xewn

Kurmancî

Bilêvkirin

•  IPA^(kilîd): /xɛwn/
• Kîtekirin: xewn

Navdêr

Zayenda mê ya binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	xewn	xewn
Îzafe	xewna	xewnên
Çemandî	xewnê	xewnan
Nîşandera çemandî	wê xewnê	wan xewnan
Bangkirin	xewnê	xewnino
Zayenda mê ya nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	xewnek	xewnin
Îzafe	xewneke	xewnine
Çemandî	xewnekê	xewninan

xewn mê

1. tiştên ku mirov di xewê de dibîne,
   tiştê mirov dibîne dema ku nivistî ye anku raketî ye anku razayî ye

   Min di xewna xwe de dît ku dibû şerr.

   • Di xewnê de ew di nava tixûb de bê heval mabû. — (Firat Cewerî, Girtî, Weşanên Nûdem, 1986)
2. xeyal, daxwaz, hêvî

   Azadbûna Kurdistanê xewna me ya mezin e.

Ji wêjeya klasîk

• Suflewî înam û avêhtim zemîna zulmetê
  Lê ko hişyar im gelo yan xewn e min dîtî bi xwab
  Dêwê mel'ûn û munafiq ê Xudê rûreş kirî — (Melayê Cizîrî, Dîwana Melayê Cizirî, ~1640)

Herwiha

• xewin

Bi alfabeyên din

• kurdî-erebî: خەون‎
• kurdî-krîlî: хәԝн

Jê

• xewnane
• xewnbîn
• xewnbînî
• xewnî
• xewnok
• xewnokî
• xewn dîtin
• tiştek di xewnê (xewna xwe) de dîtin
• hatin xewnê (xewna kesekê/î)

Etîmolojî

Ji berê *xwemn, ku bûye *xwevn > xewn.

• proto-hindûewropî: *swep- ("nivistin, ketin xewê") > *swep-no- ("xew, xewn")

  proto-îranî:

avestayî: xvafna- ("xew, xewn")

pehlewî: xwamn- ("xew, xewn")

sogdî: ‘wbnw ("xew, xewn")

hotenî: hūna ("xew, xewn")

farisî: xvāb ("xew, xewn")

kurdî: xew, xewn

osetî: fun ("xew, xewn")

zazakî: hawn ("xew") ^{alfabeya arî}

sanskrîtî: svápna- ("xew, xewn")

yûnanî: hypnos ("xew")

latînî: somnus ("xew"), somnium ("xewn") ...

Çavkanî: Horn p.110, Watkins p.88, Etymonline | Pokorny: 1048 - 1049

Werger

• Adîgeyî: пщӏыхьапӏэ (pš̍ʾəḥāṗă)
• Afrîkansî: droom → af
• Aguarunayî: kaha
• Albanî: ëndërr → sq m
• Almanî: Traum → de n
• Aramî:

  Siryaniya klasîk: ܚܠܡܐ‎ n (ḥelmā)

• Asamî: সপোন (xopün)
• Astûrî: suañu n
• Avarî: макьу (makḷu)
• Azerî: röya, yuxu → az
• Baskî: amets → eu
• Başkîrî: төш (töš)
• Bayerî: Draam
• Belarusî: сон n (son)
• Belûçî: واب‎ (wáb)
• Bengalî: স্বপ্ন → bn (śôpn), খোয়াব → bn (khoẏab)
• Bîkoliya naverast: pangiturog
• Bretonî: hunvre → br n
• Bugî: nipi
• Bulgarî: сън → bg n (sǎn)
• Burmayî: အိပ်မက် → my (ipmak)
• Çeçenî: гIан (gIan)
• Çekî: sen → cs n
• Çepangî: माङः (mang')
• Çerokî: ᎠᏍᎩᏘᏍᏗ (asgitisdi)
• Çînî:

  Kantonî: 夢 (mung⁶)

  Mandarînî: 夢 → zh (mèng)

• Danmarkî: drøm → da g
• Dongşîangî: zhaojin
• Drungî: mlvng
• Endonezyayî: mimpi → id
• Erebî: حُلْم‎ → ar n (ḥulm), رُؤْيَا‎ m (ruʾyā), مَنام‎ n (manām)

  Erebiya misrî: حلم‎ n (ḥelm)

  Erebiya hîcazî: حلم‎ n (ḥilim)

• Ermenî: երազ → hy (eraz), անուրջ → hy (anurǰ)
• Esperantoyî: sonĝo
• Estonî: unenägu
• Evenî: толкун (tolkun)
• Evenkî: толкин (tolkin)
• Farisî: خواب‎ → fa (xâb), رویا‎ → fa (rowyâ)
• Ferî: dreymur n
• Fînî: uni → fi
• Fransiya navîn: resve n
• Fransî: rêve → fr n, songe → fr n
• Friyolî: sium n, insium n
• Frîsiya bakur: Droom g
• Frîsî: dream → fy
• Gaelîka skotî: bruadar n
• Galîsî: soño n
• Garoyî: জুমাং (dźu-maŋ)
• Gujaratî: સ્વપ્ન (svapna)
• Gurcî: სიზმარი (sizmari)
• Guwaranî: ke
• Haîtî: rèv
• Hawayî: moeʻuhane, moe
• Higaononî: damugo
• Hindî: सपना → hi n (sapnā)
• Hîlîgaynonî: damgo
• Hmongî: npau, npau suav
• Holendî: droom → nl n
• Hunsrikî: Draum n
• Îbranî: חֲלוֹם‎ → he n (khalóm)
• Îdoyî: sonjo → io
• Îngilîziya kevn: swefn nt
• Îngilîziya navîn: drem, sweven
• Îngilîzî: dream → en
• Îngriyî: uni
• Îrlendî: brionglóid → ga m, taibhreamh n
• Îstriyotî: sugno n
• Îtalî: sogno → it n
• Îzlendî: draumur → is n
• Japoniya kevn: 夢 (ime₂)
• Japonî: 夢 → ja (yume)
• Javayiya kevn: ipi
• Kabardî: пщӏыхь (pṣ̂əḥ)
• Kabîlî: targit m
• Kannadayî: ಕನಸು → kn (kanasu), ಸ್ವಪ್ನ → kn (svapna)
• Kapampanganî: pananinap
• Katalanî: somni → ca n
• Kirgizî: түш → ky (tüş)
• Kîkûyûyî: kĩroto 7
• Kîngalî: ස්වප්න (swapna)
• Komî-permyakî: он (on)
• Komî-zîriyî: ун (un)
• Koreyiya navîn: ᄭᅮᆷ〮 (skwúm)
• Koreyî: 꿈 → ko (kkum)
• Kreyoliya jameîkî: jriim
• Latgalî: sapyns
• Latînî: somnium nt, nox → la m
• Latviyayî: sapnis → lv n
• Lawsî: ຝັນ (fan)
• Lîtwanî: sãpnas → lt n
• Lombardî: sogn n
• Lugandayî: ekilooto
• Luksembûrgî: Dram n
• Luşûtsîdî: sqəlalitut
• Makasarî: cini
• Makedonî: сон n (son)
• Malayalamî: സ്വപ്നം → ml (svapnaṃ)
• Malezî: mimpi → ms
• Maltayî: ħolma → mt m
• Mançûyî: ᡨᠣᠯᡤᡳᠨ (tolgin)
• Mansî: ӯлем (ūlem)
• Maorî: moemoeā, tahakura, maruāpō, marupō
• Maratî: स्वप्न nt (svapna)
• Mari:

  Mariya rojhilatî: омо

• Mayayiya yukatekî: wayakʼ, náay
• Mecarî: álom → hu
• Misrî: (rswt m)
• Mizoyî: mang
• Mîrandî: suonho
• Mongolî: зүүд → mn (züüd)
• Mwanî: nloto
• Nahwatliya klasîk: temictli
• Nanayî: толкин
• Navajoyî: naʼiidzeeł
• Nepalî: सपना (sapanā)
• Norsiya kevn: draumr
• Norwecî:

  Norweciya bokmålî: drøm → no n

  Norweciya nînorskî: draum n

• Okînawanî: 夢 (imi)
• Oksîtanî: sòmi → oc n
• Oriyayî: ସ୍ୱପ୍ନ (swôpnô)
• Oromoyî: abjuu
• Osageyî: hǫ́bre
• Osetî: фын (fyn)
• Oygurî: چۈش‎ → ug (chüsh)
• Ozbekî: tush → uz
• Palî: supina
• Pelayî: ja̠p⁵⁵ maʔ⁵⁵
• Piedmontîsî: seugn n
• Plodîşî: Droom n
• Polonî: sen → pl n, sny → pl pj
• Portugalî: sonho → pt n
• Qazaxî: түс → kk (tüs)
• Romancî: siemi n, semi n, sömmi n
• Romanî: suno n
• Romanyayî: vis → ro nt
• Rusî: сон → ru n (son), сновиде́ние → ru nt (snovidénije), грёза → ru m (grjóza)
• Samî:

  Samiya kildînî: нагерь (nagʹerʹ)

• Saksoniya kevn: drom
• Sanskrîtî: स्वप्न → sa (svapna)
• Sardînî: bisu
• Sebwanoyî: damgo
• Sicîlî: sonnu → scn n
• Sirboxirwatî:

  Kirîlî: сан n

  Latînî: san → sh n, snovidjenje

• Slaviya kevn:

  Kirîlî: сънъ n (sŭnŭ)

• Slovakî: sen n
• Slovenî: sanje → sl m pj
• Sorbî:

  Sorbiya jêrîn: cowanje nt

  Sorbiya jorîn: són n

• Spanî: sueño → es n, ensueño → es n
• Swahîlî: ndoto → sw
• Swêdî: dröm → sv g
• Şonayî: chiroto
• Tacikî: хоб → tg (xob)
• Tagalogî: panaginip
• Tamîlî: கனவு → ta (kaṉavu)
• Tarifitî: tarjit m, tirja m pj
• Taşelhitî: tawargit m
• Tayî: ฝัน → th (fǎn)
• Telûgûyî: కల → te (kala), స్వప్నము → te (svapnamu)
• Temazîxtiya atlasa navendî: ⵜⴰⵡⴰⵔⴳⵉⵜ m (tawargit)
• Teterî: төш → tt (töş)
• Tirkî: rüya → tr, düş → tr
• Tirkmenî: düýş
• Tîbetî: རྨི་ལམ (rmi lam), གཉིད་ལམ (gnyid lam)
• Tuvanî: дүш (düş)
• Udmurtî: ум (um)
• Urdûyî: خواب‎ n (xvāb), سَپْنا‎ n (sapnā)
• Ûkraynî: сон → uk n (son), сновиді́ння nt (snovydínnja)
• Venîsî: insonio n, insogno
• Viyetnamî: giấc mơ → vi
• Warayî: i-nop
• Weylsî: breuddwyd → cy n an m
• Ximêrî: សប្តិ (sɑpteʼ), ការយល់សប្តិ (karyôlsâbtĕ), សុបិន → km (sobən), មមាល → km (mɔmiəl)
• Yagnobî: хун
• Yidîşî: חלום‎ n (kholem)
• Yûnanî: όνειρο → el nt (óneiro), ενύπνιο → el nt (enýpnio)

  Kevn: ὄνειρος n (óneiros), ἐνύπνιον nt (enúpnion)

• Zuluyî: iphupho 5 an 6