dijî

Kurmancî

Bilêvkirin

• IPA^(kilîd): /dɪˈʒiː/
• Deng (Bidlîs)^ⓘ
• Kîtekirin: di·jî

Daçek

dijî

1. li dij, eks, zid, ters, hember, li rexê din, bi temamî jê cuda, qet ne wek hev, dijber, hevber, miqabil, kerb, kîn:

   Ew dijî me ne. ― Ew ji me hez nakin. Ew şerê me dikin...

   Ez ne dijî we me.

   Dijminên me ew kes in ku dijî me ne.

Bi alfabeyên din

• kurdî-erebî: دژی

Herwiha

• li dijî

Têkildar

• dij-
• dijayetî
• dijber
• dijberî
• dijbûn (navdêr)
• dijgir
• dijgirî
• dijmin
• dijminahî
• dijminatî
• dijminî
• dijraber
• dijraberî
• dijwar
• dijwarî
• dijê
• dijî
• dijîtî
• dijûn
• (li) dijî rabûn (lêker)

Etîmolojî

Ji proto-îranî [Peyv?], ji proto-hindûewropî *dus- (“xirab, nebaş; dijwar; dij”). Hevreha dijmin, dijwar, diz, zirr-. Hevrehên din:

avestayî: duş-, duj- ("dij")

farisiya kevn: duş- ("dij")

pehlewî: duş- ("diş")

farisî: duş-, ("dij")

farisî: dij- ("dij")

zazakî: diş ("dij")

sanskrîtî: duş- ("xirab, nebaş")

yûnanî: dys- ("xirab, nebaş") ...

îngilîzî: tore ("dijwar, zehmet")

Wateya rastîn bed bûye dijwateya hu- ("baş") bûye. Berê pêşgira ku maneya antî- dida cud- bû ku hevreha cuda/cihê ye. Lê heta ew jî di serdema xwe de dest pê kiribû ku wateya xwe ber bi bed ve biguhêre, wek farisî جدین (cuddîn, “ji dînê xirab, mirovên nezerdeştî, ne-behdîn”). Kurdiya îro de bed wê maneyê dide wek bedbext, beddol, bednêt...

Çavkanî:

• Horn, Paul. (1893): Grundriss der neupersischen Etymologie [Bingehê etîmolojiya farisî] (bi almanî). Strassburg r. 126.
• Watkins, Calvert, The American Heritage Dictionary of Indo-European Roots^[1], Houghton Mifflin Co., 2007, çapa 2an, r. 64
• Etymonline. Online English Etymology Dictionary. <Etymonline> by Douglas Harper.

Werger

• Almanî: gegen → de, wider → de
• Azerî: qarşı → az
• Belarusî: су́праць (súpracʹ)
• Bengalî: বিরুদ্ধে → bn (biruddhe)
• Berberî:

  Taşelhitî: afna n

• Bretonî: ouz
• Bulgarî: про́тив n (prótiv)
• Çekî: proti → cs
• Çînî:

  Mandarînî: 反對 / 反对 → zh (fǎnduì)

• Danmarkî: mod → da, imod → da
• Erebî: ضِدّ (ḍidd)

  Erebiya misrî: ضد (ḍedd)

• Ermenî: դեմ → hy (dem)
• Esperantoyî: kontraŭ → eo
• Estonî: vastu → et
• Farisî: علیه → fa ('aleyh-e)
• Fînî: vasten → fi
• Fransî: contre → fr
• Frîsî: tsjin
• Gaelîka skotî: an aghaidh
• Gurcî: წინააღმდეგი (c̣inaaɣmdegi), წინააღმდეგ (c̣inaaɣmdeg)
• Holendî: tegen → nl
• Îbranî: נגד → he (neged)
• Îdoyî: kontre → io
• Îngilîziya kevn: aġēn
• Îngilîzî: against → en
• Îrlendî: in aghaidh, in éadan, i gcoinne
• Îtalî: contro → it n
• Japonî: ...に逆らって (...にさからって, ...ni sakaratte), ...に反して (...にはんして, ...ni han shite), ...に対して (...にたいして, ...ni tai shite)
• Katalanî: en contra
• Kirgizî: каршы → ky (karşı)
• Latînî: contrā → la
• Makedonî: против (protiv)
• Norwecî: mot → no, imot → no
• Oksîtaniya kevn: contra
• Ozbekî: qarshi → uz
• Peştûyî: پر ضد (për zid)
• Polonî: przeciw → pl, przeciwko → pl
• Portugalî: contra → pt
• Qazaxî: қарсы (qarsy)
• Romanyayî: contra → ro
• Rusî: про́тив (prótiv)
• Sirboxirwatî:

  Kirîlî: против

  Latînî: protiv → sh

• Slovakî: proti
• Slovenî: proti → sl
• Spanî: en contra, enfrente → es, en pugna
• Swahîlî: juu ya, dhidi ya → sw
• Swêdî: mot → sv, emot → sv
• Şîngazîcayî: pvo ... djuu
• Tagalogî: kontra
• Tirkî: karşı → tr
• Tirkmenî: garşy
• Ûkraynî: про́ти (próty)
• Viyetnamî: chống lại → vi
• Ximêrî: ប្រឆាំងនឹង (prɑcʰaŋ nɨŋ)
• Yûnanî: κατά → el (katá)

  Kevn: κατά (katá)

Ev qismê Wergerê ji agahiyên naveroka vê guhartoya gotara against a li ser Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.

Formeke lêkerê

dijî

1. Dema niha kesa duyem yekjimar ya jiyan.:
2. Tu li kû dijî? (Mala te li kû derê ye?)
3. Ew nemiriye, hê jî dijî.

Dijmane

• najî

Têkildarî

• bijî
• jiya
• jiyaye
• jiyayî

Binêre herwiha

• dijîm
• dijîn

Etîmolojî

Ji di- +‎ -jî-.