kêr

 Binêre herwiha: ker, kerr, û kêrr

Kurmancî

Bilêvkirin

• (Navdêr 1)  IPA^(kilîd): /kʰeːɾ/
  • Deng (Qers)^ⓘ
  • Deng (Bidlîs)^ⓘ

• (Navdêr 2)  IPA^(kilîd): /kˤeːɾ/
  • (feyde) Deng (Qers)^ⓘ
  • (feyde) Deng (Bidlîs)^ⓘ
• Kîtekirin: kêr

Navdêr 1

Zayenda mê ya binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	kêr	kêr
Îzafe	kêra	kêrên
Çemandî	kêrê	kêran
Nîşandera çemandî	wê kêrê	wan kêran
Bangkirin	kêrê	kêrino
Zayenda mê ya nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	kêrek	kêrin
Îzafe	kêreke	kêrine
Çemandî	kêrekê	kêrinan

Kêrek (1)

kêr mê, k-ya req

1. Amûrek e tişt pê tên birîn (biçûk e û mirov dikare di berîka xwe de hilgire).

   Hevmane: çeqo

   Kêra te kot bûye goşt nabire.

Hevmane

• çeqo

Nêzîk

• şefir, qematî

Bide ber

• bivir
• das
• kahûr

Binêre herwiha

Navên amanan bi kurmancî

 

• aman
• batik
• belem
• beroş
• binkask
• firaq
• gimgim
• helke
• kas
• kevçî
• kêr
• kûp
• milêbok
• mîsîn
• perdaq
• piyale
• pêke
• qazan
• qedeh
• qoşxan
• sirrehî
• sênî
• sêtêlk
• teşt
• tirar
• çaydank
• çelqok
• çeqo
• çetel
• şefir
• şûşe

Etîmolojî

Ji proto-hindûewropî *(s)ker- > *(s)ker-t- ("birrîn, ker kirin")

proto-hindûarî: *krtî- ("kêr"), *kert- ("birrîn")

avestayî: kareta- ("kêr"), kert- ("birrîn")

fam: kart ("kêr")

farisî: kard ("kêr")

kurdî: kêr ("kêr"), ker] (parçe, pirt)

nuxalk: karç ("kêr")

osetî: kard ("kêr")

hewramî: kard ("kêr")

(zazakî: kard ("kêr")

sanskrîtî: krti- ("kêr"), kert- ("birrîn")

yûnanî: keirein ("birrîn, ker kirin")

latînî: curtus ("kurt, kin")

îngilîzî: short ("kurt, kin"), share ("parve kirin"), shear ("birrîn") ...

Werger

• Abxazî: ацҳа (ācḥā)
• Adîgeyî: сэ (să)
• Afrîkansî: mes → af
• Akanî: ɔsekan, sekan
• Alabamayî: talkoosa
• Albanî: thikë → sq m
• Almanî: Messer → de nt

  Elmanîşî: Mässer nt

  Frankoniya navendî: Metz nt

• Altayiya başûrî: бычак (bïčak)
• Amharî: ቢላ m (bila)
• Apaçî:

  Apaçiya rojava: besh

• Aragonî: cuitiello → an n
• Aramî: סכינא‎ m (sakkīnā)

  Aramiya nû ya asûrî: ܣܲܟܝܼܢܵܐ‎ n (sakīnā), ܣܟܝܼܢܬܵܐ‎ m (skīntā)

  Siryaniya klasîk: ܣܟܝܢܐ‎ m (sakkīnā)

• Aromanî: cãtsut nt, cutsut nt
• Asamî: ছুৰী (suri)
• Astûrî: cuchiellu → ast n
• Avarî: нус (nus)
• Aymarayî: khariña
• Azerî: bıçaq → az, çaqqı
• Banjarî: lading
• Baskî: labana → eu, aizto → eu
• Başkîrî: бысаҡ (bïsaq)
• Batsbî: ნეკ (neḳ)
• Belarusî: нож n (nož)
• Bengalî: ছুরি → bn (churi), চাকু → bn (caku)
• Bretonî: kontell → br m
• Bulgarî: нож → bg n (nož)
• Burmayî: ဓား → my (dha:)
• Buryatî: хутага (xutaga)
• Conxayî: ཀ་ཀྲ་ལ (ka kra la)
• Çamicuroyî: amesheta
• Çeçenî: урс (urs)
• Çekî: nůž → cs n
• Çerokî: ᎭᏰᎳᏍᏗ (hayelasdi)
• Çeyenî: motšėške
• Çînî:

  Kantonî: 刀 (dou¹)

  Dunganî: до (do)

  Hakkayî: 刀 (tô)

  Mandarînî: 刀 → zh (dāo), 刀子 → zh (dāozi)

  Min dongî: 刀 (dŏ̤)

  Minnanî: 刀 (to)

  Wuyî: 刀

• Çuvaşî: ҫӗҫӗ (śĕśĕ)
• Dalmatî: cortial n
• Danmarkî: kniv → da g
• Divehî: ވަޅި‎ (vaḷi)
• Dolganî: баһак (bahak)
• Elfdalî: knaiv n
• Endonezyayî: pisau → id
• Erebî: سِكِّين‎ → ar n an m (sikkīn), مُدْيَة‎ m (mudya)

  Erebiya cezayirî: موس‎

  Erebiya misrî: سكينة‎ m (sikkīna)

  Erebiya hîcazî: سكينة‎ m (sakkīna)

  Erebiya fasî: موس‎ (muus)

  Erebiya başûrê şamê: سكينة‎ m (sikkīna)

• Ermenî: դանակ → hy (danak)
• Erzayî: пеель (pejelʹ)
• Esperantoyî: tranĉilo
• Estonî: nuga → et
• Evenkî: пурта (purta)
• Farisî: کارد‎ → fa (kârd), چاقو‎ → fa (čâqu)
• Ferî: knívur n
• Fîjî: isele
• Fînî: veitsi → fi, puukko → fi
• Fransî: couteau → fr n
• Friyolî: curtìš n
• Frîsiya bakur: Knif g
• Frîsiya saterlandî: Soaks nt
• Frîsî: mes → fy
• Gaelîka skotî: sgian m
• Gagawzî: bıçak
• Galîsî: coitelo → gl n
• Gujaratî: છરી m (charī)
• Gurcî: დანა → ka (dana)
• Guwaranî: kyse → gn
• Haîtî: kouto
• Hawsayî: wuƙa → ha
• Hindî: छुरी → hi m (churī), चाक़ू n (cāqū)
• Hmongî: riam, rab riam, ntaj
• Holendî: mes → nl nt
• Îbranî: סַכִּין‎ m an n (sakín)
• Îdoyî: kultelo → io
• Îgboyî: nma
• Îngilîziya kevn: seax nt
• Îngilîzî: knife → en
• Îngriyî: veitsi, nuka, kuras
• Îngûşî: урс (urs)
• Înterlîngua: cultello
• Înuîtî: ᓴᕕᒃ, savik
• Înupîakî: savik
• Îrlendî: scian → ga m
• Îstriyotî: curtielo n
• Îtalî: coltello → it n
• Îzlendî: hnífur → is n
• Japonî: ナイフ → ja (naifu), 小刀 → ja (こがたな, kogatana)
• Jarayî: thŏng
• Javayî: lading
• Kabardî: сэ (să)
• Kalalîsûtî: savik
• Kannadayî: ಚಾಕು (cāku), ಕತ್ತಿ → kn (katti)
• Kapampanganî: kutsiliu
• Karaçay-balkarî: бычакъ (bıçaq)
• Karakalpakî: pıshaq
• Karelî: veičči
• Kaşûbî: nòž n
• Katalanî: ganivet → ca n, coltell → ca n
• Keçwayî: khallana, khuchuna
• Kirgizî: бычак → ky (bıçak)
• Kîkongoyî: mbele
• Kîngalî: දණහිස (daṇahisa)
• Kînyarwandayî: imbugita 9 an 10
• Komiya kamerûnî: fɨ̂ nyùe
• Koreyî: 칼 → ko (kal), 나이프 → ko (naipeu)
• Kornî: kollel m
• Korsîkayî: cultedda n, cultella n
• Koryakî: вʼала (wala)
• Kristangî: fake
• Krî: ᒨᐦᑯᒫᓐ (moohkomaan)
• Kumikî: бичакъ (biçaq)
• Latgalî: nazs n, tutyns n
• Latînî: culter n
• Latviyayî: nazis n
• Lawsî: ມີດ → lo (mīt), ພ້າ (phā)
• Lazî: ხამი (xami)
• Lingalayî: mbɛlí 9 an 10
• Lîmbûrgî: mets → li nt
• Lîtwanî: peilis n
• Lombardî: cortell n
• Lueyî: ᦙᦲᧆ (miid), ᦘᦱᧉ (phaa²)
• Luhyayî: kumubano
• Luksembûrgî: Messer nt
• Mòçenoyî: messer nt
• Makedonî: нож n (nož)
• Malayalamî: കത്തി → ml (katti)
• Malezî: pisau → ms
• Maltayî: sikkina m
• Mançûyî: ᡥᡠᠸᡝᠰᡳ (huwesi)
• Manksî: skynn m
• Maorî: naihi
• Maratî: सुरी → mr m (surī)
• Marî:

  Mariya rojhilatî: кӱзӧ

• Marîkopayî: kwar'o
• Mbya guaraniyî: kyxe
• Mecarî: kés → hu
• Megrelî: ხამუ (xamu)
• Mîrandî: faca m
• Mongolî:

  Kirîlî: хутга → mn (hutga)

  Mongolî: ᠬᠢᠲᠤᠭ᠎ᠠ (qituɣ-a)

• Mwanî: kifyu
• Napolîtanî: curtiello n
• Navajoyî: béésh
• Nawrûyî: debitsi
• Nepalî: चक्कु → ne (cakku)
• Newarî: कुँइँ (kum̐im̐)
• Normandî: couoté n, couté n
• Norwecî:

  Norweciya bokmålî: kniv → no n

  Norweciya nînorskî: kniv → nn n

• Nupeyî: èbi
• Ojibweyî: mookomaan
• Oksîtanî: cotèl → oc n
• Oriyayî: ଛୁରୀ → or (churī)
• Oromoyî: haaduu
• Osetî: кард (kard)
• Osmanî: بیچاق‎ (bıçak), سكین‎ (sikkin)
• Oygurî: پىچاق‎ (pichaq)
• Ozbekî: pichoq → uz
• Peştûyî: چاقو‎ → ps (čâqú), چاړه‎ → ps m (čāṛᶕ)
• Plodîşî: Massa nt
• Polabî: nüz n
• Polonî: nóż → pl n
• Portugalî: faca → pt m
• Puncabî: ਚਾਕੂ n (cākū)
• Qazaxî: пышақ → kk (pyşaq)
• Qiptî: ⲑⲟⲕ (thok), ϭⲟⲣⲧⲉ (corte)
• Romanî: ćhuri m
• Romanyayî: cuțit → ro nt
• Rusî: нож → ru n (nož), но́жик n (nóžik)
• Rusînî: костура m (kostura)
• Samiya bakurî: niibi
• Samiya başûr: nejpie
• Samiya skoltî: neiʹbb
• Samoayî: naifi
• Samogîtî: pėilis n
• Sangoyî: zembe → sg
• Sanskrîtî: छुरी → sa (churī)
• Sardînî: gorteddu n, gurteddu n, cultedhu n, culteddu n, boltedhu n, bulteddu n
• Sicîlî: cuteddu → scn n
• Sindhî: چاقون‎ (cāqūṁ)
• Sirananî: nefi
• Sirboxirwatî:

  Kirîlî: нож n

  Latînî: nož → sh n

• Sîlhetî: ꠍꠥꠞꠤ (súri)
• Skotî: knyfe, knife
• Slaviya kevn:

  Kirîlî: ножь n (nožĭ)

• Slaviya rojavayî ya kevn: ножь n (nožĭ)
• Slovakî: nôž → sk n
• Slovenî: nož → sl n
• Slovînsî: nòž n, noža n
• Somalî: mindi → so m
• Sorbî:

  Sorbiya jêrîn: nož n

  Sorbiya jorîn: nоž n

• Sotoyiya başûr: thipa
• Spanî: cuchillo → es n
• Sundanî: péso → su
• Svanî: გა̈ჩ (gäč)
• Swahîlî: kisu → sw
• Swêdî: kniv → sv g
• Şanî: မိတ်ႈ (mīt), ၽႃႉ (phâ̰a)
• Şerpayî: གྲིག (thrik)
• Şîngazîcayî: putshari
• Şonayî: banga
• Şorî: пычақ (pıçaq)
• Tacikî: корд → tg (kord), чоқу (čoqu)
• Tagalogî: kampit → tl, kutsilyo → tl
• Tamîlî: கத்தி → ta (katti)
• Tarifitî: uzzar n
• Tayî: มีด → th (mîit), พร้า → th (práa)
• Telûgûyî: కత్తి → te (katti)
• Teterî: пычак → tt (pıçaq)
• Tetûmî: tudik
• Tirkî: bıçak → tr
• Tirkmenî: pyçak
• Tîbetî: ཀ་ཀྲ་ལ (ka kra la), གྲི (gri)
• Tlingitî: lítaa
• Tokpisinî: naip
• Tongî: hele
• Toxarî B: kṣur, yepe
• Tswanayî: thipa
• Tuvanî: бижек (bijek)
• Udmurtî: пурт (purt)
• Urdûyî: چھری‎ m (churī), چاقو‎ n (cāqū)
• Ûkraynî: ніж → uk n (niž)
• Venîsî: cortèƚo → vec n, cortèl n
• Vepsî: veič
• Viyetnamî: dao → vi
• Volapûkî: neif → vo
• Voroyî: väits'
• Votî: veittsi, kuraz
• Walonî: coutea → wa n
• Weylsî: cyllell → cy m, cyllyll → cy m pj
• Wîlamowî: maoser nt
• Wolofî: paaka → wo
• Xakasî: пычах (pıçax)
• Xantî: кеши (keši)
• Ximêrî: កាំបិត → km (kambət)
• Xosayî: imela 9 an 10
• Yagnobî: корт
• Yakutî: быһах (bıhax)
• Yamanayî: wila
• Yidîşî: מעסער‎ n an nt (meser)
• Yupîkiya navendî: nuussiq
• Yûnaniya mariupol: маше́р, машэ́р
• Yûnanî: μαχαίρι → el nt (machaíri)

  Kevn: μάχαιρα m (mákhaira)

• Zhuangî: cax
• Zuluyî: ummese → zu 3 an 4
• Zuniyî: achiyanne

Ev tabloya wergerê ji agahiyên naveroka vê guhertoya gotara wekhev a li ser Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.

Navdêr 2

Zayenda nêr a binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	kêr	kêr
Îzafe	kêrê	kêrên
Çemandî	kêrî	kêran
Nîşandera çemandî	wî kêrî	wan kêran
Bangkirin	kêro	kêrino
Zayenda nêr a nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	kêrek	kêrin
Îzafe	kêrekî	kêrine
Çemandî	kêrekî	kêrinan

kêr nêr, k-ya nerm

1. mifa, feyde, sûde, kelk, qazanc, qezenc, kar
   • Ji mexmûrê di pêçayê / Qumaş kevn e bi kêr nayê — (Feqiyê Teyran, )
   • (...) ka ca tu bi kêrî vî karî têyî yan na! — (Zeynelabidîn Zinar, Xwençe 1, Weşanxana Çanda Kurdî, 1989)
   • Ez bûm xwediyê ders û tecrubeyên bêhempa, – ko niha êdî bi kêrî çu tiştî nayên. — (Mehmed Uzun, Hawara Dîcleyê 1, Weşanên Nefel, 2003)

Jê

 

• bikêr
• bikêrhatin
• bikêr hatin
• bikêrhatî
• bikêrtî
• bikêrî
• bikêrîtî
• bêkêr
• bêkêrtî
• bêkêrî
• bêkêrîtî
• kêrdar
• kêrdartî
• kêrdarî
• kêrdarîtî
• kêrder
• kêrdertî
• kêrderî
• kêrderîtî
• kêr hatin
• kêrhatin
• kêrhatî

Etîmolojî

  Etîmolojiya vê peyvê nehatiye nivîsîn. Eger tu bi rastî bizanî, kerem bike bişkoka "biguhêre" ya di ser van gotinan re bitikîne û etîmolojiya vê peyvê binivîse. Çavkaniyên ku te ew etîmolojî jê girtiye jî binivîse.

Werger

• Almanî: brauchbar → de

Soranî

Navdêr

kêr

1. (anatomî) Bi alfabeya latînî nivîsina کێر‎.
   • (Nimûneyekê bide) (biguhêre)

Bretonî

Navdêr

kêr mê

1. bajar, şar
   • (Nimûneyekê bide) (biguhêre)