Pêvek:soranî-kurmancî/n
N n (ن)[biguhêre]
-n 1) ne (forma dema niho ji lêkera "bûn" bo kesên duyem û sêyem yên pirrjimar dema peyva ji berî wê bi tîpek dengdar bi dawî bêt): Êwe mamosten Hûn mamoste ne; Ewan frensîn Ew frensî ne 2) paşbendika dema nihoyî bo kesên duyem û sêyem yên pirrjimar ger rayê lêkerê bi tîpek dengdar bi dawî bêt: Êwe eken Hûn dikin, 'Elî û 'Arif nalên Elî û Arif nabêjin
na na, ne, no, nexê, nexêr, dijw belê, erê, be, e, a, ba
na- 1) na- (pirtikek e di dema nihoyî de dikeve destpêka lêkeran û wateya ne-erênî didiyê): nabim nabim, nakey nakî, naxwa naxwe, naçîn (em) naçin, nakirin nakirrin 2) ne- (pirtikek e dikeve destpêka hin rengdêran û hin navdêrên ji rengdêran çêkirî û dijwateya wan ji wan çêdike): naşîrîn neşirîn, tal; napak nepak, nepaqij, nebijûn, pîs, kirêt; narastî nerastî; namirovî nemirovî (Agadarî: Tenê hin peyvên wiha hatine çêkirin di vê ferhengê de hatine rêzkirin ji ber ku di têgihiştina pirraniya peyvên wiha de kurmancîaxiv dê ti zoriyê nekêşin.) 3) kêm caran dikeve pêşiya hin navdêrên ne ji rengdêran çêkirî û wateya "bê" didiyê: naumêd bêhêvî, bêçare, bêumêd.
naba neku, ne ku: Naba neyet Neku neyê
nabedil nebidil, nexwaz, dilnexwaz
nabût nebût, topavêtî, îflaskirî, ji alî aborî ve ketin rewşek kembax / xirab
nafek navik, kuna / qula li zikê mirovan
~ birîn navik birrîn, benê dirêj yê bi navika zarrokan ve piştî welidîna wan birrîn
~ kewtin navik ketin, zik êşîn ji ber westîna / tehibîna bi taybetî ji ber hilgirtina / rakirina tiştên qurs / giran
nahiye E nahiye, bajarok
Nahî bn Nahîde
Nahîde Nahîde, Venûs (planet)
-nak -nak, -dar, bi- (paşpirtikek e dikeve dawiya hin navdêran û rendêran jê çêdike): tirsnak, xeternak, samnak
nal nal, pêlava / sola / hespan, asinê dixwin binpiyên hespan daku birêveçûna wan ne jandar be
nalandin nalîn, axîn û oxîn kişandin, ofîn, ji ber janan / xeman dengên nexweş ji xwe anîn
nalbend nalbend, nalkar, kesa/ê karê wê / wî nalandina / nalkirina hespan e
nalbendî nalbendî, nalkarî, karê / pîşeya nalandina / nalkirina hespan
nalbeng bn nalbend
nalçe nalçe, bizmarên nalan
naldar naldar, nalkirî, binal
nale, nalenal nale-nal, nalîn, dengên nalînê
nalîn bn nalandin
nam I bn yan, ya
nam II (F: nav): Be name Xwa! Bi Xwedê! Bo Xwedê! Bi navê Xwedê!: Be name Xwa zor zîrek e! Bi Xwedê pirr zîrek e!
nam- min na-: nambînî min nabînî, namgirê min nagire, namkujin min nakujin
naman- me na-: namanbînî me nabînî, namangirê me nagire, namankujin me nakujin
name 1) name, kaxez, mektûb, rîsale, peyama bo kesekî hatiye şandin / hinartin 2) name: belgename; rojname; pirtûk
nameber nameber, peyamber, postevan
namexane pirtûkxane, cihê pirtûk lê tên xwendin / deynkirin; pirtûfiroşxane, dikana pirtûkan, cihê pirtûk lê tên firotin; rojnamexane, cihê rojname lê tên xwendin yan firotin
namîlke namilke, belavok, pamflet
namo biyan, xerîb, derekî, derveyî
namobar biyanbar, biyanbûyî, biyankirî, jêdûrketî, jêqutbûyî, jêqutkirî
namobarî biyanbarî
namoyî biyanîtî, xerîbî, derekîtî
namûs namûs, rûmet, şeref, qedir, qîmet
nan I nan, non; xwarin, zad
~î beyanî taşt, têşt, xwarina spêdeyê
~î êware şîv, xwarina êvarê
~î nîwero firavîn, xwarina nîvro
~ kirdin nan pehtin
~ pêwe dan nan li tenûrê dan, nan di tenûrê de patin / pehtin
nan II [-nê-] danîn, danan, deynan; bi cih kirin; çêkirin
nander nander, merd, mêvanperwer
nanewa nanpêj, nanvan, nançêker
nanewaxane nanxane, firne, cihê nan bo firotinê lê tê çêkirin
nanewe vedan, bi cih kirin (t dav û xefik)
nangên nandank, amanek e bo parastina nanî tê de
nanker nanpêj, nançêker
nankerî nanpêjî, karûbarên pehtina nanî
nankwêr nankor, neminetdar
nankwêrî nankorî
nanpêweder nanpêj (t kesa/ê nanî di tenûrê de dipêje)
nantal tema, çirûk, nemerd
nar nar, hinar, henar, darek e ku hin berhemên gilover dide ku pişkên wan yên xwerbar lib-lib in û di nav de ne di bin tîvilî / qelpî ve ne; berhemên van daran
nardin [-nêr-] şandin, hinartin, bi rê kirin, rewane kirin, virêkirin, şiyandin, nartin, dan birin
~ be şwên kesêk / şitêk şandin pey / dû kesekî / tiştekî
nardinewe veşandin, venartin, vehinartin, verêkirin, dîsan şandin / hinartin / nartin
narete gazi, bang, hawar, hewar
narinc narinc, pirteqalokên tirş
narincî narincî, rengê wek yê narincan
narincok narincok, rumane, granad, cûnek teqemeniyan e
nas:
~ kirdin nasîn, nas kirin
nasandin nasandin, dan nasîn, wa kirin ku kesek / tiştek bêt nasîn
naser naser, pispor, şareza, bispor, kesa/ê di babetekê / mijarekê de (pirr) zana
naserewe venaser, diyarker, xwiyaker
nasik bn nask
nasîn nasîn, niyasîn, nas kirin, zanîn ka filankes kî ye; nasîn, têkilî li gel kesekî hebûn
nasînewe venasîn, veniyasîn, nasîn, wek tiştek berê nas xwiya bûn
nask nazik, tenik, dijw qayim, qahîm
naskî nazikî, tenikî
naskole nazikok, pirr nazik
nasname nasname, belgeya / delîlên kesek / tiştek pê tê nasîn
nasran hatin nasîn, nas bûn, niyas bûn
nasraw naskirî; navdar
nasyaw nas, niyas, kesa/ê yan tişta/ê tê nasîn
nasyawî nasî, niyasî
naşî naşî, cahil, bêtecrûbe, nezan
naşîrîn kirêt; neşirîn
naşta: le ~ nexwer, kesa/ê yan lawira/ê ti tiştî naxwe (bi mecazî: pirr qels / lawaz)
naştin binax kirin, defin kirin, gorr kirin, spartin axê
nat- te na-: natbînim te nabînim, natgirê te nagire, natkujin te nakujin
natan- we na-: natanbînim we nabînim, natangirê we nagire, natankujin we nakujin
naûmêd bêhêvî, bêumêd
naw I nav; (di rêzimanê de) navdêr, substantîv
~ ziran ziyan gihan navê kesekî, nav(ê kesekî) bi xirabî derçûn
~ zirandin ziyan gihandin navê kesekî
naw II hindirr, hinav, hundurr, tê de; nav
~ be ~ car-car, carûbar, car-bar
nawaze nestêle, nestêleh, bêwêne, bênimûne, tek, yekane, yekta, unîk
nawbang navdarî, navûdeng [> benawbang]
nawbijî navbeynkarî
nawbijîker navbeynkar, kesa/ê diçe navbera du kesên pevçûyî daku aştî û silhê peyda bike
nawbijîwan bn nawbijîker
nawbiraw navhatî, navborî, navbirî, kesa/ê yan tişta/ê navê wê / wî li jor hatiye gotin
nawbire navbirr, navbirrk, tiştek ya ku tevaviyekê dike du pişk / parçe
nawçaw navçav, navbera herdu çavan
nawçe navçe, dever, herêm, cih, war; sektor
nawçewan enî, navçav
nawçeyî navçeyî, deverî, herêmî; sektorî
nawçîn: ~ kirdin kusandin, jê birrîn (t pelgên tûtinê)
nawdar navdar, binavûdeng, meşhûr, kesa/ê yan tişta/ê pirr tê nasîn
nawdarî navdarî, navûdeng, meşhûrî, binavûdengî
nawdes, nawdest kef(a destî), lep(a destî)
nawekî 1) navkî, navmalî
nawend 1) navend, merkez 2) navgîn, alav, amûr
nawendî 1) navendî, merkezî 2) serekî 3) navincî, normal
nawendyar navbeynkar, avakera/ê sulhê di navbera du aliyan de
nawendyarî navbeynkarî
nawerast 1) navîn, navî, navendî: Rojhelatî Nawerast Rojhilata Navîn 2) nîv, nîvek: Le nawerastî mangî dû da hat bo laman Li nîveka meha duyê hat nik me
nawere bn nawsik
nawerok naverok, tiştên tê de
nawewe hindirrîn, navîn, hinavîn, hinavî, hindirrî, navxweyî
nawgel navran, navling, navpî
nawincî navincî, (ji sêyan) ne ya yekem û ne jî ya dawîn, ne ya destpêk û jî ya dawî
nawk bn nawuk
nawko gelemper, giştî, ya hemiyan
nawling bn nawgel
nawmişt bn nawdes
nawnîşan navnîşan, adres
nawpare têkirî, têde, di nav de, pêre, pêve
nawpençik navpencik, diyafram
nawpişte ûcax, ejdad, binyat, binemal
nawqed navteng, newq, kemer
nawsik hinav, ûr, 'ûr, rîvî, rîvîk, pişkên leşî yên di zikî de
nawşan navmil, pişka piştê ya dikeve navbera herdu milan
nawtêlane cihêz, ciyazî, rehal, rihêl, qelen, dermalî
nawtiwêl bn nawçewan
nawuk navik; pişka navîn / hindirrîn ya hin tiştan: nawke şûtî navika zebeşî; tov / kakil / berik / tovik (yên hin fêkiyan); hw bn nafek
nawûawaze bn nawbang
nawûnatore navên xirab
~ lê nan navên xirab lê kirin, bi navên xirab bangî kesekî kirin, bi navên xirab basa kesekî kirin
nawûnîşan 1) navnîşan, adres, navûnîşan 2) salox, salix, navnîşan, teswîr
nawxo hindirrîn, hundurrî, navxwe, xwemal, daxil(î): şerî nawxo şerrê hindirrîn, şerrê navxwe, wezaretî karûbarî nawxo wezareta karûbarên hindirrîn
nawxoyî navxweyî; hindirrîn, hundurî
nawzik bn nawsik
nax nav, nêv, hindir, kûrî, daxil, têde: ~ derûn kûriya dil
naxoş nexweş; nesax
naxoşî nexweşî; nesaxî
naxun bn nînok
naxunek kirr, kirrkirr
~ lê dan kirrandin, kirritandin, kirr-kirr xwarin / gezandin
naxunekder kirrîner, kirritîner, ya/yê tiştan dikirrîne
nay 1) ney, bilûr, bilûl (alavek muzîkê ye) 2) silk; rûl, qamîş, çîqik
nay- wê na-; wî nagirim: naybînim wê / wî nabînim, naygirî wê / wî nagirî, naykujin wê / wî nakujin
nayab rind, hêja, berkeftî, jêhatî, nirxdar; kêmpeyda, kêmhe, tiştên ji ber kêmiya hebûna xwe binirx in
nayan- wan na-: nayanbînim wan nabînim, nayangirê wan nagire, nayankujin wan nakujin
nayjen neyvan, neyjen, kesa/ê li alava muzîkê ya ney dide
naz I naz, delal, berdilî, dilber, şirîn
naz II naz, meth, pesn, xwe bi tiştekî mezin kirin
~ pêwe naz kirdin xwe pê mezin kirin, xwe pê mezin hesibandin
nazan nezan
nazaw şil, terr
nazdar nazdar, dilber, berdilî, şirîn; nazdar, kesa/ê bi asanî dikare bixeyide yan bigirî ger her tişt li gor dilê wê / wî nebe
nazdarî nazdarî
nazenîn nazenîn, delal, xweşik, şekir-û-şirîn, xwînşirîn
nazîn xwe mezin kirin, xwe mezin hesibandin
nazker nazker, kesa/ê nazdariyan dike
naznaw naznav, xweşnav, navê bo nazê / pesnê li kesekî hatiye kirin; paşnav, navê malbatê yê ji hemî endamên malê re hevbeş
nazûnûz bn nazdar
ne- ne- (pêşbendikek e wateya negatîv dide lêkeran): nehat, nedeçû nediçû, nemdezanî min nedizanî
neba neku, ne wa be ku
nebada bn neba
neberd 1) rd çeleng, fêris, egîd, wêrek, gernas, biste, bisteh, xweşmêr 2) nd pevçûn, lêkketin, lêkdan, pevketin
neberdî çelengî, fêrisî, egîdî, wêrekî, gernasî, bistehî, xweşmêrî
nebez nebez, kesa/ê yan tiştê ti kes nikariyê
nabir ko, kuh, nebirr, deviknexweş
nebûnî 1) nebûnî 2) nebûnî hejarî, belengazî, feqîrî
nedar nedar, hejar, perîşan, feqîr, belengaz
nedîw 1) nedîtî 2) nediyar, nexwiya, neberçav
nedû kêmbêj, kêmsuhbet, kesa/ê pirr kêm diaxive
nefam nefam, bêfam, nefehm, bêfêm, negihiştî, kesa/ê tê nagihe, kesa/ê fam nake (t zarrok)
negenîw negihiştî, kerrik, fêkiyê hê negihaye wê heyama peresîna xwe ku kêrî xwarinê bêt
negîraw negirtî
negor neguherr, neguhorr, tişta/ê naguherre
neguncaw kêrnehatî, bêkêr, nekêrhatî
nehat 1) nehat, hatina xwe bi cih neanî 2) bela, bûyerek xirab / hêvînekirî
nehatî 1) nehatî, ya ku nehat; tu nehatî 2) mixabin, çi heyf e ku
nehêl nehêl, tişta/ê ku rê nade tiştek dî, dij-: topî firokenehêl topa dij-firoke
nehêlan nehêlan, nehêştin, nehiştin, nehêliştin, rê nedan, rê li ber girtin, destûr nedan, asteng kirin
nefel nefel (giyayek e)
nefir borû, lûlî, lûle (alavek muzîkê ye)
nefrîn nifrîn, kerb, kîn, nalet, xezeb
negbet bextreş, bêsiûd
negbetî bextreşî, bêsiûdî
negrîs rezîl, riswa; çill, çepell, çirûk
negrîsî rezîlî, riswayî; çillî, çepellî, çirûkî
neheng neheng, hût, cûnê mezintirîn candarên deryayî
nejad nijad, ejdad, binyat, rêgez, nifş, tov, tuxm, serekanî, serçav
nejadî 1) nijadî, ejdadî, binyatî, rêgezî, nifşî, tovî, tuxmî 2) resen, heqîqî, orijînal, serekî
nejadperest nijadperest, rêgezperest, rasîst
nejadperestî nijadperestî, rêgezperestî, rasîzm
nejnew kerr, nebihîz, kesa/ê (baş) guh li dengan nabe
nejnewa neguhdar, kesa/ê bi gotina / fermana / şîreta kesek dî nake
nejnewayî neguhdarî
nek ne, ne ku, nek: Min awim dewê, nek nan Min av divê, ne nan
nekeroz hên, hênik, hîn, hûnik, tişta/ê ne zêde sar û ne jî zêde germ
nekute! nemînî! qeda li te bikeve! Xwedê te nehêle!
nem- min ne-: nemwut min negot, nemkird min nekir, nemxward min nexwar
nemam şiv, şivik, şitil, dara kêmtemen
neman neman, hindabûn, mirin, pûçbûn
neman- me ne-: nemanxwênd me nexwend, nemanbirjand me nebiraşt / nebirijand, nemanparast me neparast
nemande- me nedi-: nemandexwênd me nedixwend, nemandebirjand me nedibiraşt / nedibirijand, nemandeparast me nediparast
nemane- bn nemande
nemaw nemayî, tişta/ê nemaye
nemaze nemaze, nexasme, bi taybetî
nemde- min nedi-: nemdewut min nedigot, nemdekird min nedikir, nemdexward min nedixwar
neme- bn nemde-
nemir nemir, kesa/ê yan tişta/ê namire (t mecazî)
ne'na nane, ne'ne', mînt
nenasraw nenas, kesa/ê yan tiştê nayê nasîn yan zanîn
nene pîrê (bangkirina li dapîran)
neng 1) fihêt, fedî, şerm, hetik, eyb 2) kêmasî, kêmûkasî 3) rexne
nengdar 1) şermîn, şermok, fihêtker, fedîker 2) bikêmasî, netemam
nengname (wêjeya / hunera) qerf, henek, pêkenî, satîr, îronî
nenk dapîr, pîr, dayika / diya babê / diya kesekî
neperûşk pencirrk, pencik, nînok (t yên tûj yên firrindeyan)
neqar kevirkirr, berbirr, kesa/ê keviran / beran dibirre daku kêrî avahiyan / xaniyan bên
neqarî kevirbirrî, berbirrî
ner nêr, dw mê: nereşêr nêreşêr, şêrên nêr
nerandin nirrîn, dengê nirre-nirr (yên şêran û hin lawirên dî)
nerd kab, kabik, zar, nerd, tiştikek çaralî ye û li her alî jimarek ji yekê ta şeşê lê hatiye nivîsîn û ev tiştik tê hilavêtin û dema dikeve erdê jimara aliyê serî kîjan be li ber ya hevrikê wî tê ceribandin bo diyar bibe ka yê kê mezintir e ew bi ser ket
nerde tan, kozik, çeper
nerdeban pêstirk, pêpelûk, nerdewan, alavek e cihê danîna piyan li ser heye daku mirov pê hilkeve ser banî yan derek dî ya bilind
nerdên kabanê, zaranê, nerdanê, lîstika / yariya / baziya bi kaban / zaran / nerdan
nere ne, na, nexê, nexêr, dw erê, belê
nere, nerener nirre-nirr, dengê şêran û hin lawirên dî
ne'rete bn narete
nerît rêç, rêzik, rêbaz, nerît, edet, irf, irf û edet, dab, dab û nerît, şop, kevneşop
nerîtî rêçî, rêzikî, rêbazî, rêçikî, edetî, nerîtî, kevneşopî
nerm nerm, dw req
nermayî bn nermî
nerme nerme, cihê nerm: nermey ran nermeyê ranî, parçeya nerm ji ranî
nermenêşk hên, hênik, hewayê nerm
nermêtî bn nermî
nermî nermî, nermatî
nermîle bn nermole
nermîn nermîn, kesa nerm û narîn
nermole nermik, nermok
nerm-û-niyan nerm û narîn
nerm-û-nol nerm-û-nol, nerm û xweş
neskene bn zemîle
nesrîn nesrîn (gulek û navek keçan e)
nesû req, hişk; dijwar
neşm şêwaz, stîl, dirûv, darişt, awa, reng
neşmîle delal, rind, xweşik, berkeftî, jêhatî
neşter nişter (alava nojdaran ya emeliyatkirinê)
neşterger, neşterkar cerrah, emeliyatker
net- te ne-: netwut te negot, netbird te nebir, nethêna te neanî
netan- we ne-: netangirt we negirt, netanwîst we nexwest, netanjimard we nejimart / nehijmart
netande- we nedi-: netandegirt we nedigirt, netandewîst we nedixwest, netandejimard we nedijimart / nedihijmart
netane- bn netande-
netde- te nedi-: netdewut te nedigot, netdebird te nedibir, netdehêna te nedianî
nete- bn netde-
netewe netewe, milet, gel, xelk; nijad, ejdad, binyat
neteweperist neteweperwer, evîndara/ê neteweya xwe; neteweperest, kesa/ê neteweya xwe ji neteweyên din hêjatir dihesibîne
neteweperistî neteweperwerî; neteweperistî, nasyonalîzm
netil bn dij
newa I newa, awaz, melodî, stiran
newa II neba
newa III rehet, xweş, tişta/ê li gor dilê mirovî
newandin nizmandin, daînan, da-anîn, anîn xwarê, nizm kirin
newaxwên stiranbêj, newaxwîn, awazxwîn
newazişt nazdarî, xweşkirina dilê kesekî bi gotinên pirr xweş yên ne tam li gor rastiyê
newe nevî, torin, zarrokên zarrokên kesekî
newed not (90), nehwêt, nod, newhêt
newedemîn notem, notemîn, ya / yê / yên notê / notan
newedhemîn bn newedemîn
newek, newekû bn 1) nek; 2) neba
newêr newêr, tirsok, kesa/ê yan lawira/ê newêre
newî çal, kûrgeh, cihek biçûk yê ji derdorên xwe kûrtir
newîn 1) daketin, ketin, ketin xwarê, ketin jêr; noqîn, bin-ax yan bin-av bûn 2) dest avêtin (tiştekî), tiştek girtin: Newîm le qulfekey qorîkeke Min dest avêt çembilê çaydankî / Min çembilê çaydankî girt
newr bn newî
newroz newroz, nevroz, nûroj, cejna neteweyî ya kurdan û hin gelên dî yên îranî ku li 21ê adara her sala zayînî tê pîrozkirin û pê re salek nû ya newrozî (ango kurdî) dest pê dike
news nefs, hez, daxwaz, hewes
newsin nefsmezin, hesûd, kesa/ê pirr tiştan dixwaze
newş dirûv, nîgar, nexş, wêne, şêwe, awa
newşe bn honrawe
newt neft, petrol
newtî neftî, tişta/ê ji neftê yan bi neftê hatiye çêkirin; neftî, rengê keskî tarî
newîs necis, pîs, rezîl, riswa
newîstiraw neviyayî, nehezkirî, tişta/ê jê nayê hezkirin
newûtraw negotî, tişta/ê nehatiye gotin; nebêjber, tişta/ê nikare bêt gotin
nexêr na, nexê, nexêr, ne, no, dw belê
nexo bn neba
nexoş nesax, nexweş, nisax, xeste
nexoşewan nexweşvan, nesaxvan, perestyar, hemşîre, kesa/ê çavdêriya nexweşan dike
nexoşî nexweşî, nesaxî, xesteyî, nisaxî
nexş nexş, nîgar, dirûv, wêne, şikil
nexşandinewe nexşandin, dirûvandin, nîgarandin, şikilandin, dirûv / nîgar / nexş / şikil kirin
nexşaw nexşandî, nîgarkirî, dirûvandî, şikildar
nexşbend nexşbend, nexşker, kesa/ê nexşan çêdike
nexşdar nexşdar, binexş, dw sade, yekreng
nexşe 1) nexşe, xerîte 2) nexşe, plan, bername, program
nexşîn 1) nexşîn, binexş, nexşandî 2) delal, xweşik, spehî, rind, bedew
next piçek, kêm, ne gelek
nexwêndewar nexwendewar, kesa/ê nizane bixwîne
ney- wê ne-; wî ne-: neygirt wê / wî negirt, neysend wê / wî nestand, neyxwênd wê / wî nexwend
neyan- wan ne-: neyangirt wan negirt, neyansend wan nestand, neyanxwênd wan nexwend
neyande- wan nedi-: neyandegirt wan nedigirt, neyandesend wan nedistand, neyandexwênd wan nedixwend
neyane- bn neyande-
neyar neyar, dijmin
neyde- wê nedi-; wî ne-: neydegirt wê / wî nedigirt, neydesend wê / wî nedistand, neydexwênd wê / wî nedixwend
neye- bn neyde-
neyî 1) neyî, ya ku nîne 2) ne-erênî, negasyon, negatîv
nezan nezan, kesa/ê (ti tiştî) nizane
nezanraw nenas, tişta/ê nayê zanîn / nasîn
nezle serêş, serêşî
nezok nezok, stewr, jina zarrokan naîne
nezr bn nizir
nêçîr nêçîr, rav, seyd, şikar, rahêlan / dandû û girtina / kuştina lawirên kûvî
nêçîrewan nêxçîrvan, ravkar, şikarvan, seydvan
-nêj- rayê demên nihoyî ji lêkera naştin
nêjran binax bûn, defin bûn, bb naştin
nêjraw binaxbûyî, definbûyî; binaxkirî, definkirî
nêle, nêlenêl bn nêrg
nêr nêr, maskûlîn, dw mê; mêr, wêrek, biste, egîd, gernas; rz zayendnêr
nêrane mêrane, bi mêranî
nêrbaz nêrbaz, mêrgayî, nêrgayî zelamê têkiliyên cinsî bi zelaman re hene; sodomît
nêrbazî nêrbazî, mêrgan, nêrgan, sodomî
nêrdiraw şandî, hinartî, nartî, ya / yê ku hatiye hinartin; nûçegihîn, peyamnêr, ragihîner
nêreker nêreker, kerê nêr, dw maker
nêrekew nêrekew, kewê nêr, dw mêkew
nêremûk nêremûk, bîseksuel, kesa/ê têkiliyên cinsî hem bi jinan û hem jî bi zelaman re hene yan dixwaze hebin
nêremûkî nêremûkî, bîseksuelî
nêrer şîner, nêrer, hinêrer, birêker, virêker, kesa/ê yan aliyê tiştekî dişîne / dihinêre
nêrewan nêrevan, zêrevan, çavdêr, sehker
nêrg gurr, geş
nêrge karîte, kêran, max, garîte, darên serban xwe li ser digire
nêrgele qelûna avê
nêrgis bn nêrgiz
nêrgiz nêrgiz, nêrgis (cûnek gulan e, bot Amaryllidaceae, Narcissus poeticus)
nêrgizcar nêrgizistan, dera nêrgiz lê şên dibin / bûne
nêrî 1) nêrî, nêrîtî, maskûlînî 2) nêrî, bizinên nêr
nêrîne 1) nêrîne, maskûlîn 2) sereke, serekî: nêrîney aw rûbarê sereke (yê çemekî), xeta serekî ya avê
nêrraw bn nêrdiraw
nêske meşa hespan, gavên / birêveçûna hespan
nêw nav, nêv, navber
nêwan navber: le nêwan ême û êwe da di navbera me û we de
nêwanneteweyî bn nêwneteweyî
nêwdewlletî, nêwneteweyî navneteweyî, enternasyonal, karûbarê têkiliya ji yekî zêdetir neteweyan / gelan pê heye; navdewletî
nêwko navkom, lobî
nêwkogir navkomkar, lobîker, lobîst
nêwkoyî navkomî, têkiliyên navbera koman
nêze bn rim
nifş bn newş
nift, niftûniwê nipînû, pirr nû, aniha-derketî
nige bêrî, hêvî, daxwaz
nihêm zever, şiyan, taqet, hêz; zor, tade
nihêmbexş tdaeyî, bizor
nihên raz, nihên, sirr, surr, tişta/ê nediyar / nexwiya yan nayê zanîn
nihênbir razbirr, nihênbirr, sirrbêj, kesa/ê razan / sirran diyar dike, nepêbawer
nihênbîn razbîn, nihênbîn, sirrbîn, kesa/ê bi hinêra xwe ya der-siriştî dikare razan diyar / xwiya bike
nihênbînî razbînî, nihênbînî, sirrbînî, hinêra xwiyakirina / diyarkirina sirran
nihêngir razgir, nihêngir, sirrgir, razparêz, kesa/ê razan / nihênan diparêze ango nahêle diyar bibin
nihênî razber, nihênî, veşartî, nediyar, nexwiya
nihênpoş razpoş, nihênpoş, sirrpoş, kesa/ê yan tişta/ê dikare razan veşartî / nediyar bihêle / biparêze
nihênyar razyar, kesa/ê ji parastina razan / nihênan hez dike yan / û wan diparêze
nihom qat, tebeq, çîn
nij nij, noj, nişter, alava pêbirrîna leşî ji alî doktoran ve
nijar kelek [k-ya nerm wek kêm / kes], dîwarê bêserban yê ji keviran / beran hatiye çêkirin (t li dor zeviyekê yan ava coyekê)
nijdar nijdar, nojdar, cerrah; pizîşk, bijîşk, doktor, hekîm, luqman
nikandin kinîn, kinkin ji xwe anîn, kirin kinkin (t dema li ber girînê ye lê nagirî)
nike, nikehûr, nikenik (dengê) kinkin
nikûl haşatî
~ kirdin hatî kirin, gotin filan tişt ne rast e yan ne wa ye
nim çip, dilop, lib (t dilopên baranê yên hûrik)
nimayişt nimayîş, pêşkêşî, pêşangeh
nimdar şil, dw ziwa, zuha
nime bn nim
nimebaran hûrebaran, baran hûr-hûr dibare
nimek 1) xwê, xweyê 2) minet
nimekbeheram bn nimekkwêr
nimekdan xwêdank, amana xwê tê de tê parastin
nimekkwêr bêminet, kesa/ê ji qenciya xelkê lê kiriye ne spasdar e
nimekkwêrî bêminetî
nimeknas minêkar, spasdar, minetkar, kesa spasiya xelkê dike bo qenciya li wî hatiye kirin
nimend betenî (nivîn)
nimendmal betenîçêker
nimendzîn sercil (cila li hespan / keran tê kirin)
nimînek bn nimûne
nimre jimare, nimre, reqem
nimûne nimûne, mînak, mîsal, modêl, prototîp
nimûneyî nimûneyî, mînakî, tişta/ê ku mînaka / nimûneya tiştine dî ye yan dikare bibe nimûne bo wan
niqandin axîn kişandin, kirin "ax"
niran (passîv ji nan II) hatin danîn / danan / deynan; bi cih bûn, hatin bicihkirin; çêbûn, diristbûn
nirk, nirke bn nalenal
nirkandin bn nalandin
nirkenirk bn nalenal
nirkûhûr bn nalenal
nirtûniwê nipînû, pirr nû
nirx nirx, biha, qîmet, fiyet
nirxdar nirxdar, bihadar, binirx, biqîmet, bihagiran, nirxbilind
nisar bn nizar
nisê bn sîber
nişêw nişîv, berjêr
nişîmen, nişînge jîngeh, nişîngeh, war, lêmangeh, cihê jiyana kesekî yan tiştekî
nişk nişk, zû, tavil, di cih de, bn kutupir
niştecê niştecî, niştevan
nişustî F şkest, têkçûn, derbe, dw serketin, serkeftin
niwale gurz, qeft, destik (t çilû yan pel yên bi hev ve hatine girêdan)
niwandin bn nivandin, razandin, wa kirin ku kesek binive / raze
niwê nû, nuh; taze, terr, teze dw kevn
niwêj nivêj, nimêj, lava, dua
niwêjen nûjen, modern, hevçerx, hevdem
niwêjga nivêjgeh, mizgeft, nimêjgeh, xaniyê / odeya bi taybetî bo nivêjan hatiye bijartin
niwêjî binivêj, binimêj, kesa/ê leşê wê / wî paqij e û kêrî nivêjkirinê tê
niwêjker nivêjker, nimêjker, kesa/ê misilman ya / yê pênc nivêjên xwe yên ferz rojane dike
niwêkar nûkar, piyoner; modernîst; reformîst
niwên nivîn (doşek, lihêf, betenî, balguh û hwd yên mirov li ser yan li bin dinive / radize, bi xwe dadide yan datîne bin serê xwe)
niwêner bn nuwêner
niwêroj newroz, nûroj, nevroz, (roja / cejna) sersala kurdan û hin gelên din yên îranî
niwêxwaz nûxwaz, reformîst; nûjenxwaz, modernîst
niwêxwazî nûxwazî, reformîzm; nûxwazî, modernîzm
niwêyî nûyî, nuhî, nûyîtî
nixun sernişîv, serberjêr, tişta/ê serê wê / wî li jêr û binê wê / wî li jor
niyan jêkvekêş, elastîk, fleksîbel
niyan cûnek giya ye
niyar I niyar, fikir, hizir, raman, pûnij
niyar II şano, dik, sehne, tiyatro
niyarî I niyarî, fikrî, ramanî
niyarî II şanogerî, karûbarên şanoyê / tiyatroyê
niyaz niyaz, niyet, nêt, daxwaz, hêvî
niyazkar niyazkar, hêvîdar, umêdewar
niye nîne, tine ye, niye
niza 1) tika, lava, rica, daxwaz, hêvî 2) nifrîn, nalet, hêviyên xirab
nizar nizar, betena / aliyê bersîber yê çiyayî / girikî, dw berroj
nizim bn nizm
nizir soz, soz û peyman, sond
nizîk nêz, nêzîk, nêzing, dw dûr
nizîkan: lem nizîkane (da) / bem nizîkane (da) li van nêzîkan, li van demên herî dawîn, ne ji mêj ve
nizîke nêzî, nêzîkî, derdorî, hema bêje, teqrîben: nizîkey sed kes nêzî sed kes
nizîkî nêzîkahî, nêzî, nêzîkî
nizm nizm, dw bilind
nizmayî bn nizmî
nizmî nizmî, nizmatî, dw bilindî, bilindahî
nizûle bn niza
nîga:
~ kirdin çav lê gerrandin, berê xwe danê, lê nerîn (bi lez û bez, ne kûr û dirêj)
<o:p>
nîgadar 1) balkêş, mereqdar 2) nêrevan, zêrevan, çavdêr, sehker
nîgar nîgar, nexş, wêne, resim, fotograf
nîgarga, nîgarge nîgargeh, galerî
nîgargir wênegir, fotografer
nîgarkêş nîgarkêş, wênekêş, resam, resimçêker
nîgarxane bn nîgarga
nîgeran bitirs, nearam, bêhedan, biguman (ji ber ku ditirse dê belayek biqewime)
nîgeranî bêhedan, nearamî, nerehetî, tirs, şik, guman
Nîl Nîl, Çemê Nîl
nîl E bn heş
nîlufer nîlufer, sosina avî
nîm 1) nîv [1/2, 0,5] 2) nîv-nû, bikarînayî, destê duyê
nîmçe- 1) nîv-: nîmçedorge nîvgirav, nîmçemela nîvmela, nîvmele 2) qaşo, xwedêgiravî, hesaba xwe, bi qewlê xwe: nîmçeroşinbîr qaşo-ronakbîr, kesa/ê ne ronakbîr lê xwe ronakbîr dihesibîne yan xwe ronakbîr dide nasandin
nîmdaşt nîv-nû, bikarînayî, destê duyê, kevnenû
nîmekîşwer nîvkîşwer, nîvparzemîn, parçeyek ji parzemînekê
nîmrû hêkrûn, hêka di nav donî / rûnî de hatiye qelandin
nîmten kurtecakêt
nîn (em) ne, ne ... ne: Ême amade nîn Em ne amade ne
nînok nînok, neynûk, nênûk, tiştê bi serê tilan ve şên dibe û pişka wan ya zêde bi mûçinkan tê birrîn
nîre, nîrew co, cok, cihê av tê re diherrike (t bo ser / nav zeviyan)
nîreng sihir, cadûyî
nîrû zever, şiyan, hêz, hinêr, taqet, karîn, qiwet
nîrûdar bizever, bişiyan, bihêz, bihinêr
nîs nîn, tine, neyî, dw heyî, peyda
nîsan avrêl, nîsan, çarem meh ji salnameya romî
nîsanok nîsanok, gulek jîkurt / temenkin e li meha avrêlê / nîsanê peyda dibe û vedimire
nîsk nîsk (bot Lens culinaris)
nîşan nîşan, nîşe, not, îşaret, haje, hişyarî, sembol, remz
nîşane nîşanî, merasîma diyarkirina keç û kurrekî ji hev re berî ku bizewicin
nîşt bn nîştecê
nîştecê akincî, rûniştvan, şênî, kesa/ê li cihekî dijî
nîştecêtî akincîtî, rûniştvanî, şênîtî
nîştenî bn nîştecê
nîştiman niştiman, welat, warê bavkalan, welatê bavûbapîran
nîştimanî niştimanî, neteweyî, welatî
nîştimanperwer welatperwer, niştimanperwer, welatevîn, welatparêz, kesa/ê dilsoza/ê welatê xwe, kesa/ê ji welatê xwe hez dike
nîştimanperwerî welatperwerî, niştimanperwerî, welatparêzî, welatevînî, dilsoziya hemberî welatî / niştimanî
nîştimen niştimen, devera kêrî jiyanê tê, cihê mirov dikare lê bijî
nîştin bi cih bûn, sekinîn, niştin, rawestîn (t doz / şekira neheliyayî li binê çayê)
~ mil yek pev çûn, xwe avêtin hev, lêk dan
nîştinewe dadan, veniştin (firroke li ser erdê bi cih bûn, firrinde li ser çeqê darê rawestîn û hwd)
nîw nîv (1/2, 0,5)
nîwawnîw 1) nîv-û-nîv, nîv no kesekî / aliyekî û nîva dî bo kesek / aliyek din 2) nîve, nîvî, nîv-tijî, bernîve, nîv-tijî û nîv-vala
nîweçil nîvco, nîvûnor, nîvî, netemam
nîwegiyan nîv-mirî
nîwego nîvgog, hemîsfer
nîwekol nîvkeliyayî; nîvkelandî
nîwero nîvro, nîro, nîvroj, nîva rojê, derdorî demjimêr 12 bi roj
nîweroxew xewa nîvro, nîvroxew, sîesta
nîwetîre nîvtîre, radîus
nîwîşk nîvişk, rûn, qeymax
nîxandin bên bi ser ketin, pirr westîn û dengê hilma wê / wî bilind bûn
nîzîk nêz, nêzîk
no neh (9)
no- nû-: nobûk nûbûk, bûka nû, bûka taze
nobend nûbend, gayê nû fêrî / hînî cotkirinê bûye
nobere nûxwirî, nûxurî, nexrî, nerxî, nixurî, nuxurî, zarrokê (t kurrê) yekem / mezin
nohem bn noyem
nohemîn bn noyem
nok nok, nuhk, nehk, nik
-nok -ok, -onek: paşbendikek e pê rengdêr ji hin navdêran tên çêkirin: tirsnok tirsok, tirsonek
noker xulam, berdestî, xizmetkar, berdestk
nokerî xulamî, berdestkî
nol bn nerm-û-nol
noma canî, canîk, ciwanîk (mehîna hê ne temen-temam e)
nomal nûmal, mala nû (t ya jin û mêrên nû-zewicî)
nomîne bn noyem
nore dor, gerr, sira: Norey kê ye? Dora kê ye?
norehêl bn norerist
norerist sira, dorerist
noş noş, nîç, afyet: Noş! (gotinek e tê bikaranîn dema du yan çend kes perdaqên xwe li hev didin û carinan pê re hêviyan dikin) Noşî giyanit bê! Noşî can(ê te) be! (Li te) afyet be!
~ kirdin noşîn, vexwarin; nîç kirin
noşîn noşîn, vexwarin, nîç kirin (t alkol)
not nîşe, not, nîşan, nivîs
note I embar, dav, dab, bindav, serdav, cihê lêparastina tiştên neberdest
note II bn not
noyem nehem, ya / yê / yên nehê / nehan
noyemîn bn noyem
nozde nozde, nozdeh (19)
nozdehem bn nozdemîn
nozdemîn nozdem, nozdemîn, ya / yê / yên nozdê / nozdan
nukte E henek, qerf, pêkenî, tinazî, tirrane, galte
numre bn nimre
nuqte bn nuxte
nustin [-nû-] nivistin, raketin, razan, xew kirin, xewîn, xewtin, xeftin
nustû nivistî, razayî, raketî, di xew
nusxe E kopî, nisxe, jibergirtî
nuştan bn nuştanewe
nuştandin, nuştandinewe çemandin, tewandin, veçemandin, xwehr kirin
nuştanewe çemîn, tewîn, veçemîn, çemiyan, tewiyan
nuştawe, nuştawî çemî, tewî, veçemî, çemiyayî, tewiyayî, veçemiyayî, xwehr, xwar; pêldar
nuşte nivişt, nivişte, niviştî, tilism, tiberrk, tiştek e dua û lava pê ve tên xwendin yan li ser tên nivîsîn û kesên nesax bi xwe re hildigirin daku ta û nesaxiyên dî bela xwe jê vekin
nutuniwê nipînû, pirr nû, nû-derketî, nû-çêbûyî
nuw... bn niw
nuqlane nîşan, delîl (t yên belayan / xirabiyan)
nuqul şekirok, şirîniyên req
nuqum noq, niqim, nuqim, bin-avbûyî
~ bûn noqîn, niqimîn, bin-av bûn
~ kirdin noqandin, niqimandin, bin-av kirin
nuqurç qurrîncîk, qurrincik, quncirik, qurçî, nuquç, şidandina bi nînokan, kişandina (parçeyek ji leşî) bi nînokan / tilan
nuwandin nîşan dan, pêşkêş kirin, nimandin, raber kirin
nuwêner nûner, temsîlkar
nuwênerayetî nûnerî, temsîlkarî
nuwênraw nîşandayî, nimandî, pêşkêşkirî, raberkirî
nuxro bn nuxum
nuxşe nexşe, aqûbet: Nuxşet lê bêt Nexşe li (serê) te be! Aqûbet li te be! Înşellah nesîbê te jî wiha be!
nuxte nuqte, niqte, xal
nûç:
~ birdin hilingivîn, likumîn, tehisîn, hilisîn, hilingiftin
nûçanewe çemîn, tewîn (ser); (çok) dan, vedan (erdê)
nûjen bn niwêjen
nûjenî nûjenî, modernîzm, hevçerxî, hevdemî
nûk serik (yê tûj yê pênivîskan / derziyê / şûjinê / rimê û hwd)
nûkandin kinîn, kinkinîn, bi dengê kin-kin girîn
nûke, nûkenûk (dengê giriyê) kinkin
nûkenûkker kinkinî, kesa/ê bi dengê kin-kin digirî
nûn I navê tîpa N di alfabeya kurdî-erebî de
nûn II qusûr, kêmasî, 'êb
nûqan (çav) neqîn, miçîn, niqîn, ketin ser hev, hatin girtin
nûqandin neqandin, miçandin, niqandin, girtin
nûqaw neqî, neqiyayî, çiçî, miçiyayî, girtî
nûqênraw neqandî, miçandî, niqandî, girtî
nûrandin nirrîn, (dengê) nirrenirr jê hatin
-nûs -nivîs: çîroknûs çîrroknivîs, kesa/ê çîrrokan dinivîse, romannûs romannivîs, şanonûs şanonivîs
nûsan 1) zeliqîn, pêve man, pêve bûn, pêve hatin girêdan 2) (deng) ketin, wa li kesekî hatin ku dengê wî êdî normal dernekeve
nûsandin zeliqandin, pêve nan, pêve kirin, pêve girêdan
nûsaw 1) zeliqiyayî, pêvemayî 2) dengî nûsaw dengê ketî
nûser nivîskar, nivîsevan, kesa/ê karê wê / wî nivîsîn(a pirtûkan) e; nivîser, daner, kesa/ê tiştek nivîsiye
nûsênraw zeliqandî, pêvekirî, pê re
nûsge nivîsgeh, daîre, ofîs, cihê karê fermî
nûsîn nivîsîn, nivêsîn
nûsînewe venivîsîn, nivîsînve, dîsan nivîsîn, kopî kirin, ji ber girtin, heman berhem bi awayek nû nivîsîn
nûsînge bn nûsge
nûstin bn nustin
nûsraw nivîsî, nivîsandî, tişta/ê hatiye nivîsîn
nûsyar nivîsar, miqale, babet, tişta/ê hatiye nivîsîn
nûşte nivişte, niviştî
nûtek reş, tarî, reş û tarî (t mecazî)
nûtekî tarîtî, reşatî
nûwa bn pêş
nûwandin bn nuwandin
nûwarîn nerîn, nêrîn, berê xwe dan (tiştekî / derekê), fekirin, hêv kirin, seh kirin, nêrtin, nihêrtin
nûzandin nizîn, (dengê) nizzz jê hatin
</o:p>