Pêvek:Ferhenga farisî-kurdî-gîlekî-zazakî

Farsî

Kurdî
Gîlekî
Zazakî

Ab

 av
 av  
awe

ab tengî  kerden
 tî bûn, têhnî bûn 
 faşkal av  
teyşan, têsan biyaene

ab ez cah keşîden 
 kuyudan su çekmek  için  gerekli  -v-şeklindeki  aletin  adı 
 du xale, du xalew, gaç
gaçık

 ab  demağ 
 sümük
 zak 
çhılm, zux

ab dehan
salya, tükürük
filik 
gılêzi, tü, aliye

ab dide
göz yaşı,alçak  gönüllü  bakış
 aw  çumus 
hêstır, isire

ab raket u saket
 durgun su,su birikintisi 
 mande aw 
awa mendiye

ab zeminhayi nemnak 
 nemli  yerin suyu 
 çura ab, çuraş ab 
 

abisten 
 hamile (hayvan)
 şakam a gitan 
awr

abgah,pehlu 
 havuz, su deposu, mesane
 aw tak, pali, tak pali
hope; mırzori

abgir, govdal ab
havza, su birikintisi 
 çure  
 

ab gıl, alud
 kirli  çamurlu  su
 tül aw  
awa lemişte, zadıkıne

 ab mast 
 yoğurt suyu
 keyal aw 
awa masti, awdoe

abu lerm (nim germ )
ılık su 
 lalim  aw
awa silgerme

atiş

 ateş 
 taş 
adır, ar

 atiş sorx u be dûd (ez çûb 
 çubuk ateşi
 dumansız  kızıl  ateş 
adıro sur

 atiş  şulver hizm 
 şuleli odun ateşi 
 su dar atiş, gor gore atiş (gor  gor  diye ses çıkaran  alevli odun ateşi.)

axer, ağbet, serencam

 son, sonuç 
 axera  sar
axıri. Peyniye

adem çaq u ferbih

 tombul,şişman adam 
  babraz
goştın

adem xiki u çaq 
 göbekli  şişman adam 
 palone vagardane (gerdanı sarkık) , fut  baowde (çiğnemeden yutan) , tappuş
mordemo xılkın u goştın

adem dad dadi

 geveze  adam, dilenci 
 fuyuj (taifeyi kovlhayi  deyleman.deylamandaki  çingene  taifesi.kinaye )   
 

adem  dad  dadi u  şuluğ 
 geveze 
 gijgal  
geveze, qopırte

adem  dadi  şuluğ  u  ateş pareşirret 
 
val  vali  zadu,sallat,vaq vaqi

adem deraz, lendehur, bi mesraf

 iri yarı adam 
 ardal  
dest u pai

adem  müzi  u zerneg ve hesbgır 
 uyanık, hileci  adam 
 narme  bur  ( kinaye.yumurta  tokuştururken  rakibinin  yumurtasını  dişine  dokundurup yumuşatıp  oyunu  kazanan  ve  yumuşağı  yiyen  adam.)                                                                                                                                                                                                                   
dekbaz, hilekar

arayiş kerden (ser u suret,libas)

 süslenmek
çakun vakun gudan(baowdi)
xemelnaene

arayiş kerden

 süs , makyaj (kadın için) 
tamşeyat  dan 
xemelnaene, tit-vit kerdene

aruğ

geğirme
garaş 
qulpıke

astin

elbise kolu, ten , etek
tilif  
isti

asiyab desti

 el  değirmeni 
 aseye, das aseye 
dıstarri

aşti 
 barış 
 aşt 
aştiye

ağuz(tr)
ağız, doğum  sonrası ilk  süt 
zaye  şir, kale  
hêrışe, coni

aşgal

 çöp, çer çöp 
 rute 
sılond

ağel, ağul
 ağıl
 malge  
gorre

alünek

 gecekondu, tek göz dam, kulübe 
fakay,füore  lukay  (kinaye-füore  lukay 
qulba

harpoşt surax

 kirpi, deliği

amas kerden

 şişmek,şişirmek 
arma  gudan,masasan   (destem  amas  kerd 
masaene

 amuxten (ph) -miamûzem
 öğrenmek – öğreniyorum
yamutan  --yamujem
musaene - ez musenan

mocaene: göstermek

an ca,der an caha ( eşare be dür )

 ora,oralarda 
 aye,uyandar,uyan 
uca, aca, ica

in ca,der in caha ( işare be nezdik )

 bura,buralarda 
 i yar,i yandar,iyan,irar  
naca, ita, nica

an  çiz,felan  çiz 
o şey (unutulan)  
 hakarey 
o çi

an gah ,beed  ez in,beed  ez an 
o zaman,ondan sonra,bundan sonra 
 e ma  
o waxt, nae ra tepeya, nae ra dıme

avar-rizeş

 yıkık,harap 
 
rıjiyae, xırabe

riz avar kerden 
 yıkmak 
dakalas an  
rıjnaene

avaz der  daden  u  bang (ph) zeden 
seslenmek,bağırmak
 avij a dan,sul zan 
veng'a cı daene

averden(ph) (averdem)
 getirmek (getir-getirme; getirdim)
 havardan (beyar,neyar; beyardam)
ardene (bia-mia; mı ard)

miaverem 
getiriyorum 
 havaram 
ez anane

biyaverem

getireyim 
 biyaram 
ez biari

mi averdem 
 getirirdim 
 haverded bum 
mı ardêne

averde budem

 getirmiştim 
 biyardah bum  
mı ardi bi

 avixten libas (ruyi tenap) 
 elbise  asmak (ipe) 
dargentan (emr;darganxdanargan )
darde kerdene

avizan kerden

 asmak,sarkıtmak,sallandırmak 
 vargantan
darde kerdene, raşanaene

ebri

bulutlu
 moy-rare  mi  
hewr

ocaq  kur 
 kısır 
murde  sur 
ocağkor

ehtiyat  kerden 
 tebdir almak 
 passan 
tedbir gırewtene

ez pa derd amaden ( xeste  şoden ) 
 yorulmak , bıkmak 
 va katan 
bêzar biyaene, qefeliyaene

ez dest refteni-mordeni

 ölünesi,ölmeye değer 
 buşo zur 
 

ez rah bala 
 yüksek yoldan 
 sar daraki
raya cori ra

ez rahı bala biya

 üst yoldan gel 
 sar darakie beye
raya serêne ra bê

ez rah payin nerev 
alt yoldan gitme
bun darakia naşu 
raya bınêne ra meşo

kuh neşinan der zemine rah u rah reften şiiri dareend

dağda oturanlar yol ve yürümek üstüne şiir sahibidir
(sar ba jaori nafas gıri/sar ba jiri /lag va miri/var va veri /jon u dıli/)

ez kodam rah ,koca (ez kodam rah reft)

hangi yoldan (hangi yoldan gitti)
 kami rah (kami ra başu)
kamci rae (kamci rae ra şi)

eşk
göz yaşı
arsu
hêstır, isire

eshal (ar)

ishal
piçis
riye, vırrıke, ishal

isabet kerden,berxorden

rastlamak, çarpışmak
faganasan 
raşt amaene

oftaden

düşmek
katan 
waro gınaene, kewtene

efşanden
serpmek,dağıtmak
şondan 
pışkıtene

efkenden,endaxten
yaymak
gentan
vıla kerdene

eknun,hala

şimdi,hala
ise
nıka

elek,ğarbil

elek
kum
pırocıne, elege

umid

umut
nanje
umıd

enbar sanduqxane

eşya kileri
pasdu

enbar cu bi

hububat anbarı
ambar,das ambar,pile ambar

enban

yayık
habom

intixab kerden,dest çin kerden

seçmek
vajen  dovjen gudan
weçinıtene

entezar,montezir

bekleme
refeq,rafaq

endaze gam

adım ölçüsü
pa baras

endaze

ölçü,mertebe,liyakat
vafraz,va fi,raz
 

engar
 zan,tasavvur,sanki
badore,badari,aza 
 

istaden(ph)
ayakta dikilmek
hisan 
vınderdene

in bar,in defa
bu kere,defa
i garaş 
na rae, na gerenge, na dolıme

inca,der inca
bura,burada
iyar,iyandar
itya, naca, nica

incaha

buralar
iyan 
ityay, nacay

inqeder,kemi ez çizi
bu kadar,birşeyden az
hançey,hanei
hende

baran

yağış
varaş,baraş 
varan, varış

nem nem baran
damla damla yağış
şake şi(şake şi vare) 
 

baran meemuli
genel olarak yağış
rass e varan 
 

baran(be kuhsaran biyard
dağdan gelen yağış)
ku var,ku bari

baran bisyar tond

çok hızlı yağmur
la 
 

baran (regbar)
sağnak yağış
rak,şore var,şure var
şıliye

regbar mi barid

sağnak yağıyor
rak yağıyor

baran mi barid

yağmur yağıyor
varaş vare
varış/varan vareno

bar i zafe

 fazla yük,iki taraflı yükn ortaya gelen fazla ağırlığı
meyon bar,men bar

bazdem şedid ez rah dehan beraye serd kerdene ğeza

yemeği soğutmak için hızla üflemek
fi zan,fü zan

baz resi kerden,costen kuşe u kenar ve çib sakra

köşe kenarı yoklamak,araştırmak
jarusan

baz kerden-açmak-pehn kerden sofre rehetxab

sofra,yatak açmak
vakudan(baz kerdem

açtım

vagudem_baz mi konem
açıyorum

vakunam)

baz gerdiden-baz geşten-ber geşten
geri dönmek,pişman olmak,vaz geçmek
vagardasan(ber geştem0döndüm

vagardasam-ber mi gerdem

dönüyorum
vagardam-vagardi-vagarde-vagardim,vagardin,vagarde-

darem ber mi gerdem

dönmekteyim
vagerdesederem
ezo geyrenan a

baz gu kerden herfe kesi ra

başkasnın sözünü tekrarlamak
vaguya gudan,hagu vagu gudan

baz hem,du bare

tekrar,yine
hande
anci, reyna

baften

dokumak,örmek
vaotan(baftem
tenıtene, deştene

 bang(ph),giriye
ses , bağırtı, feryat,ezan,sesli  ağlamak
vang  
veng, bırraiş, qiraiş

beççe,kudek

çocuk
zak
doman, qıc

 be  xater , be illet, berey
yüzünden,için,sebebiyle
vasar 
...rê , seba, riyê ...ra

bextek,kabus
kötü rüya
fuxus  gitan
hewno xırabın

bexşiden(ph)
bağışlamak
baxşen 
xatırê cı şanıtene

berader
kardeş
abrar 
bıra

beray,be xater
nedeniyle
re,va sar
rê, riyê ...ra

bir bir nigah kerden

aval aval,şaşkın şaşkın bakmak
tuş  isan  
matê cı biyaene, şaş u waş cıkewtene

 ber  xasten-bolend şoden
yükselmek,kalkmak
varasan
berz biyaene, werıştene

ber  xizanden,bolend kerden
yükseltmek,ayağa kaldırmak
varasanen
berz kerdene, werznaene

ber xorde kerden,tesadum kerden ba çizi (ber xord kerdem ba an)

karşılaşmak,çarpışmak,değmek (onunla karşılaştım)
ganastan (baganasam) emir kipi;begın-negın
cı gınaene (ez gınenan cı), raşt amaene

berdaşten (berdaştem)- bermidarem

almak-kaldırmak-taşımak (aldım-kaldırdım-taşıdım)- kaldırıyorum
vigitan (vigitam)- vigiram
gırewtene (ez gênan)

borden (mi borem-bordem)

götürmek (götürüyorum-götürürüm)
baordan (baburdam-benan-boram)
berdene (ez benan)

birişte kerden (birişte mi konim)

kavurmak-közlemek (közlerim)
biştan (bijam)
potene/pewtene (pocenan)

berf (berf ba bad-ı şedit)

kar-kış (tipi, boran)
varf - pu (sefidey)
vewre,vore (pukeleke)

berf barid

kar yağıyor
varf ba varas
vewre varena

berg nu reste, taze baz şode-civane

bahar dalı-tomurcuk
zuppe
thalbusık, velgo teze

ber gerden ez rah-ber geşten ez rah

yoldan geri dönmek
vagardan
ageyraene, acêraene

berre

kuzu
vare (ph: varak)
verek

boriden

kesmek-ayırmak-kopuk-komuş
ben
bırrnaene

boz

keçi
buz (ph: buz)
bıze

boz ğale

oğlak
buzkuli, zangal
bızêk

bozorg şoden

büyümek, erişkin olmak, irileşmek, başkan olmak
pille vabaon
pil biyaene

bestankar, delepkar

istekli, alacaklı
qarze xa
waştoğ

bağal kerden u çesbiden

kucaklamak, sarılmak
doçksan
pırosiyaene, vırane pıra bestene

beliden

yutmak
fabarasan
qult kerdene, roqılotnaene

bolend kerden

kaldırmak, yükseltmek
jaora gutan
berz kerdene

bend ameden xun

kan akışının durması
xun bas gudan
bırriyaena goni

bend baz- tenap baz

ip cambazı
qule

benefşe

menekşe
mişin
menemşe, bınewşe

bu

koku
uffa, uffye
boe

bute

çalı, geven
gavand, abarak
gone

buden (hesten)- istaden (men bé intizar mi istem, tu beya)

olmak, var olmak- hazır olmak (Özlemle bekliyorum, sen gel)
hisan (Mu ti refaq isenam, tu beya)
(esti) biyaene (ez intızarê toyan, tı bê)

buht- hiyret

hayret
vake, valye
şaş biyaene

heyran şodem

hayran oldum
mare vale ru bade
heyranê cı mendan; hewesiyan cı

be dendan gıriften, ba dendan çizra berdaşten (gorbe beçeeşra be dendan girift bord)

ısırarak almak, kaldırmak (Kedi yavrusunu ağzına takıp götürdü)
gaz a gitan (piçe xu zake gaz ayte baburd)
gaz ra gırewtene (Pısınge leyrıka xo be gaziana gırewte berde)

biyaid

gelin
beyey
bêrê

bişter, ziyadter

çok fazla
veştar
vêşêri, zêdêri

bi qerari kerden

sabırsızlanmak
kun jamani gudan
leze kerdene

ebri

bulutlu
moy, rare mi
hewrın

eblaq

alacalı
kalaç
belekın

ocaq kur

kısır kadın
murde sür
cêniya huşke

ihtiyat kerden

tedbir almak, ihtiyatlı davranmak
passan
tedbir gırewtene

ez pa derd amaden, xeste şoden

yorulmak, bıkmak
va katan
qefeliyaene, kewtene

ez pa derd averden, xeste kerden

yormak, bıktırmak
vargentan
qefelnaene, xêğ kerdene

peşm (Ph) (at u eşgal peşm ra begirem)

yün (yün taramak)
paşme valam
pırç vardene

peşe

sivrisinek
lal
kelmose, phinge

ponehgah giriften- zir derextan

sığınmak- ağaç altına
pandome gitan
xo şana bınê dare

pençere- deriçe xanehayi rustayi

köy evlerindeki pencere
lojunbar, lojunak
locıne

pindari- guman mikoni

sanki, güya- şüphe
badari
guman kerdene

penhan şoden- mahfi şoden

saklanmak
daxutan
xo wedardene, nımıtene

penir maya- ez ema bozğale

peynir mayalamak için kullanılan oğlak bağırsağı
furşe
şilav

penir taze- şir cüşanide penir neşode

maya tutmamış peynir
lur

puzxend - xende zir sibili

bıyık altından gülümseme, alay
sembeli xande
bınê zımbêlan ra huyiyaene

puz esb, qatır u seg

at, katır ve köpeğin ağız çevresi
mutare
fırrne

pust debağ şode gusfend - şebiye kise, enban

tabaklanmış koyun derisinden yapılmış dağarcık, çanta
yünsüz: habom - yünlüsü: mutal

pehlu be pehlu, kenar hem rah reften

yan yana, birlikte yürümek
yamizan şon
pia şiyaene

peyda kerden, yaften

bulmak, ortaya çıkarmak; aşikar etmek
yajen,  emir kipi: beyaj, neyaj
eşkera kerdene, peyda kerdene

peyda şoden, aşkar şoden

belirmek, ortaya çıkmak; bulunmak, ortaya çıkarılmak
peyda vakatan, daşt a katan
eşkera biyaene

baran

yağış
varaş, baraş
varan, varış

baran- be kuhsaran biyard

dağlardan gelen yağış
kubar, kuvar
varışê koan

baran, regbar

sağnak yağış
rak, şore, şure var
thave, şıliye

pa der miyani kerden

müdahale etmek, araya girmek
meyan vayini gudan
mabên/miyan kewtene

pader heva, vilegerd

asılsız, temelsiz, düzensiz, aylak
yalam yarha-çişini yapğtıktan sonra yıkanmayan

parû

kürek, kürek kemiği
xuye, çulow
huy, bêrik

pare ey, guruhi

güruh, grup, bazıları, kimileri
yapare, yaparan
taê, qıfle

paşne kifeş, paşne kaş

ayakkabı çekeceği
püzi

paşne bolend

yüksek topuklu ayakkabı
kab bulend
paşneberz

paşiden- rixten; dane beraye murğan

tavuk ve kuşlar için tene saçmak
şomdan

payan kar- axer kar- ser encam

son, nihayet
axare kun
peyniye, axıri

poxten

pişirmek
putan
pewtene

por - leba leb

dolu- dopdolu
moşt
pırr, pırra pırr

pertab kerden

fırlatmak, atmak, bırakmak
tuadan
eştene, partav kuwıtene

porsiden - sual kerden

sormak
vapursen
persaene, pers kerdene

pes ferda

yarından sonra
parase
roca bine, biro

paşti pa zeden

tekmelemek
a lang a dan
pasqule pırodaene

gerdene kuh

dağ geçidi, yamaç
kul hat
gaban, vılê koy

girdu

ceviz
gardakan
goze, goza khakıle

poste sebe gerdu

yeşil ceviz kabuğu
zumbu
purr

gerdiden-geşten

dolaşmak, dönmek, tur atmak
gardasan
geyraene

gerdanden

döndürmek, değiştirmek
gardanen
çarnaene

gorosne, guşne

açlık
vaşna
veyşan, gest

gırıften (ma gav ra negırıftim)

almak ( biz inekleri almadık)
gitan (amu gavu nagitim)
gıretewne (ma mangey négırewti)

mirevem bazar suzan migrem

pazara iğne almaya gidiyorum
şunam bazar darzan haginam
şonan suke/bacar derzine herinenan

gorg

kurt
varg
verg

gırye

ağlama
borme
bermayış, berbış

girye kerden

ağlamak
burme gudan
bermaene, berbaene

girye mikoned

ağlayan
burme kuna
bermeno/bermena

gosterden

yaymak, yatak sermek
gentan
rakerdene, ravıstene

rehetxub ra pehn kon

yatağı yay
ja bigan. Emir kipi: bigen, nigen
ca rake, rafiye

gosesten, pare şoden

parçalanmak 
fûsasan
parçe biyaene, lete biyaene

gosesten,pare kerden

parçalamak
fûsanen
lete/parçe kerdene

goşad

geniş, ferah
val
hira, hera

goşad şoden

açılmak, genişlemek
val a baon
hira/hera biyaene

goşad kerden

açmak, genişletmek
val owdan-vaowdan
hira/hera kerdene

goşad goşad rah reften

rahat rahat yol gitmek
vaowde vaowde ra şaon

goften

söylemek
gutan
vaten

ab gil alud

bulanık kirli su
tul aw,tülin
awa lemişte, zadıkıne, leyle

gıl

çamur,kil
tül
çamurre, kile, lınci

golabi mahalli

yabani,mahalli armut
arba, xojey
şekok

gelu, golü

boğaz, gırtlak
guoli
guli, gule, belıke

gom şoden

kaybolmak
bayi baon, bayi babu
vini biyaene

gonceşk

serçe, küçük kuş
malije
milçıke

gendom

buğday
gandam
genım

gendomzar (berevim ruyi gendomzar)

buğday tarlası, bahçesi (buğday tarlasına gidelim)
zemi (başim zemi sar)
hêgaê genımi (şime hêgaê genımi ser)

gonde

iri, büyük, hantal hamur topu
pila
pil , gırd, gırs

guçe frengi

domates
tamate
tamatese, fırenge, lolıke, şamıke

gosfend u boz

koyun keçi sürüsü
rize mal
mêşın u malo sia

gosfend

koyun 
gusand
miye, mêşın

gosfend

şişek
parne
şışege, khavıre, belendire

guş

kulak
guş
goş

guyende

söyleyen
ba gute kes
vatoğ

goh

dışkı
 gi
gi, ci

gehvare

beşik
gore
hêlanıke

rupuş gehvare

beşik örtüsü
gare sar kas

giyah

ot
vaş
vaş

pune

yarpuz otu
pitinik, pitune, paşeki
pune

gic şoden- rem kerden- divane şoden( esb rem kerd- divane şot)

sersemlemek- ürkmek-delirmek (at ürktü, çıldırdı)
vatula baun (yabu vatula bu)
gêc biyaene )estor bi gêc, bi xêğ)

kartunek, enkebut

örümcek
kartang
pirıke

kase ser (kase serem derd mikonid)

kafa tası (kafamın tası ağrıyor)
sare ton (mi sare ton derd kune)
kakıte (?) (serê serey mı deceno)

kaşten

tohum saçmak
kastan, karasan
karrıtene (karren-), ramıtene

kafir, mülhit (büzürge babiha, la mezheb- kal babi, mülhit u kafire est)

allahsız (Babilerin büyüğü, mezhpsiz- Baba Malhut: İsmaililerin Alamut' daki büyüğü Alaattin Mahmut)
malhut, kal babi, baba malhut 
kafır

kebk

keklik
zaraj, zarej
zerec

kebk cücedar

yavrulu keklik
zaraj lule
zereca leyrine

laneye kebk

keklik yuvası
zaraj fak
halênê zereci

kebke salxorde

yaşlı, doğurgan keklik
anaj
zereca anace

kepek zeden ğezeha (nan kepek zed)

yiyeceklerin küflenmesi ( ekmek küflendi)
müs, zan (non mus ba za)
mıze (nan bi mızkın)

koca, kodam ca, kodam rah (az koca amedi?)

neresi, hangi yer, hangi yol (Nereden geldin?)
kor (kuyan dare ji buame?)
koti, kamca, kamci ca (koti ra amay?)

kodam yek, kodam kes, çe kes ( kodam kes goft, çe kes goft)

kim ( kim söyledi)
kam te, ki, kuya ti (Kam te bagut?)
kam (Kami vat?)

kodam kesi, çe kesi, kodamin

kimler
kami
kami

kerden

yapmak, etmek
gudan
kerdene

giz kerden, çombatme zeden

bağdaş kurmak, büzülmek, büzüşmek   
juske zan, juft azan
zaniyan ser ronıştene, cematki ronıştene

kişreften, dezdiden, cerb kerden

aşırmak, çalmak, el koymak
kuştan
tırtene

keşiden

çekmek
hakas en
kaş kerdene, antene

kif zeden

keyiflenmek
daskalezan, çikal zan
keyf kerdene

kefkir

kevgir
astam
pırocıne, parzun; astami (?)

kelağ

karga
kalaj
gele, qılancıka siae

kemi, miktari,yek kem, endek

biraz
ye mine
kemi, tenê, taê

kenar,nezdik,pehlu(ph)(qeddim gilakira terane-beraye to be langerud,lahican u espili reftem/to niyamedebudi kenarem-nezdike men.
kenar,yakın,yan(kadim gilakiceden şiir-senin için langerud,lahican ve espiliye gittim/sen yakınıma gelmemiştin.)
pali(ti visin langerud,bu şom,lajan buşom ta esbeli/tu numabi pali.)
kınare, nezdi (ez seba to şiyan Lanegrud, Lahican u Espili/Tı nêamay nezdiyê mı)

kenar guşeha-dor u berha (men meslı ğeribeha kenar guşe ve dor o ber migerdem)

kenar köşe çevre(ben garipler misali kenar çevrelerde dolandım m.veli mozafferi)
dime-dima kon (mu qarip one muşon dime-dima kone mujam)
kınar - koşe, dor u ber (ez zey ğeriban nat u dot ra, der u dor ra geyrayan)

kenden(ph) -der averden

kazmak, çıkarmak, açmak
kandan
kınıtene, vetene

kubiden

ezmek, dövmek
kutan
kuwıtene (kuyaene)

kuçe-miber-gozergah

sokak,geçit,güzergah
ra şai
raa şiyaene

kuze sefalin

seramik, çömlek
gule
dizke, xılık, kup, kuz

kuzeger

çömlekçi
xumer
-

kovli

çingene
fuyuj
aşıq, qereçi

kun (kune sere reften- ba kun rah reftene kudekan)

göt (Çocukların kıç üstü sürünmesi)
mus (kuna liske şaon)
qıne (qıneserki şiyaene/xo kırrışnaene)

kuni

götveren
kindene-kin de
qınedae

kuh

dağ
ku
ko

kuh neşin- dam dar- çupan kuh neşin

dağ sakini- besici- 
galaş, galişha

key- çe vaxt (key reft?)

ne zaman (ne zaman gitti?)
ken ( ken başu?)
key- çı wext (key şi?)

qatil

katil
xuni
gonewer, qatıl

qarç

mantar
karke lange (tavuk ayağı biçiminde mantar)
sung

qaşok

büyük kepçe
aw dali, ab dali, çamçe zan
kunêz, çemçe

qatir

katır (kısır)
gatar- mal- haram mal- macine (kısır anlamında)
qatır

mutemail be qehveyi

kırem rengi katır
sandal
qatıra boze

korre qatıre ner

erkek katır sıpası
naraki
kuriyê qatıri

korre qatıre made

dişi katır sıpası
maciki
kuriya qatıri

qebr

mezar
kinayeli; ye vije sar- ye vaja ja,handi ja(bir parça yer)
mezele, qebrıstan, gore

qerar giriften-aram giriften

yatışmak,sakinleşmek-durlmak
fendl eytan,fender eytan
vınderdene, ğais biyaene

qera qurut

qurut,kurutulmuş çökelek
sarj
terene

qarniye çeşm

korneya
ninaki
lilıka çımi

qusur-gonah

kusur,suç,kabahat,günah
xusir
qusır, guna

qorbağe

kurbağa
miş,baqe
beqe

qavse kozh,rengin keman

gök kuşağı
yalamang,tir keman lıng
fıtıka Heqi, miya Heqi, miya Ana Fatma

ferda

yarın 
ine ke ruz
meşte, şewra, şodır

ferda bazar reftem

yarın pazara gidiyorum
ine ke ruz bazar bu şom
meşte şonan suke (bacar)

furuxten

satmak
fartan
rotene

furu rixt divar

duvarı yıkma, dökme
daparaz
dês/diwar rıjna

furu mirized

yıkıyor, döküyor
dapare
dano pıro, rıjneno

furu rixten u bergeşten divar

duvarı yıkmak ve onarma
dakalasan
dês weşanıtene, rıjaene

furu rixten divar

duvarı yıkmak, dökmek
fakalasan
dês weşanıtene, rıjaene

furu rizanden viran kerden

yıkmak, virane etmek
fakalenen
rıjaene, wêran kerdene

furu kerden-duxul kerden-nehaden

koymak-sokmak-boşaltmak-söndürmek- batırmak
danan
cınaene, cıvıstene, pıro kerdene

furu kerden çub

çubuğu yere batırmak, saplamak
gal adan
çüwe erd vıstene/kuwıtene

furu kerdem

sapladım
gal a dam
mı kuwıt erd

furu mi konem

saplarım
gal a danam
ez kuwenan erd

darem furu mi konem

saplamaktayım
gal a da darem
ezo kuwenan erd

furu kerde budem

saplamıştım
gal a da dabum
mı kuwıti bi erd

furu kerden-defn kerden

defn etmek
gal owdan
defn kerdene, wedardene

feryat keşiden

feryat etmek,bağırmak
zarçale
zırçaene, qiraene, bırraene

feryat bider konende,xeber konende

haber ,uyandırmak için seslenme
a yü
veng'a cı daene, pêhesnaene

feryat keşiden kuh neşinan-feryat beraye rah dür

uzaktaki birine selenme,dağlıların seslenmesi
sul zan
veng'a cı daene, sılam daena vengi

feryat şadi

sevinç seslenmesi
owy
zırçaişê şabiyaene

feryat keşiden ez ters

korkudan seslenmek
zahar zen
tersan ra zırçaene

feşar daden

itmek,sıkmak,bastırmak,dayanmak,tutumak,direnmek
jia aytan
than daene, ero cı verdiyaene, aznaene

feşar daden gulyi kesi ba dest

birinin buğazını sıkmak
daxşarden
gula kesi pêra naene

fuzul

boş boğaz,saçmalama,atık,pislik
pila kut
fızıli, thal

fulani(vajeyi beraye seda zedene ademe neşinasi)dayi

tanınmayan birine seslenme sözcüğü
xalu

filfil(snskrt)

biber
dargam
biber

füt kerden

üfleyip içmek,yudumlamak
fiu a gudan
puf kerdene

mi fehmem

anlıyorum
famam
fahm kenan, areze kenan

yabu ez sexre gozaşt

talan, yağmalamak
hakowlika gudan
yağme kerdene, talan kerdene

ğaret kert

yağmaladı
hako bagut
yağme kerd, talan kerd

ğezaye dan (xorake zımıstani, çarpayan)

kışlık hayvan yemi
rujom
punağın

ğerk şoden-morden der ab

suda boğularak ölmek
damurdan

ğurub

gurub
lime
muğurbe, leyl

aftow zardi

gurub vakti, havanın kararmaya başlaması 
cerağ veysan
muğurbe, leyl

ğeltiden

yuvarlanmak
kute lom, gargare
gındırbiyaene, gırr biyaene

arusi kerdın

evlenmek, düğün yapmak
esmar gudan
veyve kerdene, zeweciyaene

asabani şoden

sinirlenmek, kızmak
su aytan
hêrs biyaene, qehriyaene

asrane

ikindi kahvaltısı
varcast
veraşaniye

asrane xordi?

asrane yedin mi?
varcast ba xordi?
to veraşaniye werde?

aw aw seg

köpek havlaması
law
haw haw

tak baz rube bala

sırt üstü, yüzü yukarı
dim a jor
pheşti ser

tenab

ip, sicim
kasat
la, rês

zimad

yara sarma, merhem
sunup
melem

safi, pervizen

temiz, halis, net, süzülmüş
parizon
parzun

tarike xeruz

horoz karanlığı
tala gure
leyl ra

sobhane

kahvaltı
caşt
ara

sexre(ar),senge büzürge kuhsaran

kaya,dağlıların büyük kayası
sange tale,sange taş
kerre

yabu ez sexre gozaşt

beygir kayadan geçti
yabu sange tale red abu
bergir kerre ra vêrd ra

nam mekane der etrafe imame deylemıstan

hasan sabbahın kayası
senge taş
kerrey Hesenê Sebbahi

reft ruye senge büzürge pertgah

büyükkayanın(uçurumun)başına gitti
bu şo tase ser
şi zile/zindan ser

sexrehayi bolend(aşiyan perendegan kuhsaran)

yüsek kayalar(dağ kuşlarının yuva yaptığı yerler)
sange deyar
arsêle

seda beres

çağırma,sesini ulaştırma
vang res
veng cıresnaene

seda mi resid

ses ulaştı
vang rase
veng resa cı

sedaye pa be hengam deviden

kaçarken çıkan ses
patalas-patalus

du şaqe

çatal-çatal ağaç,çubuk
du xale çu-du çikke çu-du gal
dıçatal

şaqe xuşkide u boride

dal;kesilmiş,kuru
ezgar

şaqehayi xuşkide temişk,xarzar

dikenlik
bar kulom
têli

çeşm ruşani der arus u ceşn

bayram ve düğünlerde kutlama sözcüğü
şati

çeşm ruşani averde

müjde getiren
şati beyardae
 


av,yolculuk için giymek
dapiçar gudan

şamgah,ğurub,ser şeb

akşam
şane ser
şan

şayi kerden

yaymak,ifşa etmek,açığa vurmak
cow dargentan
vıla kerdene

şeb

gece
şow
şewe

şeb şod

şow dakate
gece oldu
bi şewe

şıpış

bit
sabuj,subuj
şıpıce

şıpış

larva, sirke
rışke
rışke

şipiş keşi

bit tarağı
rıske şune
şaney rışkan

şoden (Ph)

olmak, yapılmak
vakatan
biyaene

mi şevem

oluyorum
bum, bi, bun, bum, bin, bun
ez benan

şode budim

olmuştum
bu bo bum, bu ba bi, bu bo bu, bu bo bim, bu bo bin, bu bo bun
bi biyan

men, xud be xud ( beraye xud) tenha şodem

kendi kendime yalnız oldum
mu xore re tanha vakatam
xo be xo rê biyan tenya

şereh kerden maiyat

sıvıların kaynaması (hırslanma)
çorasan

ab penir ez kise şireh mi kerd

peynirin kese içinde kaynaması
penere aw, kise ji çoras

şerik peyda kerden

ortak bulmak
dalarasan
barebıra diyene

şosten

yıkamak
şurdan
şütene

şostem

yıkadım
başurdam
mı şüt

mişuim

yıkıyorum
şuram
ez şünan

şoş

akciğer
fe 
pışıke

şule atiş

ateş alevi
bal
halonge, kıle

şule nawrozi

nevroz ateşi
nowruz bal

şulever kerden atiş

ateşi alevlendirmek
atiş ve giranen
adır wekerdene

şekk u teredüt

kuşku
vaduna, vadana
şık

beşekk oftadem

şüpheye düştüm
vaduna dakatan
mı şık berd cı

şikesten

kırmak
şakanen
şıkıtene

mişikinem

kırarım, kırıyorum
şakanam
ez şıknenan

şellaq keşiden

kamçılamak, şaklamak
fakasen
qamçi kerdene

şillik kerden, eslaha

silahı ateşlemek
dagitan
sileh pıranaene

şoma

siz
şame
şıma

şoma ra, be şoma

size
sama re
şıma rê

be şoma- şoma ra goftem

size söyledim
şame re baowtam
mı şıma rê vat

şamorden, şimorden (Ph)

saymak
şamorden
amardene, mardene

şina kerden

yüzmek
jone şir gudan
ajne kerdene

şinaxten

tanımak
şanaxten
şınasnaene, nas kerdene

mişinasem

tanırım, tanıyorum
şanaxtem
şınasnenan, nas kenan

daren mi şinasem

tanımaktayım
şanaxta daren

men u ra şinaxtem u me ra neşinaxt

ben onu tanıdım, o beni tanımadı
mu une başanaxtem u ma neşanaxt
mı o şınasna, ey ez nêşınasnayan

şür

coşku
azdan

şir boride u fasid

kesik süt
babe şir
şıto bırriyae

xame

kaymak
xumtu, xumte
xavıke, serê şıti

kere

tereyağı, sade yağ
caleme
xapıka roni, rono teze

şiven

feryat, figan, çığlık, ağıt
zarçale gudan, zepir kasan
zırçaene, qiraene, bırraene

hevar nekeş, feryat mekon

feryat etme 
zapir nakas
mezırçe

saxten (Ph)

yapmak, bina etmek
satan
vıraştene

misazem

yaparım, yapıyorum
sazem
vırazenan

sakit

suskun, sessiz, sönük
tam tür baza, tam tüm baza
sukıt, bêveng

sibil

bıyık
senbel
zımbêli

sepide gol reng

gül rengi, sabah kırmızısı
surxe sub
sıpêde

sıporden, sıfareş kerden, emanet gozaşten

emnat etmek, ısmarlamak
sıpurdan
emanet kerdene

sext- melalaver- dıl azar

çetin, sıkıntı veren. Can sıkan
satan
çetın

ser a zir- ser bala

baş aşağı, dik
sar jaor- sar pain- sar jir
sere serde, vırqoşi

serdar- emire deylami

deylam emiri
pile savar

serder payi hem kerden gusfend behengame istirahat

koyunların istirahat zamanı
gal mangal a baon- 
meğel/mêle kerdene

serd şoden ğeza

yiyeceğin soğuması
vaçassan
serdın biyaene

xoreş serd mişeved

yiyecek soğudu
qatuk vaçane
werd bi serdın

ser şir

kaymak
sire sar
serê şıti, xavıke

sorfe

öksürük
xave, xafe, xuz, xausun
kuxıke

sorfe bi xılt

balgamsız öksürük
xuske xusk, kale xus
kuxıka huşke

siyah sorfe, bimari

kara öksürük, hastalık
buz xowe
kuxıka khewiye

serma zedegi- serma zede şode

üşütmüş, soğuk almış
çappi zan
serd gureto, harige gırewta

tera meger serma zede est

meğer sana soğuk değmiştir
tare magi çape baza?
serd guret?

sermest

sarhoş
sartur
serxoş

ser u ten u beden

üst, ten ve beden
jan u gin
ser u can/giyan

be heme caye tenem gol paşit

tenimin her yerine gül döktü
mu jon u gin tul fude-fugut
her caê mı ro gule kerde ro/rışnê

soft kerden

sağlamlaştırmak, sıkmak
dakaş
kip kerdene

seg

köpek  
çarpa
kutık

seg gele

çoban köpeği
çupone sak
kutıkê şıwaney

seg made

dişi köpek
mali, dale mali
dele

mekane ğeza xori seg

köpek yalağı
çal
kurnıke

seng beraye lesiden nemek mexsus gosfend ve buz

koyun ve keçiler için üzerine tuz serpilen kaya
lisin
sala sole, solezan (?)

seng endaz

sapan
qala sang
kılasınge

sual piç kerden,piçaniden kesi ra beraye herf zeden

konuşma açmak için karşı soru sormak
gal,fisa kunay
qal raardene

sût zeden

dudak arasından ıslık çalmak
tüsa zan
fitıke cınıtene

sût seden

parmakla ıslık çalmak
des fise zen
filıska cenıtene/pırodaene

sûxten

yanmak,yakılmak,üzülmek
sutan
veşaene

sûrax, hofre

delik
luk,luke,luxe,sûrax mor,marluk
lane, qule

sûrax,-tene derext

ağaç gövdesindeki delik
dar lapi
kurnıka dare, kulır

sûzanden

yakmak, yandırmak
sujanen
veşnaene

sûzen xiyati

terzi iğnesi
darzan
derzina terzi

sûzenı mutevesset

vasat büyüklükte iğne
gundar
pıncırar

sib

elma
hasib-hasi
sae

seğl

sel
la, lahiz
lasêr, sêl

sil amed gosvend u boz ra berd

sel geldi,koyunları keçileri götürdü
la buma rize- malune baburd
sêl (lasêr) ame, mêşın u malo sia (bızi) şanay xo ver, berdi

zal zalek

muşmula
kar kari

zalü

sülük
zolu
thuzırıke

zeden

vurmak, dövmek, çarpıştırmak
zan
pırodaene, cenıtene

mizenem

çalıyorum
bazanam
ez cenenan

zeden-puşiden kifeş ve libas

giyinmek
vazan
têrapiştene, pıragırewtene

zeden (hemle kerden ve yuriş borden der deva)

kavgada hamle ve hücum etme
fuxutan
hucım, galme kerdene

zerd zexm

sarılık
vaş

zigil-zigili ruyi dest

siğil
çab-lask-kun peliske
sıgıle

zemin amade kişt

ekime elverişli arazi
a yaş
hêgao zıret

zemin bayir ve ğeyri amade kişt

ekime hazır olmayan kıraç arazi
na yaş
hêgao bej

zemine poşt be afitab-rube şimal

kuzeye bakan arazi
nesa-nase
hêgaê zımey

zemine kabil kişt

ekime yaraşır arazi
kara

zemine rube afitab

güneşe bakan arazi
xurte
hêgaê vera roci

zemin bi bereket ve ğeyri müfit

bereketsiz, yararsız arazi
bar neyar

zemin şibdar

engebeli arazi
deyar

zenbür

arı
siftal
mêşe


ufak arı 
rufak

zembur asel-magaz kenduy asel

arı kovanı
magaz kundale

zendan- cayi teng

zinden- dar yer
fakae

zinde başi

yaşayasın
baz zavi
weş bê, bıcıwiyê

zeng filizat- muriyane

metal pası
murom
jenge

zuze bad

uğultu, rüzgar uğultusu
vaze
guve-guva vay

ziyad, xeyli

çok
pur
zaf, xeylê

ziyad ziyad faravan

bol bol, fazla
pur pure
deyra, bol, zaf

ez ziyad deviden kifeş pare mi şeved

çok koşmaktan ayakkabısı parçalanacak
pur pure davasan çaruq para bune
zaf vaştene ra çarıxê xo dırriyenê

ziyad- ser şar

dopdolu
fantal zan
pırra pırr

zehre terk şoden ez ters

korkudan ödü patlamak
zal taraq baon
tersan ra pêro vısiyaene

zir beğel

koltuk altı
kaş- bun
bınê çengi

zir beğelem domel zed

koltuk altında çıban çıktı
mikas- bune gira bubo
bıNê çengi ra kergane veciyê

razi şoden, razi buden

ikna olmak, razı olmak
razi vakatan
qan biyaene, razi biyaene

randen esb-qatır

at, katır sürmek
harondan
ramıtene

rah bala ez an suyi-ez rah bala

kaldırım, yoldan yüksek
sar- dar, sar da ra ki

rah pain

alt yol
bun dar, bun da ra ki
raya bınêne

rah kuhistani

dağ yolu
puşt a gart
raya koy

resanden

ulaştırmak
rasana
resnaene

residen

ulaşmak
rasen
reştene, resaene, cıreştene

rişten-risiden

eğirmek
ristan
rıştene

reften-şoden

gitmek
şum (şum, şi, şun, şim, şin, şun)
şiyene

refik-dust

dost, yandaş
kaley
dost, embaz

refik rah giriften-kesira bexut hem rah kerden

yol arkadaşı
ver a gitan
embazê raye

rud- rudxane

ırmak
ru xon- ru bar
ro, çhem

ruz beed-ruz diger

sonraki gün
inake ruz
biro, roca bine

rixten-her çiz ez her ca

dökmek
kalahe
rokerdene, rışnaene

rixten be meaniye eyam

genel anlamda dökmek
fugudan
rışnaene, deverdaene

rixt ve paş

döküp saçmak
haru-varu

rizeş xaki kuh

erozyon
larde gudan
hezazi

rişxend kerden- masqare kerden

alay etmek
raşxan gudan
pê huyiyaene

dadaş- berader

birader, kardeş
a barar
bıra

dat dadi

geveze
fuyuj- kinaye (Deylem de yaşayan çingneler)

dat dadi-şuluğ

geveze
val vale jadu

zene şuloğ u dat dadi est

geveze bir kadındır
zaneke val vale jadey

daden

vermek
hadan
daene

doxter

kız
laku
keyneke, keyna

doxter bi xastegar u derxane mande

evde kalmış kız
bumanase laku
keyneka ke key de menda

der -derab

kapı
bar
ber, kêber

der ra bebend

kapıyı kapa
bare dabas-bare dasan
têber, têkêber

der nime baz

yarı açık kapı
nim kure
bero nêm akerde

deriçe

küçük kapı, ışık penceresi
lujun bar
locıne ? Qulba

der refteni nagehani

aniden kaçmak, ayrılmak
vagitan
desınde/xafılde şiyene

der mireven nagehan

aniden gitmek, ayrılmak
vagiram, vagiri, vagire

dorost kerden- saxten- derman kerden

yapmak, derman olmak
cagodan
vıraştene

dorost mikonem-misazem

yapıyorum
çakunam
vırazenan

dırefşi kifeş

kunduracı delgisi 
darwş
droti ?, dırewş ?

der manden

aciz, çaresiz kalmak
va manasan
acız, bêçare mendene

deriçe bam xanehayi sofali

dam evlere topraktan yapılmış kapakçık
rojinek
qulba

dest paçe- acul-kamçenbeh

aceleci, telaşlı
tunak zarf - kam pize

dest ser- nezdike dest

el altında, ulaşılabilir
des haras
desti ver de

dest furuş dovre gerd, kasbekar dovre gerd

çerçi
çarçi, çarçi furuş
çerçi

defa, nubet, mertebe

defa, kere
garaş
defa, rae, gerenge, geyime

dokme libas

düğme
pulük
gocage

ca dokme

ilik
elmak-puluk rah
helqa gocage ?

dek u pehlu

yanlar ve çevresi
pak u pali
der u dorme

demiden

üflemek
fi dagudan
puf kerdene

dendan becaha

çocukların dişleri
dendan fuşon
dındanê domanan

dendan surax şode, tohi

çürümüş, içi boşalmış diş
lapi dundon

devanden

koşturmak, koşuşturmak
dow a dan
vaznaene

duçerxe

bisiklet
pamaşin
bisiklet

suvar du çerxe şodem

bisiklete bindim
pamaşin baniştam
ez nıştan ro bisiklet

duxten-miduzem

dikmek, dikiyorum
dujem
deştene; ez derzenan

dûd

duman
dû
dü

dusale-dumevsim dide-gav u gusfend

iki mevsim görmüş inek ve koyun
du mas- du vaxte

duşiden

sağmak
duştan
dıtene (doş-)

dûğ

ayran
awduğ
do

dola dola- xemide

iki katlı iki büklüm
haçam haçam

dola şodem

eğilmek, iki kat olmak
haçamasan

dola kerden

eğmek
faça manen

diden

görmek
badem
diyene, vênıtene

mibinem

görüyorum 
yanam
ez vênenan

diden,nigah kerden be çeşme xeridari

alıcı gözle bakmak
pirassan

didem-nigah kerdem

gördüm baktım
na pirassam
mı di, tey nia da (seyr kerd)

divar çubi

çeper,çit
fi pirç,çapar
çeper

xak endaz

faraş
atiş kaş
astami

xak endaz çubi

ahşap kürek
xoye

xakesteri ocaq

toprak ocak
kalan,kalahan,non kalahan(külde pişirilmiş peynirli ekmek)

xale-xaher mader

teyze
xaljeni,xaljini-maşal
xalıke, xale

xamuş,saket-dem feru beste

sakin, sessiz, dilsiz
tam tul ba za
sukıt, gıms, ğais

beçe saket şod

çocuk sakinleşti
zak tam ba za
lacek bi ğais/sukıt

xamuş şodene şule ateşu cerağ

ateş,lamba nın sönmesi
dakustan
şaynaene, dewn ra kerdene

cerağ xamuş şod

lamba söndü
cerağ dakuşte
çıla şiye we/şayiye we

xeber borende,xeber averende

haber getiren-götüren
dallale
çexçi

xerabkar

sabotajcı,bozguncu
zayni gudan

xerrat

ağaç tornacısı-torna
harat

xer-i xaki

tespih böceği
xuda gave

xornas keşiden

horlamak
xow,gure gudan
xurraene

xezan

sonbahar,yaprak dökümü
valg rizi,valge rizi-berg rizi
paiz, rışiyaena velgan

xeştek şalvar

pantolon ağı
kenöne
navran, tavle

xetab kerden-neşinasi ra seda kerden

hitab etmek-yabancı birine seslenmek
kale,kaley,bara
veng'a cı daene

xoften, ,xabiden

uyumak,yatmak,ölmek
xotan
hewn ra şiyene

xomre

küçük küp
nerxe

xems,neviye ğezaye mahalli-engur puxte

pekmez
ana pate
bekmez, aqıt

xems -sorx şode der ruğen toxme murğ

omlet
anar vabij

xemyaze

esneme
kakas
babıske

xab

uyku
xow,gure gudan
hewn

xabem miayed, xab darem

uykum geldi, uykum var
ma xow dare
hewnê mı ame

xastegare

görücü
zan xas,zan xasi
düngürçi

xastegari kerden

istemek
zan xasi gudan
keyneke waştene

xastegari şoden

istenmek
zan qazi şaon
keyneke waziyaene

xasten

istemek
varasan
waştene

xanden

okumak
xonasan
wendene

xuk,goraz

yaban domuzu
fi
xoz, kesegan

xisanden

ıslatmak
daysanen
hit kerdene

mi xisnem

ıslatırım,ıslatıyorum
da hisanem
ez kenan hit

his xorden

ıslanmak
va xasasan
hit biyaene

xis xord

ıslandı
va xasasa
bi hit

xik

tulum-dağarcık
jald
manıke

herf zeden-necva kerden u aram soxn gudan

sessiz konuşmak
mür-müre gudan
bêveng qesey kerdene

ba xudeş-ba dıleş necva mi kerd-zir lebi soxn mi goft

mızmızlanmak
xo be mur mure gudan
thungaene, qulqulnaene

hesrati,qose xor-hesud

hasretlik,üzüntü,kıskançlık çeken
zaqan

çader rahet xabi

yatak örtüsü
caşo
çarşefe

çaq,goştalu,şakem gonde

şişman, semiz
sar ku ba çardae(dağ başında otlamış)
goştın, tawli

çera

niçin,neden
çi visin,çi vaser
çıra, çırê

beraye ki,beraye çi kesi

kimin için
ki visin,ki vaser
kami rê, seba kami

çerağ neft

gaz lambası
fendaq
lamba qazi

çeranden,çera daden,çera borden çar pa

besi hayvanı gütme, otarma
çaranden
çıraynaene

çera bordem gosfend u boz ra

koyun ve keçileri gütmeye götürdüm
be çeranam(1 tekil şahıs),be çerani,be çırane-be çıranim,be çıranin,beçıranen
mı mêşın u malo sia (bızi) çıraynay

çort zeden

uyuma, kestirme
kunase zan
vınıke, vınaene

çerxanden,gerdanden

çevirmek, döndürmek
çerxanen
çerexnaene, çarnaene

çeriden(çera kerden) sitorden peşm ez tene gosfend

kırkmak (koyun, keçi)
çarasan
perznaene

men peşme gusfendra mi sitordem ke to amedi

koyunu kırkıyordum sen geldin
mu gusande çarasa dabum ge tu amedi
mı miye perzayne, tı ameyay

çesbanden

yapıştırmak,tutturmak,dayamak,dayanak,yatırmak
daçakanen
zeleqnaene, themeznaene

çesbiden,serbala reften

 tutunarak,sarılarak yükseğe tırmanmak
façikasan
pencurrık kerdene, apuriyaene

çeşme

çeşme
xoni
hêni

çeşmehayi meeruf deylemistan

deylemistanın bilinen çeşmeleri

der şehre seyan

seya şehrindeki çeşme
si, seya xoni

rah deylaman

deyleman yolundaki çeşme
laru xoni

beyne langerud ve lahican

langerud ve lahican arasında
laru xuni

çekke

damla
tukune
dılapa

qetre qere rixt,furu reft

damla damla aktı dibe indi
tukune tukune bakalas bun a şo
dılapey kerd, amê cêr

çend lehze piş (çend lehze piş amadem)

bir süre önce(bir süre önce geldim)
davisan (day sala davisan bumam)
çend deqey raver (ez çend deqey raver ameyan)

çeng, pençe

pençe
 çak
pençe, çeng

çub du şaxe

çatal 
kaçik
gaçık, çatal

çub xuşe engur

üzüm salkımının çöpü,çubuğu
puşkale

çub dest

el çubuğu
das çu
çüwe

çub -beraye pehn kerdenı nan-, tir

oklava
vardane
tire

çupan-kuh neşin damdar

dağlı,besici,avcı,çoban
galaş, galiş
ko u gelişe ra (?), şıwane

çupan efsaneyi esatiri (seya galeş der esatirideylami hamiye efsaneeycanevaran cengeli est ve eger canavarike ez suyi şikarçi teeqip mişeve be siya galeş penah bord seyad ne bayed anra şikar konid ve der in mouqi eger siyad ez siya galeş çe arzu konid ber averde şeved.-nezir,zamen ahuye xorasan)

efsanedeki mitolojik çoban (deylem mitolojisinde ormandaki canlıları avcılara karşı koruyan çoban.horasandaki ahuların kefili,koruyucusu gibi)
seya galeş
şarık şüyane(wayire male koy)

çiden,merteb kerden,ruyi hem gozaşten

dermek ,düzenlemek,toparlamak
da çen
çinıtene, arêdaene

çeh çeh

bülbül sesi
çab çab

ca oftade

olgun oturmuş
tarmate

ca endaxten

çıkık kemiği yerine oturtma
ja dargentan
esteo ke cê veciyao be hurendi kerdene

car zeden

tellal çıkartmak,nida ettirmek
cow dargentan

cayi pa

ayak izi
pa male,pa çale,pa maqar
rêça lıngan

cayi nedide ve negeşte

gidilmemiş ,görülmemiş yer
namute sar
cao nêdiyae

coda

ayrı,ayrık,yalnız,seçkin
sifa
cia, cêra

cayi dur ,dur dest

uzak
dure sar
cao düri

coda kerden

iki şeyi ayırmak
azza gudan
cêra kerdene

ceşn u cerağani

ateş yakılan şenlik
çaraq varon

ceşn giriftend

eğlence
jaşm ba gitan-baytan-
şênatiye, git

coftek esb (esb ez çofteke esb nemi mird)

at çiftesi (at atın çiftesiyle ölmez)
pa sar(asb asbe pasare ra na mire)
cıtê estori

cefeng

zırva,saçma ,boş laf
hapare gudan
hayleme

cem kerden-gerd averi kerden xırde riz

ufak tefek şeyleri toparlamak
garda gitan
arêdaene, top kerdene

cem kerden

yatak yorgan toplamak
fiçen
top kerdene

cenağ

lades kemiği
ezgar
cağe

conbaniden-gehvare beraye xobidene kudek (şeb ta subh gehvare beçerre mi conbadem)

sallamak-bebek uyutmak için beşik sallamak(gece sabaha kadar bebeği uyutmak için beşik sallladım)
balakanen (sow ta xurusxon zake gara lakanem)
raşanıtene

cengel (tahmasb be cengel reft,hizm biyaverd)

orman (tahmasb ormana odun getirmeye gitti)
damon (tahmasb ba şu damon hime beyare )
bırr (tahmasb şi bırr ke koliyan biaro)

cevane-berg riz derextan (derext cıvane zed )

sürgün,ağaç sürgünü (ağaç sürgün verdi)
vazge-zuppe(dar zuppe ba gud)

cüy

ark,su yolu
xandak
vae, xendek

tabaverden

sabretmek,tahammül etmek
tavasan
tehemıl, sebr kerdene

tabe

tava
qadare
tawıke

tabiden-sorx şoden korre ateş-

alev,aydınlık
tavasan
kıle, roşti

tar ankebut

örümcek ağı
labdon ta-kartang
pirıke, torrê pirıke

tar u pud

dokuma -giysi için-
batan,vabuj

tavel

ayakkabı vurrması ile oluşan ayaktaki su toplanması
pizale,ab pile

teb

ateş-vücut ateşi
tow,tab,nowbe,larze tow,larze tab
adırê leşe

teber, teberzin

balta
taor
torzên

teber-

balta ağzı
dame
fekê torzêni

teber-

sapın girdiği yer
kul
qulıka torzêni

teber-

sap
dume
dımê torzêni

teppe

tepe,sırt
 larde
tepe, şüye

tehrik kerden

tahrik etmek
kiş kiş a dan
thız kerdene

toxme murğ

yumurta-tavuk yumurtassı
murqone-kerg murqone
hak, hakê kerge

terkanden

çatlatmak,yarmak
tarkanen
aqılaşnaene

teşt misi

bakır leğen
marse tas
legana paxırêne

toşek-zir endaz

döşek
tanase
doşege

teamüden

bilerek-kasten
barqasan
berqestıka, mexsusna

tef,ir halet heva-diger gunşoden

hava değişimi
tapitan

tikke-pareye -guşt,qend,zeğal

parça-et,şeker,kömür-için
kuluq,kule
tike

tikke pare kerden-terkanden(tehtit der deva)

kavgada tehdit-parçalarım
vatarknen-tare vatarkanem

tenbol

hile,büyü
kuluqi
hile, kağıt

tu-daxil-miyan

iç,içeri
meyon,men,dale
zerre, miyan

tu xali

içi kurtlanmış boşalmış çubuk
lapi,lapu,dare lapu
zerrey çüwe biyo dudık

lezzet borden

yenilen içilen şeyin tadını çıkarmak
hakatan
thamê fekê xo zanıtene

lugaz,çistan

bilmece
masal
erfe, deke

lisiden

yalamak,çiğnemek
valistan
lêstene

gam

adım
alang
game

gav ner

boğa
karmij
ga

gav -beççe gav,du sale be beed

iki yıllık dana
ruma-su
mozık

pistane gav

inek memesi
goun
ganê manga, guan

mobadele u muavere kerden

takas
alas,dakak gudan
teqes

mubahat ve mutehir şoden-ez didene çizi

bir şeyi görmekten kıvanç duyma
mat vasutan

moç dest

el bileği
murç
bilega desti

mahfi kerden-penhan kerden(guşvaretra der cayi emin penhan kerdi)

gizlemek saklamak(küpelerini emin yere sakladınmı)
qayem a gudan(tu guşvare zabide ba gudi)
wedardene (to goşarey xo dardi we)

medfu revan ve abki

ishal-çır çır
rex
riye

medfu gosfand

koyun dışkısı
sangal
puşqule

morğ xanegi

tavuk
kark
kerge

morğe korç

kulçka tavuğu
kulk
kerga khurte

meri

yutak
qultang

muştak buden

istekli olma
sacame gitan

meşrik-maşrık

doğu
xurte-xortu

muacele kerden

iyileştirmek
ca gudan

mukavemet

dayanma,direnme
tav
tabat kerdene, xo ver daene

mukavemet kerden

direnmek
tav havardan
xo ver daene

mukavemet kerdem

direndim
ba tavasam
mı xo ver da

mukadime çini kerden

giriş yapmak
gale gitan

meh siyah ve ğeliz der kuhistanha

dağlardaki siyahve galiz sis
tare mi-tarmi

meh sebhegahi-şebnem

çiy-sabah nemi
moy -tare mi
rewa

mişeved-mitavan(mişeved reft be xane şoma)(der rudxane ab hest nemişeved reft)

yapabilmek(sizin evinize gidebilir)(ırmakta su var gidemez)
(şane şaon be xane şoma)(rudxane avdere neşane şaon)
şaene, şikiyaene (o şeno şêro key; ro de awe esta, nêşeno şêro)

lap lap xorden-necuide beleiden (pelow ra loqme loqme necuide feru dadem)

çiğnemeden yemek,yutmek(pilavı çiğnemeden yuttum)
fabar fabar gudan (pala ra najuvas fabar fabar baowdam)

mader (maderı to de xane hest)

anne (annen evde midir)
dadi,mar,aci,nene (ti mar xane dare)
mae (maa to key dera?)

maliden

ovmak
malan
mişt daene

nerde dowre eyvan

eyvan merdiveni
lataze

xore girifte

cüzzam olası
xurru bagit

gur be gur şode

geberesice
gur da gur bu bu
rabaciyae

nigah daşten

saklamak, kollamak, tutmak ,durdurmak
va daram(emir-ba dar-kolla-na dar-kolama)
wedardene

haven

kadın cinsel organı
hapang
kısi

hemdiger-yekdiger

başkaları
kasani
ê bini

hemin qeder(hemin qeder der bala est-hemin qeder hem der pain est.)

şu kadar(ne kadar yukarıda o kadar aşağıda )
handi (hende cor dere hende in cer dere)
hende (hende coro, hende cêro)

hizm abdar u baran xorde

yağmur yemiş ıslanmış odun
aw dolus,aw cunus
daro tern

hizm xuşk

kuru odun
kutul
daro huşk