dijî

Kurmancî

Bilêvkirin

• IPA^(kilîd): /dɪˈʒiː/
• Deng (Bidlîs)^ⓘ
• Kîtekirin: di·jî

Daçek

dijî

1. li dij, eks, zid, ters, hember, li rexê din, bi temamî jê cuda, qet ne wek hev, dijber, hevber, miqabil, kerb, kîn:

   Ew dijî me ne. (Ew ji me hez nakin. Ew şerê me dikin...)

   Ez ne dijî we me.

   Dijminên me ew kes in ku dijî me ne.

Bi alfabeyên din

• kurdî-erebî: دژی‎

Herwiha

• li dijî

Têkildar

• (Lêker) (li) dijî rabûn
• (Navdêr) dijbûn
• dij-
• dijayetî
• dijber
• dijberî
• dijgir
• dijgirî
• dijê
• dijî
• dijîtî
• dijmin
• dijminahî
• dijminatî
• dijminî
• dijraber
• dijraberî
• dijûn
• dijwar
• dijwarî

Etîmolojî

Ji proto-îranî [Peyv?], ji proto-hindûewropî *dus- (“xirab, nebaş; dijwar; dij”). Hevreha dijmin, dijwar, diz, zirr-. Hevrehên din:

avestayî: duş-, duj- ("dij")

farisiya kevn: duş- ("dij")

pehlewî: duş- ("diş")

farisî: duş-, ("dij")

farisî: dij- ("dij")

zazakî: diş ("dij")

sanskrîtî: duş- ("xirab, nebaş")

yûnanî: dys- ("xirab, nebaş") ...

îngilîzî: tore ("dijwar, zehmet")

Wateya rastîn bed bûye dijwateya hu- ("baş") bûye. Berê pêşgira ku maneya antî- dida cud- bû ku hevreha cuda/cihê ye. Lê heta ew jî di serdema xwe de dest pê kiribû ku wateya xwe ber bi bed ve biguhêre, wek farisî جدین‎ (cuddîn, “ji dînê xirab, mirovên nezerdeştî, ne-behdîn”). Kurdiya îro de bed wê maneyê dide wek bedbext, beddol, bednêt...

Çavkanî:

• Horn, Paul. (1893): Grundriss der neupersischen Etymologie [Bingehê etîmolojiya farisî] (bi almanî). Strassburg r. 126.
• Watkins, Calvert, The American Heritage Dictionary of Indo-European Roots [arşîv], Houghton Mifflin Co., 2007, çapa 2em, r. 64
• Etymonline. Online English Etymology Dictionary. <Etymonline> by Douglas Harper.

Werger

• Almanî: gegen → de, wider → de
• Azerî: qarşı → az
• Belarusî: су́праць (súpracʹ)
• Bengalî: বিরুদ্ধে → bn (biruddhe)
• Berberî:

  Taşelhitî: afna n

• Bretonî: ouz
• Bulgarî: про́тив n (prótiv)
• Çekî: proti → cs
• Çînî:

  Mandarînî: 反對 → zh (fǎnduì)

• Danmarkî: mod → da, imod → da
• Erebî: ضِدّ‎ (ḍidd)

  Erebiya misrî: ضد‎ (ḍedd)

• Ermenî: դեմ → hy (dem)
• Esperantoyî: kontraŭ → eo
• Estonî: vastu → et
• Farisî: علیه‎ → fa ('aleyh-e)
• Fînî: vasten → fi
• Fransî: contre → fr
• Frîsî: tsjin
• Gaelîka skotî: an aghaidh
• Gurcî: წინააღმდეგი (c̣inaaɣmdegi), წინააღმდეგ (c̣inaaɣmdeg)
• Holendî: tegen → nl
• Îbranî: נגד‎ → he (neged)
• Îdoyî: kontre → io
• Îngilîziya kevn: aġēn
• Îngilîzî: against → en
• Îrlendî: in aghaidh, in éadan, i gcoinne
• Îtalî: contro → it n
• Japonî: ...に逆らって (...にさからって, ...ni sakaratte), ...に反して (...にはんして, ...ni han shite), ...に対して (...にたいして, ...ni tai shite)
• Katalanî: en contra
• Kirgizî: каршы → ky (karşı)
• Latînî: contrā → la
• Makedonî: против (protiv)
• Norwecî: mot → no, imot → no
• Oksîtaniya kevn: contra
• Ozbekî: qarshi → uz
• Peştûyî: پر ضد‎ (për zid)
• Polonî: przeciw → pl, przeciwko → pl
• Portugalî: contra → pt
• Qazaxî: қарсы (qarsy)
• Romanyayî: contra → ro
• Rusî: про́тив (prótiv)
• Sirboxirwatî:

  Kirîlî: против

  Latînî: protiv → sh

• Slovakî: proti
• Slovenî: proti → sl
• Spanî: en contra, enfrente → es, en pugna
• Swahîlî: juu ya, dhidi ya → sw
• Swêdî: mot → sv, emot → sv
• Şîngazîcayî: pvo ... djuu
• Tagalogî: kontra
• Tirkî: karşı → tr
• Tirkmenî: garşy
• Ûkraynî: про́ти (próty)
• Viyetnamî: chống lại → vi
• Ximêrî: ប្រឆាំងនឹង (prɑcʰaŋ nɨŋ)
• Yûnanî: κατά → el (katá)

  Kevn: κατά (katá)

Ev qismê Wergerê ji agahiyên naveroka vê guhertoya gotara wekhev a li ser Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.

Formeke lêkerê

dijî

1. Dema niha kesa duyem yekjimar ya jiyan.:
2. Tu li kû dijî? (Mala te li kû derê ye?)
3. Ew nemiriye, hê jî dijî.

Dijmane

• najî

Têkildarî

• bijî
• jiya
• jiyaye
• jiyayî

Binêre herwiha

• dijîm
• dijîn

Etîmolojî

Ji di- +‎ -jî-.