn maneya wê bizanin, kerem bikin binivîsin.

   (Nimûneyekê bide) (biguhêre)

Formeke navdêrê

Zayenda mê ya binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Çemandî	sêvê	sêvan

dêran mê

1. Rewşa çemandî ya pirjimara a binavkirî ya dêr.

Anagram

• rêdan, danêr