ekînoks
Xuyakirin
Navdêr
[biguhêre]Zayenda mê ya binavkirî | ||
---|---|---|
Rewş | Yekjimar | Pirjimar |
Navkî | ekînoks | ekînoks |
Îzafe | ekînoksa | ekînoksên |
Çemandî | ekînoksê | ekînoksan |
Nîşandera çemandî | wê ekînoksê | wan ekînoksan |
Bangkirin | ekînoksê | ekînoksino |
Zayenda mê ya nebinavkirî | ||
Rewş | Yekjimar | Pirjimar |
Navkî | ekînoksek | ekînoksin |
Îzafe | ekînokseke | ekînoksine |
Çemandî | ekînoksekê | ekînoksinan |
ekînoks mê
- itidal, beramberan,
hevdirêjiya şev û rojê, wekheviya şev û rojê,
gava ku şev û roj tam bi qasî hev dirêj in
(her salê du caran: carekê biharê roja 20 yan 21ê adarê û carekê jî payizê roja 20 yan 21ê îlonê):- Ji ber ku li roja Newrozê tîrêjên rojê tîk ango di 900 pileyî dadikevin ser ekwatorê û dirêjiya şev û rojê dibe wek hev. Ji vê bûyerê re dibêjin “ekînoksa biharê”. Jixwe, salê du ekînoks pêk tên. Newroz a buharê, Tolan jî ya payîzê ye. Dema ekînoksa Payîzê roj kintir, şev jî dirêjtir dibin. Lê dema ku ekînoksa biharê ango roja newrozê, roj li her du cemseran wekhev e. Ji wê rojê pê ve li cemsera bakur şev kintir, roj jî dirêjtir dibin. Ya başûr jî berovajî wê ye. — (Serhedname.com 3/2017, jêwergirtin 11/2019)
Etîmolojî
[biguhêre]Bi rêya tirkî ekinoks ji fransî équinoxe ji latînî aequinoctium ji aequus ("wekhev, beramber") + nox ("şev").
Jê
[biguhêre]Werger
[biguhêre]- Almanî: Äquinoktium → de, Tagundnachtgleiche → de
- Bretonî: kedez → br
- Bulgarî: равноденствие → bg (ravnodenstvie)
- Çekî: rovnodennost → cs
- Çînî: 晝夜平分點 → zh, 昼夜平分点 → zh (zhòuyè píngfēndiǎn), 二分點 → zh, 二分点 → zh (èrfēndiǎn)
- Danmarkî: jævndøgn → da
- Erebî: اعتدال → ar (i'tidal)
- Ermenî: գիշերահավասար → hy (gišerahavasar)
- Esperantoyî: ekvinokso → eo
- Estonî: võrdpäevsus → et
- Farisî: اعتدال → fa (e'tedâl), برابران → fa (barābarān)
- Fînî: päiväntasaus → fi
- Fransî: équinoxe → fr
- Galîsî: equinoccio → gl
- Holendî: equinox → nl
- Îbranî: נקודת השוויון → he
- Îdoyî: equinoxo → io
- Îngilîzî: equinox → en
- Îtalî: equinozio → it
- Japonî: 分点 → ja (bunten)
- Katalanî: equinocci → ca
- Lojbanî: dorduncte → jbo
- Luksembûrgî: Equinoxe → lb
- Malagasî: ekinôksa → mg
- Mecarî: napéjegyenlőség → hu
- Norwecî: jevndøgn → no
- Oksîtanî: equinòcci → oc
- Polonî: równonoc → pl
- Portugalî: equinócio → pt
- Rusî: равноденствие → ru (ravnodenstvije)
- Spanî: equinoccio → es
- Swêdî: dagjämning → sv
- Tirkî: ekinoks → tr
- Yûnaniya kevn: ἰσημερία m (isêmería)
- Yûnanî: ισημερία → el m (isimería)