qehwe

Kurmancî

Bilêvkirin

IPA^(kilîd): /qɛhˈwɛ/
Kîtekirin: qeh·we

Navdêr

Tewandina qehwe
Zayenda mê ya binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	qehwe	qehwe
Îzafe	qehweya qehwa	qehweyên qehwên
Çemandî	qehweyê qehwê	qehweyan qehwan
Nîşandera çemandî	wê qehweyê wê qehwê	wan qehweyan wan qehwan
Bangkirin	qehweyê qehwê	qehweyino qehwino
Zayenda mê ya nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	qehweyek qehwek	qehweyin qehwin
Îzafe	qehweyeke qehweke	qehweyine qehwine
Çemandî	qehweyekê qehwekê	qehweyinan qehwinan

qehwe m

(vexwarin) Riwekek e ji nokên wê vexwarineke tehl û bikafeîn tê çêkirin.
- Ji ber ku dilê min nediçû xwarinê wî xwest ji min re qehwak bi şîr bianiya. E — (Biyanî, Albert Camus, Weşanên Nûdem)
- Me bi bejna te dixwînin ney û qanûn û rebab
  Qehweya telxê digel zehra helahil biderî
  Me ji destê te mubarek şekeramêz e gulab — (Melayê Cizîrî, Dîwana Melayê Cizirî, ~1640)
- Gumgumê qehweyê dikeliya. Bêhna qehweyê bi bûx ji devê gumgum derdiket û dihat bêvilên mirov. Qehwecî li argûnê odeyê qehwe diqeland. Taweya doxdirêj li ser sê kuçikan bû. Serbaşê qehweciyan Siyamo bi kefçiyê hesinî qehwe ser û binê hev dikir. Rengê hebên qehweyê berî qelandinê cũn bûn, her ku diqeliyan rengê wan tarî dibûn. Lihevketina kefçiyê hesinî û dolabê deng derdixist, tîngînî jê dihat. Herbî ku diqeliya bêhna qehweyê zêde dibû. Agir boge dibû û qehwecî bi kefçi ser û binê hev dikir, hetanî rind diqeliya. Qehwecî, qehweya gelandî berê di hewangê de dikuta. Paşê her carê kulmek berî aşê destan dida û piyê aş digerand, hetanî rind hûr dikir mîna ard, mîna hinê. Dawiyê qehwe berî gumgumê biçûk dida, dikeliya û diqeliya tîr dibû. — (Eyüp Kıran, Dewrêşê Evdî Kulîlka Bilbizêk û Rim, Nûbihar, 2018, çapa 4an, r. 24, ISBN 978-9944-360-95-1)

Bi alfabeyên din

kurdî-erebî: قه‌هوه

Herwiha

Jê

Etîmolojî

Ji erebî قَهْوَة (qahwa), belkî ji amharî ji navê devera Keffe. Peyvên bi zimanên din jî, wek farisî (qehwê), tirkî kahve, fransî café, îngilîzî coffee.. hemû ji erebî hatine deynkirin.

Werger

Abaknonî: kapi
Abazayî: ко́фе (kófe)
Abxazî: акаҳуа (āḳāh°̍ā)
Adîgeyî: коф (kʷof)
Afarî: buun, buna
Afrîkansî: koffie → af
Ahtnayî: guuxi, guuxe'
Alabamayî: kafi
Albanî: kafe → sq m
Almaniya Pennsylvania: Kaffi
Almanî: Kaffee → de n
Frankoniya navendî: Kaffe
Amharî: ቡና → am (buna)
Amuzgo:
Amuzgoyî: kajwê

San pedro amuzgos amuzgo: café
Apaçî:
Xîkarîyayî: gaʼée

Apaçiya rojava: tudiłhiłi
Aragonî: café n
Aramî:
Siryaniya klasîk: ܩܗܘܐ n
Arapaho: woo'teenoowu'
Aromanî: cafe n
Asamî: কফি (kophi)
Astûrî: café → ast n
Avarî: къагьва (qxʼahʷa), кофе (kofe)
Azerî: qəhvə → az
Badeyî: sāyín, sāyì
Bambarayî: kafe
Baskî: kafe
Başkîrî: кофе (kofe), ҡәһүә (qähüä)
Batsbî: ყავ (q̇av)
Bayerî: Kafää
Belarusî: ка́ва → be m (káva)
Belûçî: کاوہ (káwa), قہوہ (qahwa)
Bengalî: কফি → bn (kôphi)
Biloxî: kafi
Bîkoliya naverast: kape
Bîslamayî: kofi, kofe
Boleyî: shayì
Bretonî: kafe → br n
Bruneyî: kupi
Bukusuyî: eemwaani
Bulgarî: кафе́ → bg nt (kafé)
Burmayî: ကော်ဖီ → my (kauhpi)
Buryatî: кофе (kofje)
Conxayî: ཀཱ་ཕི། (kā phi)
Ç'orti': kahwe
Çamoroyî: café
Çeçenî: къахьо (qʼaḥʳo), кофе (kofe)
Çekî: káva → cs m
Çerokî: ᎧᏫ (kawi)
Çeyenî: mo'ôhtávêhohpe
Çîçewayî: kofi
Chinantec:
Lealao çinantecî: café

Ozumacin çinantecî: jmɨ^-dsɨɨ^\
Çînî:
Kantonî: 咖啡 (gaa³ fe¹)

Dunganî: кофе (kofi͡ə)

Hakkayî: 咖啡 (kâ-pî, kà-pî)

Mandarînî: 咖啡 → zh (kāfēi)

Min dongî: 咖啡 (gă-pĭ)

Minnanî: 咖啡 → zh-min-nan (ka-pi)

Wuyî: 咖啡
Çolî: cajpe'
Çujî: kapeh
Çuvaşî: кофе (kofe)
Dakotayî: mni k’ata, pežuta sapa
Danmarkî: kaffe → da g
Dargwayî: кофе (kofe)
Divehî: ގަހުވަ (gahuva), ކޮފީ (kofī)
Elfdalî: kaffi nt
Elmanîşî: Kàffe
Emilî: cafa
Endonezyayî: kopi → id
Erebî: قَهْوَة → ar m (qahwa)
Erebiya misrî: قَهْوَة m (ʾahwa)

Erebiya kendavî: قهوة (gəhwə), گهوة (gəhwə)

Erebiya hîcazî: قَهْوَة m (gahwa)

Erebiya fasî: قهوة m (qahwa)

Erebiya sudanî: جبنة (jabana)
Ermenî: սուրճ → hy (surč), կոֆե → hy (kofe)
Erzayî: кофе (kofe)
Esperantoyî: kafo → eo
Estonî: kohv → et
Evenkî: кофе (kofe)
Extremaduranî: café n, sidru n
Fangî (Bantu): kofe
Farisî: قهوه → fa (qahve)
Ferî: kaffi nt
Fîjî: kofe, kofi
Fînî: kahvi → fi
Flamiya rojava: kaffie, kafje
Foksî: kâhpîhi, mahkatêwâpowi
Fransî: café → fr n
Frisian:
Frîsiya bakur: koafje

Frîsiya saterlandî: Kafe

Frîsî: kofje n yan m
Friyolî: cafè n
Fulahî: kofi
Futunî: kafe
Gaelîka skotî: cofaidh n yan m
Galîbî karîbî: kàpe
Galîsî: café → gl n
Galûrîsî: gaffè n
Guajajarayî: kape
Gujaratî: કૉફી (kɔphī), કહવા (kahvā)
Gurcî: ყავა → ka (q̇ava)
Guwaranî: café, yaku
Haîtî: kafe
Hawayî: kope
Hawsayî: kofi, kafe
Hereroyî: ozo-mbonde
Hindî: क़हवा n (qahvā), कोफ़ी m (kofī), काफ़ी → hi m (kāfī), कॉफ़ी → hi m (kŏfī), कहवा → hi n (kahvā), काफी → hi m (kāphī)
Hinukhî: ко́пе (kópe)
Hîlîgaynonî: kape
Hmongiya hêşîn: kas fes
Hmongî: kas fes
Holendî: koffie → nl n
Huehuetla tepehuayî: capen
Hunsrikî: Kaffi n
Isthmus mixeyî: cajueey
Îbranî: קָפֶה → he n (qafé)
Îdoyî: kafeo → io
Îlokanoyî: kape
Îngilîzî: coffee → en
Îngûşî: кофи (kofi)
Înterlîngua: caffe
Înuîtî: ᑳᐱ (kaapi)
Înupîakî: kuukpiaq, kuuppiaq, kaapi, kaavi
Îrlendî: caife n
Îtalî: caffè → it n
Îzlendî: kaffi → is nt
Japonî: コーヒー → ja (kōhī), 珈琲 → ja (kōhī), カフェ → ja (kafe)
Javayî: kopi → jv
K'içe': kapeh
Kabîlî: taɣlust, lqahwa
Kadiweuyî: gaafi
Kalalîsûtî: kaffi
Kalmîkî: кофе (kofe)
Kannadayî: ಕಾಫಿ → kn (kāphi)
Kansayî: mokáⁿ sábe
Kapampanganî: kapi
Kapverdî: kafé
Karaçay-balkarî: кофе (kofe)
Karaîmî: къахъфэ
Kaşûbî: kawa m
Katalanî: cafè → ca n
Keçwayî: kaphiy
Keçwayî: cafï
Kirgizî: кофе → ky (kofe), каба (kaba)
Kîkongoyî: káfé
Kîngalî: කෝපි (kōpi)
Kînyarwandayî: ikawa; akawa, agahawa
Samî:
Samiya bakurî: gáffe, káffe
Kîrîbatî: koobe
Komî-zîriyî: кофе (kofe)
Konkanî: कापि (kāpi)
Koreyî: 커피 → ko (keopi)
Kornî: koffi n
Korsîkayî: caffè n
Kreyoliya fransî ya Louisiana: kafe
Kriya bejayî: ᐱᐦᑲᐦᒉᐋᐧᐳᐢ (pihkahcewâpos)
Kuapawî: ma-kaⁿ sha
Kumikî: къагьва (qahwa)
Kunayî: kabi
Kwanyamayî: okofi
Ladînî: cafè n
Ladînoyî: kavé
Lakî: ккупи (k̄upi)
Lakotayî: pejula sapa
Latînî: cafaea m, cafaeum nt, cafea m, cafeum nt, coffaea m, coffaeum nt, coffea m, coffeum nt
Latviyayî: kafija → lv m
Lawsî: ກາເຟ → lo (kā fē)
Lezgînî: кофе (kofe), къагьве (q̄ahve)
Lingalayî: kawa
Lîgûrî: caffè n, cafè n
Lîmbûrgî: koffie → li n
Lîtwanî: kava m
Lombardî: café n, cafè n
Loziyî: kofi
Luba-kasayî: kàfê sinif 12/13
Lueyî: ᦆᦱᧈᦵᦝᧀᧈ (xaa¹foey¹)
Lugandayî: emwaanyi, kaawa
Luksembûrgî: Kaffi → lb n
Mòçenoyî: kafè n
Maçiguengayî: kaju
Maguindanaoyî: kahawa
Maiayî: kopi
Makedonî: кафе nt (kafe)
Malagasî: kafe → mg
Malayalamî: കാപ്പി → ml (kāppi)
Malezî: kopi → ms, kahwa, kawa → ms
Maltayî: kafè n
Manksî: caffee
Maorî: kawhe
Maranaoyî: kahawa
Maratî: काफी n (kāphī)
Mariya rojhilatî: кофе (kofe)
Marşalî: ko̧pe
Mayayiya yukatekî: káapej
Mazateciya çiquihuitlan: ca³fé²⁴
Mecarî: kávé → hu
Mîrandî: café n
Mokşayî: кофе (kofe)
Mongolî:
Kirîlî: кофе → mn (kofe)

Mongolî: ᠺᠣᠹᠧ (kofē)
Movimayî: ka꞉pe
Museyî: kàffēnā
Nahwatlî: cafentzin, cafēn
Nahwatliya mekayapan: capej
Napolîtanî: cafè n
Navajoyî: gohwééh, ahwééh
Ndongayî: okoofi
Nedersaksî: Kaffee → nds n
Saksoniya jêrîn ya holendî: koffie, kovvie,

Saksoniya jêrîn ya holendî: kofje
Nepalî: कफी → ne (kaphī)
Ngizimî: shāyì
Nîwî: kofe
Nogayî: кофе (kofe)
Normandî: café n
Norwecî:
Norwecî: kaffe → no

Norwecî: kaffi → no
Nyolî (Uganda): kaawa
Ojibweyî: makade-mashkikiwaaboo, gaapii
Oksîtanî: cafè → oc n
Oriyayî: କଫୀ → or (kôphī)
Oromoyî: buna
Osageyî: mąhkása
Osetî: къофи (k’ofi), хъауа (qawa)
Osmanî: قهوه (ḳahve)
Otomiya mezquital: 'bodehe, 'bothe
Oygurî: قەھۋە (qehwe)
Ozbekî: qahva → uz, kofe → uz
Palî: kāphī m
Pangasînanî: kape
Papyamentoyî: kòfi
Parakanã: kape
Peştûyî: قهوه → ps m (qahwa), کاوه m (kāwá), کافي → ps n (kāfí)
Piedmontîsî: cafè n
Plodîşî: Koffe n
Polonî: kawa → pl m
Popoluca:
Popolucayiya highland: capel

Popolucayiya oluta: cafe't

Popolucayiya sayula: café
Portugalî: café → pt n
Puncabî:
Şaxmuxî: قہوہ n (qhoh), کافی → pa m (kāfī)

Gurmuxî: ਕਾਫ਼ੀ m (kāfī), قَہْوَہ n (qahvah)
Purepeçayî: kafe
Qazaxî: кофе → kk (kofe)
Qiptî: ⲡⲟⲛ n (pon)
Rarotongî: kaope
Rohingyayî: kofí
Romancî: café n
Romanyayî: cafea → ro m
Rusî: ко́фе → ru n yan nt (kófe)

, ка́виль n (kávylʹ)

Samoayî: kofe
Sangoyî: kâfe → sg, kâwa → sg
Sanskrîtî: पीयूष → sa n (pīyūṣa), काफी (kāphī)
Santalî: ᱠᱚᱯᱷᱤ (kôphi)
Sardinian:
Sardînî: caffei n, caffeu n

Sardînî: caffei n, caffè n

Sassarîsî: caffè n
Sebwanoyî: kape
Sêriyî: cafee, xica coopol
Sicîlî: cafè → scn n
Silesî: kafej n, kafyj n
Sindhî: ڪافي, قهوو
Sirananî: kofi
Sirboxirwatî:
Kirîlî: ка̀фа m, ка̑ва m, кахва m

Latînî: kàfa → sh m, kȃva → sh m, kahva → sh m
Skotî: coffee
Slovakî: káva → sk m
Slovenî: káva → sl m
Somalî: bun n, qahwe
Sorbî:
Sorbiya jêrîn: kafej n

Sorbiya jorîn: kofej n
Sotoyiya bakur: ditšhumamelômo, kôfi
Sotoyiya başûr: kofi
Spanî: café → es n, tinto → es n, feca → es n
Swahîlî: kahawa → sw
Swêdî: kaffe → sv nt
Şîngazîcayî: kafe, kahawa
Komorî: buni
Şonayî: kofi
Tabasaranî: кофе (kofe), къегьва (q̄ehva), къягьва (q̄jahva)
Tacikî: қаҳва → tg (qahva)
Tagalogî: kape → tl
Tahîtî: taofe
Takanayî: kajue
Tamîlî: காபி → ta (kāpi)
Tarahumarayiya navendî: cajé
Taşelhitî: l-qhwa
Tausugî: kahawa
Tayiya bakurî: ᨠᩣᨼᩯ
Tayî: กาแฟ → th
Telûgûyî: కాఫీ → te (kāphī)
Tenharimî: kag̃wi
Tepeuxila cuicatecî: ca³fé²⁴
Teteriya krîmî: qave
Teterî: каһвә (qahwä)
Tetûmî: kafé
Tigrînî: ቡን → ti (bun)
Tirkî: kahve → tr, konur → tr
Tirkmenî: kofe
Tîbetî: ཁོ་ཕི (kho phi), ཁ་ཕེ (kha phe), ཇ་ཀོབ་པི (ja kob pi), འཚིག་ཇ ('tshig ja)
Tokpisinî: kopi
Totonakiya çiyayî: capij
Totonakiya papantla: café, capé
Totontepec mixeyî: café
Tuskarorayî: káhwih
Tuvalûyî: kofe
Tuvanî: кофе (kofe)
Tzeltalî: cahpel
Tzotzîlî: kajve
Udmurtî: кофе (kofe)
Urdûyî: قہوہ n (qahva), کوفی m (kofī), کافی m (kāfī)
Ûkraynî: ка́ва → uk m (káva)
Venîsî: cafè → vec n
Vepsî: kofe
Viyetnamî: cà phê → vi
Volapûkî: kaf → vo
Voroyî: kohv
Walîsî: kafē
Walonî: cafè → wa n
Wangayî: ikaawa
Warayî: kape
Weylsî: coffi → cy n
Wolofî: kafe
Xakasî: кофе (kofe)
Ximêrî: កាហ្វេ (kahvé)
Xosayî: ikofu
Yakutî: кофе (kofe)
Yidîşî: קאַווע → yi m (kave)
Yorubayî: ohun mímu, kofi, kọfi
Yupîkiya navendî: kuuvviaq
Zapotec:
Zapotekiya sierra de juarez: café

Zapotekiya yatzaçî: cafe

Zapotekiya zoogoço: café
Yûnanî: καφές → el n (kafés)
Zapotekiya asunción mixtepec: café
Zêlandî: koffie
Zhuangî: gahfeih, gyahfeih
Zoque:
Zoqueyiya copainala: cajwe

Zoqueyiya rayón: kajwel
Zuluyî: ikhofi → zu

Zazakî

Navdêr

qehwe cins hewce ye (c=m: mê, c=n: nêr, c=mn: mê û nêr, c=nt: nêtar)

qehwe
- Nimûneyekê lê zêde bike [ biguhêre ]