xencer

Kurdî

Navdêr

Zayenda mê ya binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	xencer	xencer
Îzafe	xencera	xencerên
Çemandî	xencerê	xenceran
Nîşandera çemandî	wê xencerê	wan xenceran
Bangkirin	xencerê	xencerino
Zayenda mê ya nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	xencerek	xencerin
Îzafe	xencereke	xencerine
Çemandî	xencerekê	xencerinan

xencerek

xencer mê

1. qeme, deban, kahûr, satora tûj,
   kêrên herdu rexên devê wan tûj yên ku wek çek tên bikaranîn,
   şûrên kurt yên mirov dikarin bikin di ber pişta xwe re
   • xencer lê dan
   • Çerx û perwazê didin carek li bayê rast û çep
     Xencer û tîr û teber barîn şubih berq û birûsk
     Misriyan lami' ji elmasan didayê rast û çep
     — (Dîwana Melayê Cizirî ~1640, Melayê Cizîrî)

Bi alfabeyên din

• kurdî-erebî: خه‌نجه‌ر
• kurdî-krîlî: хәнщәр

Herwiha

• xencêr
• xençel
• xençer

Jornav

• çek, sîleh

Têkilî

• mertal
• singû
• şûr
• tifek, tifeng

Bi zaravayên kurdî

• kurmancî: xencer
• soranî: xencer
• zazakî: xencer

Etîmolojî

Hevreha soranî خه‌نجه‌ر‎ (xencer), farisî ‏خنجر‎ (xencer), tacikî ханҷар (xancar), belûçî هنجر‎ (hencer), partî xencer (xencer), sogdî xenger... hemû ji îranî.

Ji zimanên îranî peyv bi berfirehî ketiye zimanên din yên Rojhilata Navîn, Kafkasyayê û Başûrê Asyayê: erebî حنجر‎ (xencer), aramî/siryanî ܚܢܓܪܐ‎ / חנגרא (xengərā), osmanî خنجر‎‎ (xencer, hancer), tirkî hançer, azerî xəncər, ermenî խանչալ (xančʿal), gurcî ხანჯალი (xanǯali) û ხანჯარი (xanǯari), hindî ख़ंजर (xañjar), rûsî кинжа́л (kinžál)...

Wek navê hinek cûreyên xencerên Rojhilatî ew ketiye piraniya zimanên ewropî jî, bo nimûne: inglîzî khanjar, fransî kandjar, almanî Handschar, portugalî canjar, spanî canyar...

Çavkanî

• Черных, П. Я.: Историко-этимологический словарь русского языка [Çêrnix, P. Y.: Ferhenga dîrokî-etîmolojî ya zimanê rûsî] (bi rûsî) 1993-1999.
• Chyet, Michael L. (2003): Kurdish-English Dictionary, Ferhenga Kurmancî-Inglîzî, Yale University Press.
• Nişanyan, Sevan: Çağdaş Türkçenin Etimolojisi [Etîmolojiya Tirkiya Niha] (bi tirkî)
• Tsabolov, R. L. Ferhenga etîmolojî ya zimanê kurdî ["Цаболов, Р. Л.: Эмцмолоƨцческцц̆ словарь курδскоƨо языка"], Moskova, 2001-2010

Jê

• xencerî

Werger

• Bulgarî: кама ^→ bg m
• Çînî: 匕首 ^→ zh
• Almanî: Dolch ^→ de m
• Erebî: ‏خنجر ^→ ar (xencer)
• Ermenî: դաշույն ^→ hy (dašuyn)
• Farisî: ‏خنجر‎ (xencer), دشنه‎ ^→ fa (deşne, deşnê)
• Fînî: tikari ^→ fi
• Fransî: poignard ^→ fr m
• Holendî: dolk ^→ nl m
• Inglîzî: dagger ^→ en, dirk ^→ en, pugio ^→ en
• Înterlîngue: daga ^→ ie
• Îtalî: pugnale ^→ it m, stiletto ^→ it m
• Japonî: 短刀 ^→ ja (たんとう, tanto)
• Koreyî: 회검 ^→ ko
• Lîtwanî: durklas ^→ lt m
• Polonî: sztylet ^→ pl m
• Portugalî: adaga ^→ pt m
• Romanyayî: pumnal ^→ ro n
• Rusî: кинжал (kinjal)
• Spanî: puñal ^→ es m, daga ^→ es m
• Swêdî: dolk ^→ sv c
• Tirkî: hançer ^→ tr
• Yûnanî: ξιφίδιο ^→ el n, μαχαιρίδιο ^→ el n,
  εγχειρίδιο, στιλέτο ^→ el n