hatin

Kurmancî

Bilêvkirin

• IPA^(kilîd): /hɑːˈtɪn/
• Deng (Bidlîs)^ⓘ
• Kîtekirin: ha·tin

Lêker

hatin (lêkera negerguhêz)
Rehê dema niha: -ê-
RP. Niha
	ez	têm
	tu	têyî
	ew	tê
	em, hûn, ew	tên
Fermanî	Yekjimar	bê
	Pirjimar	bên
Rehê dema borî: -hat-
RP. Boriya sade
	ez	hatim
	tu	hatî
	ew	hat
	em, hûn, ew	hatin
Formên din: Tewandin:hatin

hatin lêkera xwerû, negerguhêz

1. Ji cihek dûrtir gihiştin cihek nêzîktir; nêzîktir bûn, nêzîk bûn.

   Em ji dûr hatine.

   • Lew Melek hatin ji bo wî sacidîn
     Bû xezîne ew ji bo durra yetîm — (Mela Hesenê Bateyî, Mewlûda Kurdî, ~1720)
   • Xuya ye ji devera wan dihên û ber bi Zaxo diçin. — (Sidqî Hirorî, Kurê Zinarê Serbilind, Weşanên Nûdem, Stokholm, 1996)
   • Erd û esman li te bên hev. — (Ahmet Öner, Di edebiyata Kurdî ya Gelêrî da di’a û nifir, Zanîngeha Wan Yûzûncû Yîlê Enstîtuya Zimanên Zindî Şaxa Makezanîsta Ziman û Çanda Kurdî Teza Lîsansa Bilind, 2017, r. 119)
2. Dema tiştek ji mirovî re tê di bêjin.

   Telefonek bu min hat.

3. Bi rêve hatin yan pêya hatin.

   Em pêya hatin vêrê.

4. Lêkerek alîkar bo çêkirina forma tebatî anku pasîv.

   Hemî hatin kuştin.

   Stranên ko heta niha nehatine gotin, zimanê ko nehatiye vejandin, wêjeya ko nehatiye nivîsandin, klasîkên ko nehatine çapkirin û belavkirin, çanda ko nehatiye nasandin û gelek tiştên din...

Bi alfabeyên din

• kurdî-erebî: هاتن‎
• kurdî-krîlî: һатьн

Dijmane

• çûn

Jê

 

• dahat
• dahate
• dahatin
• dahatî
• (navdêr) hatinberdan
• (lêker) hatin berdan
• hatin birin
• hatinbirin
• hatindanîn
• hatin danîn
• (navdêr) hatingirtin
• (lêker) hatin girtin
• hatin kirin
• hatinkirin
• hatinxistin
• hatin xistin
• hatin xwarin
• hatinxwarin
• hatî
• hilhatin
• pêkhate
• pêk hatin

Etîmolojî

Şêweya vê gotarê xirab e, ne baş e. Divê were sererastkirin. Heke tu sererast bikî, dê gelek baş be. Ji bo şêweya rast binêre: Formata nivîsînê Eger tu bixwazî sererast bikî, biçe ser "biguhêre".

Ji proto-hindûewropî *g^wem- ("hatin"), proto-îranî *a- ("ber bi … ve") + gem- ("hatin"), avestayî: a-gem- ("hatin"), farisiya kevn: a-gem- ("hatin"), pehlewî: a-md- ("hatin"), farisî: a-meden ("hatin"), partî: a-gd- ("hatin"), sogdî: a-ğd- ("hatin"), kîrîbatî: a-men- ("hatin"), sîvendî: ā-mēy ("hatin") ^{alfabeya arî}, partî: a-γd- ... ^{alfabeya arî}, kurmancî: ha-tin ("hatin"), soranî: ha-tin ("hatin"), hewramî: a-may ("hatin"), zazakî: a-mayen ("hatin"), sanskrîtî: gem ("hatin"), latînî: venire ("hatin"), yûnanî: bainein ("hatin"), îngilîzî: come ("hatin") ...

Çavkanî:

• Cheung, Johnny, Etymological Dictionary of the Iranian Verb, Leiden, 2007, r. 100
• Watkins, Calvert, The American Heritage Dictionary of Indo-European Roots [arşîv], Houghton Mifflin Co., 2007, çapa 2em, r. 33
• Pokorny, Julius, Ferhenga etîmolojî ya hindûewropî ["Indogermanisches etymologisches Wörterbuch (bi almanî)"], Bern, 1959, r. 465

Hevreh: zeman, gav, peyam

rehê dema niha "-ê-":
Ji proto-hindûewropî: *ei- ("çûn"), proto-îranî: *ai- ("çûn"), avestayî: aē- ("çûn"), partî: ay- ("çûn"), pehlewî: 'y- ("-ê-"), somalî: 'ys- ("-ê-"), farisî: ay- ("-ê-") ("-ê-"), semnanî: ī- ("-ê-"), kîrîbatî: aj- ("-ê-") ... ^{alfabeya arî}, kurmancî: -ê-- ("-ê-"), soranî: -ê-- ("-ê-"), hewramî: e-, zazakî: -y- ("-ê-"), sanskrîtî: ay- ("çûn"), yûnanî: eimi ("ez diçim"), latînî: īre ("çûn")

Çavkanî:

• Cheung, Johnny, Etymological Dictionary of the Iranian Verb, Leiden, 2007, r. 156 ,
• Watkins, Calvert, The American Heritage Dictionary of Indo-European Roots [arşîv], Houghton Mifflin Co., 2007, çapa 2em, r. 22

Bo rehê -wer- binêre: -wer-

Bi zaravayên din

• Soranî: hatin
• Kurdiya başûrî: hatin
• Lekî: hetin, hatin
• Hewramî: amay
• Zazakî: ameyene, amayene, ameyîş, amayîş
• Luřî: oman

Werger

• Abxazî: аара (āārā)
• Adîgeyî: къэкӏон (qăč̣̍on)
• Afrîkansî: kom → af
• Akanî: bra
• Albanî: vij → sq
• Almaniya Pennsylvania: kumme
• Almanî: kommen → de

  Elmanîşî: choo

• Altayiya başûrî: келер (keler)
• Aromanî: vin, yin
• Asamiya zû: আস্ (as), আ (a)
• Asamî: আহ (ah)
• Astûrî: venir → ast
• Avestayî: 𐬘𐬀𐬨𐬀𐬌𐬙𐬌‎ (jamaⁱti)
• Azerî: gəlmək → az
• Balînî: teka
• Baskî: etorri
• Bayerî: kemma
• Belarusî: прыбыва́ць impf (prybyvácʹ), прыбы́ць pf (prybýcʹ); прыхо́дзіць impf (pryxódzicʹ), прыйсці́ pf (pryjscí); прыязджа́ць impf (pryjazdžácʹ), прые́хаць pf (pryjéxacʹ)
• Bengalî: আসা → bn (aśa)
• Bextiyarî: اودن‎ (aweðen)
• Bororoyî: aregodu
• Brahuiyî: barr
• Bulgarî: и́двам impf (ídvam), до́йда pf (dójda)
• Burmayî: လာ → my (la)
• Çaxatayî: کلادو‎ (kelādū)
• Çeçenî: лела (lela)
• Çekî: přicházet → cs impf, přijít → cs pf; přijíždět impf, přijet → cs pf
• Çînî:

  Kantonî: 嚟 (lei⁴; lai⁴)

  Dunganî: лэ (le)

  Mandarînî: 來 → zh (lái)

  Min dongî: 來 (lì)

  Wuyî: 來

• Dalmatî: vener
• Danmarkî: komme → da
• Dolganî: кэл (kel)
• Endonezyayî: datang → id, mendatangi → id, mendatang → id, mendatangkan → id
• Erebî: جَاءَ‎ (jāʾa), أَتَى‎ → ar (ʾatā)

  Erebiya misrî: جا‎ (gā), جه‎ (geh)

  Erebiya hîcazî: جا‎ (jā)

  Erebiya bakûrê şamê: إجا‎ (ʾijā)

  Erebiya tunusî: جاء‎ (jāʾ)

• Ermenî: գալ → hy (gal)
• Esperantoyî: veni → eo
• Estonî: tulema → et
• Farisî: آمدن‎ → fa (âmadan)
• Fatalukuyî: ma'u
• Fenîkî: 𐤁𐤀‎ (bʾ)
• Ferî: koma → fo
• Fînî: tulla → fi
• Fransî: venir → fr
• Friyolî: vignî
• Frîsiya bakur: kaame, kem, kum
• Frîsî: komme → fy
• Gaelîka skotî: thig
• Galîsî: vir → gl
• Gurcî: მისვლა (misvla), ჩამოსვლა (čamosvla)
• Haîtî: vini
• Hawsayî: zo → ha
• Hindî: आना → hi (ānā)
• Hmongî: los
• Holendî: komen → nl
• Hunsrikî: komme
• Îbranî: בָּא‎ (ba)
• Îdoyî: venar → io
• Îngilîziya kevn: cuman
• Îngilîziya navîn: comen
• Îngilîzî: come → en, arrive → en
• Înterlîngua: venir → ia
• Îrlendî: tar

  Îrlendiya kevn: do·icc, do·tét

• Îstriyotî: vignì
• Îtalî: venire → it
• Îzlendî: koma → is
• Japonî: 来る → ja (くる, kuru), いらっしゃる → ja (irassharu), おいでになる (o-ide ni naru), 参る → ja (まいる, mairu)
• Javayiya kevn: tĕka
• Javayî: teka → jv
• Kabardî: къэкӏуэн (q̇ăḳ°ăn)
• Kamtayî: aṣ (aṣ)
• Karaxanîdî: کَلْماكْ‎ (kelmēk)
• Katalanî: venir → ca
• Keçwayî: hamuy → qu, hamui, şamui, jamuy
• Keşmîrî: یُن‎ (yun)
• Kirgizî: келүү → ky (kelüü)
• Kîkûyûyî: ũka
• Kîngalî: එනවා (enawā)
• Komorî: uja
• Koreyî: 오다 → ko (oda)
• Kreyoliya jameîkî: come
• Kreyoliya morîtanî: vini
• Kumikî: гелмек (gelmek)
• Latînî: venio → la, progredior → la
• Latviyayî: nākt → lv
• Lawsî: ມາ (mā)
• Lîtwanî: ateiti → lt
• Lombardî: vegnì
• Lueyî: ᦙᦱ (maa)
• Luşûtsîdî: ʔəƛ̕
• Mòçenoyî: kemmen
• Makasaeyî: ma'u
• Makedonî: доаѓа impf (doaǵa), дојде pf (dojde)
• Malezî: datang → ms, mari → ms
• Maltayî: ġie
• Mançûyî: ᠵᡳᠮᠪᡳ (jimbi)
• Manksî: tar
• Mansakayî: datung
• Mayayiya yukatekî: tal
• Mecarî: jön → hu
• Misrî: (jj), (jwj)
• Mînangkabawî: datang
• Mongolî: ирэх → mn (ireh)
• Nahwatliya klasîk: huītz
• Nanayî: ди-
• Napolîtanî: venì
• Nepalî: आउनु → ne (āunu)
• Normandî: v'nîn
• Norwecî:

  Norweciya bokmålî: komme → no

  Norweciya nînorskî: koma

• Ohloniya bakur: ká̄nak 'íwqisin
• Oksîtanî: venir → oc, vir
• Oriyayî: ଆସିବା (asiba)
• Osetî: ӕрцӕуын (ærcæwyn)
• Osmanî: گلمك‎ (gelmek)
• Oygurî: كەلمەك‎ (kelmek)
• Ozbekî: kelmoq → uz
• Papyamentoyî: bini
• Peştûyî: راتلل‎ → ps (rātlᶕl)
• Pîpîlî: witz, huitz
• Polonî: przychodzić → pl impf, przyjść → pl pf; przyjeżdżać → pl impf, przyjechać → pl pf
• Portugalî: vir → pt
• Puncabî: ਆਉਣਾ → pa (āuṇā)
• Punîkî: 𐤁𐤀‎ (bʾ)
• Qazaxî: келу → kk (kelu)
• Rohingyayî: ai
• Romancî: vegnir, vagnir, neir, gnir
• Romanyayî: veni → ro
• Rusî: приходи́ть impf (prixodítʹ), прийти́ pf (prijtí); приезжа́ть impf (prijezžátʹ), прие́хать pf (prijéxatʹ)
• Saksoniya kevn: kuman
• Sanskrîtî: गमति (gamati), आगच्छति (āgacchati)
• Sardînî: bènnere, benni, bènniri, vènnere
• Sicîlî: vèniri → scn
• Sirboxirwatî:

  Kirîlî: доћи pf

  Latînî: doći → sh pf

• Sîlhetî: ꠀꠃꠣ (aua)
• Skotî: cum
• Slovakî: prichádzať impf, prísť pf
• Slovenî: priti → sl pf
• Somalî: imasho
• Sorbî:

  Sorbiya jêrîn: pśiś, se póraś impf

• Spanî: venir → es
• Sundanî: sumping
• Swahîlî: kuja
• Swêdî: komma → sv
• Tacikî: омадан → tg (omadan)
• Tagalogî: pumunta, magpunta
• Tamîlî: வா → ta (vā)
• Tayiya bakurî: ᨾᩣ (ma)
• Tayî: มา → th (maa)
• Teteriya krîmî: kelmek
• Teterî: килергә → tt (kilergä)
• Tetûmî: mai
• Tirkiya kevn: 𐰚𐰠‎ (kel-)
• Tirkî: gelmek → tr
• Tirkmenî: gelmek → tk
• Tîbetî: ཡོང (yong), ཕེབས (phebs)
• Toxarî A: kum-, käm-
• Toxarî B: käm-
• Tuvanî: келир (kelir)
• Urdûyî: آنا‎ → ur (ānā)
• Ûkraynî: прихо́дити impf (pryxódyty), прийти́ pf (pryjtý); приїжджа́ти impf (pryjiždžáty), приї́хати pf (pryjíxaty), приїзди́ти impf (pryjizdýty)
• Venîsî: vegner → vec
• Viyetnamî: lại → vi, đến → vi
• Walonî: vni → wa, vini → wa
• Weylsî: dod → cy
• Xakasî: килерге (kilerge)
• Ximêrî: មក → km (mɔɔk)
• Yakutî: кэл (kel)
• Yamanayî: akata
• Yidîşî: קומען‎ (kumen)
• Yorubayî: wá, bọ̀
• Yûnanî: έρχομαι → el (érchomai)

  Kevn: ἀφικνέομαι (aphiknéomai), ἔρχομαι (érkhomai), ἱκνέομαι (hiknéomai), ἱκάνω (hikánō), ἵκω (híkō), ἥκω (hḗkō), ἕπομαι (hépomai)

• Zêlandî: komme
• Zhuangî: daeuj
• Zuluyî: -za

Navdêr

Zayenda mê ya binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	hatin	hatin
Îzafe	hatina	hatinên
Çemandî	hatinê	hatinan
Nîşandera çemandî	wê hatinê	wan hatinan
Bangkirin	hatinê	hatinino
Zayenda mê ya nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	hatinek	hatinin
Îzafe	hatineke	hatinine
Çemandî	hatinekê	hatininan

hatin mê

1. amadebûn, hazirbûn, gihiştin

   Bi hatina te kêfxweş bûm.

Werger

• Afrîkansî: aankoms → af
• Albanî: arritje → sq m
• Almanî: Ankunft → de m
• Azerî: gəliş
• Belarusî: прыбыццё nt (prybyccjó), прые́зд n (pryjézd), прыхо́д n (pryxód), прылёт n (pryljót)
• Bengalî: আগমন → bn (agmôn)
• Bulgarî: присти́гане nt (pristígane)
• Burmayî: ဆိုက်ရောက် → my (hcuik-rauk), ရောက်လာခြင်း (rauklahkrang:)
• Çekî: příchod → cs n, příjezd → cs n, přílet → cs n
• Çînî:

  Mandarînî: 到達 → zh (dàodá), 到來 (dàolái), 抵達 (dǐdá)

• Danmarkî: ankomst → da g
• Endonezyayî: kedatangan → id
• Erebî: وُصُول‎ n (wuṣūl), وِفَادَة‎ m (wifāda)

  Erebiya misrî: وصول‎ n (wuṣūl)

• Ermenî: ժամանում → hy (žamanum), գալուստ → hy (galust)
• Esperantoyî: alveno → eo
• Estonî: saabumine → et
• Farisî: ورود‎ → fa (vorud)
• Fînî: saapuminen → fi
• Fransî: arrivée → fr m
• Galîsî: chegada m, vida → gl m
• Gotî: 𐌵𐌿𐌼𐍃 n (qums)
• Gurcî: ჩამოსვლა (čamosvla), ჩამოფრენა (čamoprena)
• Hindî: आगमन → hi n (āgman)
• Holendî: komst → nl m, aankomst → nl m
• Îbranî: הַגָּעָה‎ m (haga'a)
• Îngilîzî: coming → en, advent → en, arrival → en,
• Îtalî: arrivo → it n
• Îzlendî: koma → is m
• Japonî: 到着 → ja (とうちゃく, tōchaku)
• Katalanî: arribada → ca m
• Koreyî: 도착(到着) (dochak)
• Latînî: perventio → la m, adventum → la nt, adventus → la n
• Lîtwanî: gimimas → lt n
• Makedonî: пристигнување nt (pristignuvanje)
• Malezî: kedatangan → ms, ketibaan
• Maorî: taenga, taetaenga, haramaitanga
• Mecarî: érkezés → hu
• Norwecî:

  Norweciya bokmålî: ankomst n

  Norweciya nînorskî: framkome m, tilkomst n, framkomst n

• Osmanî: ادراك‎ (idrak)
• Ozbekî: yetib kelish, kelish → uz
• Plodîşî: Aunkunft m
• Polonî: przybycie → pl nt, przyjazd → pl n, przyjście → pl nt, przylot → pl n
• Portugalî: chegada → pt m, vinda → pt m
• Romanyayî: venire → ro m, sosire → ro m, ajungere → ro m
• Rusî: прибы́тие nt (pribýtije), прие́зд n (prijézd), прихо́д n (prixód), прилёт → ru n (priljót)
• Sanskrîtî: आगमन → sa nt (āgamana)
• Slovakî: príchod n, príjazd n, prílet
• Slovenî: prihod → sl n
• Spanî: llegada → es m, venida → es m, arribo → es n, arribada → es m
• Swahîlî: ujaji → sw
• Swêdî: ankomst → sv g
• Tagalogî: dating
• Taosî: kwònéne
• Tayî: การมาถึง (gaan maa tʉ̌ng)
• Telûgûyî: ఆగమనము → te (āgamanamu)
• Tirkî: geliş → tr
• Urdûyî: آمد‎ → ur n (āmad)
• Ûkraynî: прибуття́ nt (prybuttjá), приї́зд n (pryjízd), прихі́д n (pryxíd), прилі́т n (prylít)
• Viyetnamî: sự đến → vi
• Weylsî: dyfodiad n
• Ximêrî: ដំណល់ → km (dɑmnɑl)
• Yûnanî: άφιξη → el m (áfixi)

  Kevn: ἄφιξις m (áphixis), ἔλευσις m (éleusis)