kutan

Kurmancî

Bilêvkirin

• IPA^(kilîd): /kʊˈtɑːn/
• Kîtekirin: ku·tan

Lêker

kutan lêkera xwerû, gerguhêz, k-ya req, t-ya nerm

1. lê dan, lê xistin, pê dadan, pê ketin
   • (Nimûneyekê bide) (biguhêre)
2. Bi lêdanê hûr kirin.

   dan kutan (> dankut)

3. tê nan, gan
   • (Nimûneyekê bide) (biguhêre)
4. lêdana dergehî
   • (Nimûneyekê bide) (biguhêre)
5. Çav pê ketin.
   • Tu kesî tu carî nedîtiye nebihîstiye û nexwendiye ku wî çavê xwe kutaye û rûye xwe badaye. — (Mehmed Uzun, Hêz û Bedewiya Pênûsê, Weşanên Nûdem, 1993)

Bi alfabeyên din

• kurdî-erebî: کوتان‎

Herwiha

• kutandin
• kutin
• kutîn
• qutan
• qutandin
• qutîn
• vequtan

Tewîn

-kut-

Jê

• (lêker) kutan xwarin

• (navdêr) kutanxwarin
• dankut
• dankutk
• kutayî
• kuter
• kutilk
• kût

Etîmolojî

Ji proto-hindûewropî *kop- (lê dan, kutan), hevreha farisî كوفتن‎ (kûften: kutan, lê dan) û yûnanî κόπτω (kopto: lê dan, kutan), kurdî ketin.

Bi zaravayên din

• Zazakî: kutene, kuwayene

Werger

• Almanî: einschlagen → de, eindreschen → de, dreschen → de, schlagen → de, stoßen → de, ^?frappant → de
• Baskî: jo → eu
• Bulgarî: улучвам → bg (ulučvam)
• Burmayî: ရိုက် → my (ruik)
• Çekî: praštit → cs, uhodit → cs
• Çînî:

  Mandarînî: 打擊 → zh, 打击 → zh (dǎjī)

• Danmarkî: slå → da
• Erebî: ضرب‎ → ar (Dáraba), دق‎ → ar, ^?الإعتداء‎ → ar, ^?الكماد‎ → ar, جامَعَ‎ → ar (jāmaʿa)
• Ermenî: խփել → hy (xpʿel), հարվածել → hy (harvacel)
• Esperantoyî: frapi → eo, bati → eo, trafi → eo
• Farisî: کوفتن‎ → fa, کتک زدن‎ → fa, کوبیدن‎ → fa, زدن‎ → fa (zadan)
• Fînî: iskeä → fi, lyödä → fi
• Fransî: frapper → fr, battre → fr
• Gaelîka skotî: buail → gd
• Galîsî: golpear → gl, bater → gl
• Hindî: मारना → hi (mārnā)
• Holendî: raken → nl, treffen → nl, slaan → nl
• Îdoyî: frapar → io
• Îngilîzî: to hit → en, to strike → en, to beat → en, to blow → en, knock → en, bastinado → en, batter → en, drub → en, pommel → en, thrash → en, wallop → en, whack → en, beating → en, pound → en, ^?bob → en, ^?coition → en
• Îtalî: colpire → it, picchiare → it, battere → it
• Japonî: 打つ → ja (うつ, utsu), 叩く → ja (たたく, tataku)
• Katalanî: colpejar → ca, batre → ca
• Keçwayî: maqay → qu
• Koreyî: 치다 → ko (chida)
• Latînî: battuo → la, pello → la
• Lîtwanî: sist → lt
• Mecarî: üt → hu
• Norwecî: slå → no
• Polonî: uderzać → pl, uderzyć → pl
• Portugalî: golpear → pt, bater → pt
• Romancî: batter → rm, pitgar → rm
• Romanyayî: lovi → ro, bate → ro
• Rusî: ударять → ru (udarját'), ударить → ru (udárit'), стучать → ru (stučát'), стукнуть → ru (stúknut'), бить → ru (bit’), побить → ru (pobít’)
• Sirboxirwatî: udariti → sh, zabiti → sh, opizditi → sh
• Slaviya kevn: бити → cu (biti)
• Spanî: golpear → es, pegar → es, batir → es
• Swêdî: slå → sv
• Tirkî: dövmek → tr, vurmak → tr, kısmak → tr, kütin → tr, çakma → tr, çakmak → tr, dayak → tr, dövme → tr, hırpalama → tr, urmak → tr, vurma → tr, hırpalamak → tr, ^?benzetmek → tr, ^?çivilemek → tr, ^?sermek → tr, ^?sikmek → tr
• Urdûyî: مارنا‎ → ur (mārnā)
• Volapûkî: flapön → vo, leflapön → vo
• Weylsî: taro → cy

Navdêr 1

Zayenda mê ya binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	kutan	kutan
Îzafe	kutana	kutanên
Çemandî	kutanê	kutanan
Nîşandera çemandî	wê kutanê	wan kutanan
Bangkirin	kutanê	kutanino
Zayenda mê ya nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	kutanek	kutanin
Îzafe	kutaneke	kutanine
Çemandî	kutanekê	kutaninan

Kutan, mirov ji hin nexweşiyan diparêze.

kutan mê

1. lêdan, lêxistin
   • Nas û dostên herduyan jî tevlî bûyerê bûn û bi kêr û demançeyan li hev xistin. Di şer da gule li Tekin Batan, kurê wî Mehmet Emir Batan (19) û braziyê wî Hasip Batan (41) ket û ew birîndar bûn. Kêr li Adem Ozkaya (27) xistin, Murat Soğut (30) û Halîl Ozkaya (20) jî ji ber kutanê birîndar bûn. — (Li Îzmirê şer: 2 mirî, 4 birîndar [arşîv], aa.com.tr, 17.06.2016)
2. (biyolojî) Hemû madde an jî hokarên nexweşiyê yên lawazkirî ji boy avakirina bergiriya destketî di laş de. Bi gelemperî bi derzîkirinê kutanê didin laşê mirov.

   Bi kutankirinê, bersîvdana bergiriya yekem a laş çalak dibe. Di laş de xaneyên bîrker çê dibin. Xaneyên bîrker di nav laş de ji boy egera tûşbûna heman hokara nexweşiyê bo demek dûr û dirêj dijîn. Heke hokara nexweşiyê cara duyem tûşî laş bibe, wê gavê xaneyên bîrker li dij wê, di demek kurt de berevanî ava dikin.

   • Dema kesek tê kutan (immunise) ne tenê li berjewendiya wan e lê li berjewendiya her kesiye. Amanca dezgehên tendirûstiyê xwe bigînin nav civakê jibo her kes derziyên kutanê li zarokên xwe xin. — (OLGA KLEPOVA, Rêberiya Nishtecêbûnê: Yasayên kutanê li Australya [arşîv], sbs.com.au, 29.04.2016)
   • Dezgeha xêrxwaziya Barzanî bi hemahengî li gel welatê Imaratê zêdetir li heft ton derman û derziyên kutanê li ser nexwaşxaneyên her sê parêzgeha Hewlêrê û Silêmaniyê û Duhokê dababeş kirin. — (Dezgeha xêrxwaziya Barzanî heft ton derman li ser nexwaşxaneyan dabeş kir [arşîv], basnews.com, 05.02.2017)

Werger

lêdan (1)

• Almanî: Klopfen → de, Prügel → de nêtar, Schuss → de, Züchtigung → de nêr
• Erebî: الضرب‎ → ar, ^?الضربان‎ → ar, ^?العفج‎ → ar, ^?اللكة‎ → ar
• Farisî: ضربت‎ → fa, مالیدن‎ → fa, ضرب‎ → fa, زدن‎ → fa
• Îngilîzî: hitting → en, beating → en, bastinado → en, batter → en, coup → en, drub → en, dub → en, pommel → en, saltation → en, slap → en, slapdash → en, slapping → en, spank → en, spanking → en, whack → en, killing → en, skrike → en
• Tirkî: çalma → tr, darp → tr, dayak → tr, dövme → tr, dövmek → tr, ekleştirme → tr, işkence → tr, ovalama → tr, patak → tr, şart → tr, tokat → tr, vurma → tr, vuruş → tr, vurgun → tr, vurmak → tr, ^?değnek → tr, ^?vuru → tr

hemû madde an jî hokarên nexweşiyê (2)

• Îngilîzî: vaccine → en
• Tirkî: aşı → tr

Navdêr 2

kutan zayend pêwîst e (z=m: mê, z=n: nêr, z=mn: mê û nêr, z=nt: nêtar)

1. Guhartoyeke kotan (“cihê caneweran”).

Tirkî

Navdêr

kutan

1. zerîle
   • (Nimûneyekê bide) (biguhêre)