Pêvek:soranî-kurmancî 2/d

Ferheng: Aa · Bb · Cc · Dd · →

D d

• da- da- (pêşgirtikek e dikeve destpêka hin peyvan, bi taybetî lêkaran, û wateyek nû dide wan ku bi piranî liv û tevgerên ji jor berev jêr diyar dike):
• da-, dak, dalk da-: dapîr dapîr, diya bavê yekî yan diya diya yekî… da paşdaçekek e ku li gel van pêşdaçekan tê bikaranîn: lê da | pê da | tê da
• da de, dê, de ka: Da dey werin! De werin (lo)!
• dab werîs
• dabarîn dabarîn, (baran, berf) dahatin, ji jor barîn jêr
• dabestin girê dan, şidandin
• dabeş parve, lêkve
• dabeş bûn parve bûn
• dabeş kirdin parve kirin, lêkve kirin, behr bi behr dan, parandin
• dabeşandin parandin, parve kirin, lêkve kirin, behr bi behr dan
• dabeşker parveker, lêkveker
• dabezandin dahînan, da-anîn, anîn xwarê, anîn jêr
• dabezandin (ji hesp, ker û hwd) peya kirin
• dabezîn dahatin, hatin xwarê, jê hatin xwarê
• dabezîn (ji hesp, ker û hwd) peya bûn
• dabêjan vebijartin, paqij kirin, saf kirin, ji qirş-mirşan paqij kirin
• dabêjraw vebijartî, paqijkirî, safkirî
• dabiran vebirîn, jê vebirîn, jê qut kirin, jê cuda kirin
• dabiraw vebirî, jêvebirî, jêqutkirî
• dabirîn bn. dabiran
• dabîn misoger, tekîd, esehî, piştrast
• dabîn terxan
• daçek rz daçek, hin peyvik in ku dikevin pêşiya peyva / peyvên serekî û demê yan cih diyar
• dikin, 'li malê', 'piştî nîvro'.
• daçespaw xweragir, qayîm
• daçespawî xweragirî, qayîmî
• daçeqan, daçeqîn beş bûn
• daçeqan, daçeqîn bel bûn, biloq bûn, zîq bûn, vekirî bûn / man
• daçeqandin daçikandin, di erdê re çikandin, kutan erdê
• daçilekan, daçilekîn bizdîn, behecîn, bizdan, bizdihan, be'ecîn, tirsek tavil ketin dilî
• daçilekandin bizdandin, behecandin, be'ecandin, tirsek tavil xistin dilî
• daçilekaw behecî,bizdayî
• daçilekaw bizdok, behecok, bizdonek
• daçoran miçiqîn, çik bûn, çikîn, hêdî-hêdî av jê kêm bûn ta ku bi temamî av jê qut bûn
• daçorandin miçiqandin, çik kirin, çikandin, hêdî-hêdî av jê kêm kirin ta ku bi temamî av jê qut kirin
• daçûn daçûn, çûn xwarê
• dad dad, edalet, heqî
• dad wey, ax, wax: Xwa dad! Wey Xwedêyo!
• dad û bêdad! Weyla li minê / mino: Dad û bêdad le dest em dunyaye! Weyla li mino vê dinyayê! Ax ji derdê vê dinyayê!
• dadan (pênûs) tiraşîn, tûj kirin
• dadan dilop kirin, çipik jê hatin: Em serbane daeda Ev ban dilopan dikebe ser mal da dadan bi ser malê de girtin
• dadber dozker, dozveker, şikayetker
• dade dadê: dayê
• dade xwişkê
• dadga, dadge dadge, dozge, dadgeh, dozgeh, mehkeme, cihê doz lê tên meşandin
• dadger dadger, dadpirs, dozpirs, hakim
• dadirûn vedirûn, pîne kirin, pinî kirin, cihê dir(iyay)î yê cilan bi pate yan pîneyekê dîsan saxlem kirin
• dadkuj nedadperwer, neheq, nerewa
• dadkuj binpêkerê mafan
• dadnûs dadnivîs, doznivîs, noter
• dadperwer dadperwer, dadevîn, dadhez, adil, rewa, biheq, kesa/ê ji heqiyê hez dike yan bo heqiyê dikoşe
• dadperwerî dadperwerî, dadevînî, dadhezî, adilî, rewayî, heqî
• dadpirs dadger, dadpirs, dozpirs, hakim
• dadpirsî darizandin, dadpirsî, mehkeme kirin
• dadwer dadnas, dadwer, mafnas, hiqûqnas, jurîst, pispora/ê hiqûqê
• dadwerî dadnasî, dadwerî, mafnasî, hiqûq, hiqûqnasî, pisporiya hiqûqê
• dafetan şerm (ji xwe) kirin
• daga dapîr, pîrê, diya bavê yekî yan diya diya yekî
• dager birêveber, serperişt, serkêş, rêveber
• dageran dagerîn, hatin xwarê, berev jêr hatin, dijw. hewa ketin
• dagirtin dagirtin, tijî kirin, tije kirin
• dagirtin niximandin, rapêçandin
• dagirtin danîn, deynan, anîn xwarê, peya kirin
• dagirtinewe vedagirtin, dîsan dagirtin, dagirtin ve
• dagirtinewe bagurdan, bagurdan kirin, bagurdan (kevirek giran e) li ser banê xanî gerandin daku serban qayim bibe û dilopan neke
• dagîr dagir: dagîr kirdin
• dagîran giran bîstin, (guhên baş nabîzin, kesên guhên wan giran in)
• dagîran cangiran, dijw. çist û pist, çist û çeleng
• dagîrandin bn dagîrsandin
• dagîrker dagirker, (kesê / hêza / dewleta) cihek bi zorê girtiye
• dagîrkiraw dagirkirî (cihek / welatek) girtî, zeftkirî, zemtkirî (t. bi zorê)
• dagîrsan (agir / ronahî) vêketin, hilbûn, berbûnê
• dagîrsandin (agir / ronahî) vêxistin, hilkirin, berdanê
• dagîrsaw (agir / ronahî) hil, vêketî, hilbûyî, berbûyî, geş, gur
• daguşîn gemirandin, perixandin, mist dan, masaj kirin
• dahat destkeft, dahat, qazanc, kar, feyde
• dahatû ayinde, pêşeroj, dema (yan tişta) bêt / were
• dahatû (pirça / pora) şekirî, şehkirî
• dahênan peyda kirin, da-anîn, keşf kirin, damezrandin
• dahênan raber kirin, pêşkêş kirin, araste kirin
• dahênan şe, şeh (alavek didanokî bo sererastkirina yan veçirandina pirçê / por)
• dahêner peydaker, daîner, keşifker
• dahêner damezrîner
• dahêner raberker, pêşkêşker, arasteker
• dahol batirsok, ale, reşe (nîşaneyek e li nav bûstanan bo verevandina firindeyan daku berhemên şên dibin nexwin)
• dajdar pasevan, cerdevan, zêrevan, herese, çavdêr
• dajendin, dajenîn veqetandin, ji hev vekirin, ji hev derxistin (t. parçeyên makîneyan û hwd.)
• dajendin, dajenîn pitepit kirin, gilî û gazin kirin bê ku gotinên xwe bi deng û zelal bibêje
• dajgîr moxel, bêjing
• dajimardin dajimartin, dahijmartin, berev jêr jimartin
• dajiyar pêdijî, dajiyar, tiştên / pareyên / alavên pêdivî bo jiyanê
• dakendin jê kirin, pêlav / sol ji piyên / lingên xwe kirin, gustîlk ji tila xwe kirin, cil ji (ber) xwe kirin
• dakewtin daketin, ketin xwarê, ketin jêr
• dakewtin tehisîn, hilişîn, şemitîn, hulisîn
• dakewtin (êş, nesaxî, nexweşî) belav bûn
• dakewtin dest jê berdan, dev jê berdan, neyse kirin
• dakewtin bêzar bûn, ji şiyan ketin, ji taqet ketin
• dakewtû daketî
• dakewtû bêtaqet, neşê, bêzar, bêzever
• dakêşan dakişandin, dakêşan, berev jêr kişandin / kêşan
• dakirmandin mirçandin, mirçe-mirç kirin, bi dengê mirçe-mirç tiştek xwarin
• dakiroştin kirandin, keritandin, tiştek req gezandin, leq li tiştek req dan
• dakişan dakişîn, berev jêr kişîn
• dakişan hedinîn, arimîn, tena bûn (wek pêl yan bahoz hedinîn ango hêza wan kêm bûn)
• dakişe av dema seviya wê dadketî ye
• dakokî piştgirî, piştevanî, alîgirî, layengirî
• dakujandin birandin, vemirandin, telaftin, birhandin, dawî lê anîn, qelandin, qir kirin
• dakutan dakutandin, tê kutandin
• dal navê tîpa "d
• dal baz, şahîn
• dalan bersifk, eywan, korîdor
• dalandûrep qaştîk, tirkok, tirik, kesa/ê pir dirêj û zeîf
• dalde pena, stare, taraw, penageh, stargeh, spartgeh, tarawgeh, cihê xwe parastinê
• dalde dan sitirandin, parastin, pena dan (yekî), stare dan (yekî)
• dalde hênane ber xwe spartin (yekî / cihekî / tiştekî), pena birin (yekî / cihekî / tiştekî)
• dalistin qewartin, bi kêrê yan alavek wek wê kolîn yan kun kirin
• dalle bn dalde
• dalye şitil, derx, şax, fîdan
• dam dab, dam, edet, nerît, banek
• dam û dezga, dam û destûr damûdezge, mekanîzm, damûdestûr
• dam û dezga, dam û destûr rêveberî, kargêrî, îdare
• damalîn jê kirin, ji tiştekî kirin, bê tiştek hiştin: çek damalîn ji çek kirin, bêçek kirin / hiştin
• daman bê tiştekî man, pêdivî / pêwîstî pê hebûn: Damaw e bo aw Pêdivî / pêwîstî bi avê heye
• daman asê bûn, xetimîn, tê re man, jê sereder nebûn
• damaw jar, hejar, feqîr û hejar, tine, tinehe
• damaw rêwenda, bêçare
• damawî bêçaretî, bêumêdî
• damawî pêdivî, pêwîstî, kêmasî, tengasî
• dame dam, damanê, lîstika damê
• damekirdin dam lîstin, damanê kirin
• damelaxas şelandî, talankirî, kesa/ê tiştên pê re bi zorê jê hatine standin
• damelaxasî şelandin, talan, talankirin
• damelaxasî kirdin şelandin, talan kirin, rût kirin, darûtandin, her tişt jê standin
• damezran damezrîn, hatin damezrandin / danîn / avakirin / çêkirin / duristkirin
• damezrandin damezrandin, danîn, deynan, avakirin, çêkirin, durist kirin (t. dezgehek)
• damezrandin dest pê kirin
• damezrêner damezrîner, sazimankar, daner, avaker, çêker, binedaner
• damên bn dawên
• damirdin, damirdinewe birihîn, vemirîn, telifîn, dawî lê hatin, qelihîn, qir bûn, bê dûnde / ûcax mirin
• damirkan, damirkanewe tebitîn, vehewihîn, arimîn, hêminîn, sekinîn, rawestîn, hedinîn, bêtevger man, nelivîn, neqeliqîn
• damirkandin hedandin, tebitandin, arimandin, vehewihandin, tena kirin, rehet kirin, hêdî kirin, hêminandin, aram kirin, hêmin kirin
• damxe dax, nîşankirina (t. guhên tewalan bo nasîna wan) bi sujandinê / sotinê / şewitandinê
• damûdezga, damûdestûr mekanîzm
• damûdezga, damûdestûr rêveberî, kargêrî, îdare
• dan dan, dayîn: dan be de dînar dan (ango firotin) bi deh dînaran
• dan dan be kesêk dan kesekî
• dan dan be şû dan şû, zewicandin (t. keç)
• dan dan be zewî da (ê)xistin erdê, li erdê dan
• dan lê dan lê dan, lê xistin, qutan, deynan yekî
• dan dan be ser da bi ser de girtin, êrişî yekî kirin
• dan dan le şeqey bal firîn
• dan dane kêw bi çolê ketin (kesek dîn ku ji mirovan direve)
• dan çûn serê çiya, bûn şervan / pêşmerge / gerîla
• dan dane be kirê dan bi kirê, bi kirê dan
• dan didan, diran
• dan ajinîn berdidan paqij kirin, bi zilik / darik didan paqij kirin
• dan (piya) nan li xwe anîn, dirkandin, îtîraf kirin
• dan dan, dexl, dexlûdan
• dan qût
• dan tomik, danê didin mirîşkan, firindeyan û hwd
• -dan -dank: guldan guldank, şekerdan şekirdank, çadan çaydank û hwd
• dana jîr, zîrek, tûjbîn, zûtêgih
• danajin berdidank, zilikê didanan, zilikê mirov (t. piştî xwarinê) didanên xwe pê paqij dike
• danan danîn, deynan, danîn erdê
• danan (stran) nivîsîn
• danan (awaz) çêkirin
• danar lib, kit, heb (ya dan, genim, tomik û hwd)
• danar danar lib lib, kitkite, heb heb, her yek bi tenê
• danayî jîrî, zîrekî, tûjbînî, zûtêgihî
• dane lib, kit, heb, tene, dane
• dane didanok, didanên şe, mişarê û hwd
• dane, danelixaw lixav
• danebiraw parvenebar, tişta nikare bêt parvekirin yan ji hev parçekirin yan ji hev birîn
• daneçoqe çirqe-çirqa didanan (ji ber sarmayê)
• daner daner, çêker, amadeker
• danewandin çemandin, tewandin
• danewandin şor kirin, nizik kirin, berev jêr birin
• danewîn çemîn, tewîn
• danewîn şor bûn, nizik bûn, berev jêr bûn
• danexore tomik, danik, çend libên dan ku di xefikê yan tepikê de yan li ber wê tên danîn daku firinde bên wan bixwin û bi wî awayî bikevin xefikê yan tepikê
• dang n rêje, sewiye
• dang r wekhev, hevseng, parseng, bibalans
• danirxandin danirxandin, biçûk hesibandin, kêmnirx hesêb kirin
• danisqe taybet, xas, xusûsî, kêmpeyda, nayab
• danist jîrî
• danist hişmendî, aqilmendî, aqildarî
• danist aqilê selîm
• danîştin rûniştin
• danîştin akincî bûn, bi cih bûn, cîwar bûn
• danîştû rûniştî
• danîştû akincî, bicîbûyî, şênî, rûniştvan
• danîştwan rûniştvan, gelhe, şênî, nifûs, xelka li cihekî dijî
• dansaz didansaz, doktorê didanan
• dansazî didansazî, doktoriya didanan
• danraw danî, deynayî, ya hatî danîn / deynan
• danuştandin (huçik) hildan
• danuştaw (huçik) hildayî
• danû dan, dexl, dexlûdan
• danûstandin danûstandin, gotûbêj, giftûgo, axiftina (ji dil yan fermî) li ser mijarekê
• dapaçîn dabirîn, dar ji kok û qurm ve birîn.
• dapaçîn tê re kirin, tiştek tûj tê re kirin, kêr yan xencer lê kutan
• dapiçiran, dapiçirîn beş kirin, faş kirin, fehş kirin (dev, çav û hwd zêde) vekirin
• dapiçiran, dapiçirîn (pî, ling ji hev) faş kirin, vekirin, şeq kirin, dûr xistin
• dapijan peritîn, perpitîn, pengizîn, pelate bûn, belave bûn
• dapiloxandin bi ava germ sotin / şewitandin
• dapilosîn, dapilostin lê dan, lê xistin, zora yekî birin, ji yekî birin
• dapiroçke tevnpîrk
• dapirûskan veqetîn, ji hev qut bûn, ji hev vebûn
• dapîr dapîr, diya bavê yekî yan diya diya yekî
• dapîre pîrê (pîrejin di çîrokên zarokan de)
• dapoşran, dapoşrîn niximandin, nixamtin, di bin tiştekî ve parastin yan veşartin
• dapoşraw niximandî, nixamtî, di bin tiştekî ve parastî yan veşartî
• daqilîşan daqirçîn, qirçîn, wa şkestin ku dengê "qirç" jê bê
• daqilîşandin daqirçandin, qirçandin, wa şkandin ku dengê "qirç" jê bê
• daqilîşaw daqirçandî, qirçandî, wa şkestî ku dengê "qirç" jê hatibe
• dar dar
• dar dep, text, dar
• -dar -dar (paşpirtikek rêzimanî ye bo diyarkirina xwedîtiyê): paredar, maldar, sermayedar
• dara zengîn, maldar, dara, dewlemend, halxweş
• daran, daranewe ji hal çûn, ji hiş çûn, bêhiş bûn, hiş di serî de neman
• darayî darayî, malyetî, maldarî, dewlemendî
• darayî diravî, pareyî
• darbend milbend, çarçeve, dorber
• darbest darbest, tabût
• dardest gopal, dardest
• dardojen darmeşk
• dare dor
• dareben darkezwan
• daremeît, dareterm darbest, tabût
• daresme darkoke, firindeyek e daran bi nikilên xwe kun dike
• darest asteng, dijwarî, kend û kosp
• daret rewş, şert, merc, hal
• darêj kulînçe, kulçe, darêjk
• darijan darijîn, rijîn xwarê
• darijan qalib girtin, dirûv dan
• darinde dirav, malyet
• daring kerese, daring, malzeme, materyal, madde, xammadde
• daristan daristan, darûbar, cihê gelek dar lê şên in
• darişt dirûv, şêwe, şikil
• darişt deq, berhem, nivîs, tekst
• dariştin pêkanîn, damezirandin, afirandin, dariştin, çêkirin
• dariştin dirûv dan, şekl dan
• dariştin dariştin, formule kirin
• dariman hilweşîn, têk çûn, ruxîn, wêran bûn, xopan bûn, kembax bûn, kavil bûn
• darimandin hilweşandin, têk birin, ruxandin, wêran kirin, xopan kirin, kembax kirin, kavil kirin, ji bingeh ve pûç kirin
• darimaw hilweşî, têkçûyî, ruxî, wêran(bûyî), xopan(bûyî), kembax(bûyî), kavil(bûyî)
• darinîn werîn, werihan, dawerîn, pel / belg / çilû ji daran ketin
• darinraw rûtbûyî
• darinraw hûtbûyî
• darinraw verûçikî
• darizan pirtikîn, hûr bûn, hûr-hûr bûn, pirt-pirt bûn, hûrikîn, bi şkestinê parçe-parçe bûn
• darizandin pirtikandin, hûr-hûr kirin, pirt-pirt kirin, hûrikandin, bi şkandinê parçe-parçe kirin
• darizaw pirtikî, hûr-hûrbûyî, pirt-pirtbûyî, hûrikî, bi şkestinê parçe-parçebûyî
• darîn depîn, darîn, textîn, tiştê ji dar / dep
• darkunkere darkoke, firindeyek e daran bi nikilên xwe kun dike
• darpaç das, alavek pêbirîna daran e
• darqepîçan qaştîk, tirkok, tirik, kesa/ê pir dirêj û zeîf
• darşeq gulte
• darşeqîn kaşok
• dartaş necar, dartiraş
• dartaşî necarî, dartiraşî
• darûtan rût bûn, rûtikîn, pel / belg bi daran ve neman
• darûtan hût bûn, hûtikîn, mû bi serî ve neman
• darûtan rûçikîn, verûçikîn, pûrt pê ve neman
• darûtandin rût kirin, rûtikandin, pel / belg bi daran ve nehiştin
• darûtandin hût bûn, hûtikandin, mû bi serî ve nehêlan
• darûtandin rûçikandin, verûçikandin, pûrt pê ve nehêliştin
• darûtaw rût(bûyî), rûtikî
• darûtaw hût(bûyî), hûtikî
• darûtaw verûçikî, pûrt pê ve nemayî
• daruxan hilweşîn, têk çûn, daruxîn, kavil bûn, wêran bûn, pûç bûn, ruxîn, ji bingeh ve pûç bûn
• daruxandin hilweşandin, têk birin, ruxandin, wêran kirin, xopan kirin, kembax kirin, kavil kirin, ji bingeh ve pûç kirin
• daruxaw hilweşî, têkçûyî, ruxî, wêran(bûyî), xopan(bûyî), kembax(bûyî), kavil(bûyî), (ji bingeh ve) pûçbûyî
• das şalok, alavek e bo pêdirûna giya
• das das, alavek e bo pêbirîna çilû yan darên zirav
• dasekandin hedandin, arimandin, tena kirin, rehet kirin, hêdî kirin, hêminandin, aram kirin, hêmin kirin, sekinandin, rawestandin
• dasolke şalokok, şalokên biçûk
• dasolke dasok, dasên biçûk
• dastan dastan, destan, serpêhatî çîrok (t. yên evînî yan qehremanî)
• daşkan çemîn, tewîn, daşkîn, veçemîn, berê tiştekî bi aliyek din ve guherîn
• daşkandin çemandin, tewandin, daşkandin, veçemandin, berê tiştekî dan aliyek din
• daşkandin kêm kirin, jê kêm kirin, kêmandin
• daşkelerm qirnebût
• daşor tiraneker, tinazîbaz, galteker, henekbêj, qerfçî
• daşore daxuşîn, erozyon, bi avê yan ba re çûna hin ax û kevirokên ser rûyê erdê ji cihê xwe û cihê ax jê çûye êdî bo çandinê wek berê baş nemîne
• daşt sifteh, firotina yekem ya rojê
• daştin av dan, avandin
• daştin tinazî pê kirin, tirane pê kirin, galte pê kirin, henek pê kirin, qerf pê kirin
• daştin daliqandî şûştin
• datekan daweşîn, (bi hejîna daran) fêkî ji daran ketin
• datekandin daweşandin, (bi hejandina daran) fêkî ji daran xistin xwarê
• datekaw daweşî, (bi hejîna daran) fêkiyên ji daran ketî
• datekaw (aborî) têkçûyî, topavêtî, îflaskirî
• datekîn bn. datekan
• datekîw bn. datekaw
• datepîn hilweşîn, ruxîn, datepîn, têk çûn, hilweşiyan, ruxiyan
• datepîn (aborî) têk çûn, top avêtin, îflas kirin
• datepîw hilweşî, ruxî, têkçûyî, datepî, hilweşiyayî, ruxiyayî
• dateqandin lezandin, bizirandin, bizav kirin, lez kirin, lezûbez kirin
• datilîşan peritîn, pijikîn, hincirîn, kincirîn, dirîn, diriyan, dirhan, çirîn, çiriyan, çirhan, bûn kincir, (t. cil) kevn bûn û xwe saxlem û yekparçe negirtin
• datilîşan peritandin, pijikandin, kincirandin, hincirandin, dirandin, çirandin, kirin kincir, (t. cil) kevn kirin û pûç kirin
• datilîşaw peritî, pijikî, kincirî, hincirî, dirî, çirî, çirhayî
• daw dav, xefik, tepik
• daw (bo) nanewe dav (li ber) venan, dav (li ber) danîn
• dawa daxwaz, xwestek, hêvî
• dawa doz, dawa, şikayet
• dawa kirdin xwestin, dawa kirin
• dawakar dozveker, xwedîdoz, şikayetker, dawaker
• dawaname dozname, şikayetname
• dawaname daxwazname
• dawbaz fêlbaz, hîlebaz, fena, şatir, şeytan
• daweşan hûr hûr bûn, parçe parçe bûn
• daweşan ketin şermê, ji xwe şerm kirin
• daweşandin hûr-hûr kirin, parçe-parçe kirin
• daweşandin dan şermê, şerma yekî birin
• daweşaw hûr-hûr, hûr-hûrbûyî, parçe-parçe, parçe-parçebûyî
• daweşaw gazindo, bigilî, bigazin
• daweşîn bn daweşan
• dawet vexwendin, dawet
• dawet dawet, cejn, şahî, şehyan
• dawet kirdin vexwendin, dawet kirin
• dawet kirdin dawet kirin, cejn kirin, şahî kirin
• dawer bn dadwer
• dawên dang, daw, danga / daw kiras, berdang
• dawên rewişt, reftar
• dawêngir xwestok, parsek, dangirok, dawgirok
• dawênk dawî, dûmahîk, diwayî, kotayî
• dawênpak mestûr, biexlaq, binamûs, dawpak, saf, paqij
• dawênpak rastgo
• dawênpîs bênamûs, bêexlaq, dawpîs, nesaf, pîs
• dawênpîs derewîn
• dawûderman giyayên derman
• dax n dax, nîşankirina (t. guhên tewalan bo nasîna wan) bi sujandinê / sotinê / şewitandinê
• dax n jan, azar, ezyet, êş, kul, keder, derd, keser, xem, kovanî, kovandarî
• dax mixabinî, heyf, dax
• dax ax: Dax le dest em çarenûse! Ax felek! Ax ji destê felekê
• dax r kel, gurî, zêde germ
• dax kirdin dax dan, bi sujandinê nîşan kirin
• dax kirdin kel kirin, gurî kirin, pir germ kirin
• dax xwardin xem xwarin, derd kişandin
• be daxewe mixabin, heyf, heyf e ku
• daxdar xemgîn, xembar, bixem, kovandar, derdgiran
• daxiran daxistin, daêxistin, bestin, qepat kirin, girtin, qilf kirin, kilîl kirin, kilît kirin
• daxiraw daxistî, daêxistî, bestî, qepatkirî, girtî, qilfkirî, kilîlkirî, kilîtkirî
• daxistin daxistin, daêxistin, bestin, qepat kirin, girtin, qilf kirin, kilîl kirin, kilît kirin
• daxurpan datezîn, dacemidîn, şokek tezî / cemidî bi ser leşî de hatin
• daxwaz daxwazker, dawaker, hêvîker
• daxwazî daxwaz, xwestek, hêvî, dawa
• daye dayê, dê, dayik
• dayegewre dapîr, diya bavê yekî yan diya diya yekî, pîra yekî
• dayelê dayê, dayikê (banga li dayikan)
• dayen dayê, dayen, kesa zarokên kesek din wek zarokên xwe xwedî dike
• dayenge dayengeh, dayêgeh, mala zarokan, cihê zarok lê tên xwedîkirin (t. bi roj dema dêbavên wan li kar in)
• dayk dê, dayik, da, mader
• daykane dayikane, bi awayê dayikan
• dayke dayê
• daykûbawk dêbav, dêûbav, dê û bav, da û bab, dayik û bav, mezinên kesekî
• daylan seyr, sosret, ecêb
• daylax canîhêştir, hêştirên hê mezin nebûne
• dayîm herdem, hertim, hergav, hercar, herûher
• dayîm û derem herûher, hertim
• de deh (jimare 10, X):

de de deh deh, her carê deh

• de de, dê: De were De were, De bêne De bîne, De ba bêt De bila bêt, De ba bihata De bila bihata / hatiba
• de- di-: deçim diçim, debird dibir, nedezanî nedizane
• de'ba dehbe, heywan, nemirov
• debaşîr tebeşîr
• debax, debax dantavê, reşbûn (li ber tavê)

debax dan / kirdin dan tavê, li ber tavê reş kirin

• debaxxane, debaxane, debaxxane dantavgeh, cihê mirov xwe yan tiştekî dide (ber) tavê
• debdebe şeng, şehyan, cejnane
• debdebe gir, gelek mezin, gewre
• debe peqlîşk, şeqok (li boyaxê / siboqê)
• debe şeq, jihevvebûyî
• debe avis
• debe dewlik, amanek avê û ruhniyên dî ye
• debeng delodîn, peledîn, tiredîn, kerçove, aqilsivik, kêmaqil, netemam, apter
• debengî delodînî, peledînî, tiredînî, kerçovetî, aqilsivikî, kêmaqilî, netemamî, apterî
• debê dibe, gengaz e, mimkin e
• debê divê, pêdivî ye, pêwîst e
• debistan dibistan, fêrgeh, xwendingeh, medrese, mekteb, cihê ders lê tên xwendinê
• debîr erkedar, karmend, memûr, wezîfedar, xebîr
• deblax canîhêştir, hêştira hê mezin nebûye
• Decal Decal, Deccal, Dij-Mesîh
• de'ecanî bn de'ba
• def def, înstrumentek muzîkê ye
• defey şan navmil, hestiyên navmilan
• defir aman, firax, firaq
• defjen defjen, kesa/ê li defê dide
• defr bn defir
• defter defter, tênivîsk
• degeneg kotek, tade, zor, zilm, tehda, te'da
• deger nirx, biha, bihagiranî
• degmen kêm, mînîmal
• degmen kêm car
• degmen kêm, kêmpeyda, nadir: bedegmen kêm car
• dehem, dehemîn dehem, dehemîn, 10., (ya / yê / yên) dehê / dehan
• dehol dehol, dahol
• deholjen, deholkut deholqut, kesa/ê li daholê dide
• dej mayî, bermayî, jibermayî, xercnekirî
• dek de: Dek be xêr bêy De bi xêr hatî
• dek hey, xwezî: Dek sax nebît! Hey / xwezî sax nebî!
• del wêrek, dilêr, biste, mêrxas, aza
• del dêl, dêhl, hin heywanên mê (wek se, beraz, şêr): dêleberaz dêleberaz, beraza mê, dêlegurg dêlegur(g), gur(g)a mê, dêlemeymûn dêlemeymûn, meymûna mê, dêleseg dêlese, seya mê, dêleşêr dêleşêr, şêra mê, dêlewurç dêlehirç, hirça mê
• delak berber, porkurker, pirçkurker, sertiraş
• delakxane berberxane, porkurkirinxane, pirçkurkirinxane, sertiraşxane
• delal navbeynkar, berger, ajan, mezatker
• delalane destheqê / destmizê navbeynkar / berger / ajan / mezatker
• delandin riştin, rijandin
• delandin çipandin, dilopandin, dilop kirin
• delaqe şeq, qeliş, derz, kelş, kelaştin, kelişandin
• delaqe tê xistin şeq xistinê, kelaştin, derizandin, kelişandin
• delb (cil / pêlav) mezin, fire
• dele, deledel lerz, recf
• dele kirdin lerizîn, recifîn
• deleçe nazdarker, dilxweşker
• deleçeyî nazdarî, dilxweşkirin
• delek simor, zerdewa
• delese meth, pesn, xwe yan kesek / tiştek mezin kirin yan mezin hesibandin
• delê, delêt, delêtin dibêje, dibê, dibêjit, dibêjitin, dibêt, dibêjît
• delîqanî bêşerm
• delubîber bîber, îsot, filfil
• deluqel nefsmezin, qure, pozbilind
• delû aqilsivik, peledîn, hepledîn, dîn, delî, delodîn, tiredîn, hepletiraş, apter
• delûkar aqilsivik
• delûv setil, satil
• delûv zerik
• delya bn derya
• delya pir, gelek, mişe, zaf, zor, zêde
• delyadil merd, comerd, dilfire
• delyalûş xwere, bixwere, pirxwer, kesa/ê pir dixwe
• dem dev
• dem xoş! Dev xweş! Sehet xweş! (dema kesekî tiştek xweş gotibe)
• dem dev, devik (devê alavên pêbirînê, wek kêr, birek, çeqo)
• dem (kat) dem, wext, zeman, kat
• dem bîsk, kêlîk, delîv, delîve
• dem- min di-: demzanî min dizanî, demkird min dikir, demxward min dixwar
• demamk maske, rûpoş, rûyîn, rûdank
• deman- me di-: demanxwênd me dixwend, demanbijard me dibijart, demanparast me diparast
• demançe demance
• demandin (agir) gur kirin, geş kirin, hilkirin, vêxistin, (agir) berdan (tiştekî)
• demandin (çay) dem kirin, demandin
• demar demar, reh, rih
• demargîr serhişk, fanatîk, radîkal
• demargirî serhişkî, fanatîzm, radîkalîzm
• demawdem devkî, bi dev gotina tiştekî ji kesekî bo kesek din
• demax (lût) poz, difin, bêvil, lût
• demax demax
• dembest, dembestkiraw devgirêdayî, devgirtî
• dembên lixav, devgirek, devgirêdek
• dembil devminok, kesa/ê axiftina wê / wî mine-minokî ye
• dembir dawîn, talî, dûmahî
• demdirêj dirêjbêj, kesa/ê mijarekê zêde dirêj dike
• deme kinar, qirax, lêv, serlêv
• demelaske zarîkirin, zehrîvekirin, texlîd, lasayî
• demenî persîv, (êşa) sarma
• damerakol, damerakole dûpişk
• demeteqê devjenkî, suhbeta ne giring / fermî
• demew berev, nêzî: Demew êware bû Berev êvarê bû (ango dê di nêz de biba êvar)
• demew demewjûr berevjor, serberjor, ser ber bi jor ve, demewxwar berevjêr, berevxwar, serberjêr, ser ber bi jêr ve
• demewane co, cok
• demewer zêdebêj, pirbêj
• demewerî zêdebêjî, pirbêjî
• demewnixûn serberjêr, ser li ciyê binî û bin li ciyê serî
• demheraş lewçe, zimandirêj
• demheraşî lewçetî, zimadirêjî
• demîn (agir) gur bûn, geş bûn, hilbûn, vêketin, (agir) berbûn (tiştekî)
• demîn (çay) dem bûn, demîn
• demnixûn serberjêr, ser li ciyê binî û bin li ciyê serî
• demkut devqut, kesa/ê devê xwe venake yan devê wê / wî hatiye girtin
• dempel devbeş, devfire
• dempîs zimandirêj
• dempîsî zimandirêjî
• dempûçel bêdidan, bêdiran
• demsûr jixwebawer
• demter bêjok, kesa/ê dibêje (dijwateya kesa/ê dike), kesa/ê dibêje lê napêje
• demterî bêjokî, pir gotin bêyî kirin
• demûçaw serûçav, rû
• demûdan devûdidan, devûdiran
• demûdest tavilê, di cî de, serdanser, derhal
• demûduwan dîtin û raman, bîrûray, helwest, boçûn
• demûlimoz devûlixav
• demûpil suhbet, axiftin
• demwal (aman, firax) nizm, dijw. kûr
• demwer methok, pesnok, kesa/ê pir pesnan (t. yên xwe) dide / methan (t. yên xwe) dike
• demxoşane mizgînî, nûçeya / peyama xweş / xêr
• dena yan, yan na, eger na: Bêne, dena min nayem Bîne, yan (eger neînî) ez nayêm.
• dendûk bn denûk
• deng deng, dey
• deng (di hilbijartinan de) deng, ray
• deng danewe deng vedan, olan dan
• deng derçûn deng (jê) hatin, deng (jê) derketin
• deng diran / gîran deng ketin (bi temamî)
• deng hilbirîn deng(ê xwe) bilind kirin
• deng nûsan deng ketin (ne bi temamî)
• deng û seng deng û pêjn: bê deng û seng bêpêjn, mit, bê deng û pêjn
• dengedeng dingeding, dingering, heytûhot, qerebalix
• dengegaz kêmbêj, kesa/ê kêm diaxive / dipeyive
• dengeşe bn dengedeng
• denggiwê galgal, galegot, galegal, gotinên bêbingeh
• denggîraw dengketî (bi temamî)
• dengnûsaw dengketî (ne bi temamî)
• dengsazî dengsazî, fonetîk
• dengûbas nûçe, dengûbas, êxbar, xeber
• dengzil dengbilind
• denik tovik, dendik
• denik lib (ya ceh, genim, nîsk, nok û hwd)
• denke denke lib lib, kit kit, yek yek, êk êk
• denûk nikil, nukul
• deq deq, berhem, tekst, nivîs
• deq tam: Yek mangî deq e min çawêrêm Tam mehek e ez bendewar im
• deqendûqin guherok, xweranegir, guherbar, nemayinde
• deqîqe deqe, deqîde, xulek, 60 çirke / saniye, 1/60 saet
• deqne deqne, xêra didin feqeyan
• der der, derve, dijw. hindir, hundur, jor
• der (derga) dergeh, derî, derok, cihê mirov tê re dikare biçe hindir û jê derbikeve
• der- der-, pêşpirtikek e dikeve pêşiya hin peyvan û wateyên nû didiyê: derçûn, derkirdin, derbirîn û hwd
• -der -der, paşpirtikek e dikeve paşiya hin peyvan û wateya "kesên tiştekî didin" dide peyvan: fermander
• deramet destkeft, qazanc, kar, feyde
• deramet bûn bazar hebûn, tişt hatin firotin
• deraw bn derbend
• derawsê bn dirawsê
• derawurd weşan, belavok
• derawurd berhem, deq
• derbarey derbarî, di warê ... de, li ser ...
• derbaz derbas, derbas, bor, buhur
• derbaz bûn derbas bûn, borîn, buhurîn, bihartin
• derbaz kirdin derbas kirin, borandin, buhurandin, bihartin
• derbazge buhur, bor, derbasgeh, cihê tê re borîn / derbasbûnê / borandinê / derbaskirinê
• derbeder derbider, aware, mişext, sergûmkirî, derkirî, derxistî
• derbeder revok
• derbeder beradayî, gerok
• derbederî derbiderî, awareyî, mişextî, sergûm, surgun
• derbederî revokî
• derbederî beredayîtî, gerokî
• derbend derbend, buhur, neqeb, rêyên teng yên di çiyayên asê re derbas dibin
• derbest berbend, têkildar, pêve, pêvegirêdayî, girêdayî, derbest
• derbest xemxwer
• derbestî berbendî, têkildarî, pêveyî, pêvegirêdayîtî, giêrdayîtî, derbestî
• derbestî xemxwerî, matîjêkirin, sereguhî
• derbir tûj, hişk (t. m.)
• derbir xurt, hêzdar, bihêz
• derbirîn gotin, derbirin, anîn ziman
• derbirdin debare kirin, îdare kirin, qetandin
• derbiwardin nekirin, nekirî hêlan / hiştin
• derbiwardin li derveyî tiştekî hiştin / hêlan
• derbuwardin nekirin, nekirî hêlan / hiştin
• derbuwardin li derveyî tiştekî hiştin / hêlan
• derbûn (pirzik, peqlûşk, lîr, dûmel) derbûn, çêbûn, diyar bûn, xwiya bûn
• derbûne kuçe, kolan (t. yên varê û neserekî)
• derçûn derçûn, derketin, hatin derê / derve
• derçûn (ji yan di ezmûnekê / îmtîhanekê / ceribidinekê de) derçûn, bi ser ketin
• derçûn (pirtûk / kovar / rojname) derçûn, weşîn, hatin weşandin, belav bûn
• derçûn (kesek) filitîn, revîn, xwe xilas kirin
• derçûn (bi destî yekî ji devê wê / wî) derçûn
• derçûn (ji fîşek çek) teqîn, derçûn
• derçûn (derfet, delîv) ji dest çûn, ji dest derçûn, derfet yan delîv yan îmkan ji dest dan yan wenda kirin
• derçûn piştî kirinê diyar bûn ku tiştek bi awayekî ye: Çîrokeket zor xoş derçû Çîroka te xweş derçû / derket ango Diyar bû ku çîroka te xweş e
• derd derd, kul, keder, kovan, keser, xem
• derd êş, nesaxî
• derd jan
• derd pirsgirêk, problem
• derd e derd e
• derd e (be daxewe) mixabin, heyf e (ku)
• derdan vale kirin, xalî kirin
• derdan vale, xalî, dijw. tijî, tije
• derdan (êşekê / nesaxiyekê / nexweşiyekê kesek) girtin
• derdan xuh dan, xwê dan, ji ber westînê yan germê av bi leşê kesekî de hatin
• derdest berdest, liberdest, tiştên mirov dikare bi asanî xwe bigînê, tiştên nêzîk in, tiştên nêzîkî dest in, tiştên li ber destê mirov in
• derdest xistin berdest kirin, xistin ber destê mirovî
• derdestî berdestî, liberdestî, nêzîkî, nêzîkî mirov, nêzîkî dest
• dere gelî, newal, nihal, dol
• derebeg derebeg, feodal, axa
• derebegî, derebegêtî derebegî, feodalîzm, feodalî, axatî
• derece derece, pile, paye
• derem hertim, herdem, hergav
• daîm û derem her û her, hertim
• deretan çare, hel, (mecazî) derman: Derdim deretanî bo niye Derdê min derman nîne, derdê min bêçare ye
• derewe derve, der, derê, dijw. hindir, jorve, di nav de
• bo derewe derve, derê: Min bo derewe deçim Ez diçim der / derve / derê
• le derewe li derê, li derve
• le derewewe ji derê, ji derve
• le derewewe ji derve ve
• derê bn derewe
• derfet delîv, derfet, îmkan, fersend, firset, gengazî, delîve, dema yan rewşa mirov dikare tê de tiştek (ku wek din nayê kirin yan nikare bi asanî bêt kirin) bike
• derfet hênan delîv / derfet / îmkan bi kar anîn, ji delîvê / derfetê / îmkanê sûde / kelk / mifa /feyde wergirtin / kirin
• derfirtandin dervirandin, derpirandin, derçikilandin, derkirin, bi zorê dan der, wa kirin ku tiştek bi zorê derbikeve yan serê xwe derbîne
• derga dergeh, derî, derok, derge, cihê mirov tê re dikare biçe hindir û jê derbikeve
• derga kutan derî qutan / kutan, li derî dan / xistin (t. bi hêz)
• derga xir kirdin derî / dergeh qilifandin / qilif kirin / qilif dan, derî daxistin
• le derga dan li derî dan / xistin
• dergane derok, deriyên biçûk
• dergawan dergevan, dergehvan
• dergûş pêçik, landik, dergûş
• derhanîn bn derhênan
• derhatin derhatin, derketin, diyar bûn, xwiya bûn, serê xwe deranîn
• derhatû derhatî, diyar, berçav, xwiya
• derhawîştin deravêtin, derhavêtin, deravêştin, derhavêştin, deravêjtin, avêtin derê
• derhawîştin red kirin, qebûl nekirin, dijw. bijartin
• derhênan deranîn, derînan, derhînan, derhanîn, anîn der / derê / derve
• derhênraw derînayî, hatî deranîn, înayî der
• derîçe derok, deriyên / dergehên biçûk
• derîçe pencerok, pencereyên biçûk
• derk bn derga
• derkenar (di nivîsînê de) têbînî
• derkenar perav, derav, berav, qerax, qirax, kenar, berkinar
• derkewt derket, derkeft (raweya demên borî ji lêkera derkewtin derketin, derkeftin)
• derkewt diyarde, fenomen
• derkewt derdirûv, rû, serû
• derkewtin derketin, derkeftin, hatin der / derê / derve
• derkewtin (kovar, pirtûk, rojname) weşîn, belav bûn, derçûn, hatin weşandin
• derkewtin diyar bûn, xwiya bûn, aşkira bûn, zelal bûn, berçav bûn, ron bûn
• derkewtû derketî, derkeftî, hatî der
• derkewtû diyar, aşkira, xwiya, zelal, berçav, ron, eşkere
• derkêşan derkêşan, derkişandin, kişandin der, bi kişandinê anîn der
• derkirdin derxistin, derkirin, ji cihekî avêtin / kirin derê
• derkirdin derxistin, weşandin, belav kirin
• derkirdin derkirin, hinare kirin, hinartin, îdxalat kirin, ji welatekî birin yek dî
• derkirdin derkirin, bi qaçaxî ji welatekî / cihekî birin yek dî
• derkirdin (pirzik, peqlûşk, lîr, dûmel) derkirin ango peqandin
• derkiraw derkirî, derxistî, deranî, derînayî, derhînayî, derhênayî
• derkird weşan, belavok
• derkird berhem, deq
• derkirdin derxistin
• derkirdin derkirin
• derling derling, delîng, herdu derên / devên binî yên derpî / pantolon / şelwal û hwd
• dermal derazînk, astane, derçik, şêmig, derîzan, dêrzigeh, pêder, şîpane, bilindeka li ber deriyan
• derman derman, îlac
• dermange, dermanxane dermanxane, eczexane, cihê derman lê tên standin
• dermanzan dermannas, pisporê dermanan, kesên ji pîşeya xwe dermanan dinasin
• derperandin derpirandin, derçikilandin, derkirin, bi zorê dan der, wa kirin ku tiştek bi zorê derbikeve yan serê xwe derbîne
• derperîn derpirîn, derçikilîn, bi zor yan bi lez derketin yan xwe dan der
• derperîw derçikilî, tişta serê wê rêkûrast berev jor derketiye
• derpoqîn derhatin, serê xwe deranîn, xwiya bûn, serê xwe hilanîn
• derpoqî derhatî, tişta serê xwe deranî, xwiya, serhilanî
• derqel pirtik, parçok, parîk, parçe, parî
• ders ders, wane, fêrkirin, hînkirin, elimandin
• ders pê wutin ders dan (kesekî), (kesek) fêr / hîn kirin, (kesek) elimandin
• derteng derbend, neqeb, berteng, buhur, rêyên teng yên di çiyayên asê re derbas dibin
• derû bênvedan, bênvekirin, rehetî, îstîrehet
• derû lê kirdinewe rehetî dan (kesekî / tiştekî) bên dan (tiştekî), delîva / derfeta bênvedanê / bênvekirinê dan kesekî / tiştekî: Xwa derût lê bikatewe Xwedê rehetiyê bide te
• derûber dorber, derdor, hawirdor, dewrûber, dewrûdor, çaralî
• derûber navçe, herêm
• derûber zom, com, gom
• derûdeşt derdeşt, deşt û çol, cihê pan û vekirî û neasê
• derûdirawsê dormal, cîran, kesên mala wan nêzî ya mirov e
• derûjûr kirdin her çûn der û hatin hindir - çûn der û hatin hindir
• derûn derûn, ruh, can, giyan
• derûn (wîjdan) wijdan, ûjdan
• derûnî derûnî, ruhî, ruhanî, canî, giyanî
• derûnî sinc, rewişt, exlaq, moral
• derûnsaz psîkiyatr, derûnsaz, bijîşkên / nojdarên ruhî / derûnî / giyanî
• derûnzan derûnnas, psîkolog
• derwaze dergeh, deriyên mezin
• derwaze azîne, awa, şêwe, metod, tewir
• derwêş derwêş
• derwêşî derwêşî
• derxistin derxistin, derêxistin
• derxistin diyar kirin, xwiya kirin, aşkira kirin, beyan kirin
• derxistin nîşan dan
• derxistin destnîşan kirin
• derxistin pîşan dan
• derxward dan xwarandin, dan xwarin, pê dan xwarin (t. bi zorê)
• derxward dan têkil kirin, tevlî kirin, tevlihev kirin, tiştek kirin nav tiştek dî
• derya derya, zerya, behr
• derz bn ders
• derzî derzî, dirêzî
• derzî cildirû, dirûnker, terzî, derzî
• des- dest-, des., dez-, pêşpirtikek e dikeve pêşiya peyvan û wateya "dest" dide wan
• desa de, de ka, de madem wa ye..., haydî, dê
• desa dey de! de haydî! de yella! dê ka!
• desebuxçe çantik, çentik, çanteyê destan
• deselat desthilat, rêverberî, hêz, hukum, hukumranî, serdestî
• deselat bandor, kargêrî, tesîr
• deselatdar desthilatdar, hêzdar, serdest, hukumran
• deselatdar bibandor, bandorker
• deselatî desthilatî, rêveberî, hêzdarî, hukumranî, serdestî
• desere destere, birek, mişar, testere
• desfiroş etar, bazirganên / tacirên tiştên xwe digerînin û difiroşin
• desinde, desinge desinde, tehsîsat
• desindexor, desingexor desindegir, tehsîsatgir, desindewergir, tehsîsatwergir, desindestîn, desindedar
• desk, deskegul destik, baq (yê gulan û hwd)
• desmal desmal, kefîk
• desnûs destnivîs
• desnûser destnivîser
• desroke desmal, kefîk
• dest dest
• dest zend
• dest be ser da girtin dest bi ser de girtin, desteser kirin
• dest gîran mijûl bûn
• dest kuşîn dest givaştin
• dest birîn dest rakirin, dest hildan
• dest lê helgirtin dest jê berdan, dev jê berdan, bes kirin
• dest piya nan dest danîn ser
• dest piya nan dest pê ve nan
• dest tê werdan dest tê werdan, tedexulî kirin, destên xwe kirin nav karên kesek dî re
• dest dest, taxim, bedle, qat, taxima cilan
• destajo kedî, kehî
• destajo zirşerm, dijw. kûvî
• destajo şermîn
• destar destar
• destawdest kirdin ji destên kesekî dan / ketin destên kesek dî, ji destekî dan / ketin destek din
• destawêz kirdin perixandin, mist dan
• destçin destdirû, tiştên bi dest hatine dirûn / kêlîkirin
• destdar hêzdar, destdar, bibandor
• destdar maldar, zengîn, dewlemend
• destdarî hêzdarî, destdarî, bandor
• destdarî maldarî, zengînî, dewlemendî
• destdirêj şerok, êrişker, şerxwaz, belakir
• destdirêjk kêlbetan
• destdirêjî destdirêjî, şerokî, êrişkerî, şerxwazî, belakirî
• destdirêjî destdirêjî, tecawiz
• deste deste, kom, taxim
• destbendî hevgirî, hevpeymanî
• desteber dilsoz
• desteber piştevan, piştgir
• desteberî dilsozî
• desteberî piştevanî, piştgirî
• destebira destebira, koma hevalan
• destebira destebira, hevta, tam mîna hev: Ew dîktator çû belam emeş destebirayetî Ew diktator çû lê ev jî destebirayê wî ye / ev jî tam wek wî ye
• destejino, deste-ejino destseqet
• destelat bn deselat
• destele cer, cêr, amanên / firaqên ji axê hatine çêkirin
• destemo (lawir) kedî, kehî, dijw. kûvî
• destemo sernerm
• destemo bindest
• destestêre, deste-estêre destestêr, komstêr, koma stêran
• destewane destparêzk, tiştek e mirov bi ser destên xwe de digire daku destên xwe ji xeteriyê / pîsiyê biparêze dema karekî dike
• destewdawên tika, rica, hêvî, daxwaz
• destewdawên bûn xwe avêtin ber bextê yekî, hêvî ji yekî kirin
• destewsar hefsar
• desteykar destekar, personel, koma karkeran li kargehekê
• destxanû destxanî, apartman
• destgir çembil, destik, destikên qazanan / qûşxanan
• destgir destgir, demgir, wextgir, tişta kirina wê gelek demê dixwaze
• destgîr berdestk, alîkar
• destgîr rêber
• destî pê kirdin xapandin, xirandin, hîle lê kirin
• destkar destkar, kesên karên destan (wek dirûn, kêlîkirin) dikin
• destkewt destkeft, bidestketî
• destkewt bidestxistî
• destkewtin destketin, bidestketin
• destkêş destgork, tilgork, lepik, dezgork, destkêşk, cilek e mirov dike destên / tilên xwe daku wan ji sarmayê biparêze
• destkird bidestçêkirî
• destkird çêkirok
• destkurt destkurt, feqîr, kêmhe, hejar, belengaz, perîşan
• destkurt bêbandor, bêtesîr, bêwate
• destnerowîştû bêbandor, bêtesîr, nekarîgêr, ne-efektîv, bêwec, bêfêde
• destniwêj destnivêj, destnimêj, şûştina bo nivêjê / nimêjê
• destniwêj girtin destnivêj girtin / şûştin
• destniwêj şkan destnivêj şkestin / ketin
• destniwêj şkandin destnivêj şkandin / xistin / êxistin
• destniwêj şiştin destnivêj şûştin / girtin
• destpêşkerî pêşgavî, înîsiyatîf
• destqurs goc, destgiran
• destrast destrast
• destrast segvan, kesa/ê zîrek e di lêdana tîr yan fîşekê yan tiştek wek wan li wî cihî yê digiritê
• destrowîştû bibandor, bitesîr, karîgêr, efektîv
• destsûk destsivik
• destûbird lez, bizav, lezûbizav
• destûbird pît, bilez, lezgîn, bilezûbizav, zû
• destûbird lê kirdin lezûbizav lê kirin, lezandin
• destûpil destûlep, hinêr, jêhatîtî, şiyan
• destûr destûr, izin
• destûr edet, irf, destûr, qanûn, zagon
• destûr rêziman
• destûrî destûrî, izinî
• destûrî qanûnî, makezagonî
• destxaw destsist, destxav, sistûxav
• destxero xapandî, xirandî, hîlelêbûyî
• destxero kirdin xapandin, xirandin, hîle lê kirin
• destxeroyî xapandin, xirandin, hîle, hîlekirin, hîlelêkirin
• destxet destnivîs, destxet, nivîsîna bi dest
• destxoş! destxweş! sehet xweş! her bijî! aferîn!
• destyar alîkar, berdestk, hevkar, harîkar
• destyarî alîkarî, harîkarî, berdestkî, hevkarî
• deşt deşt
• det- te di-: detwut te digot, detbird te dibir, dethêna te dianî
• detan- we di-: detanzanî we dizanî, detanwîst we dixwest, detanjimard we dijimart
• detîr (tivengên / demanceyên) dehlibxwer, (tivengên / demanceyên) deh fîşek dikarin bên têkirin
• dever dever, navçe, herêm, cî, cih, war
• dew (pele) lez, bizav, lezûbizav, ecele
• dew (rakirdin) bezîn, bazdan
• dew revîn
• dewam dewam, dom
• dewam kirdin domandin, dewamandin, dom kirin, dewam kirin
• dewan (xêra) pît, lezgîn, beza, bilez, tişta zû dibeze / dimeşe
• dewan (cewherdar) birqok, biriqdar
• dewan teyisok
• dewen tiraş, kêrat, devî, bûş, devîçirk, darkolik, kem, dirîk, çîtik, teraş
• dewîn (rakirdin) bezîn, bazdan, revîn, pît / bilez meşîn
• dewît pêzeweng, kodoş, kesa/ê jinan û mêran digihînin hev daku bi pare cot bibin ango bikevin têkiliyên cinsî
• dewlemend, dewlemen zengîn, paredar, halxweş, xanedan, dewlemend, maldar
• dewlemendî, dewlemenî zengînî, paredarî, halxweşî, xanedanî, dewlemendî, maldarî
• dewlet dewlet
• dewlet mal, maliyet, dewle, dewlemendî, zengînî, malûmilk
• dewr dewr, dor, dorber, çaralî, derdor, hawirdor
• dewr dewr, serdem, çerx, qirn
• dewr dan dewr dan, li dor zivirîn
• dewr dan (gemaro dan) dorpêç kirin
• dewrandewr dorber, çaralî
• dewrî sênîk, teyfik, lalik, dewrî
• dexezar nesax, nexweş, nesaxdiyar, nexweşxwiya
• dexîl gorî, qurban, heyran: Dexîlit bim! Ez gorî (te bim)! Ez heyran(î te bim)! Ez qurban(î te bim)!
• dexl dexl, dexlûdan, genim û ceh
• dexl kirdin têkil dan, tevlihev kirin, têk werdan, destkarî lê kirin
• dey de, dê
• dey ba de ka: Dey ba zû keyn De ka em zû kin
• dey- wê di-
• dey- wî di-: deygirt wê / wî digirt, deysend wê / wî distand, deyzanî wê / wî dizanî
• deyan dehan, bi dehan
• deyan- wan di-: deyangirt wan digirt, deyansend wan distand, deyanzanî wan dizanî
• deyeha bi dehan
• deyek dehêk, dehyek, yek ji dehan, 1/10
• deyî dehî, desîmal
• deysa de madem wa ye, neyse: Deysa, min nayem Madem wa ye, ez nayêm
• dez- dez-, des-, dest-, pêşpirtikek e dikeve pêşiya peyvan û wateya "dest" dide wan: dezga dezge, dezgîran destgirtî, yar
• dezga dezgeh
• dezgadar dezgedar, meyfiroş, barvan, meyxaneçî
• dezgêr etar, bazirganên / tacirên tiştên xwe digerînin û difiroşin
• dezgîr berdest, tiştên mirov dikare xwe bigihîniyê
• dezgîran dezgir, destgirtî, yar, keçeheval yan kureheval
• dezmaye sermaye, mal, maliyet
• dezû dezî, ben, benik
• dezûle demar