qehwe

Kurdî

Navdêr

Zayenda mê ya binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	qehwe	qehwe
Îzafe	qehweya	qehweyên
Çemandî	qehweyê	qehweyan
Nîşandera çemandî	wê qehweyê	wan qehweyan
Bangkirin	qehweyê	qehweyino
Zayenda mê ya nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	qehweyek	qehweyin
Îzafe	qehweyeke	qehweyine
Çemandî	qehweyekê	qehweyinan

nokên qelandî yên qehweyê

qehwe (vexwirak)

qehwe mê

1. (vexwarin) riwekek e ji nokên wê vexwarineke tehl û bikafeîn tê çêkirin
   • Ji ber ku dilê min nediçû xwarinê wî xwest ji min re qehwak bi şîr bianiya. E — (Biyanî, Albert Camus, Weşanên Nûdem)
   • Me bi bejna te dixwînin ney û qanûn û rebab
     Qehweya telxê digel zehra helahil biderî
     Me ji destê te mubarek şekeramêz e gulab— (Dîwana Melayê Cizirî ~1640, Melayê Cizîrî)
   • Gumgumê qehweyê dikeliya. Bêhna qehweyê bi bûx ji devê gumgum derdiket û dihat bêvilên mirov. Qehwecî li argûnê odeyê qehwe diqeland. Taweya doxdirêj li ser sê kuçikan bû. Serbaşê qehweciyan Siyamo bi kefçiyê hesinî qehwe ser û binê hev dikir. Rengê hebên qehweyê berî qelandinê cũn bûn, her ku diqeliyan rengê wan tarî dibûn. Lihevketina kefçiyê hesinî û dolabê deng derdixist, tîngînî jê dihat. Herbî ku diqeliya bêhna qehweyê zêde dibû. Agir boge dibû û qehwecî bi kefçi ser û binê hev dikir, hetanî rind diqeliya. Qehwecî, qehweya gelandî berê di hewangê de dikuta. Paşê her carê kulmek berî aşê destan dida û piyê aş digerand, hetanî rind hûr dikir mîna ard, mîna hinê. Dawiyê qehwe berî gumgumê biçûk dida, dikeliya û diqeliya tîr dibû. — (Eyüp Kıran, Dewrêşê Evdî Kulîlka Bilbizêk û Rim, Nûbihar, 2018, çapa 4em, r. 24, ISBN 978-9944-360-95-1)

Bi alfabeyên din

• kurdî-erebî: قه‌هوه‌

Herwiha

• şalê
• kahwe
• kahweh
• kawe
• kehwa
• kehwe
• kehweh
• kewa
• kewe
• qehweh
• qehwa
• qahwe
• qahweh
• qawa
• qawe
• qewa
• qewe

Jê

• qehwegêr
• qehwegêrî
• qehwerengî
• qehwexane
• qehweyî

Etîmolojî

Ji erebî قَهْوَة‎ (qahwa), belkî ji amharî ji navê devera Keffe. Peyvên bi zimanên din jî, wek farisî قهوه‎ (qehwê), tirkî kahve, fransî café, inglîzî coffee.. hemû ji erebî hatine deynkirin.

Werger

• Afrîkansî: koffie → af
• Astûrî: café → ast
• Sirboxirwatî: kafa → sh, kava → sh, kahva → sh
• Çekî: káva → cs
• Çînî: 咖啡 (kāfēi)
• Danmarkî: kaffe → da
• Albanî: kafe → sq
• Almanî: Kaffee → de n, ^?Kaffe → de
• Erebî: قهوة (qehwe), ^?البن‎ → ar, ^?القهوة‎ → ar, ^?بنت الیمن‎ → ar
• Esperantoyî: kafo → eo
• Estonî: kohv → et
• Farisî: قهوه‎ → fa
• Ferî: kaffi → fo
• Fînî: kahvi → fi
• Fransî: café → fr m
• Frîsî: kofje → fy
• Gaelîka skotî: cofhaid → gd
• Holendî: koffie → nl m
• Mecarî: kávé → hu
• Indonezî: kopi → id
• Inglîzî: coffee → en, cafe → en, java → en, ^?sari → en
• Îrlendî: caife → ga
• Îtalî: caffe → it
• Îzlendî: kaffi → is
• kirîlî: кафа mê, кава mê
• Koreyî: 커피 (kʼŏpʼi)
• Sirboxirwatî: kava → sh
• Latînî: kafa → la m, kava → la m
• Latviyayî: kafija → lv
• Lîtwanî: kava → lt
• Norwecî: kaffe → no
• Papyamentoyî: kòfi → pap
• Polonî: kawa → pl
• Portugalî: café → pt
• Romanyayî: cafea → ro
• Sirboxirwatî:* Slovakî: kávovník → sk
• Slovenî: kava → sl
• Soranî: قاوە‎ → ckb (qawe)
• Spanî: café → es m
• Swahîlî: kahawa → sw
• Swêdî: kaffe → sv
• Tirkî: kahve → tr, ahmak → tr
• Ûkraynî: кава (kawa)
• Walonî: cafe → wa
• Weylsî: cafe → cy
• Viyetnamî: cà phê → vi
• Yûnanî: καφες → el (kafes)

Zazakî

Navdêr

qehwe zayend pêwîst e (z=m: mê, z=n: nêr, z=mn: mê û nêr, z=nt: nêtar)

1. qehwe