aqil

Kurmancî

Bilêvkirin

• IPA^(kilîd): /ɑːˈqɪl/
• Kîtekirin: a·qil

Navdêr

Zayenda nêr a binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	aqil	aqil
Îzafe	aqilê	aqilên
Çemandî	aqilî	aqilan
Nîşandera çemandî	wî aqilî	wan aqilan
Bangkirin	aqilo	aqilino
Zayenda nêr a nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	aqilek	aqilin
Îzafe	aqilekî	aqiline
Çemandî	aqilekî	aqilinan

aqil nêr

1. Jîrî, eqil, awiz, hiş, hişyarî, hişmendî, têgihiştin, famkirin, famatî, famabûn.
2. Mejî, mejox, mêşk.

Ji wêjeya klasîk

• Her serê dewlet hebit dê her di nêv benda te bit
  Her kesê 'aqil bitin dê her di çokarê te bî
  Ê divêt azade bit dê çehvinêrê lutfa te bit— (Dîwana Melayê Cizirî ~1640, Melayê Cizîrî)

Biwêj

• aqil jê birrîn: li gor hişê / aqilê wî baş bûn, beraqil bûn, ketin aqilî.
• Ne ti mirov e, aqilê min qet jê nabirre.

Herwiha

• 'aqil

Nêzîk

• aql
• eqil

Jê

• (Lêker) aqil kirin
• (Lêker) aqil dan
• aqil girtin
• aqil birin
• (Navdêr) aqilkirin
• (Navdêr) aqildan
• (Navdêr) aqilgirtin
• aqilbirin
• (Rengdêr) aqilkirî
• (Rengdêr) aqilberdayî
• aqilgirtî
• aqildar
• aqildarî
• aqildost
• aqildostî
• aqilhez
• aqilhezî
• aqilî
• aqilnas
• aqilnasî
• aqilyar
• aqilyarî
• aqilzan
• aqilzanî
• aqlî
• bêaqil
• bêaqilî
• bêaqilîtî
• bêaqiltî
• biaqil
• biaqilî
• biaqilîtî
• biaqiltî

Etîmolojî

Ji erebî, bi maneya jîr ji عاقل ('aqil), bi wateya "jîrî" ji عقل ('eqil). Bo nimûneyeke din jî ku tê de "'e" ya erebî di kurdî de dibe "a" binêre alif, am (mam, ap).

Werger

• Almanî: Verstand → de n, Geist → de n, Intelligenz → de m, Sinn → de n, Vernunft → de m
• Erebî: ^?ذكاء‎ → ar
• Esperantoyî: racio → eo
• Farisî: خرد‎ → fa, عاقل‎ → fa, هوش‎ → fa, عقل‎ → fa
• Inglîzî: reason → en, apprehension → en, brightness → en, discernment → en, intellect → en, intelligence → en, mental → en, mind → en, phreno- → en, psycho- → en, sense → en, wit → en, ^?sapience, sapiency → en
• Tirkî: akıl → tr, hiş → tr, hoş → tr, karın → tr, zihniyet → tr, us → tr, ^?ders → tr

Rengdêr

aqil

1. Jîr, biaqil, bieqil, hişyar, hişmend, fama, fehma.

Etîmolojî

Ji erebî, bi maneya jîr ji عاقل ('aqil), bi wateya "jîrî" ji عقل ('eqil). Bo nimûneyeke din jî ku tê de "'e" ya erebî di kurdî de dibe "a" binêre alif, am (mam, ap).

Zazakî

Navdêr

aqil

1. aqil

   Aqilê xoantiş xo ser.

   Aqilê xwe kişandin ser xwe.