nû: Cudahiya di navbera guhartoyan de
B →Etîmolojî: Bot: "Ji" --> Etîmolojî |
Ferhengvan (gotûbêj | beşdarî) |
||
Rêz 8: | Rêz 8: | ||
{{tewîn-rd-ku|nû}} |
{{tewîn-rd-ku|nû}} |
||
{{rd|ku|g=2}} |
{{rd|ku|g=2}} |
||
# tişta/ê ku ne [[ji mêj ve]] çêbûye yan hatiye çêkirin |
# tişta/ê ku ne [[ji mêj ve]] çêbûye yan hatiye çêkirin: |
||
# [[bikarneînayî]], tişta/ê hê nehatiye [[bikaranîn]] yan tenê [[kêm]] hatiye bikaranîn |
# [[bi kar anîn|bikarneînayî]], tişta/ê ku [[hê]] nehatiye [[bikaranîn]] yan tenê [[kêm]] hatiye bikaranîn |
||
# tişta/ê cihê |
# tişta/ê cihê tiştekî [[berî]] xwe digire |
||
#* ''Fermanên nû ji generalê |
#* ''Fermanên nû ji generalê wan hatin.'' |
||
# [[destpêk]], li destpêka tiştekî/ê |
# [[destpêk]], li destpêka tiştekî/ê: |
||
#* ''Ez ê serê sala nû bêm te bibînim.'' |
#* ''Ez ê serê sala nû bêm te bibînim.'' |
||
# tişta/ê ne ji mêj ve hatiye dîtin yan hayjêbûn |
# tişta/ê ku ne ji mêj ve hatiye dîtin yan hayjêbûn |
||
#* ''Parîs ji min re nû bû.'' |
#* ''Parîs ji min re nû bû.'' |
||
# ya / yê ne ji mêj ve bûye tiştek: ''du xwendekarên nû li [[ |
# ya / yê ne ji mêj ve bûye tiştek: |
||
#*''du xwendekarên nû li [[zanîngeh]]ê'' |
|||
# [[ |
# [[guherî]], ya / yê wek xwe nemaye: |
||
#*''Ew bûye mirovek nû.'' |
|||
⚫ | |||
⚫ | |||
==== Herwiha ==== |
==== Herwiha ==== |
||
Rêz 33: | Rêz 32: | ||
* [[nûv]] |
* [[nûv]] |
||
}} |
}} |
||
⚫ | |||
* {{ku-ar}}: {{ku-Arab|نوو}} |
|||
* {{ku-kr}}: [ну]] |
|||
==== Dijwate ==== |
==== Dijwate ==== |
||
Rêz 40: | Rêz 43: | ||
* [[hecer]] |
* [[hecer]] |
||
* [[modern]] |
* [[modern]] |
||
* [[ |
* [[taze]], [[teze]] |
||
* [[teze]] |
|||
⚫ | |||
⚫ | |||
==== Bikaranîn ==== |
==== Bikaranîn ==== |
||
Rêz 59: | Rêz 64: | ||
==== Berhevdan ==== |
==== Berhevdan ==== |
||
* nû |
|||
* [[nûtir]] |
* [[nûtir]] |
||
* [[nûtirîn]] |
* [[nûtirîn]], [[herî]] nû |
||
==== Bi zaravayên kurdî ==== |
|||
* kurmancî: nû (bo varyantan li jor binêrin) |
|||
⚫ | |||
* [[kurdiya başûrî]]: [[nü]] |
|||
* goranî/hewramî: [[no]] |
|||
* zazakî: [[newe]] |
|||
==== Etîmolojî ==== |
==== Etîmolojî ==== |
||
[[hevreh|Hevreh]]a soranî {{g|ckb|نوێ|tr=nwê}}, [[kurdiya başûrî]] ''[[nü]]'', hewramî ''[[no]]'', zazakî ''[[newe]]'', farisî {{g|fa|نو|tr=now}}, belûçî {{g|bal|نوک|tr=nok}}, pehlewî [[𐭭𐭥𐭪𐭩]] / [[𐫗𐫇𐫃]] (nwk/nwg /nōg/), peştûyî {{g|ps|نوی|tr=nevey, nivey}}, osetî [[нӕуӕг]] (næwæg) û [[ног]] (nog), bextiyariya kevn [[νωγο]] (nōgo), avestayî [[𐬥𐬀𐬎𐬎𐬀]] (nauua, /newe/)... sanskrîtî [[नव]] (náva), hindî [[नवा]] (navā)... hîtîtî [[𒉋𒀸]] (nēwas), luwiyayî [[𒈾𒀀𒌑𒉿𒋾]] (nāúwati)... bulgarî [[нов]] (nov), çekî ''[[nový]]'', polonî ''[[nowy]]'', rûsî [[но́вый]] (nóviy)... latînî ''[[novus]]'', îtalî ''[[novo]], [[nuovo]]'', portugalî ''[[novo]]'', spanî ''[[nuevo]]'', fransî ''[[neuf]], [[nouveau]]''... yûnaniya kevn û nû [[νέος]] (néos)... ermeniya kevn û nû [[նոր]] (nor)... lîtwanî ''[[naũjas]]''... bretonî ''[[nevez]]'', îrlandî ''[[nua]]''... almanî ''[[neu]]'', danmarkî/norwecî/swêdî ''[[ny]]'', holandî ''[[nieuw]]'', inglîzî ''[[new]]''... hemû ji {{ine-pro}} {{recons|ine-pro|néwos}}, {{recons|ine-pro|néwyos}} (nû). |
|||
{{ine-pro}} *'''*néwos, néwyos'''- ("nû"), |
{{ine-pro}} *'''*néwos, néwyos'''- ("nû"), |
||
:{{inc-pro}}: |
:{{inc-pro}}: |
||
Rêz 99: | Rêz 114: | ||
* [[venûyîn]] |
* [[venûyîn]] |
||
}} |
}} |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
==== Werger ==== |
==== Werger ==== |
Guhartoya 19:57, 17 sibat 2020
Kurmancî
Bilêvkirin
Rengdêr
- tişta/ê ku ne ji mêj ve çêbûye yan hatiye çêkirin:
- bikarneînayî, tişta/ê ku hê nehatiye bikaranîn yan tenê kêm hatiye bikaranîn
- tişta/ê cihê tiştekî berî xwe digire
- Fermanên nû ji generalê wan hatin.
- destpêk, li destpêka tiştekî/ê:
- Ez ê serê sala nû bêm te bibînim.
- tişta/ê ku ne ji mêj ve hatiye dîtin yan hayjêbûn
- Parîs ji min re nû bû.
- ya / yê ne ji mêj ve bûye tiştek:
- du xwendekarên nû li zanîngehê
- guherî, ya / yê wek xwe nemaye:
- Ew bûye mirovek nû.
Herwiha
Bi alfabeyên din
- kurdî-erebî: نوو
- kurdî-krîlî: [ну]]
Dijwate
Hevwate
Ji wêjeya klasîk
- Lê xettê reyhanî li dêm
Katib ji nû i'rab-i da
Nazikqeda nûrînbeşerMelayê Cizîrî, Dîwana Melayê Cizirî, ~1640
Bikaranîn
Berhevdan
Bi zaravayên kurdî
- kurmancî: nû (bo varyantan li jor binêrin)
- soranî: nwê
- kurdiya başûrî: nü
- goranî/hewramî: no
- zazakî: newe
Etîmolojî
Hevreha soranî نوێ (nwê), kurdiya başûrî nü, hewramî no, zazakî newe, farisî نو (now), belûçî نوک (nok), pehlewî 𐭭𐭥𐭪𐭩 / 𐫗𐫇𐫃 (nwk/nwg /nōg/), peştûyî نوی (nevey, nivey), osetî нӕуӕг (næwæg) û ног (nog), bextiyariya kevn νωγο (nōgo), avestayî 𐬥𐬀𐬎𐬎𐬀 (nauua, /newe/)... sanskrîtî नव (náva), hindî नवा (navā)... hîtîtî 𒉋𒀸 (nēwas), luwiyayî 𒈾𒀀𒌑𒉿𒋾 (nāúwati)... bulgarî нов (nov), çekî nový, polonî nowy, rûsî но́вый (nóviy)... latînî novus, îtalî novo, nuovo, portugalî novo, spanî nuevo, fransî neuf, nouveau... yûnaniya kevn û nû νέος (néos)... ermeniya kevn û nû նոր (nor)... lîtwanî naũjas... bretonî nevez, îrlandî nua... almanî neu, danmarkî/norwecî/swêdî ny, holandî nieuw, inglîzî new... hemû ji Şablon:ine-pro *néwos, *néwyos (nû).
Şablon:ine-pro **néwos, néwyos- ("nû"),
- Şablon:inc-pro:
- sanskrîtî: nāva- ("nû")
- yûnanî: newos ("nû")
- latînî: novus ("nû")
- almanî: neu ("nû")
- îngilîzî: new ("nû") ...
- Çavkanî: Horn p.234, Watkins p.58, Etymonline | Pokorny: 769
Bi hind û ewropî *newos, avestayî neve, bi inglîzî new, bi sanskrît neveh, bi zazaki newe.
Jê
Werger
- Afrîkansî: nuut → af
- Bambarayî: kurra → bm
- Çekî: nový → cs
- Çînî: 新 → zh(的)
- Danmarkî: ny → da
- Dogonî: kana
- Almanî: neu → de, frisch → de, neue → de, ?blitzblank → de
- Erebî: جديد (cedîd), ?جدید → ar, ?القشیب → ar
- Esperantoyî: nova → eo
- Estonî: uus → et
- Farisî: تازه → fa, جدید → fa, حدیث → fa, نو → fa
- Ferî: nýggjur → fo
- Fînî: uusi → fi
- Fransî: nouveau → fr nêr, nouvel → fr nêr, nouvelle → fr mê
- Frîsî: nij → fy
- Hindî: नया → hi (nayā)
- Holendî: nieuw → nl
- Mecarî: új → hu
- Îdoyî: nova → io
- Îngilîzî: new → en, crisp → en, nouveau → en, neo- → en, new- → en, recent → en, novel → en, ?modern → en, ?nascent → en, ?neoteric → en, ?unheard of → en, ?unworn → en, ?vernal → en, ?spick → en, ?spick-and-span → en
- Îngilîziya kevn: niwe → ang
- Îtalî: nuovo → it
- Îzlendî: nýr → is
- Japonî: 新しい → ja (ataarshii)
- Katalanî: nou → ca
- Latînî: novus → la
- Malagasî: vaovao → mg
- Mayayiya yukatekî: tumben
- Norwecî: ny → no
- Papyamentoyî: nobo → pap
- Polonî: nowy → pl
- Portugalî: novo → pt
- Rusî: новый → ru (novyj)
- Sirananî: nyun → srn
- Spanî: nuevo → es nêr, nueva → es mê
- Swahîlî: -pya → sw
- Swêdî: ny → sv
- Tagalogî: bágo → tl
- Tirkî: yeni → tr, cedit → tr, ikinci → tr, modern → tr, nü → tr, taze → tr, turfanda → tr, çıplak → tr, henüz → tr, ?gıcır → tr
- Yûnanî: νέος → el (néos), καινούργιος → el (kainoúrgios)
- Zuluyî: -sha → zu