hirç

Kurmancî

navdêr
navê gelemper yê hirçan zayendmê ye

hirç

Wate

1. Heywanek kûvî ya mezin û têr-pûrt ya guhandar e.
2. Hirçok, pêlîstoka ji dirûvê hirçan.
3. (mecazî) Mirova/ê tirsnak (bi taybetî kesa/ê ku porrê/pirça wî/wê qijavij e û riyên xwe netiraşîne).

Ji wêjeyê

Kurdê serfiraz
Dijminê dijmin
Dostê haştîxwaz
Ez xweş mirov im
Ne hirç û hov im
Lê çi bkim bê şer
Dijmin naçî der
Bav û kalê min
Dijîn tev serbest
Naxwazim. bijîm
Ta ebed bindest
Kî me ez? — (Cegerxwîn)

Bi alfabeyên din

• kurdî-erebî: هرچ

Hin cûnên hirçan

• hirçên belek / hirçên panda (Ailuropoda melanoleuca)
• hirçên gewr (Ursus arctos horribilis)
• hirçên kever (Tremarctos ornatus)
• hirçên kodyakî (Ursus arctos middendorffi)
• hirçên qehweyî (Ursus arctos)
• hirçên reş

• hirçên reş yên amerîkî (Ursus americanus)
• hirçên reş yên asyayî (Ursus thibetanus)

• hirçên spî / hirçên qutbî (Ursus maritimus / Thalarctos maritimus)
• hirçên tavê (Helarctos malayanus)
• hirçên tiral (Melursus ursinus)

Ji

Ji proto-hindûewropî *h₂ŕ̥tḱos, ji proto-aryayî *hrtća, têkildarî erşe ya avestayî, xirs ya farisî, wirç/wurç ya soranî, heş ya zazakî, heşşe ya hewramî, արջ(erc) ya ermenî, ἄρκτος (arktos) ya yûnaniya kevn, αρκούδα (arkoúda) ya yûnaniya nû, ursus û ursa yên latînî, ours ya frensî, oso ya spanî, artz ya bretonî, arth ya weylsî ye, ari ya albanî û hwd.

• proto-hindûewropî: *h₂ŕ̥tḱos ("hirç")

  proto-aryayî: *hrtća

avestayî: erşe- ("hirç")

pehlewî: xirs- ("hirç")

farisî: xirs ("hirç")

belûçî: heyk ("hirç")

osetî: aers ("hirç")

kurmancî: hirç ("hirç")

soranî: wirç, wurç ("hirç")

hewramî: heşşe ("hirç")

zazakî: heş ("hirç")

ermenî: erc ("hirç")

yewnanî: arktos ("hirç")

latînî: ursus ("hirç") ...

Çavkanî: Horn p.105, Watkins p.6, MacKenzie P.117, Etymonline

Jê

• henekên hirçê
• hirçane
• hirçistan
• hirçî
• hirçkuj
• hirçkujî
• hirçnas
• hirçnasî
• hirçok
• reqsa hirçê
• hirçvan
• hirçvanî
• hirçzan
• hirçzanî

Navê zanistî

• Ursus

Bi zaravayên kurdî

• kurmancî: hirç

  Reşwanî:

  hirç ((h)erç)

• Hewramî: heşşe
• Soranî: ورچ (wirç/wurç)
• Zazakî: heş
• Kurdiya başûr: xirs

  Feylî: hirç, xirs

Werger

• Aragonî: onso ^→ an m
• Baskî: hartz ^→ eu
• Belarusî: мядзведзь ^→ be
• Bosnî: medvjed ^→ bs m
• Bretonî: arzh ^→ br m
• Bulgarî: мечка ^→ bg m
• Çekî: medvěd ^→ cs m
• Çînî: 熊 (xiong), 魋 ^→ zh
• Danmarkî: bjørn ^→ da
• Elbanî: ari ^→ sq m
• Elmanî: Bär ^→ de m
• Erebî: دب ^→ ar, ^?الهجرس ^→ ar, ^?دیسم ^→ ar
• Esperantoyî: urso ^→ eo
• Estonî: karu ^→ et
• Farisî: خرس, خرس ^→ fa
• Ferî: bjørn ^→ fo
• Fînî: karhu ^→ fi
• Frensî: ours ^→ fr m
• Friyolî: ors ^→ fur
• Frîsî: bear ^→ fy
• Galîsî: oso ^→ gl
• Gaelîka skotî: mathan ^→ gd
• Holendî: beer ^→ nl
• Mecarî: medve ^→ hu
• Îbranî: דוב ^→ he m
• Indonezî: beruang ^→ id
• Inglîzî: bear ^→ en, ours ^→ en, ^?bruine ^→ en
• Interlingua: urso ^→ ia
• Înuîtî: ᓇᓄᒃ (nanuk)
• Îrî: béar donn ^→ ga
• Îtalî: orso ^→ it m
• Îzlendî: björn ^→ is
• Japonî: 熊 ^→ ja (くま, kuma)
• Katalanî: ós ^→ ca m
• Latînî: ursus ^→ la m
• Lîtwanî: lokys ^→ lt, meškà ^→ lt
• Makedonî: мечка (mečka)
• Maltayî: ors ^→ mt m
• Mongolî: баавгай (baavgai)
• Norwecî: bjørn ^→ no
• Oksîtanî: ors ^→ oc
• Polonî: niedźwiedź ^→ pl m
• Portugalî: urso ^→ pt
• Romî: rish ^→ rom m
• Romanî: urs ^→ ro
• Romansh: urs
• Rusî: медведь (medved')
• Samiya bakur: guovža ^→ se
• Sardînî: ursu ^→ sc
• Sirbî: медвед (medved)
• Slovakî: medveď ^→ sk m
• Slovenî: medved ^→ sl m
• Spanî: oso ^→ es m
• Swêdî: björn ^→ sv c
• Tirkî: ayı ^→ tr, hırs ^→ tr
• Ukraynî: ведмідь (wedmid')
• Volapûkî: ber ^→ vo
• Weylsî: arth ^→ cy
• Yewnanî: αρκούδα καστανή ^→ el