çima

 Binêre herwiha: cima

Kurmancî

Bilêvkirin

•  IPA^(kilîd): /'t͡ʃʰɪmaː/
• Deng (Amed)^ⓘ
  • Deng (Bidlîs)^ⓘ
• Kîtekirin: çi·ma

Hoker

çima, ç-ya req

1. çire, bo çi, ji ber çi, ji çi re, sedem çi ye ku?

   Çima tu nayê? (Sebebê nehatina te çi ye?)
   Çima ew digirî?

2. ji ber ku, çunkî, sedem ew e ku, çiku

   Çima ku tu nehatî, em bi tenê bi rê ketin.

3. Ji bona betal kirina neyiniyê di pirsa neyinî de.

   Tu nayê mala me?
   Çima, Ez ê werim ( Erênî )
   Erê/Na, Ez nayêm ( Neyinî )

Herwiha

• çime (nadir e)

Bi alfabeyên din

• kurdî-erebî: چما

Bi zaravayên din

• kurmancî: çima, çira, bo çi, ji ber çi
• soranî: bo çî, le ber çî, bo
• kelhurî: erre, errey çe, erra
• hewramî: çî, pey çêş
• zazakî: çira, qey, sevete

Etîmolojî

hevreha pehlewî çimray, ji çi + -ma, ji proto-hindûewropî, binere: çi. Herwiha hevreha hevwateyên wê bi gelek zimanên slavî: ukraynî чому (çomu), polonî czemu, belarûsî чаму (çamu) û rûsî почему (po-çêmu) û herwiha ermeniya kevn զմէ (zmē), hemû ji proto-hindûewropî *kʷesmey (çima, bo çi) ku forma datîv e ji *kʷis (çi).

Agadarî

Çima bi wateya "çunkî, ji ber ku" tê bikaranîn lê bikaranîna wê ne dirist e ji ber ku ew hokerek pirsînê ye, ne ya diyarkirina sedemê ye.

Werger

• Abxazî: ахьԥа (āx̍pā), иахьԥа (iāx̍pā)
• Afrîkansî: waarom → af, hoekom
• Alabamayî: sáhmi
• Albanî: pse → sq, përse → sq
• Almanî: warum → de, wieso → de, weshalb → de, weswegen → de
• Amharî: ለምን (lämn)
• Asamî: কিয় (kiy), কেলেই (kelei), কেলৈ (keloi)
• Astûrî: por qué → ast
• Azerî: niyə, nə üçün
• Baskî: zergatik
• Başkîrî: ни өсөн (ni ösön), ниңә (niñä)
• Belarusî: чаму́ (čamú)
• Bengalî: কেন → bn (ken)
• Bikol Central:

  Bîkoliya naverast: bakin

  Bîkoliya naverast: nata

  Bîkoliya naverast: tano

  Bîkoliya naverast: hadaw

• Bextiyarî: سیچی (sičē), سیچه (sičē)
• Bretonî: perak → br
• Bulgarî: защо́ → bg (zaštó)
• Burmayî: ဘာဖြစ်လို့ (bhahpraclui.)
• Çeçenî: хӏунда (hunda)
• Çekî: proč → cs
• Çerokî: ᎦᏙᏃ (gadono)
• Çîçewayî: chifukwa chiyani
• Çîkasawî: katimi ta
• Çînî:

  Kantonî: 點解 / 点解 (dim² gaai²), 為乜 / 为乜 (wai⁶ mat¹), 做乜 (zou⁶ mat¹), 做乜嘢 (zou⁶ mat¹ je⁵), 做咩 (zou⁶ me¹)

  Dunganî: виса (visa), захуэй (zahuey)

  Hakkayî: 做麼個 / 做么个 (cho-mak-ke)

  Mandarînî: 為甚麼 / 為什麼 / 为什么 (wèishénme), 為啥 / 为啥 → zh (wèishá)

  Minnanî: 物代 (mih-tāi), 為甚物 / 為什物 / 为什物 (ūi-sím-mi̍h), 為啥物 / 为啥物 (ūi-siáⁿ-mih, ūi-siáⁿ-mi̍h, ūi-siáⁿ-mí), 是按怎 (sī-án-chóaⁿ, sī-án-nóa, sī-án-ná), 因何 (in-hô), 為何 / 为何 → zh-min-nan (ūi-hô)

  Wuyî: 啥體 / 啥体, 為啥 / 为啥

• Çukçî: иаʼм
• Çuvaşî: мӗншӗн (mĕnšĕn)
• Danmarkî: hvorfor → da
• Deccaniyî: کئیکو
• Divehî: ކީއްވެ (kīvve)
• Endonezyayî: mengapa → id, kenapa → id
• Erebî: لِمَاذَا (limāḏā), لِمَ → ar (lima)

  Erebiya misrî: ليه (lēh)

  Erebiya kendavî: لِيش (lēš)

  Erebiya hîcazî: لِيش (lēš), ليه (lē)

  Erebiya fasî: علاش (ʕlāš), علياش (ʕlayāš), علاه (ʕlāh), لاش (lāš), لاه (lāh)

  Erebiya bakûrê şamê: لِيش (lēš), ليه (lē)

  Erebiya başûrê şamê: لِيش (lēš)

• Ermenî: ինչու → hy (inčʻu), խի → hy (xi)

  Ermeniya kevn: էր (ēr), հիմ (him), իմ (im), ընդէր (əndēr), էրում (ērum), զի (zi), զմէ (zmē)

• Erzayî: мекс (meks)
• Esperantoyî: kial → eo
• Estonî: miks → et
• Farisî: چرا → fa (čerâ), برای چی (barâye či), برای چه → fa (barâye če)
• Ferî: hví
• Fînî: miksi → fi, mitä varten, minkä tähden, minkä vuoksi
• Fransî: pourquoi → fr

  Fransiya navîn: parquoy

• Frîsî: wêrom
• Gaelîka skotî: carson
• Galîsî: por qué → gl, e logo
• Gotî: 𐌳𐌿𐍈𐌴 (duƕē)
• Gurcî: რატომ (raṭom), რისთვის (ristvis)
• Hawayî: aha
• Hindî: क्यों → hi (kyõ), क्यूँ (kyū̃)
• Hîlîgaynonî: ngaa
• Holendî: waarom → nl
• Îbanagî: ngatta
• Îbranî: לָמָּה, לָמָה → he (láma), מַדּוּעַ → he (madúa’)
• Îdoyî: pro quo → io
• Îlokanoyî: apay
• Îngilîziya kevn: hwȳ
• Îngilîzî: why → en
• Îngriyî: miks, minen peräst
• Îrlendî: cad chuige, cén fáth, canathaobh

  Îrlendiya kevn: cid ara

• Îtalî: perché → it
• Îzlendî: af hverju → is
• Japonî: 何故 → ja (なぜ, naze), なんで (nande), どうして (dōshite), 何故 → ja (なにゆえ, naniyue)
• Kalalîsûtî: sooq
• Kannadayî: ಏಕೆ → kn (ēke), ಯಾಕೆ → kn (yāke)
• Kapampanganî: obakit, bakit, obat, ot
• Karaçay-balkarî: нек (nek)
• Katalanî: per què → ca
• Keşmîrî: کیٛازِ (kyāzi), क्याज़ि (kyāzi)
• Kirgizî: эмне үчүн (emne üçün), неге → ky (nege), эмнеге (emnege), эмнеден (emneden)
• Kîkûyûyî: nĩkĩ, nĩ ũndũ kĩ
• Kîngalî: ඇයි (æyi)
• Koreyî: 왜 → ko (wae)
• Kornî: prag
• Kreyoliya jameîkî: wa mek
• Krioyî: wetin mek
• Kumikî: неге (nege)
• Latgalî: parkū, deļkuo
• Latînî: cūr, quārē
• Latviyayî: kāpēc → lv, kādēļ, kālab
• Lawsî: ເປັນຫຍັງ (pen nyang)
• Lîmbûrgî: boerum, veurwat, woerum
• Lîtwanî: kodėl → lt
• Luksembûrgî: firwat
• Makedonî: зошто → mk (zošto)
• Malayalamî: എന്തുകൊണ്ട് → ml (entukoṇṭŭ), എന്തിന് (entinŭ)
• Malezî: mengapa, kenapa → ms, kena apa, apa kena
• Maltayî: għaliex
• Maorî: na te → mi aha → mi
• Maranaoyî: ngin, ngkaino
• Maratî: का (kā)
• Mariya rojhilatî: молан (molan)
• Mbya guaraniyî: mba'e re
• Mecarî: miért → hu
• Mokşayî: мес (mes)
• Mongolî: яагаад → mn (jaagaad)
• Napolîtanî: pecché
• Navajoyî: haʼátʼíísh biniinaa
• Nepalî: किन → ne (kina)
• Normandî: pourtchi
• Norwecî:

  Norweciya bokmålî: hvorfor → no

  Norweciya nînorskî: korfor, kvifor → nn

• Ojibweyî: aaniish, aaniin, aanishwin
• Oksîtanî: perqué → oc
• Oygurî: نېمە ئۈچۈن (nëme üchün)
• Ozbekî: nega → uz
• Pangasînanî: akin
• Pîttcantcatcarayî: nyaaku
• Polabî: jocel
• Polonî: dlaczego → pl, czemu → pl, po co → pl, na co
• Portugalî: por que → pt
• Qazaxî: неге → kk (nege)
• Romanî: sosθar
• Romanyayî: de ce, pentru ce
• Rusî: почему́ → ru (počemú), заче́м → ru (začém), отчего́ → ru (otčevó)
• Samoayî: 'aiseā
• Sanskrîtî: किमर्थं (kimarthaṃ), कुत → sa (kuta), किमर्थम् → sa (kimartham)
• Sebwanoyî: ngano
• Sirboxirwatî:

  Kirîlî: за̏што

  Latînî: zȁšto → sh

• Skotî: why
• Slovakî: prečo
• Slovenî: zakáj → sl
• Spanî: por qué → es
• Swahîlî: kwaje, mbona
• Swêdî: varför → sv
• Tacikî: чаро (čaro)
• Tagalogî: bakit → tl
• Tahîtî: no te aha
• Tamîlî: ஏன் → ta (ēṉ)
• Taşelhitî: ⵎⴰⵅ (max)
• Tausugî: mayta'
• Tayî: ทำไม → th, ไฉน → th (chǎin)
• Telûgûyî: ఎందుకు → te (enduku)
• Temazîxtiya atlasa navendî: ⵎⴰⵅ (max)
• Teteriya krîmî: ne içün, ne sebepten
• Teterî: нигә (nigä), нар ни өчен (nar ni öçen), ния (niya)
• Tirkî: neden → tr, niçin → tr, niye → tr
• Tirkmenî: üçin, näme üçin
• Tîbetî: ག་རེ་བྱས་ནས (ga re byas nas)
• Tokpisinî: watpo
• Tongî: hā
• Tuvanî: чүге (çüge), чоп (çop)
• Ugarîtî: 𐎍𐎎 (lm)
• Urdûyî: کیوں (kyõ, kyū̃)
• Ûkraynî: чому́ → uk (čomú), чом (čom)
• Vepsî: mihe
• Viyetnamî: sao → vi, vì sao → vi, tại sao → vi
• Volapûkî: kikodo → vo
• Voroyî: mille
• Walonî: pocwè → wa
• Warayî: kay-ano
• Weylsî: pam, paham
• Wutunhuayî: mashema
• Xakasî: ноға (noğa)
• Ximêrî: ហេតុអ្វី (heetovii), ហេតុអី (heetoʼəy)
• Yakanî: we'ey
• Yakutî: тоҕо (toğo), туохтан (tuoxtan), туох иһин (tuox ihin)
• Yidîşî: למאַי (lemay), פֿאַרוואָס (farvos)
• Yolayî: farthoo
• Yorubayî: kilode
• Yûnanî: γιατί → el (giatí)

  Kevn: τί (tí), διὰ τί (dià tí)

• Zimanê destan ê emerîkî: OpenB@Sfhead Y@FromSfhead

Ev qismê Wergerê ji agahiyên naveroka vê guhartoya gotara why a li ser Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.