lêv

Binêre herwiha: lev

Kurmancî

Bilêvkirin

Navdêr

Tewandina lêv
Zayenda mê ya binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	lêv	lêv
Îzafe	lêva	lêvên
Çemandî	lêvê	lêvan
Nîşandera çemandî	wê lêvê	wan lêvan
Bangkirin	lêvê	lêvino
Zayenda mê ya nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	lêvek	lêvin
Îzafe	lêveke	lêvine
Çemandî	lêvekê	lêvinan

lêv m

Herdu deriyên devî yên nerm û bigoşt yên ku ji hev dûr dikevin dema ku dev vedibe.
lêva jêrîn anku lêva binî û lêva jorîn anku lêva serî.

lêv ramûsandin yan ramûsan anku lêv maç kirin
- Ji bo kêfa jina min lê neşikê û wê tempoya xwe dewam bike, bêyî ku kes bibîne min li mitfaxê lêvên wê maçî kir, tepek li kulîmeka wê ya rastê xist, bi çend gotinan pesnê wê da, pê rê bişirîm, paşê dageriyam odeya rûniştinê û min mêvan keremî xwarinê kirin. — (Firat Cewerî, Payiza Dereng, Avesta, 2014, r. 16)
rex, hindav, tixûb, sinor
li ser lêva zinarê
dev an rexê jorîn yê amanan anku firaqan:
Kûp heta ber lêvê tijî bû.

Ji wêjeya klasîk

Zanim mecala name xwend
Lêvan tebessum kir ji qend — (Melayê Cizîrî, Dîwana Melayê Cizirî, ~1640)

Bi alfabeyên din

Jê

Etîmolojî

Hevreha soranî لێو (lêw), kurdiya başûrî lêw, hewramî lew, zazakî lew, farisî لب (leb), tacikî лаб (lab), pehlewî leb, latînî labium û labrum, îtalî û spanî labio, portugalî lábio, katalanî llavi, fransî lèvre, danmarkî læbe, norwecî leppe, swêdî läpp, îngilîzî û holendî lip, almanî Lippe, latviyayî û lîtwanî lūpa... hemû ji proto-hindûewropî *leb- (livlivîn, livîn, leqîn > lêv).

Heman peyv herwiha serekaniya peyvên bi wateyên alîstin yên gelek zimanan e, bo nimûne: hîtîtî 𒇷𒅁𒍣‎ (le-ep-zi), yûnaniya kevn λάπτω (láptō), latînî lambō, ermeniya kevn լափեմ (lapʿem), rusî ло́пать (lópatʹ: dabilandin, daûrandin)...

Peyva îranî bi taybetî bi forma xwe ya farisî ketiye çend zimanên tirkîkî: ozbekî lab, oyxurî لەۋ (lew) (lew). Ew herwiha wek لب‎ (leb) ketibû tirkiya osmanî jî lê di tirkiya niha de ji rewacê ketiye. Heman peyva îranî herwiha ketiye hinek zimanên Başûrê Asyayê jî: ûrdûyî لب‎ (leb - li gel ہونٹھ‎ /hõṭh/ ya xwemalî) û hindî लब (lab - li gel होंठ /hoṇṭh/ ya xwemalî)

Peyvên kurdî liv, livîn, livandin, livlivîn, livlivandin û hwd. belkî ji ji heman rehî bin lê bi ihtimaleke mezintir ji lebitîn in ku ji erebî ye.

Çavkanî: Çabolov r. 588, Chyet r. 354, Horn r. 212, MacKenzie r. 128, Pokorny r. 651, Schwartz r. 282, Watkins r. 47 |

Bi zaravayên din

Soranî: lêw
Kurdiya başûrî: lêw, liç
Lekî: liç
Hewramî: lew, liç
Zazakî: lew, lêw

Werger

Abxazî: ақьыша (āk̍əšā)
Adîgeyî: ӏупэ (ʼwupɛ)
Afrîkansî: lip → af
Aghulî: кӏентӏв (kʼentʼv)
Aklanon: bibig
Albanî: buzë → sq m
Almaniya Pennsylvania: Lipp m, Lefz m
Almanî: Lippe → de m, Lefze → de m, Schnauze → de m
Amharî: ከንፈር (känfär)
Aramî:
Îbranî: ספתא m (septhā, septho)

Siryanî: ܣܦܬܐ m (septhā, septho)
Arçî: кӏветӏ (kʷʼetʼ)
Argobbayî: ከንፈር (känfär)
Asamî: ওঁঠ (ü̃th)
Astûrî: llabiu → ast n
Avarî: кӏветӏ (kʼwetʼ)
Azerî: dodaq → az
Bajwayiya kendava rojava: sedi boa'
Baskî: ezpain
Başkîrî: ирен (iren)
Bau bidayuh: bibin
Belarusî: губа́ m (hubá)
Belûçî: لنٹ (lunṭ)
Bengalî: ঠোঁট → bn (ṭhõṭô)
Bugî: wiwe
Bukidnon manoboyiya rojavayî: bivig
Bulgarî: у́стна m (ústna)
Burmayî: နှုတ်ခမ်း → my (hnuthkam:)
Çamicuroyî: c̈hiila
Çekî: ret → cs n
Çepangî: नर्‌पुन्
Çînî:
Kantonî: 嘴脣 / 嘴唇 (zeoi² seon⁴), 口脣 / 口唇 (hau² seon⁴)

Mandarînî: 嘴脣 / 嘴唇 → zh (zuǐchún)
Danmarkî: læbe → da g
Dargwayî: кӏентӏ (ḳenṭ)
Dusuniya navendî: munung
Elwîrî-wîderî: لو (lev)
Endonezyayî: bibir → id
Erebî: شَفَة m (šafa)
Erebiya misrî: شفة m (šiffa)

Erebiya hîcazî: شِفَّة m (šiffa), شَفَايِف p (šafāyif)
Ermenî: շրթունք → hy (šrtʻunkʻ), շուրթ → hy (šurtʻ)
Ermeniya kevn: շուրթն (šurtʻn)
Esperantoyî: lipo → eo
Estonî: huul → et
Etiyopiya klasîk: ከንፈር (känfär)
Evenî: хэмэ̇н (həmə̇n)
Evenkî: хэмун (həmun)
Eweyî: nuyi
Farisî: لب → fa (lab)
Ferî: vørr m
Fînî: huuli → fi
Fransî: lèvre → fr m
Gaelîka skotî: bile m
Galîsî: beizo → gl n, labio → gl n, labre n, beco n, lipe n
Godoberî: кӏотӏи
Gorontaloyî: biihu
Gotî: 𐍅𐌰𐌹𐍂𐌹𐌻𐍉 m (wairilō)
Gujaratî: હોઠ → gu n (hoṭh)
Gurcî: ტუჩი → ka (ṭuči), ბაგე (bage)
Guwaranî: tembe
Haîtî: pobouch, lèv
Higaononî: damulmug
Hindî: होंठ n (hoṇṭh), लब → hi n (lab)
Hmongî: di ncauj
Holendî: lip → nl m
Îbranî: שָׂפָה m (safá)
Îdoyî: labio → io
Îgboyî: egbugbere onu
Îngilîziya kevn: weolor n yan m, lippa n
Îngilîzî: lip → en
Îranunî: mudul
Îrlendiya kevn: bus
Îrlendî: liopa n, beola n p
Îtalî: labbro → it n
Îzlendî: vör → is m
Japonî: 唇 → ja (くちびる, kuchibiru)
Jarawa: ən-imun
Javayî: lambé
Kabardî: ӏупэ (ʼwupɛ)
Kapampanganî: balungus
Kapverdî: bexu, bexu
Katalanî: llavi → ca n
Kaurnayî: taaminu
Keçwayî: wirp'a
Khinalugî: тӏал (ṭal)
Kirgizî: эрин → ky (erin)
Kîmaragangî: motoburui munung
Kîngalî: තොල (tola)
Koreyî: 입술 → ko (ipsul)
Kornî: gweus m
Latînî: labium → la nt, lābrum nt, labellum nt
Latviyayî: lūpa m
Lawsî: ຮິມຝີປາກ (him fī pāk)
Lîgûrî: labro n
Lîtwanî: lūpa → lt m
Lombardî: lavor n
Lotudî: munung
Luksembûrgî: Lëps m
Makasarî: bibere
Makedonî: усна m (usna)
Malayalamî: ചുണ്ട് → ml (cuṇṭŭ)
Malezî: bibir → ms
Maltayî: xoffa m
Mançûyî: ᡶᡝᠮᡝᠨ
Maorî: ngutu
Mazenderanî: لمچ (lamč)
Mecarî: ajak → hu
Melanauyiya navendî: bibeh
Misrî:

(spt m)
Mîkmakî: nsi
Mongolî: уруул → mn (uruul)
Morî bawah: wiwi
Mwanî: mvunyo
Nahwatliya klasîk: tēntli
Nanayî: пэмун (pemun)
Narragansettî: mussissttoon
Navajoyî: adaaʼ
Nedersaksî: Lipp → nds m
Negidalî: [skrîpt hewce ye]tneg (hemun)
Norsiya kevn: vǫrr m
Norwecî: leppe → no g
Oriyayî: ଓଠ (oṭhô)
Oroçî: хэму (hemu)
Orokî: пэму (pemu)
Oromoyî: hidhii
Osetî: был (byl)
Osmanî: طوداق (dudak), لب (leb), شفه (şefe)
Oygurî: لەۋ (lew), كالپۇك (kalpuk)
Ozbekî: lab → uz
Piedmontîsî: làver n
Plodîşî: Lepp m
Polonî: warga → pl m
Portugalî: lábio → pt n
Puncabî: ਬੁੱਲ੍ਹ n (bullh)
Qazaxî: ерін (erın)
Qiptî: ⲥⲫⲟⲧⲟⲩ n p (sphotou)
Rohingyayî: uñth
Romagnolî: làbar n
Romancî: lef m, levz m, levza m, leavz m, leavza m, leiv m
Romanî: uśt n
Romanyayî: buză → ro m, buze p
Rungusî: munung
Rusî: губа́ m (gubá), уста́ nt p (ustá)
Sabah bisayayî: mumud
Samî:
Samiya înarî: poovsâ

Samiya kildînî: пэфс (pefs)

Samiya bakurî: bavssa

Samiya skoltî: põõus

Samiya başûr: bangseme
Sanskrîtî: ओष्ठ → sa (oṣṭha)
Santalî: ᱞᱩᱴᱤ (luṭi)
Sebopî: bive
Sebwanoyî: ngabil, wait
Sicîlî: mussu → scn n, labbru → scn n
Sirboxirwatî:
Kirîlî: у̏сна m

Latînî: ȕsna → sh m
Sîlhetî: ꠑꠥꠐ (ṭúṭo)
Slovakî: pera → sk m
Slovenî: ustnica → sl m, ustna m
Solonî: emme
Spanî: labio → es n, labro → es n
Swêdî: läpp → sv g
Şîngazîcayî: ɗomo sinif c5/c6
Tabasaranî: кӏвантӏ (ḳ°anṭ)
Tacikî: лаб → tg (lab)
Tagal murutî: ruvil
Tagalogî: labi → tl
Taosî: łòxóyna
Tarifitî: anšuš n, ayenšiš n
Tayî: โอษฐ์ → th, ริมฝีปาก → th
Telûgûyî: పెదవి → te (pedavi)
Teterî: ирен → tt (iren)
Timugon murutî: bibil
Tirkî: dudak → tr
Tirkmenî: dodak
Tumbukayî: mlomo
Udiheyî: хэму (hemu)
Ugarîtî: 𐎌𐎔𐎚 (špt)
Ulçî: пэму (pemu)
Urdûyî: ہونٹ n (honṭ), لب n (lab)
Ûkraynî: губа́ m (hubá)
Viyetnamî: môi → vi
Volapûkî: lip → vo
Weylsî: gwefus → cy m, min n
Wolofî: tuñ → wo
Ximêrî: បបូរមាត់ → km (bɑɑboumŏət)
Yagnobî: лап (lap)
Yidîşî: ליפּ m (lip)
Yûnanî: χείλος → el nt (cheílos), χείλι → el nt (cheíli)
Kevn: χεῖλος nt (kheîlos)
Zhuangî: naengbak
Zuluyî: udeɓe