tazî

Kurmancî

Bilêvkirin

• (Rengdêr)  IPA: /tˤɑ:'zi:/, طازی
• (Navdêr 1)  IPA: /tʰɑ:'zi:/, تازی
• (Navdêr 2)  IPA: /tʰɑ:'zi:/, تازی

Rengdêr

jinek li erdê tazî rûniştiye

tazî, t-ya nerm û z-ya stûr

1. bêcil, rûs, rût, ti cil li ber ne, ti cil lê ne

Ji wêjeya klasîk

• Hemûwan dê ker bi ker kit
  Taziyê uryan im ez
  Perde çû ez mame tazî— (Feqiyê Teyran ~1620)

Jê

• çîptazî
• tazîtî
• (Lêker) tazî bûn
• (Lêker) tazî kirin
• (Navdêr) tazîbûn
• (Navdêr) tazîkirin
• (Rengdêr) tazîbûyî
• (Rengdêr) tazîkirî

Etîmolojî

Hevreha farisî تازى‎ (tazî: 1. tajî 2. talanker, şelîner), pehlewî tazîk, têkilî -taz- ku rehê dema niha ji lêkera texten (bezîn, bazdan) e, avestayî tek-, teçeyti- (bezîn, lezîn) û teke- (robar, herik), osetî тæх (tex: beza), sanskrîtî तक्ति (tekti-), slaviya kevn тєшти (têşti: herikîn), rûsî течь (têçi), sirboxirwatî teći / те̏ћи, yûnaniya kevn ταχύς (taxûs: bilez, beza), sekeyî/skîtî teke- (beza; xurt), latviyayî čakls (zîrek), almanî û holendî dienen (xizmet kirin, "di xizmeta kesekî de bezîn/lezîn"), swêdî tjäna (xizmet kirin), inglîzî thew (xulam - êdî nayê bikaranîn) hemû ji proto-hindûewropî * tekʷ- (lezîn, bezîn). Ji eynî rehî herwiha: tajî, taze, teze, tacik û belkî tezî û çist. Tazı ya tirkî ji zimanekî îranî hatiye wergirtin.

Werger

• Almanî: Bloß ^→ de, Akt ^→ de m, ^?fasernackt ^→ de, ^?unverhüllt ^→ de
• Erebî: عاري ^→ ar, عریان ^→ ar, ^?المأتم ^→ ar
• Farisî: لخت ^→ fa, عریان ^→ fa, ^?برهنه ^→ fa, ^?سوگ ^→ fa, ^?عاری ^→ fa, ^?عزا ^→ fa
• Inglîzî: naked ^→ en, ^?bawdy ^→ en, ^?powdery ^→ en, ^?stark naked ^→ en, ^?unadorned ^→ en, ^?unclad ^→ en, ^?unclothed ^→ en, ^?sky clad ^→ en
• Latînî: nudus ^→ la
• Tirkî: çıplak ^→ tr

Navdêr 1

tazî mê, t-ya req û z-ya zirav

1. behî, şînî, serxwaşî,
   rêûresma binaxkirina kesek mirî, xemgîniya bo kesek mirî

Bi alfabeyên din

• kurdî-erebî: تازی

Etîmolojî

Ji erebî تعزية‎ (te'ziye) ji عزاء ('ezai). Guherîna "e'" (e+eyn) bi "a" di peyvên ji erebî wergirtî de di kurdî de diyardeyeke asayî ye. Ketina "-ye" ya nîşana zayenda mê ji peyvên ji erebî wergirtî di kurdî de ew jî fenomeneke tîpîk e.

Bi zaravayên kurdî

• Soranî: tazê, tazye

Werger

• Almanî: bloß ^→ de, entblößt ^→ de, nackt ^→ de, unbekleidet ^→ de
• Farisî: ماتم ^→ fa
• Inglîzî: funeral ^→ en, gymno- ^→ en, mourning ^→ en, ^?denudate ^→ en
• Tirkî: cıbıl ^→ tr, nü ^→ tr, şallak ^→ tr, üryan ^→ tr, yalıncak ^→ tr, anadan doğma ^→ tr, donsuz ^→ tr, yalın ^→ tr

Navdêr 2

tazî mê û nêr, t-ya nerm û z-ya stûr

1. ereb

Bikaranîn

• Ehmedê Xanî jî di helbestên xwe de ji bo Ereban gelek caran peyva "tazî" bi kar tîne.

Etîmolojî

Hevreha farisî تازى‎ (tazî: تازى, عرب), pehlewî tāzīgān.

Werger

• Almanî: Araber ^→ de
• Farisî: عرب ^→ fa, تازی ^→ fa
• Inglîzî: arab ^→ en
• Tirkî: arap ^→ tr