tijî

Kurmancî

Bilêvkirin

•  IPA^(kilîd): /tʰɘˈʒiː/
• Deng (Bidlîs)^ⓘ
• Kîtekirin: ti·jî

Rengdêr

Pozîtîv	Komparatîv	Sûperlatîv
tijî	tijîtir	herî tijî tijîtirîn

Perdaqeke teqrîben tijî av.

tijî

1. dagirtî, mişt

   Dijmane: vala, vale, xalî

   • Her cihê lê bête xwendin rehmet lê
     Dê melek bibin tijî wê menzîlê — (Mela Hisênê Bateyî)

Herwiha

• tije
• tiji
• tejî

Jê

 

• (lêker) tijî bûn
• (navdêr) tijîbûn
• (rengdêr) tijîbûyî
• (navdêr) tijîkirin
• (lêker) tijî kirin
• (rengdêr) tijîkirî
• tijîtî

Etîmolojî

Ji formeke berê tejî.

Li derveyî kurmancî di kurdî yan zimanên din yên îranî de bi maneya "dagirtî, mişt" peyda nabe. Ew ji zimanên îranî ji rehê *teç-" (rijîn, herrikîn, bezîn) e ku herwiha serekaniya peyvên taze, teze, tajî, tezî ye. Anku "tijî" bi eslê xwe maneya "ya/yê ku dirije" dide ji ber ku gava ku aman tijî dibin, êdî dirijin eger ava wan zêdetir bibe. Ji zimanên ne têkilî kurdî bidin ber estonî täis û fînî täysi. Zaravayên din yên kurdî û zumanên din yên îranî bi piranî hevreha pirr bi maneya "tijî" bi kar tînin.

Bi zaravayên din

• Soranî: pirr
• Kurdiya başûrî: pirr
• Zazakî: pirr

Werger

• Afrîkansî: vol → af
• Albanî: plot → sq, ship → sq
• Almanî: voll → de

  Elmanîşî: vole

• Andî: бицӏиб
• Aragonî: plen
• Aromanî: mplin, ãmplin, plin
• Astûrî: enllenu → ast, llenu → ast
• Avarî: цӏураб (c̣urab)
• Azerî: tam → az, dolu → az
• Balînî: bek
• Baskî: bete, osoa
• Başkîrî: тулы (tulï)
• Belarusî: по́ўны (póŭny)
• Bengalî: ভরতি (bhorti), ভর্তি (bhôrti)
• Bîkoliya naverast: pano
• Bretonî: leun → br
• Bulgarî: пъ́лен → bg (pǎ́len)
• Burmayî: ပြည့် → my (prany.)
• Çamicuroyî: siila
• Çekî: plný → cs
• Çînî:

  Kantonî: 滿 (mun⁵)

  Mandarînî: 充滿 → zh (chōngmǎn), 滿 → zh (mǎn)

• Çuvaşî: тулли (tulli)
• Dalmatî: plain
• Danmarkî: fuld → da, fyldt
• Endonezyayî: penuh → id
• Erebî: مُمْتَلِئ‎ (mumtaliʾ), مَلِيء‎ (malīʾ)

  Erebiya misrî: مليان‎ (malyān)

  Erebiya kendavî: فُل‎ (ful), ممتلئ‎ (mimtili)

  Erebiya fasî: عامر‎ n (ʿāmer), عامرة‎ m (ʿāmra)

• Ermenî: լիքը → hy (likʿə), լի → hy (li)
• Esperantoyî: plena → eo
• Estonî: täis → et
• Evenkî: дялум (ʒalum)
• Farisiya kevn: [Peyv?]tneg (/pərəna-/)
• Farisî: پر‎ → fa (por)
• Ferî: fullur → fo
• Fînî: täysi → fi
• Fransî: plein → fr
• Friyolî: plen
• Frîsiya bakur: fol, ful
• Frîsiya kevn: ful
• Frîsî: fol
• Gaelîka skotî: làn, lìonta
• Galîsî: cheo n
• Gotî: 𐍆𐌿𐌻𐌻𐍃 (fulls)
• Gurcî: სავსე (savse)
• Haîtî: plen
• Hawayî: piha
• Higaononî: punu
• Hindî: पूर्ण → hi (pūrṇ), पूरा → hi (pūrā)
• Holendî: vol → nl
• Îbranî: מָלֵא‎ → he (mal'e)
• Îdoyî: plena → io
• Îngilîzî: full → en (containing the maximum possible amount)
• Îngûşî: диза (diza)
• Îrlendî: lán
• Îtalî: pieno → it, colmo → it n
• Îu mienî: buangv
• Îzlendî: fullur → is n
• Japonî: 一杯 → ja (いっぱい, ippai), 満々 (まんまん, manman)
• Javayî: kebak → jv
• Kapverdî: bupu
• Kaşûbî: pôłny
• Katalanî: ple → ca
• Keçwayî: hunt'a
• Kirgizî: лык → ky (lık)
• Komî-permyakî: тыр (tyr)
• Komî-zîriyî: тыр (tyr)
• Koreyî: 채우다 → ko (chae-uda)
• Ladînî: pien
• Latgalî: pylns
• Latînî: plēnus → la
• Latviyayî: pilns → lv
• Lawsî: ເຕັມ (tem)
• Lîtwanî: pilnas → lt
• Luksembûrgî: voll → lb
• Makedonî: полн (poln)
• Malezî: penuh → ms
• Maltayî: mimli, sħiħ
• Mançûyî: ᠵᠠᠯᡠ (jalu)
• Manksî: lane
• Maorî: poha, pangoro, kī, turuki
• Mecarî: tele → hu
• Mongolî:

  Kirîlî: дүүрэн → mn (düüren), элбэг → mn (elbeg)

• Napolîtanî: chieno
• Navajoyî: hadéébįįd
• Nedersaksî: vull
• Normandî: pliein
• Norsiya kevn: fullr
• Norwecî:

  Norweciya bokmålî: full → no

  Norweciya nînorskî: full

• Oksîtanî: plen → oc
• Oygurî: تولۇق‎ (toluq), لىق‎ (liq), توق‎ (toq)
• Ozbekî: toʻla → uz, toʻliq → uz
• Papyamentoyî: yen
• Pehlewî: purr
• Peştûyî: ډک‎ → ps (ḍak)
• Polonî: pełny → pl
• Portugalî: cheio → pt
• Romancî: plain, plein, plagn
• Romanyayî: plin → ro
• Rusî: по́лный → ru (pólnyj), напо́лненный → ru (napólnennyj), запо́лненный → ru (zapólnennyj), перепо́лненный → ru (perepólnennyj)
• Sanskrîtî: पूर्ण → sa (pūrṇa)
• Sardînî: prenu, pienu, plenu
• Sicîlî: chinu → scn
• Sirboxirwatî:

  Kirîlî: пу̏н

  Latînî: pȕn → sh

• Slaviya kevn:

  Kirîlî: пльнъ (plĭnŭ)

• Slovakî: plný
• Slovenî: poln → sl
• Somalî: buux
• Sorbî:

  Sorbiya jêrîn: połny

  Sorbiya jorîn: połny

• Spanî: lleno → es
• Sundanî: pinuh
• Swêdî: full → sv
• Tacikî: пур → tg (pur)
• Tagalogî: puno → tl
• Tamîlî: முழு → ta (muḻu)
• Tarantinoyî: chiene
• Tayî: เต็ม → th (dtem)
• Telûgûyî: నిండు → te (niṇḍu)
• Tirkî: dolu → tr
• Tirkmenî: doly
• Toxarî B: īte
• Udî: буй (buj)
• Udmurtî: тыр (tyr)
• Urdûyî: پورن‎ (pūrṇ), پورا‎ (pūrā)
• Ûkraynî: по́вний (póvnyj)
• Venîsî: pien
• Viyetnamî: đầy → vi
• Walonî: plin → wa n
• Weylsî: llawn → cy
• Ximêrî: ពេញ → km (pɨñ)
• Yagnobî: пун
• Yakutî: толору (toloru)
• Yamanayî: Caluku
• Yidîşî: פֿול‎ (ful)
• Yûnanî: πλήρης → el n (plíris), γεμάτος → el n (gemátos)

  Kevn: πλήρης (plḗrēs), μεστός (mestós)

• Zêlandî: volle, vulle

Ev qismê Wergerê ji agahiyên naveroka vê guhertoya gotara wekhev a li ser Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.