qîtik
Kurmancî[biguhêre]
Bilêvkirin[biguhêre]
[biguhêre]
| Zayenda mê ya binavkirî | ||
|---|---|---|
| Rewş | Yekjimar | Pirjimar |
| Navkî | qîtik | qîtik |
| Îzafe | qîtika | qîtikên |
| Çemandî | qîtikê | qîtikan |
| Nîşandera çemandî | wê qîtikê | wan qîtikan |
| Bangkirin | qîtikê | qîtikino |
| Zayenda mê ya nebinavkirî | ||
| Rewş | Yekjimar | Pirjimar |
| Navkî | qîtikek | qîtikin |
| Îzafe | qîtikeke | qîtikine |
| Çemandî | qîtikekê | qîtikinan |
qîtik mê
- girêk, pirsik[1], çiqilk[2]
- qîtika darê; ang girêkên liser qurmê daran
- (balinde) Phalacrocorax.[3]
- Dibe ku çûkek e. Dibe ku kîsoyek e. Dibe ku jîjoyek e. Dibe ku ê badike ji behrekî nêzîk ve masîyek, cinawirek e. Qîtik e. Çûkê mihalakî ye. — (Sait Faik Abasıyanık (wergêr Ömer Özbek), HİŞT HİŞT! [arşîv], sehrengizdergisi.wordpress, 2016)
- Belki bir kuştur. Belki tosbağadır. Belki bir kirpidir. Belki de yakın denizden seslenen bir balık, bir canavardır. Karabataktır. Mihalaki kuşudur. (Hişt, Hişt!)
- Dibe ku çûkek e. Dibe ku kîsoyek e. Dibe ku jîjoyek e. Dibe ku ê badike ji behrekî nêzîk ve masîyek, cinawirek e. Qîtik e. Çûkê mihalakî ye. — (Sait Faik Abasıyanık (wergêr Ömer Özbek), HİŞT HİŞT! [arşîv], sehrengizdergisi.wordpress, 2016)
- (sebze) ecûr, tirozî[3]
- Guhartoyeke gilik (“klîtoris”).[3]
Etîmolojî[biguhêre]
Etîmolojiya vê peyvê nehatiye nivîsîn. Eger tu bi rastî bizanî, kerem bike bişkoka "biguhêre" ya di ser van gotinan re bitikîne û etîmolojiya vê peyvê binivîse. Çavkaniyên ku te ew etîmolojî jê girtiye jî binivîse.
Werger[biguhêre]
4 — binêre gilik
[biguhêre]
| Zayenda nêr a binavkirî | ||
|---|---|---|
| Rewş | Yekjimar | Pirjimar |
| Navkî | qîtik | qîtik |
| Îzafe | qîtikê | qîtikên |
| Çemandî | qîtikî | qîtikan |
| Nîşandera çemandî | wî qîtikî | wan qîtikan |
| Bangkirin | qîtiko | qîtikino |
| Zayenda nêr a nebinavkirî | ||
| Rewş | Yekjimar | Pirjimar |
| Navkî | qîtikek | qîtikin |
| Îzafe | qîtikekî | qîtikine |
| Çemandî | qîtikekî | qîtikinan |
qîtik nêr
- Hestiyekî lingê.[5]
- Em jî li ser vê gotina pêşiyên me gotî: "Mî (mêşin) û bizin her yekê bi qîtik(ling)ên xwe va têne dalqandin" bi hişmendî fikirin. — (Kemal Tolan, Gengeşe û Sedemên Peyva ku Êzdî Bilêvnakin, Weşanên Na, 2013, r. 92, ISBN 9786056392627)
- (lîstik) qîtê
- Hevmane: tûtê, darqîtik[6]
- Qîtik: Du kom dilîzin. Bi şiva tê lîstin. Ji komê dor bi dor yek qîtikê davêje. Şiv destekî da, parçekî darê ku jê ra dibêjin qîtik, didine ser qevda dest û şivê, wê qîtikê davêjin hewa û bi şivê lê dixin davêjin dûr. — (Yaşar Eroğlu, Lîstikê zara yê gundê Qazî [arşîv], gundeqazi.blogspot.com, 2018)
- Zarokan bi hindilk, qîtik, heftok û xara dilîstin. — (Xidir Ûso, Berpirsîyarîya Xerzan [arşîv], portal.netewe.com, 2016)
- Şiva ku ev lîstik pê re tê lîstin.[3]
- Hevmane: tirtîl, tût[7]
- Qîtik: Du kom dilîzin. Bi şiva tê lîstin. Ji komê dor bi dor yek qîtikê davêje. Şiv destekî da, parçekî darê ku jê ra dibêjin qîtik, didine ser qevda dest û şivê, wê qîtikê davêjin hewa û bi şivê lê dixin davêjin dûr. — (Yaşar Eroğlu, Lîstikê zara yê gundê Qazî [arşîv], gundeqazi.blogspot.com, 2018)
- Amûrên vê lîstikê darek 70-80 cm û qîtikek bi qasî 20-25 cm ye. — (Aram Gernas, Folklor û Cıvat -Folklor, wêje, ziman, çand, xeyset, muzîk, urf û adet, dîrok- [arşîv], Pak Ajans, 2022, r. 573, ISBN 9786257383578)
- parçe[3]
- Paşê jî rima xwe ya nola rima di destê Dewrêşê Evdî de, tedît ew rima dowazde movik û çarde qîtikî, diziqitîne gewriya Chimeria. — (Agîd Yazar, Bellerefon û dêwe sê serî chimeria [arşîv], xwebun1.org, 2022)
Herwiha[biguhêre]
Werger[biguhêre]
1
- Îngilîzî: fibula → en, calf bone → tr
- Tirkî: baldır kemiği → tr,[4] bacak kemiği,[8][3] paça kemiği,[8]
2
- Tirkî: çelik çomak → tr
3
4
Çavkanî[biguhêre]
- ↑ Amadekar: Kamêran Botî Ferhenga Kamêran, Kurdî - Kurdî [arşîv], Spîrêz, 2006
- ↑ Ferhenga Destî, Kurdî - Kurdî, Umîd Demîrhan, Sewad, 2007., r. 324.
- ↑ a b c d e f g h Zana Farqînî, Ferhenga Kurdî - Tirkî, Enstîtuya Kurdî ya Stenbolê, Avrêl, 2005, r. 1525.
- ↑ a b Amadekar: D. İzoli Ferheng Kurdi - Tırki Tırki- Kurdi, Weşanên Deng, 1992, r. 344, ISBN 3-927213-04-7
- ↑ a b Yusuf Ziyaeddin Paşa, Amadekar: Mehmet Emin BOZARSLAN Kürtçe Türkçe Sözlük ["El-Hediyye el-Hamidiyye Fi'l-Lugat el-Kurdiyye"], ÇIRA, 1978 ["1894"], r. 185
- ↑ Kurmancî, Hin peyvên kêmnas – nenas [arşîv], Reşo ZÎLAN, Weşanên Enstîtuya Kurdî ya Parîsê, hj. 61, 2017, r. 4
- ↑ Kurmancî, Hin peyvên hêla Bașûrê Wanê [arşîv], Mele Şeban TURGUT û ELÎṢÊR, Weşanên Enstîtuya Kurdî ya Parîsê, hj. 61, 2017, r. 1
- ↑ a b Amadekar: Musa Anter Ferhenga Khurdî - Tirkî [arşîv], Yeni Matbaa, Istanbul, 1967, r. 113
Zazakî[biguhêre]
[biguhêre]
qîtik nêr
Çavkanî[biguhêre]
- ↑ Nüsha, TÜRKÇE-KİRMANCCA (ZAZACA) SÖZLÜK BAĞLAMINDA ZAZACADA EŞANLAMLI SÖZCÜKLER [arşîv], Ahmet Kırkan, hj. 51, 2020, r. 180