cadû

Kurmancî

Bilêvkirin

•  IPA^(kilîd): /d͡ʒʌːˈduː/
  • (rojhilatî)  IPA^(kilîd): /d͡ʒʌːˈdʉː/
• Kîtekirin: ca·dû

Navdêr

Zayenda mê ya binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	cadû	cadû
Îzafe	cadûya	cadûyên
Çemandî	cadûyê	cadûyan
Nîşandera çemandî	wê cadûyê	wan cadûyan
Bangkirin	cadûyê	cadûyino
Zayenda mê ya nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	cadûyek	cadûyin
Îzafe	cadûyeke	cadûyine
Çemandî	cadûyekê	cadûyinan

Cadûyek

cadû mê

1. Pîrebok, pîrhevok, pîrevok, pîretewt, ecûz, pîrhebok, pîrelik, pîrejinên sihirbaz.
   • (Nimûneyekê bide) (biguhêre)
2. Pîrejinên kirêt yan cirnexweş, pitpito.
   • (Nimûneyekê bide) (biguhêre)

Ji wêjeya klasîk

• Zulfan ji ber cotê esed
  Sehharê cohtê cadûyan
  Îro ji remza ebrûyan — (Melayê Cizîrî, Dîwana Melayê Cizirî, ~1640)

Bi alfabeyên din

• kurdî-erebî: جادوو‎

Jê

• cadûtî
• cadûyane
• cadûyî
• cadûyîtî

Etîmolojî

Ji proto-îranî *yatu-, hevreha avestayî yatu-, sanskrîtî यातु (yatû), pehlewî catû, belûçî جاتو‎ (catû) û جادو‎ (cadû), farisî جادو‎ (cadû), soranî جادوو‎ (cadû). Bo hin nimûneyên din jî, ku tê de "y" ya îraniya kevn di îraniya nû de dibe "c" binere: ciwan, cejn, cihû. Cadı ya tirkî ji zimanekî îranî hatiye wergirtin.

Werger

• Abxazî: арупап (āruṗāṗ)
• Adîgeyî: нэгъучӏыцэ (năġ°č̣əcă), уды (wdə)
• Afrîkansî: heks
• Albanî: yshtëse → sq m
• Almaniya bilind a kevn: hagzissa m
• Almaniya jêrîn a navîn: eteninne m
• Almaniya Pennsylvania: Hex m
• Almanî: Hexe → de m, Gabelreiterin m, Hexer → de n, Hexenmeister → de n
• Aramî: חרשתא‎ m
• Astûrî: bruxa → ast
• Azerî: cadugər → az
• Baskî: sorgin, belagile
• Belarusî: ве́дзьма m (vjédzʹma), чараўні́ца m (čaraŭníca)
• Bretonî: gwrac'h → br m, sorserez → br
• Bulgarî: ве́щица → bg m (véštica), вълше́бница → bg m (vǎlšébnica), магьо́сница → bg m (magjósnica), чароде́йка → bg m (čarodéjka)
• Burmayî: ရွာသူ → my (rwasu), စုန်း → my (cun:), ကဝေ → my (ka.we)
• Çamicuroyî: shikechpalo
• Çeçenî: гӏам (ġam), алмаз (almaz), ешап (ešap)
• Çekî: čarodějnice → cs m
• Çîçewayî: mfiti 1 an 2
• Çînî:

  Mandarînî: 巫 → zh (wū), 巫婆 → zh (wūpó), 巫人 → zh (wūrén), 女巫 → zh (nǚwū), 神婆 (shénpó), 魔女 → zh (mónǚ), 女妖 → zh (nǚyāo), 師婆 (shīpó)

  Minnanî: 神姐 (sîn-chiá)

• Danmarkî: heks g
• Emilî: stria m, strìa m
• Endonezyayî: ahli sihir → id, penyihir
• Erebî: سَاحِرَة‎ m (sāḥira)
• Ermenî: կախարդ → hy (kaxard), վհուկ → hy (vhuk)

  Ermeniya kevn: վհուկ (vhuk), հմայք (hmaykʿ)

• Esperantoyî: sorĉistino
• Estonî: nõid
• Farisî: ساحره‎ → fa (sâhare)
• Ferî: gandakelling m, gívur m
• Fînî: noita → fi
• Fransî: sorcière → fr m, stryge → fr m
• Friyolî: strie m
• Frîsiya bakur: Gögeler g
• Frîsiya saterlandî: Häkse m
• Frîsî: tsjoenster
• Gaelîka skotî: ban-draoidh m, buidseach m, bana-bhuidseach m
• Galîsî: meiga → gl m, bruxa → gl m, feiticeira m, saga m, bieiteira m, fada m, lurpia → gl m, antaruxa m, sursuncorda m, bencedeira m, croucha m, vedoreira m, chamorra m, distria m, xugota m, nubeira m
• Gujaratî: વિચ (vic), ચૂડેલ (cūḍel)
• Gurcî: გრძნეული (grʒneuli), ჯადოქარი (ǯadokari), კუდიანი (ḳudiani)
• Haîtî: sòsyè
• Hindî: चुड़ैल → hi m (cuṛail), जादूगरनी m (jādūgarnī), डाइन → hi m (ḍāin)
• Hîlîgaynonî: bahoy
• Holendî: heks → nl m, kol → nl m, tovenares → nl m, mare → nl m
• Hunsrikî: Hex m
• Îbranî: מְכַשֵּׁפָה‎ m (mekhashefá)
• Îngilîziya kevn: hægtesse m, wiċċe m, wiċċa n
• Îngilîziya navîn: wicche
• Îngilîzî: witch → en
• Îrlendî: cailleach → ga m, bean Ultach m, cailleach Ultach n, amaid m, cailleach feasa m, seanchailleach m

  Îrlendiya kevn: badb m, ammait m

• Îtalî: strega → it m, fattucchiera → it m, versiera → it m, maliarda → it m, saga → it m
• Îzlendî: galdrakerling m, norn → is m
• Japonî: 魔女 → ja (まじょ majo)
• Kabardî: уд (wd)
• Kalalîsûtî: ilisiitsoq, kussuk
• Kannadayî: ಮಾಟಗಾತಿ → kn (māṭagāti), ಮಾಂತ್ರಿಕ ಸ್ತ್ರೀ → kn (māntrika strī), ಮಾಯಗಾತಿ → kn (māyagāti)
• Karaçay-balkarî: обур
• Karelî: noita
• Katalanî: bruixa → ca m
• Keçwayî: layqa
• Kirgizî: желмогуз → ky (celmoguz)
• Koreyî: 무당 → ko (mudang), 마녀 → ko (manyeo)
• Kornî: gwragh m
• Korsîkayî: strega, sdreia, maga, moca
• Kreyoliya morîtanî: churel, sorsier
• Latgalî: rogona
• Latînî: magus n, maga m, maleficus n, malefica m, venēficus n, venēfica m, fascināns → la n an m, fascinātor n, fascinātrīx m, sāgus → la n, sāga m, striga m, lamia m, pȳthōnissa m, strix → la m
• Latviyayî: ragana → lv m, mačka m
• Lawsî: ແມ່​ມົດ (mǣ mot)
• Lîmbûrgî: heks → li m
• Lîtwanî: ragana m
• Lombardî: stria m, strïon n
• Luksembûrgî: Hex m
• Makedonî: вештерка m (vešterka), волшебничка m (volšebnička)
• Malagasî: mpamosavy → mg
• Malayalamî: മന്ത്രവാദം (mantravādaṃ)
• Malezî: ahli sihir, penyihir, sahir → ms
• Maltayî: saħħara
• Manksî: ben obbee m, buitçh m, caillagh m
• Maorî: hinematarau
• Mecarî: boszorka → hu, boszorkány → hu, bába → hu
• Navajoyî: áńtʼį́į́hii, adiłgąshii
• Nedersaksî:

  Almaniya jêrîn a almanî: Hex m, Wicker n, Wickersch m, Wickersche m, Witsch m

• Normandî: chorchiéthe m
• Norsiya kevn: seiðkona m, vǫlva m, galdrakona m
• Norwecî:

  Norweciya bokmålî: heks m an n

  Norweciya nînorskî: trollkjerring m, heks m

• Oksîtanî: masca → oc m, bruèissa → oc m, fachilhièra → oc m, fachinièra → oc m
• Ozbekî: jodugar → uz
• Plodîşî: Hakjs m
• Polonî: czarownica → pl m, wiedźma → pl m, jędza → pl m, heksa → pl m
• Portugaliya kevn: sorteira m
• Portugalî: bruxa → pt m, estria → pt m, estrige m, feiticeira → pt m
• Qazaxî: мыстан (mystan), жезтырнақ (jeztyrnaq)
• Romancî: stria, streia
• Romanî: ćovaxani m, ćovali m, drabarìca m, drabarni m

  Romaniya baltîkî: čovaxani m, čovaxanî m, vjeďma m

  Romaniya sinte: čovaxani m, broška m, heksa m

  Romaniya welşî: čovexani m

• Romanyayî: vrăjitoare → ro n, vrăjitor → ro n
• Rusî: ве́дьма → ru m (védʹma), колду́нья → ru m (koldúnʹja), волше́бница → ru (volšébnica), чароде́йка → ru m (čarodéjka)
• Samiya lule: guobas
• Santalî: ᱯᱷᱩᱠᱨᱤᱱ (phukrin)
• Sebwanoyî: mamamarang, bruha
• Sirboxirwatî:

  Kirîlî: вѐштица m, вјѐштица m, штри̏га m, цо̀прница m

  Latînî: vèštica → sh m, vjèštica → sh m, štrȉga → sh m, còprnica → sh m

• Siryaniya klasîk: ܚܪܫܬܐ‎ m
• Skotî: ell-woman, galdragon, gyre carline, hexie, sorceres, wancanny carlin, weird-woman, wise woman, wise wife, witch, witch-carline, witch-queen, witch-wife
• Slovakî: čarodejnica m, striga → sk m, bosorka → sk m
• Slovenî: čarovnica → sl m
• Sorbî:

  Sorbiya jêrîn: chódota m

  Sorbiya jorîn: chodojta m, kuzłarnča m

• Spanî: bruja → es m, hechicera → es m, maga m
• Sûmerî: 𒊩𒈦𒈦 (/mašmaš/)
• Swahîlî: mchawi → sw m-wa
• Swêdî: häxa → sv g, trollpacka → sv g, trollkvinna g
• Tacikî: ҷодугарзан (jodugarzan), албастӣ (albastī), соҳира (sohira)
• Tagalogî: mananagisama, mangkukulam
• Tamîlî: சூனியக்காரி (cūṉiyakkāri), விரிச்சிகன் → ta (viriccikaṉ)
• Taosî: còhəo’óna
• Tayî: แม่มด
• Telûgûyî: మంత్రగత్తె (mantragatte)
• Tirkî: büyücü → tr, sihirbaz → tr, cadı → tr
• Tokpisinî: puripurimeri, poisinmeri, sanguma meri
• Tswanayî: moloi 1
• Udî: тӏатӏмер (ṭaṭmer), куси (kusi)
• Urdûyî: چڑیل‎ (cuṛail)
• Ûkraynî: ві́дьма m (vídʹma), чарівни́ця m (čarivnýcja), чаклу́нка m (čaklúnka)
• Venîsî: striga → vec m
• Vepsî: noid
• Viyetnamî: phù thuỷ → vi
• Volapûkî: magivan → vo, himagivan, jimagivan → vo
• Voroyî: nõid
• Votî: nõitõ
• Warayî: barangan
• Weylsî: dewines m, gwrach
• Wîlamowî: pyłwajs
• Ximêrî: មេមត់ → km (mémtâ), ឌាក៌នី
• Xosayî: igqwirhakazi 5 an 6
• Yidîşî: מכשפֿה‎ m (makhsheyfe)

• Yûnanî: μάγισσα → el m (mágissa)

  Kevn: φαρμακίς m (pharmakís)

Ev qismê Wergerê ji agahiyên naveroka vê guhertoya gotara wekhev a li ser Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.