Pêvek:Gotinên Pêşiyan

Ji Wîkîferhengê


A[biguhêre]

  • Abûr dayê ebûrê.
  • Adar e meşka li dar e, ne li hera, li beriya Sîngor e.
  • Adar e, dew li dar e, şivanî xwe mal e, kebanî bi kar û bar e.
  • Adar e, dew li dar e.
  • Adar e berf giha guliyê dar e, nema danê êvare.
  • Adetên bav û bapîran, kerik xweştir in ji hejîran.
  • Agir xweş e, lê xwelî jî jê çêdibe.
  • Ava hêdî hêdî, me ecêb jê dî.
  • Axa, bi deh gundên xwe ve, bawer dike [Keyxûsrev]] e.
  • Afirê gameşa bû warê gelşê mêşa.
  • Agir berda gomê, xwe da fêza zomê.
  • Agir ber piyên wî dibe av.
  • Agir berda kayê, xwe da ber bayê.
  • Agir berda malê, revî xwe da palê.
  • Agir davêje devê xwe.
  • Agir girte mala yekî, yê din got: "Tu bi Xwede venemirîne, da ku (ez) kewên xwe bibirêjim.
  • Agir girtîbû mala yekî, yekî jî ser û pê li ber dikizirandin.
  • Agir ji dawê dibare.
  • Agir ji dev dibare.
  • Agir li dawê ketiye.
  • Agir li mala derewîna ket, kesî jê bawer nekir.
  • Agir li mala yekî ketibu, yekî jî liber firikê xwe diqelandin.
  • Agir li serê min ketiye, tu jî liber runê xwe diqijirînî.
  • Agir pêkeve bîhna bîso jê naye.
  • Agirê bin kaye ye.
  • Agirê xweş, agirê darê hişk.
  • Aha Gulê bihar, aha Gulê zivistan.
  • Alikî şîn e, alîkî şahî ye.
  • Aliyê xwedê jê stendiye.
  • Amanet heta qiyamet.
  • An barek derew, an barek dirav.
  • An hero, an mero.
  • An mam, an xal.
  • An naçe aşî, an jî diçe aşvanî dikuje.
  • An naçe diziyê, an jî diçe şivanî dikuje.
  • An nanê te genim, an zarê te genim.
  • Anî ji deriyan, da xêra miriyan.
  • Apê şorvirçî, ji destê wî gurî derket kete destê wî hirçî.
  • Apkê (Apê) Faris, niha tu nemirî tuyê beyî nav garis!
  • Apo ne gêj e, tiştan dizane (dibîne) nabêje.
  • Aqil bi dînan çi bike, çav bi koran çi bike.
  • Aqil jê birîn. ( Aqil jê nabire.)
  • Aqil lê bû ye av.
  • Aqil sivik e, ling çepel e.
  • Aqilê kew re, rizqê biharê.
  • Aqilê kurî caniya del..
  • Aqilê kurî, bi teyran re firî.
  • Aqilê kurî, se te da birî.
  • Aqile min dibire, aqile gilika min nabire.
  • Aqile wî/we di nav çoken wî/we da ye.
  • Aqile xwe bi nan u dew ve xwariye.
  • Aqile xwe bide sere xwe. (Topî sere xwe ke.)
  • Ar u pelur e, xuy (xwedî) qebul e.
  • Are (Arde) xwe pehtî ye, kapeka xwe retiye.
  • Are hur di hewana xwe de dîtiye.
  • Are kewan e, risqe betan e.
  • Are keware risqe bihare.
  • As berdaye, pey çeqçeqe ketiye.
  • As bi xeyalekî, asvan bi xeyalekî.
  • As digere, çeqçeq dirane xwe diskene.
  • As ji dest çuye, pirsa çeqçeqe dike.
  • Asek nehistiye ku, arvane xwe le ke.
  • Av bisekine, ew nasekine.
  • Av gewriye, gewrî xeniqî.
  • Av li dev dikeve.
  • Av li Nerwane, feyde li Taqwane.
  • Av nade guzike.
  • Av pe germ dibe.
  • Av rabu, sirik (bend) bela bu.
  • Ava bîra bi tedbîra.
  • Ava heft girara li dev çu. (diçe)
  • Ava sare, ser çi da diçî xware.
  • Ava ser beruya, wek zavaye bi dile xesuya.
  • Ava xwestî naçé ser hestî.
  • Ava zimzim, li pey dibezim.
  • Ave da nave.
  • Ave ku da serî, çi bohistek çi çar tilî.
  • Ave selî dike.
  • Avek (kel) kelandî ser da kir.
  • Avek sar di ser da vexwar.
  • Avek sar ser da kir.
  • Avete pas guhe xwe.
  • Avriyen tirs daveje.
  • Ax u avayî nav u nandayî.
  • Axa gote Mirtib: "Eze te xim" . Mirtib got "Axayê min ezê runim."
  • Axa ji xulame xwe re got, xulam ji kuçike xwe re got, kuçik jî ji dela
  • (teriya) xwe re got.
  • Axa li kefe ye, mal maye li bin berfe ye.
  • Axa li kefe ye, xulam di nav zicre ye.
  • Axaye be xulam e.
  • Axaye me Bil e xwere me ser kul e.
  • Axaye me bu Pilo, sîva kere me bu çilo.
  • Axaye me Om e, xwelî li sere me kom e.
  • Axaye min wax çave min kor bin ji bo hespe boz.
  • Axayî bi xulam e, xulamî bi olam e.
  • Agir berda kayê û xwe da aliyê bayê.
  • Agir bi agir venamire.
  • Agir di kevnebizûtan de dimîne.
  • Aşê dînan bê av digere.
  • Aşê xerabe arvan nahêre.
  • Ava bin kayê deng jê nayê.
  • Av diçe lê aş li cîhê xwe dimîne.
  • Av dilop dilop dibe gol.
  • Av di serkaniyê de şêlû dibe.
  • Av ji kaniyê û nan ji baniyê
  • Av û agir razin, dijmin ranaze.
  • Av şûna nan nagire.
  • Ava golê dimîne heta salê.
  • Av di golê de genî dibe.
  • Ava hêdî me ecêb jê dî.
  • Avahiya ku dû jê here, venamire.
  • Ax û avahî, nav û navdayî.
  • Axa bi xulam e, xulam, xulam jî bi olam e.
  • Axa got mirtib: ezê rabim li te bixim. Mirtib got: axayê min ezê rûnim.
  • Axîna kûr ji dilê kûr tê.
  • Azadî hat dinê, zimanê lal hat vekirinê.
  • Axayê me Pilo şîva kerê me bû çilo.
  • Axaftina bi zîvî bikire û bizîvî bifroşe.

B[biguhêre]

  • Ba dere wî/we digire, ba vedike.
  • Ba ji zinar (teht) çi dibe?
  • Ba vî alî dixe, wî alî re debas dike.
  • Baçelmok (bi) sev digerin.
  • Bajarî, li erde narî.
  • Ban qul e, binban sil e.
  • Bane me yek ban e, yalik dest e, yek zozan e.
  • Banek e u bagurdanek e.
  • Bar ji ser xwe daveje.
  • Bar min naesîne, serbar min desîne.
  • Bar naçe ber kerî, ker diçe ber barî.
  • Baran disekine pey da (du re) ga cil dike.
  • Barana havîna, sil kir bine kulîna.
  • Barane erd sil kir, zîpike erd qul kir.
  • Bare kere li ser pista deve ye.
  • Bare xwe girtiye.
  • Barek dirav, yan barek derew?
  • Barek quran sond bixwe, kes je bawer nake.
  • Bav harsim dixwe, diranen kur disekihin.
  • Bav ji es te, kur je pirsa bajer dike.
  • Bav ji es te, kur saloxan dide.
  • Bav kustiye (ku) gore sond dixwe. (bixwe)
  • Bav rezek da law, law guslek tirî neda bav.
  • Bavo hun çima ker ker xebernadin?
  • Bavo, min bivirek dît. Got: "kane?" Got: "Min winda kir."
  • Baye hewana wî li ber çu.
  • Baz bi bazan, qaz bi qazan, mirîska kor bi dîke kulek ra.
  • Be are ji çi ar bike, we kume xwe tim xwar bike.
  • Be male, malxe male, neye male qeda sale.
  • Be malo, be xatî be xalo; bi malo, bi xatî bi xalo.
  • Be serî u be binî (ye).
  • Be zar u be ziman (e).
  • Bedewe çav kil kir, dile xortan tev kul kir.
  • Bedewe here, xer ji bazara te naye!
  • Behra sîn e, av te de nîn e.
  • Beje beje zimane te direj e.
  • Beje min hevale xwe ez bejim tu kî yî?
  • Bejin biriqî, dil xeriqî.
  • Bejn lal e, (bila) nebejin tiral e.
  • Bejn tît e, mal mecît e.
  • Bejn zer e, dil jehr e.
  • Bejna heyrane her kiras le te.
  • Bejna min sehr e, dile min jehr e.
  • Bela li sere (xwe) wî/ we vekir.
  • Bela xelke ji çol u çiyan te, ya min belengaze Xwede ji ber lingen min te.
  • Bela xwe je venake.
  • Bela xwe le digerîne.
  • Belaye newe newe, dema tu hatî li ser sera u li ser herdu çavan.
  • Belaye! Çaven res u belek min ji te re kildan e.
  • Belengaze aqile xwe ye.
  • Belengaze Xwede ye.
  • Benamuse ulme (ilme) xwe ye!
  • Bendera ku çelek ser bigere, ew çi bender e?
  • Bendike Ruto dudu ne, çave wî li min çave min jî li yekî (yeka) din e.
  • Benîste xwe cu ye, li netika xwe ve daniye.
  • Beqe çav da çeleke, zike we teqiya.
  • Ber barane revî, li zîpike qelibî.
  • Ber barene revîm, ber çortane ketim.
  • Ber defa be deng direqise.
  • Ber defa cuna direqise.
  • Ber ecela xwe ve diçe.
  • Ber ecele xwe direve.
  • Ber goste çuyî nakeve, ber serpiyan dikeve.
  • Ber kere re derbaz dibe, cehsike je didize.
  • Ber li serî, yan serî li ber (î), her serî we biske.
  • Berda sond dixwe.
  • Berdana jine, edeta dine.
  • Bere dest destan diso, pase dest serçavan diso.
  • Bere merezî bu îja terese jî lexist.
  • Bere pir bi gul bu, barane lexist sil bu.
  • Berf hatiye ku ling (de) bicemide.
  • Berf heliya, ling wesiya.
  • Berf jî spî ye, le kuçik di ser da pîsiye xwe dikin (dirîn).
  • Berf jî spî ye, le tam le tune ye.
  • Berî barane ba ye, berî mirine ta ye.
  • Beru da bizine, dest avete qarçike.
  • Beru ji qalike xwe banzda u got: "Magî devî çawa ye!"
  • Berxik spartine gur.
  • Bes hat sere maldaran, avetin sere feqiran. (jaran)
  • Bexdaye jî xurme zef in, ji me re çi ye?
  • Bexte pesîn, ware hesîn. (Bext bexte pesîn war ware hesîn.)
  • Beyî derî ji te ra vekiriye, heri re ji te ra vekirî ye.
  • Beyî mala me te bibînî hale me.
  • Bez spartiye pisîke.
  • Bi ava zemzeme (ve) sustine.
  • Bi çar destan ve girtiye.
  • Bi çavekî le nenere.
  • Bi destan da, bi lingan pey ket. (im)
  • Bi destekî nesustî li nav derket.
  • Bi desten xwe mala xwe xera kir.
  • Bi deve xwe kete belaye.
  • Bi deve xwe ve napeyive (xebernade)
  • Bi fita Hesene Hewerî.
  • Bi gur re dixwe, bi xwedî re sîne dike.
  • Bi gurmiste, dibeze sujine.
  • Bi guye xwe ve buye yek.
  • Bi heçeta (hinceta) kurke dixwe virike.
  • Bi kapekekî Uris nake.
  • Bi kere nikare dibeze kurtan.
  • Bi kevçiyan ve da berhev bi hesikan ve bela kir.
  • Bi kinco, were qunco, bi qerpalo here malo.
  • Bi kîrekî kulavî le dige.
  • Bi kulme, diçe direje.
  • Bi min xurto, li min xurto.
  • Bi penciruka li guye xwe ketiye.
  • Bi piye xwe kete tele.
  • Bi qîzanî mîr bu, bi jinanî pîr bu.
  • Bi quna ziya filitî.
  • Bi qune ketiye çala genim.
  • Bi qune, ketiye kodika jajerune.
  • Bi roj bilbil e, bi sev piskul e.
  • Bi roj kefene miriyan je dike, bi sev bulqe bulqa kuza ditirse.
  • Bi roj miriyan diselîne bi sev qurquroneka derî ditirse.
  • Bi roj ronahî li ber min neke.
  • Bi ruyekî spî je xilas bum.
  • Bi sere poz xeberdide.
  • Bi sev sememok e, bi roj pîrebok e.
  • Bi tekbîr, dikolin bîr.
  • Bi tepa li sere xwe ket.
  • Bi ve qune, tu naçî sune.
  • Bi ve qune, tu naxwî hekerune.
  • Bi ve quse, tu naçî Muse.
  • Bi vî hisî, tu nagihejî tu par u pisî.
  • Bi viran sond bixwe serî naese.
  • Bi xera kîre min (çike min) buye mîre min.
  • Bi xwe bume dize sola xwe.
  • Bi xwe pir gul bu, barane lekir sil bu.
  • Bi xwîna xwe xeber dide.
  • Bibe nebe mirov goste kewana jî dixwe.
  • Biçe Bitlîs, we bilîz.
  • Biçe ser kahniye, kahnî we ziya bibe.
  • Bîhn le çikandin.
  • Bîhna biso je te.
  • Bîhna ceheneme ji dev te.
  • Bîhna kiz te ji mala diz.
  • Bîhna sîr ji dev te.
  • Bihusta ku ez ne te de bim (ne le bim) bila ker te de vegevizin.
  • Bila avis be, kenge dize bila bize.
  • Bila bejin xençera Xaço heye.
  • Bila ev jî daxek be li deste min be.
  • Bila hindik, bila rindik.
  • Bila jina mere çe bim, bila roje heft caran sere min be sikandin.
  • Bila kuçike gunda bim, ne piçuke bira bim.
  • Bila kuçike sa bim, ne piçuke bira bim.
  • Bila kuleka te du negire.
  • Bila li xwede xwes here, bila li evdan xwes neçe.
  • Bila me be, sîr qismet e.
  • Bila mere min mer be, bila sere min li ser tera er be.
  • Bila ne di min da be, bila di diya min da be.
  • Bila ne li ber agire min be, bila ber agire mala bave min be.
  • Bila razana te hebe, rabuna te tune be.
  • Bila reze min li nav rezan be, bila tirî li min heram be.
  • Bila sure xweyî tuj baveje quzika min.
  • Bila tu gurbiyayî bila te bere kera min bixwara.
  • Bila tu xwes bî, gula siwara bî.
  • Bila xwes bî, gula govenda bî.
  • Bila ya dehan ji li ser ya nehan be.
  • Bila zike mela bel be, bila gîha u pel be.
  • Bilbil xistine qefesa zerin, gotiye: "Ax welate min."
  • Bilbil xistine qefesa zerin. Got: "Ka gula mina bi bîhn?"
  • Bilind firiya, nizim ket.
  • Bin ga da golikan digere.
  • Biratî, bi rastî.
  • Biraye ji de ye, silava dide li pe ye; ew jî ji bo lome xelke ye.
  • Birayek din, yek hisyar, dan muyeke neqetandin.
  • Birçî bu ter nabe, ter bu birçî nabe.
  • Birîna hevalan, tîra kendalan.
  • Birîna min, min keder te.
  • Birîna sura kurtir, birîna sura heye.
  • Birîne diherisine.
  • Bivirvan dar birî, ye li ser dare guman ji xwekde nebirî.
  • Bixwî çavekî min, nexwî derdu çaven min.
  • Biyanî bidî goste canî, we li ser te de bet posmanî.
  • Biye kevçî xwîn, ketiye pesa min.
  • Bizanibe giliya, welat xwestir e ji hemiya.
  • Bizin bizin e, bere cîhe xwe pekol dike du re mexel te.
  • Bizin firot bi hefta, beze we kirî bi heysta.
  • Bizin ketiye derde sere xwe, sivan ketiye derde beze bizine.
  • Bizin mir, gir damirî.
  • Bizina kol elimiye danukan.
  • Bizina kol, hîn bu (ye) daniyen sor.
  • Bizina kulek u sivane bezek (sivik) tev digehen ber derî.
  • Bizina nehletî, dev leketî.
  • Bizina res e, her roj nexwes e.
  • Boçik ketiye nav lingan.
  • Boçika wî dixure.
  • Boçika wî ketiye qune.
  • Boçika xwe ba dike.
  • Boçika xwe bilind digire.
  • Bu (ye) destare kizina.
  • Bu çala bi derziye. (vedayî)
  • Bu gur, hef golik jî xwarin.
  • Bu mesal xal u xwarzî.
  • Buk bi dile zave ye.
  • Buk di sorike de, dergus di lorike de.
  • Buk li hespe ye, hefsar li miste ye, kes nizane qismete ke ye.
  • Buk ma heviya baltuze (dise) dile we bu kela dîze.
  • Buka ape kete kape, buka xale delaliya male.
  • Buka male, qesmera male.
  • Buka xale ezîza male.
  • Buke (buka ku) xeniqandiye heft xesî, ji bulqiniya cer ditirsî.
  • Buke pe pepar, sivan (o) dar gopal.
  • Buke tune zar-ziman, xesuye tune dîn-îman.
  • Bume gaye dîz-kiloza.
  • Bune dîk u mirîsk li ber hev sekinîne.
  • Buxza wî buxza deva ye.
  • Buye ava bin kaye.
  • Buye bereta li ser berata.
  • Buye buka barane.
  • Buye cirm ketiye hustiye min.
  • Buye çeleka sor, sîre xwe dide dawiye de linge xwe ledixe direje.
  • Buye çira ber kora.
  • Buye çiyaye Sîpane, sere xwe danaxwe. (natewîne)
  • Buye dasiye masiye.
  • Buye defa ber kera.
  • Buye diware ser buze.
  • Buye dîzika Behlul.
  • Buye Eliye xem xwar.
  • Buye findiqa ser nergize.
  • Buye gaye cot, ne kisî mese ser xwe dike ne ji ye ciranan.
  • Buye gola reqe (u) beqan.
  • Buye hîva bin ewr.
  • Buye keleme ber çavan.
  • Buye kere Bute, yek salî bu du kel hilgirt, du salî bu kelek hilgirt.
  • Buye kevir, xwîn je naye
  • Buye kewa dafike.
  • Buye male mirî.
  • Buye mesela jinik u meqese.
  • Buye mesela masiyen sove.
  • Buye mîza seytîn. (dipeke her dere)
  • Buye nivista mele.
  • Buye qîza qurqur bege.
  • Buye riya kadize.
  • Buye roviye ji mirîskan xwe re mezin buyî.
  • Buye serikî kera.
  • Buye tajiya kuça.
  • Buye xesuya seyan.
  • Buye xweya hemi giraran.
  • Bêje min hevalê xwe, ez bêjim tu kî yî.
  • Ba li dîwarê der ve dixe.
  • Ba çawa tê, bêderê weha bide bayê.
  • Ba pê ket, kûçik li pey ket.
  • Bajarî li erdê nêrî.
  • Banek û bagurdanek.
  • Banê xanî tenê bi keviran bilind nabe.
  • Bar mirov nayêşîne, serbar mirov dêşîne.
  • Baran dibare ji xwediyê zeviyê re kar e.
  • Baran li cîhê avî dibare.
  • Barekê dirav an barekî derew.
  • Barê giran tim li ker dikin.
  • Barê hêştir,li ker nayê kirin.
  • Barê serê bê eqil, ling dikşînin.
  • Baş be lê ne belaş be.
  • Bav ber bi zarok diçe, zarok ber bi çiya diçe.
  • Bavê mirov pişta mirov e.
  • Baweriya kurdan her bi çiyê tê.
  • Beq bi avê serxweş dibe.
  • Ber(kevir) li cîhê xwe bi rûmet e.
  • Berê bişêwire, piştre bikire.
  • Berê text ya jinan bûye.
  • Bertîl kevir nerm dike.
  • Bextê reş tim yê xwedî ye.
  • Ba li dîwarê der ve dixe.
  • Ba çawa tê, bêderê weha bide bayê.
  • Ba pê ket, kûçik li pey ket.
  • Bajarî li erdê nêrî.
  • Banek û bagurdanek.
  • Banê xanî tenê bi keviran bilind nabe.
  • Bar mirov nayêşîne, serbar mirov dêşîne.
  • Baran dibare ji xwediyê zeviyê re kar e.
  • Baran li cîhê avî dibare.
  • Barekê dirav an barekî derew.
  • Barê giran tim li ker dikin.
  • Barê hêştir,li ker nayê kirin.
  • Barê serê bê eqil, ling dikşînin.
  • Baş be lê ne belaş be.
  • Bav ber bi zarok diçe, zarok ber bi çiya diçe.
  • Bavê mirov pişta mirov e.
  • Baweriya kurdan her bi çiyê tê.
  • Beq bi avê serxweş dibe.
  • Ber(kevir) li cîhê xwe bi rûmet e.
  • Berê bişêwire, piştre bikire.
  • Berê text ya jinan bûye.
  • Bertîl kevir nerm dike.
  • Bextê reş tim yê xwedî ye.

C[biguhêre]

  • Ca (ce) nalekî (hesinekî) bavejin ber linge wî/ we.
  • Ca bihelin ez jî anaxazeke biherim.
  • Cano min tu danî, kesî tu hilneanî.
  • Car caran tîne, gaye res baran tîne.
  • Careke te bixapîne ar di mala wî keve; bu di cara, du caran ar di mala wî
  • keve; ku bu se caran ar di mala te keve.
  • Carina dibe kura kirece, carina dimbe dîware buze.
  • Carina dimis-run e, carina qetil-xwîn e.
  • Carina mirov ji mecburî goste kewan jî dixwe.
  • Carina mirov ji yare diya xwe re debeje "bavo".
  • Caw bu kitan, dew bu derman.
  • Cawa (bersiva) wî kire dest.
  • Cawe sil firotine.
  • Ceger le sewitî ye. (sotiye)
  • Cegere be mefere bira kustin (mire) neçu sere.
  • Cem mîhe çave berxe derdixe.
  • Cer nu ye, av cemidî ye.
  • Cêr di riya avê de dişkê
  • Cîhe be def direqise, ma dora cîhe bi def.
  • Cila sil e, ketiye mil e.
  • Cila xwe ji ave derdixe.
  • Cile u kulev ji hev dipiskeve.
  • Cilen xwe sil kir beriya barane.
  • Ciwan mîse ne , bele xwîn serîn u kit-kite ne.
  • Ciwanekî bavejin resiya pîreke bavejin xwesiya.
  • Ciye jina xera kiriye, hînava ye.
  • Ciye ku pakî le heye, xirabî çi ye?
  • Ciye seran rovî dikin geran.
  • Cote xwe daye kevir.
  • Cottar li bervî mal e, kebanî nu bervî kar e.
  • Cotyaro ew çiye tu diçînî? Got: "Dema hesîn bu te bibînî."
  • Cucan: Gundekî Gîhadîna giredayî Agiriye ye.
  • Cuhî da (ka) te bibim buhiste. Got: "Ne îro semî ye, ker naye."
  • Cun le taste kirine. (kirin)

Ç[biguhêre]

  • Çar çav (buye.)
  • Çar gurçikî (ye.)
  • Çav birçî (ye.)
  • Çav çavan nabîne.
  • Çav çune ser serî.
  • Çav giredan.
  • Çav girtî ye.
  • Çav girtîbun.
  • Çav le derxistin.
  • Çav le tirsandin.
  • Çav leketin.
  • Çav sor.
  • Çav ter.
  • Çav vekirî. (Çav bel.)
  • Çav wek sekir spî buye.
  • Çava ji xwe diborîne. (dibuhurîne)
  • Çavan giredide.
  • Çavan je girtiye.
  • Çave de u bava li ewladan, çave ewlada li çiyaye Qaf.
  • Çave hev derdixin.
  • Çave li deriya, xwelî li seriya.
  • Çave min î kor nenere, bexte min binere.
  • Çave we/ wî le bar nabe.
  • Çave xwe kutaye destan.
  • Çavek kor be, mirov deste xwe dide ber ye din.
  • Çaven we/ wî je dibire.
  • Çaven we/ wî je girtiye.
  • Çaven we/ wî ter nabin.
  • Çaven wî/ we res bune. (kor bune)
  • Çaven wî/ we tistekî nabînin.
  • Çaven xwe belle vedike.
  • Çaven xwe je re diçirîne. (diqelisîne)
  • Çaven xwe zoq kirine.
  • Çavresiyan dike.
  • Çawa direse, wulo badide.
  • Çawa suk e, gaz piçuk e?
  • Çawa suk e, wisa jî buk e.
  • Çaxe neçîra min te, guye tejiya min te.
  • Çaxe piçuk bum ji mezinan ditirsiyam mezin bum ji piçukan ditirsim
  • Çel u dotin, kezwan u kelotin ne vek ketiye.
  • Çeleka me avis be we rojeke bize.
  • Çeleke didose Xate, to dixwe Fate.
  • Çeleke rex kiriye di ser destiye bivir de.
  • Çem tim naye qirs u qal li ber naye.
  • Çeme Mirade çiqasî rabe, nikare tistekî ji quling bike.
  • Çend nîsk ji serî kem in.
  • Çend texte ji serî kem in.
  • Çerme golike li ber me we xwedî be li ser me.
  • Çi buyî kundir, çi jî hustiye te direj-bu.
  • Çi di hur de, çi di tur de.
  • Çi giriya ku çi jî beecî?
  • Çi xwar ku çi jî pe veresî?
  • Çi zu buyî kundir, te çi zu sax veda?
  • Çilkek, milkek.
  • Çima buye kerta kevir?
  • Çima guye xwe xwariye?
  • Çima ji min mîh u meîn mane?
  • Çima razem newala kur, çima bibînim xewna dur.
  • Çima rihe xwe kur nakî? Got: "Dile min bi qune ne xwes e."
  • Çima seyek nikare, cendedekî bi deve xwe bigire?
  • Çira nîne ko heta sibehê pêkeve
  • Çiqas dinya li hev dikeve, tistek ji me re ser dikeve.
  • Çiqasî li ser erde ye, ew qasî jî li bin erde ye.
  • Çira ber kora, defa ber kera.
  • Çira xizanî ji nezanî.
  • Çivîk çivîk e ave vedixwe, li ser xwe re xwede dinere.
  • Çivîka wîlwîlanî ez kor bum min nizanî, te mala xwe xera kir kone min jî pe re danî.
  • Çiya naçe, dewres diçe.
  • Çiyî feqîran, derge mîran?
  • Çoken xwe nerm kirin.
  • Çu bajer u got: "Baba kenger nerede biter?"
  • Çu dermane mîze, gu le esirî.
  • Çu gergere, hat dîsa ew kere bere.
  • Çu gunde nenas pesne xwe da be qiyas
  • Çu heyfa bave, quna de jî da ser.
  • Çu kare kar jî nebu, taye jî ket.
  • Çu Rewane birinc ji saware male jî bu.
  • Çu ser dare, dara bin xwe birî.
  • Çuk e diçe li ser heke betan rudine.
  • Çukan xem e, Xabur çem e?
  • Çuke bira, çelike gura.
  • Çum li sere çiya, zuriyam weke gura, birazî nabin bira.
  • Çume derva Fatekor, hatim hundir xatekor.
  • Çume mala ape xwe ketme kape xwe.
  • Çume mala dewresa, danî ber min maste gamesa.
  • Çun dewsa miriya, hemi kes li miriye xwe giriya.
  • Çun welate kera, anîn bare pera.
  • Çuye tolana (tole bigire) seyda (neçîra) hestiyan digere.
  • Çuyîn ji me, hatin ji xwede.

D[biguhêre]

  • Da kes weke wî bi sev kere xwe nagere.
  • Da tu bizanî (bî) dew biraye mast e.
  • Dane ber bere res.
  • Dar bir verotine, mirov bi gotine.
  • Dar dikeve, berî bi ku ve?
  • Dar ez dikutim, intîn ji te te.
  • Dar li kewe neket, kew li dare ket.
  • Dara biye be ker e, ne bistan e, ne ber e.
  • Dara dixe qula mesa (moza)
  • Daran di ser xwe re mebire
  • Dera jina xera ne kiriye hîna ava ye
  • Derew dujminê Xwedê ye
  • Derew sêwî ye
  • Destê bi tenê, deng jê nayê
  • Dilê tirsok sînga gewr nabîne
  • Dinê li dinê, çavê gur li bizinê
  • Dinya bi dor e, ne bi zor e
  • Dinya gulek e, bihn bike û wê bide hevalê xwe
  • Diyarî qesp in, şûndiyarî hesp in
  • Du parên xizaniyê nezanî ye
  • Darbiro daran bibir, gumana xwe ji xwede nebir.
  • Dareke digire hezar darî (devî) dihejîne.
  • Dareke texed quna wî, kulîlkeke dide ber behna wî.
  • Darî xware, hosteyî rast e.
  • Daro skesto, xwaro besto.
  • Dasek u dehlek?
  • Dawet daweta mîran, agir ketiye feqîran.
  • Dawet fetikî (fetilî) berbu hetikî.
  • Daweta duduyan e, gire (agire) hemuyane.
  • Daweta mirtiban be u mirtib lenedin? (le bidin)
  • Dawiye de ji bo paniya linge xwe erdek hisk dît.
  • Daye buhike, jine ruhike.
  • Daye, ewa ku tu dibejî min derda ye.
  • Dayika du dotan, li xwe dide du lotan, ne li vir, ne li Cizîra Botan.
  • Dayiken dergusan re herin zu vegerin.
  • De îja (îcar) te girte xwe.
  • De ka kuma daynin pirsa je bikin.
  • De li qîze sîret kir, qîze got daye hela tu çîke kere binere çend e.
  • De u dote ser kirin, kemaqilan je bawer kirin.
  • Def di desTe min da ye, çomax tu ledixî.
  • Def u zirne berdaye, bi kendale abes girtiye.
  • Def ya xelke ye tu çomax ledixî.
  • Defa heware lexistin.
  • Deh bi duduyan e, Hirmiz xwedane Gololan e.
  • Deh mal in danzdeh rispiyen wan hene.
  • Deh siyar çun pesiya rutekî, rut silamet li nav derket.
  • Del ba ye, kuçik li pey Bexda ye.
  • Dela xwe daye ser mile xwe.
  • Delale min ji sîr jî, sekir jî sirîntir e.
  • Dem bi deme re herdem xwede re.
  • Dema siud hat serî, bila bizire wek kerî, dîsa jî xelke beje aferî.
  • Demek a gule ye, yek ya sîlane.
  • Deng nekirim, zere zer im.
  • Denge defe nas dike, mala dawete nas nake.
  • Denge ezmana, nîsana barana.
  • Denge te xwes te le heke xwendina te quran be.
  • Dera sor e, çavî kor e.
  • Derb ku hat serî, xwede we çawa xilas bike?
  • Derbeke li nal dixe, yeke mix (bizmar) dixe.
  • Derd hatin derda, kul hatin li ser da.
  • Derdan derevedike. (dereveneke)
  • Derde hewiya, jana tiliya.
  • Derde wî (ji) girara sibe ye.
  • Dere sore xwe ba kir, dile xortan tev kul kir.
  • Derek ava kir, mizgeftek xira kir.
  • Dereweke wan ji deh raste me çetir e.
  • Derî daye ser piste.
  • Derî ne berdideyî, kuleke re dikeve hundir.
  • Dermane her tistî xwe ye, le xwe xirabibe derman çi ye? (derman nîne)
  • Derpiye jine sor e, merî kor e.
  • Derpiye min xwe ke, le te de tir u fisa neke.
  • Derse degire ji jine, de re dibe dijmine.
  • Derzî di ber guh re kirin (e).
  • Dest je sustine.
  • Dest ji cote res berdaye bi zirna zer girtiye.
  • Dest ji emele wî sar bu.
  • Dest ji erd u esmana qetiya ye.
  • Dest li ser destan, heya esmane heftan.
  • Dest nakeve.
  • Desta dawo, bi piyan li pey geriyawo.
  • Deste ber derî ye, bikesî we bimerite, nekesî we biherise.
  • Deste de peske qîze.
  • Deste de reng u ruye qîze.
  • Deste me naye ber deve me.
  • Deste min di hingir da be cî dihelim tem.
  • Deste raste dide, bi deste çepe distîne.
  • Deste sex maç kin, ew sere Qutbe Razî ye; tac u teylesena wî gist xebata deste jar (sar) u tazî ye.
  • Deste vala, ruye res.
  • Deste wî tije garis be, livek je narije.
  • Deste wî, ma li ber ruye wî.
  • Deste wî/ we giran e.
  • Deste xwe de hekerune çekî u bidî (ye) ewe beje deve min sewitî, deste (wî/ we) te nesewitî.
  • Deste xwe dixe qula moza.
  • Deste xwe je biso (sustine).
  • Deste zore pîre davejin bîre.
  • Destkuja wî ne helal e.
  • Desto bi xwe gesto, ha diwesto, ha diwesto.
  • Dev je berdan (bernedan).
  • Dev jev mayîn.
  • Dev ji sîr sewitiye, pifî dew dike.
  • Dev ji zirna zer berdaye, bi qula ebcete girtiye.
  • Dev nerm e pist hisk.
  • Deva del bi xwar e, piskuleka we jer e, yek li jor e.
  • Deve bi çerm va dixwe, dile xwe bi mese desîne....
  • Deve dikeve, nav pembu, çaven xwe digire u dibeje: "Kes min nabîne."
  • Deve hat bi puleke, pul nabî.
  • Deve hirçe negihîst seve got: "Çawa tirs e!"
  • Deve hîz berdaye, quna hîz girtiye.
  • Deve nal kirin, rovî (jojî) got: "Piye min jî."
  • Deve nedît li reze, piskul dît li pireze. (feze)
  • Deve rovî negihîste tiriyan got: "Tirs e."
  • Deve te ne deve zirna zer e.
  • Deve te tijî xwîn be, bidî wî/ we nereje.
  • Deve u gere?
  • Deve wî ne li cem wî ye. (ne li wî ra ye.)
  • Deve wî/ we sist e. (nerm e)
  • Deve xwe daye ber baye geliyan.
  • Deve xwe dide ber deve wî/ we.
  • Deve xwe guhirand(iye).
  • Devî paç e, zikî xaç e.
  • Devî zu dibe dar, xwelî li sere ye be war.
  • Deviye tu dar bî, li ser sere min star bî.
  • Dew dixwaze, kodike jî vedisere.
  • Dew tirs nîn e, vexwarina hemî benda nîn e.
  • Dew tune, run difirose.
  • Dew xwestin u kodik vesartin?
  • Dewe silave, li ber ave.
  • Dewlet e, bel e, gewr e, bi sev sayî ye, bi roj ewr e.
  • Dewlet sere axe, tevka hîve.
  • Dewleta lez, rez u pez.
  • Dewres tîr u direj.
  • Dewsa sera, kund dikin sera.
  • Dewsa seran, maye kunde dera.
  • Deyn li te (min) caw li xwe kir.
  • Di aliye xweyî çepe ve rabuye.
  • Di ava wî/ we de diçe (naçe).
  • Di bin bar de namîne.
  • Di bin kaye de ave dimesîne.
  • Di dile xwe de disewirîne.
  • Di firnikan ra anî
  • Di guhe ge de radize. (razaye)
  • Di nav de xeriqiye.
  • Di nava diranan de buye benîst.
  • Di nava rune xwe de dihele.
  • Di navbera min u Xwede de bohistek ma.
  • Di navbera wan de av derbas nabe.
  • Di navbera wan de çiya hene.
  • Di orte de dirî li keleke rudine.
  • Di pasila xwe de dikene.
  • Di pasila xwe de mar xwedî kiriye.
  • Di sîtila dew de muye spî dîtiye. (digere)
  • Di sola wî de av te vexwarin.
  • Di wara da mayî ye.
  • Di zike xwe de suxule xwe dimesîne.
  • Di zike xwe de xeber dide.
  • Dibe tu pe re, qeda u bela jî pe re.
  • Dibe xenequtk dikeve gewriya mirov.
  • Dibe, mer be jî, jin be jî bila bize.
  • Dibe: "Dare das hate te." Dibe: "Wekî destî ji min be, min nikare."
  • Dibeje le napeje.
  • Diçe cîhe nenas, pesne xwe dide xas u xas
  • Diçim as as xiradibe, tem kahniye kanî zuha dibe; ga dikirim dibe golik genim davejim dibe solik.
  • Dikale le sîr nade.
  • Dikana Bekiro du qalib sabun u çar kîs xwe.
  • Dîke min e, li ser kulîlke xelke bang dide.
  • Dîke yekî winda bu, got li dîken xwe bigerin.
  • Dîko tu sibehan, evaran dizanî, ma riya bajer nizanî?
  • Dil bune aye sevî, xof, rem ji dine revî.
  • Dil dixwaze, (le) ji dest naye.
  • Dil germ
  • Dil hildan
  • Dil kevir
  • Dil kirin
  • Dil kirîn
  • Dil li ser dil e, je re tune tu derd u kul e.
  • Dil mayîn
  • Dil ne sivre ye ku mirov li ber hemî kesî veke.
  • Dil qewim
  • Dil res
  • Dil sar
  • Dil se
  • Dil stendin
  • Dil sikestin
  • Dil tenik
  • Dil xwes kirin (Dile wî/ we xwes kiriye)
  • Dila pirsî, quna hesilî.
  • Dile de li ser dote, ye dote li ser çiyaye Qaf.
  • Dile merik ji jine ne xwes bu, digot: "Tu ard eleg dikî quna xwe ba dikî."
  • Dile min ji we (ne) xwes e, erd di bin berfe de res e.
  • Dile sivan kete piskule (kermekî), hur kir sîr u xwar.
  • Dile yekî diçu goste kere, digot: "Guhen we wek yen kewroskan e."
  • Dile yekî kete kevirekî heft salan bi xwe re gerand.
  • Dilekî na bi heft dilan.
  • Dilo bixwaze te boq te pîvaz.
  • Dimirim dibeecim, ceh dibe ez birinc im.
  • Dimise yekî rijiya, got: "Bila xera bav u diya min be."
  • Dîn u îman nan e, nan ku tunebe, bende îro ezdiye, sibe misliman e.
  • Dine ava, em tev nava.
  • Dine bi dine re, Mendo bi quna dine ve.
  • Dine ke xwar? Jin u mere ku ji hevdu ra bun yar.
  • Dine li dine, çave gur li bizine.
  • Dinya buye kes, tu kesî negotiye bes.
  • Dinya kiriye dara doje.
  • Dinya li ser guhekî wî/ we ye (ser pelikeka guhe wî/ we ye.)
  • Dinya tev de bisewite, gurzek gîhaye wî nasewite.
  • Dinya tijî kir be, bostek ji mirov dur be, ma çi kera mirov je heye?
  • Dinya tijî, mirov te de dijî.
  • Dinya wa hatiye, we wa jî here.
  • Diran es, derman kes.
  • Dirane xwe disîqîne.
  • Dirane xwe vesere, se hestiyan digere.
  • Diranî wî/ we te da çikya ye. (diçike)
  • Direjaya male deh gav, çi bikim mala be nan u be av.
  • Direse le nikare bide hemberî hev. (hem ber yek bike)
  • Dirika xwe bi deste min dernexe.
  • Dîsa ew tas e, ew hemam e.
  • Dîsa girara me ji "qet" a wan çetir e.
  • Dît ez im, nedît diz im.
  • Dîtina çavan, qinyata dilan.
  • Dîtiya dît, nedîtiya xwe de rît.
  • Dive ez bejim, kew e, nikil jî sor e?
  • Dîwar tep bu, xubar (toz) rabu.
  • Dîwaro ji te re dibejim, buke li te eyan be.
  • Dîwaro min ji te re got, pist diwaro tu guhe xew bide.
  • Dîwaro, eyb u qusur staro.
  • Dixwim nan u ave, min mineta kesî nave.
  • Diya qîza pruda dîza, dîz çekirin, xelke birin.
  • Diya te ji bo xwede nanekî germ dabu.
  • Diya te li ser nimeje bu.
  • Diz (î) xwe mal e, derî girtin betal e.
  • Diz ji beroso ra dibeje: "We da here ru teniye!"
  • Diz u malxe bune yek, ga di bin xeliye de derxistin.
  • Diz xwediye male girt, du tir ji je berdan.
  • Diza ji dizan dizî, erd u esman le pirsî.
  • Diza ji dizan dizî, erd u esman tev lerizî.
  • Dize da qawe da , çilmezine (çileke, nefseke) ji çila xwe kem nekir. (neda)
  • Dîze got: "Bine min zer e." Hesike got: "Le ez ji ku tem?"
  • Dîzik ji kebaniye ra dibeje: "Ru teniye!"
  • Dîzike got: "Ez tijî zer im." Hesike got: "Min tu hemi seh kirî."
  • Dizo, dizo, dizekî be însafo.
  • Dohn e, li eyare sa de ye.
  • Dohn li çire ke u le ser ke.
  • Done min li sere min dide.
  • Dono don dixwe, Sondo ber da (ve) sond dixwe.
  • Dor bi dor e, ne bi zor e.
  • Dost nade, djmin jî naye.
  • Doste qune dijmine serî.
  • Dotmame ji pismaman fedî kir, dunda li pey xwe nedît.
  • Doxîn qewîm (sist).
  • Du beru bare kerî.
  • Du misk ji quleke derketin, yekî ji ye din ra got: "Tu ji kudere teyî?"
  • Duh ji heke derketiye, îro li mirîske qayîl nabe.
  • Dupisk tu zivistane ne diyarî. Got: "Pane havîne min gelek ru li ba hewe heye."
  • Dur e, kur e u naye gotin.
  • Dur ve, sirîn ve.
  • Durî çavan, durî dilan.
  • Duro bi nuro.
  • Duve xwe di pir tepikan de qurçandiye.

E[biguhêre]

  • Eceba li ser eceban. (Ew jî eceba li ser eceban e.)
  • Ecela bizine ku te, nane sivîn dixwe.
  • Eger (ku) ez bum keç, ez dizanim ka eze çend gileya bavejim doxîna xwe.
  • Eger bi te xwes e, ji min ra bîst u ses e.
  • Eger hewes e, ew jî bes e.
  • Ekla wî je derbas dibe.
  • Elhodan elhodan, van sex u mela mala me dan.
  • Em (ez) keruska bes in.
  • Em çun Avamesya, delika belek li me hesiya, kula me yek bu, bu sisiya.
  • Em ne ji malekene, le li halekîne.
  • Em negihîstin we, ma ku hun bigehejin me.
  • Eme bikin, heya....
  • Eme bikin, wekî (heya) ro bisekine.
  • Emele pîre nayen bîre.
  • Emenî birî, ta firî.
  • Emire xwe puç kir.
  • Enî res e, parî xwes e.
  • Enîska xwe pe nîsan dide.
  • Erd hisk e, ezman dur e, xwîn je naye.
  • Erd hisk e, ezman dur e.
  • Erd u ezman hejandin.
  • Erd u ezman li hev hatin (hatin hev).
  • Erdo veqelise ez tekevime!
  • Ere ere ne, gist (jî) kure kere ne.
  • Ereb u pez, fleh u rez.
  • Ereba xwe daxist gere.
  • Erebe çuye dara, hatiye kar e, nehatiye erebe bi xwe dar e.
  • Erebe ku hatiye ber parte, bila barke.
  • Ers u kurs dizanî, çima goste bin birinc nizanî?
  • Erul, bu (bi) kefîle Zerzul.
  • Erzan kirî heban dirî.
  • Eslî hu, neslî hu.
  • Ev as e, ev jî çirika as.
  • Ev bar e, ev jî serbar e.
  • Ev dil e, ne bilwxur e.
  • Ev lele ye, he lolo jî maye.
  • Ev naçe mizgîniya we.
  • Ev ne suna (cîhe) dewara yeksim e.
  • Ev pîvaza mezin, ev nane genimî ev jî ava cemidî; dîsa jî dibejin Eliye Sino male xwe naxwe.
  • Ev pîvaza wî ya hesin, ev jî sekire wî ye sipî di nav desmale de; dîsa jî dibejin: "Bave te ji

nez de mir."

  • Ev riya kin, ev bertila giran, gelo pistî min ke ye bixwe?
  • Ev ruye min, ev ruye te.
  • Ev ruye te yî sipî, ev ruye min î res.
  • Ev zimane te nubuya, we qijikan çave te derxistana.
  • Eva elifbe ye, he pir li pey e.
  • Evdilxebur e ji rehma Xwede dur e, koda wî piçuk e, çirnika wî kur e.
  • Ew çi sîre te da, ew çi pehna te le da (lexist).
  • Ew devera ku miske heram bi namus be zanîn Xwede evden xwe ji wir dur bixe.
  • Ew ezmane ku min dîtiye, baran je naye.
  • Ew hews e le (bele) ne ew rews e.
  • Ew jî belengaze aqile xwe ye.
  • Ew jî çilka ji behre zedebuyî ye.
  • Ew ji ew hinde xurt e.
  • Ew jî eyba li tev eyba vesartiye.
  • Ew ji qilera dare ye. (Bu qilera dare)
  • Ew jî sewasa li ser sere wî/ we ye.
  • Ew jî sewasa severesa ye. (Bu sewasa severesa.)
  • Ew jî tutika ru erebe ye.
  • Ew mirî nakeve ber wî girî. (Ew girî nakeve ber wî mirî)
  • Ew riya ku te bere xwe daye ez le hatime.
  • Ew ruhe di wî qalikî re bikise.
  • Ew sal e, le ne ew bihar e.
  • Ew serî ye, ew oxir e.
  • Ew tehte ku te ser da rî barane hat sust.
  • Ew xem bila ji bo we deme be.
  • Ewan girtin heqe xwe, ez mam li reqe xwe.
  • Ewî ku got res e, tu bibeje spî ye.
  • Ewî ku got sibeh e, tu beje evar e.
  • Eyba xelke tepisî ye, ya min reqisî ye.
  • Eyba xwe bilcil dike.
  • Eyd e, be qeyd e.
  • Eynî jin, weynî jin, dîsa jin.
  • Eysike ji xwe sike.
  • Ez axa tu axa, ke golika bibe nav baxa.
  • Ez ber te, Xwede li ser te.
  • Ez bi dua çenebum ku, bi nifiran jî bimirim.
  • Ez bi te, tu bi min, em tev de bi Xwede.
  • Ez bum gur, min male, dine xwar, min çiyî te xwar?
  • Ez çi bikim, kurke min ne sor e.
  • Ez çiqasî ji belaye direvim, bela te linge min diale. (li min digere)
  • Ez dibejim "bira", ew ji min re dibeje "kirîv."
  • Ez dibejim as ye min e, tu (ew) dibeje dora min e.
  • Ez dibejim bibim qeymeqame Gîhadîne, ku ew nebe, gavaniye Cucane deste min maç dike.
  • Ez dibejim ewr tune, tu dibejî we baran be.
  • Ez dibejim ezman sayî ye, tu dibeji (we) siliye bibare.
  • Ez dibejim hirç va ye, ew dibeje reç wa ye.
  • Ez dibejim stewr e, tu dibejî bidose.
  • Ez dibejim xudim im ew dibeje çend zaroyen te hene.
  • Ez dibem bila ez dewlemend bim, ku ew nebe feqîrî (xizanî) deste min maç dike.
  • Ez didime gula ges, ew dibe: "Bide min keleme res."
  • Ez dikim li te dibare.
  • Ez dixwim li te digivire.
  • Ez diz berdidim, diz min bernade.
  • Ez dizanim av li ser çi re diçi le bele nabejim.
  • Ez dizanim çend revî (ruvî) di hure te de hene.
  • Ez ez im, tu tu yi.
  • Ez ezmana le digeriyam, li erde ket deste min.
  • Ez hatim daweta te tu hatî diziya min.
  • Ez hevrîska bi don im, zu ji min ter dibin.
  • Ez ji te re, tu ji ke re?
  • Ez ji te xilas bum, tu ji emelen xwe xilasnebî.
  • Ez ker, te pener.
  • Ez kevir, tu tevir.
  • Ez kor, tu kor, ke mehîr bibe jor.
  • Ez ku bizanibim eze kinge bimirim eze ava xwe germ bikim u kefene xwe bibirim.
  • Ez li daweta diz im, diz li diziya peze min e.
  • Ez li zik dixim, ew dibeje: "Wey pista min!"
  • Ez mer, tu mer, kî ye ji me ser?
  • Ez mîr tu mîr, ke soqil hemîr.
  • Ez nakim mera, kunda nakim dewsa sera.
  • Ez namirim bi ve derbe, eze bimirim bi ve kerbe.
  • Ez ne kewe dafika (dafen) te me.
  • Ez neyî pirî text im.
  • Ez pener tu ker.
  • Ez pîvaz naxwim, ew dibeje ware sekir bixwe.
  • Ez rim im, naçim tere.
  • Ez singekî dikutim, tu hebinekî devejiye.
  • Ez sirkeke dikutim, tu hespekî le giredidî.
  • Ez tirmînî ji te re dibejim, tu yarhezokî li min vedigerînî.
  • Ez xwe bi tehta digirim, ew jî hatiye xwe bi min digire.
  • Ez yekî dibejim, tembura min yekî dibeje.
  • Eze bixwim wî xwerdî, tu ye bimirî bi wî derdî.
  • Ezî be bistan (bostan) im, le bi seqlor (seqelor)_ im.
  • Ezîz miriye, gewrî nemiriye.
  • Ezmane sîn ser da girt (girtiye).
  • Ezo ne ezo, dezmala gul gevezo.
  • Ew reya te berê xwe dayê, ez hatime
  • Ez hêdî diçim, bela digehe min; ko zû diçim, ez digehim belayê
  • Ez kelê rojekê bim û ne mangê hezar salî bim

Ê[biguhêre]

  • Êdî çuye ber golikan.
  • Êdî deste wî sive digire.
  • Êdî li serî ketiye.
  • Êdî merzel gazî dikine (ba dikine).
  • Êdî seye wî/ we naxebite.
  • Êl yeman, beg yeman, el rabu beg winda bu.
  • Êle xwe bi pîre girt, pîre xwe bi ele girt.
  • Êseg, doseg? (qet dibe)

F[biguhêre]

  • Feqîr bi feqîran re bizewicin we parsek je çebin.
  • Feqîr çun diziye heyv di evar da derket.
  • Feqîr çun xwe darda bikin, le nerin ku dewlemend li hewa badibin.
  • Feqîr u jar, wek par u perar.
  • Ferxekî şêra, şêr e
  • Fermana dewe derket rovî xwe vesart.
  • Fileh gotiye: "Aqile Kurda ye pesîn li sere tajiya min ye pasîn li sere minba."

G[biguhêre]

  • Ga bike ga bixwe, le tane u tolik We çi bixwin?
  • Ga dibe cem kere.
  • Ga dikirim dibe golik, genim diçînim dibe solik.
  • Ga guhirande bizine, bizin jî guhurande mirîske.
  • Ga ket, boçik li xwedî.
  • Ga radikin, golikan li pey dixin.
  • Ga u golik tev derdane (derdaye).
  • Garise hur ji kefa deste wî narije.
  • Garise xwe nede li ser warise wî.
  • Gava kuçik beziya gur, gur mir.
  • Gava Xwede ji yekî re lev tîne nabeje tu kure keyî?
  • Gavan hat zeviye, jina gavan nu bezî tesiye.
  • Gavan xeyidî nane xwe berhev nekir, hew dizanibu gundiye hevudu qir bikin.
  • Gavan xeyidî neçu ber garane, hew dazinibu deware beste bimîne.
  • Gaye cot e, le bele cot nake.
  • Gaye min e, ez xuysete wî dizanim.
  • Gaye qermo bi heft çermo.
  • Gaye reso te çi xwariye? Tirso! (Gaye reso kîdera te dese?)
  • Gayek u nanek li ba wî/ we yek e.
  • Gayek u sevek li ba wî/ we yek e.
  • Gayîn li Muso (Gewro), cirm li Îso.
  • Gaz jî di dest te de ye, top jî, çawa dipîvî bipîve.
  • Geh tîr dike, geh rehn dike.
  • Ger bi min e, ji bo min e.
  • Ger ne fend e, ev çi dar u bend e.
  • Hevalê te ker'be bere gotina te nerm be.
  • Geriyam li dine, xilas nebum ji mirine.
  • Germ e, cilik serm e, sar e, cilik star e.
  • Germ e, kel u cil serm e, sar e, kel u cil yar e.
  • Germ germa tuyan e, kef kefa rutan e.
  • Gesine çave xwe de nabînit, derziya çave hevale xwe de dibînit.
  • Gewriye ru sare, te da çi çu xware, çi neçu xware.
  • Gîha li ber gur e, gost li ber berxe ye. (mîhe ye)
  • Gîhistime ke "merheba", ji xwe re tîne heft heba.
  • Gileya bi gu ye, ne bi destan ne bi devam te vekirin.
  • Gilî heye, gilîçî (gilîkir) tuneye.
  • Giliya je derdixe.
  • Giliyen (gotinen) wisa dibeje ku pe pore mirov sipî dibe.
  • Giliyen wî li ruya xistin.
  • Giraniya xwe danî ser.
  • Girara ser bi dew e, dixwî nexwî ew e.
  • Girarar ku para min tev tunebe, bila serîkî sa di navda be.
  • Gire xwe pe desten min derman neke.
  • Gireka wî pist heçike ket.
  • Gist bire bire ne, kure Mistefe ne.
  • Golik e, diçe li cem gaye mezin rex dike.
  • Golik tune bimije, xesu tune bikuje.
  • Gorî make, golik pake.
  • Gost hîstiye, li pey serpiyan ketiye.
  • Gost li ser post te hur kirin.
  • Goste berxan e, li ber çavan e.
  • Goste berxan naxwe le pariye xwe di nav avsore datîne.
  • Goste ciwanan dixwî tu zanî, goste pîra dixwî tu zanî dile te (ku) disewite tirsikan jî dixwî tu zanî.
  • Goste diziye naxwe le pariye xwe di avsore dike.
  • Goste min sor e, li xelke xwes nayem.
  • Got ha got; got: "Çi got?" Got: "Kere kundir kot."
  • Got: "Apo jina te kevn e." Got: "Ji minetan çetir e."
  • Got: "Apo sa tu girtî!" Go: "Lawo apo çi se ye?"
  • Got: "Bavo dema zereke bu te çima nestand?" Go: "We çaxe yeka me tune bu le niha pence me hene."
  • Got: "Bavo eze te bifrosim." Got: "Lawo mirov qet bave xwe difrose?"
  • Got: "Bavo eze buhakî wisa bejim ku tu kes nikaribe te bistîne."
  • Got: "Bavo hirçe hek kir." Got: "Lawo hirç heywanek no ye, hek kir hek kir."
  • Got: "Bavo min dizek girtiye!" Got: "Lawo berde." Got: "Bavo ez wî berdidim, ew min bernade."
  • Got: "Bira welleh min nave tu bimirî, bele min dive her daîm kodik li dest te be."
  • Got: "Çave te kedirxist?" Got: "Merive min derxist." Got: "Lewma wisa kur derxist."
  • Got: "Daye tu çima min dihejînî?" Got: "Lawo yeke jî daye dihejand."
  • Got: "Erebo quna te res e." Got: "Male min ew e." (ev e)
  • Got: "Ev çi ye tu diçînî?" Got: "Kenge hesîn bu te bibînî."
  • Got: "Ez ji kuçike xwe himî meraniye bum."
  • Got: "Ez ku bibim dengbej, gere bi çave axa li xwe binerim."
  • Got: "Ez zike te dixim, tu dibejî: Wey pista min!"
  • Got: "Eze sirke çebikim." Bu ereq (araq).
  • Got: "Ke dinya dot?" Got: "Ye kirî u firot."
  • Got: "Ke mirî vegerandin?" Got: "Yen ku çun serxwesiye."
  • Got: "Ke mirî zivirandin?" Got: "Yen ku dil azirandin."
  • Got: "Ke rakirin mirî?" Got: "dila pirsî."
  • Got: "Keçelo te sere xwe sust?" Got: "Min huna jî."
  • Got: "Kîjan millet bas e?" Got: "Mirove bas bas e."
  • Got: "Kuçik çetir e, an beraz?" Got: "Nelet li herduyan jî be."
  • Got: "Lawo min ji te ra negot heviya Xwede bihele." Got: "Bavo heke heviya Xwede bima, mela we he gelekî diya min biga."
  • Got: "Mal bi guyo!" Got: "Çi bikim kebanî ji mala te ye."
  • Got: "Malo xwede bi te ra." Got: "Xwediye min jî."
  • Got: "Mirtivo bistire!" Got: "Tiliya min kul e."
  • Got: "Pîre tu ji careke re çawayî?" Got: "Çi zanim pes malan e."
  • Got: "Te dinya çawa dît?" Got: "Wek dile xwe."
  • Got: "Tu ji çi ewqas camerî?" Got: "Ji necameran."
  • Got: "Wekî kes li pista min hebuya, te nikarîbu li min xista."
  • Got: "Wekî pista min kes hebuya te nikaribu pista min bixista."
  • Got: "Xwes xeber e, le min je ne bawere."
  • Got: "Ziyarete min gelek caran bi te derew sond xwar, te tistek li min nekir." Got: "Min jî gelek caran mala te xera kir haya te pe tune?"
  • Gotin bas e bas, çu di curne gund de rî. (rît)
  • Gotin beje negot, du re bi xwe got u denge xwe nebirî.
  • Gotin beje negot, pey da çu li ser kulîk_ got.
  • Gotin mirîske: "Tu keliyî an kovî?" Got: "Ez hevale xwe di sere biste de dibînim."
  • Gotin pisîke guye te derman e, rî u vesart.
  • Gotin, delalî delalî, çu di sere kaniye de rî.
  • Gotin, here as, çu asvan kust.
  • Gotin: "Ave çima deng ji te te?" Got: "Hevale min kevir e."
  • Gotin: "Bave te ji birçîna mir." Got: "We je re sorba birinc çebikira."
  • Gotin: "Bave te ji nezda mir." Got: "Ka hebu (ku) min nedaye?"
  • Gotin: "Bave te syaran kust an peya?" Got: "Ew ku kistin, ha siwaran ha peyan."
  • Gotin: "Biraye te bu axa." Got: "Ji min re çi jina wî bu xatun."
  • Gotin: "Biraye te mirovekî çawa ye?" Got: "Min pe re hevaltî nekiriye."
  • Gotin: "Dijmin hat." Kor got: "Min qeratiyek dît." Topal got: "Em birevin." Ker got: "Min dengek bihîst."
  • Gotin: "Gaye te dizîn!" Got: "Wey dîke min." Gotin: "Çima wisa dibejî?"
  • Got: "Wekî min li dîke xwe bipirsiya, gaye min nediçu."
  • Gotin: "Gogelisk (kelkele) cîhe te kîdere?" Got: "Ba dizane."
  • Gotin: "Gurî çima pore te tune?" Got: "Pore xaltîka min gur e (pir e)."
  • Gotin: "Guro eme te bikin sivane berxan." Got: "Ez ji siuda xwe ne, bawer im."
  • Gotin: "Kero cehsek (dehsek) çe bu." Got: "Bare min li min e."
  • Gotin: "Kero ji te re dehsek bu." Got: "Eme min kem bu, bare min zede bu."
  • Gotin: "Kero kero ware em te bibin bihiste." Got: "Ma givzonek li wir heye?"
  • Gotin: "Koro te çi dive?" Got: "Çavek jîr, parîkî don."
  • Gotin: "Kul hatiye gund we ji her male du kesan bibe." Hemî kesî çave xulam niherî. Xulam got: "Bele yek ez le ka ye din?"
  • Gotin: "Kusî tu çima wisa pîsî?" Got: "Xwede qedera min wisa nivîsî."
  • Gotin: "Pisîka xalo hat te, ha pisîka xalo hat te!" Got: "Ca berdin bila pisîka xalo be min lo!"
  • Gotin: "Pisîke guye te derman e." Pisîke rî xist xerman e.
  • Gotin: "Piso guye te derman e." Firiya çu ezman e.
  • Gotin: "Qehpe tu çima ber nagirî?" Got: "Yek çedike yekî din xera dike."
  • Gotin: "Ruto mala bar kir." Got: "Teysta min li piçenga min e."
  • Gotin: "Terziyo (cilfe) malan bar kir." Got: "Derziya min li sere min ra ye."
  • Gotin: "Tu ji ku yî?" Got: "(Hela) he nezewicîme."
  • Gotin; "Betalî merkuj e ha merkuj e, ha ku merek kust."
  • Gotinen wî bi heft bar hingiv ve naye xwarin.
  • Gu ji rexe re dibeje: "Delale ber dile min."
  • Gu kirin nav kaxa.
  • Gu li ruye mirov didin, neynike jî didin ber.
  • Guh ker buye, ziman lal buye.
  • Guh pe nake.
  • Guhdirej ji bo ziyandayîn xwediye xwe gewerbuna xwe dixwaze.
  • Guhe gura nîsanî hev didin.
  • Guhe gura pe (me) nîsan dide.
  • Guhe wî dilivin.
  • Guhe wî hej li ser çingîniya sujine ye.
  • Guhe wî/ we kisandin.
  • Gula ges bî, neçilmisî.
  • Gulan e, dew li cem hemiyan e.
  • Gulan e, singîniya dasan e.
  • Gulî direj e, aqil(î) qirej e.
  • Gundek e, qilorekek e.
  • Gundek e, rindek e.
  • Gunehe xwe jî bi deyn nade.
  • Gur bun seye qiyamete.
  • Gur çi dizane deve buha dike.
  • Gur got: "Hevalo, germ ne ev germ e, dema ku xwediye golikan da ser me, hevraz u berjer da ber me a we çaxe germ e.
  • Gur hata diyara, hewar kete hezara.
  • Gur hate diyara, delil hale jara.
  • Gur hate nav malan, wey li hale feqîr u jaran.
  • Gur hay ji zexma xwe hebuya we dine xera bikira.
  • Gur ji birçîbuna nikaribu reva here, digotin: "Mîratî wisa xwariye ku, nikare bin zike xwe de reva here."
  • Guro nemre buhar hat,kero nemre qîvar hat
  • Gur u hirç bun destbira, dinya bu mehdî zeman.
  • Gura kere Hesen xwariye, ne gazî ye (gazine) ne hewar e.
  • Gura xwaran purt ji bimîne bas e.
  • Guro bila tu gur biyayî, bila te golika min bixwara.
  • Guro hijaro!
  • Guro vexe, qijike bixwe.
  • Guye hisk dicun dicun, li eniya mirov didin. (li pesa mirov didin)
  • Guze xwe hesab dike, seve xelke hesab nake.
  • Guzen puç li ser sere wî (min) diskenin.
  • Gavan ber bi mal e, jina gavan şixulkar e
  • Go ziyaretê: Go "gelek caran mala te xerab kiriye, lê tu bixwe nizanî".
  • Gotina xweş buhara dilan e
  • Gotine rovî: Rovî girî û got: "ne bawer im"
  • Gundê bê rez, konê bê pez, mirovê dibêje ez û ez, hemî ne tutişt e

H[biguhêre]

  • Ha (wa) dikim de dimire, ha dikim bav dimire.
  • Ha Keçel Hesen, ha Hesen Keçel.
  • Ha kevir li cer ket, ha cer li kevir ket.
  • Ha kulî xwar, ha Qulî xwar.
  • Hale me ne (tu) hal e, kirina tejî serbar e.
  • Halî wî buye hale qolo.
  • Hasil gîha ye Mûsil.
  • Hat ji karê, nehat ji malê.
  • Hat ji palê, bû xwediyê malê.
  • Hat kurê malê, nehat ziyana salê.
  • Hat nav mala tirî, Zeyno da bêjingê li dor bênderê zivirî (fetilî)
  • Havîna to xwar, zivistana gû xwar.
  • Hay lê hat bazirgan e, hay lê nehat xwediyê gayê wêran e.
  • Haya wî/ wê ji dinê tune.
  • Hayê li min hayê, hevirmis hatiye bi livaye, xwediye livaye (kor e) dil bernaye.
  • He di kaniya xortan da av venexwariye.
  • Hebe Erebî ye, tune be mirtiviye.
  • Hebe, kure kere be.
  • Hebek kuncî ji dest narije.
  • Heca (îca) tu ne nimejkerî, pexwas bîne.
  • Hechecke li silav hecek.
  • Heciye bere, gula zere, heçiye pasiye hela dehse.
  • Heciyen me çun Letere, me got mereke je dere hat dîsa ew kere bere.
  • Heçiye dizane, ji xwe dizane, heçiye nizane dibe qey baqe nîsikan e.
  • Hedad_ e, nikare ji xwe re mefteke çeke pe dere xwe dade.
  • Hedî diçim bela digeheje min, zu diçim ez digehejim belaye.
  • Hedî diçim dibejin gej e, zu diçim dibejin bij e.
  • Heft bave çe, illeh sîre de.
  • Heft caran gîsine xwe le dide.
  • Heft çîroken hirçe hene, her heft jî li ser hirmiyene.
  • Heft hevling ro da çun, yekî dest nevete yekî.
  • Heft hevling xistine bin nekebe gotin: "He cîh heye."
  • Heft jinen esîre civiyane (rajane) barekî hiriye, gotin: "Wey li me bekesan!"
  • Heftyaro, li ber çavan diyaro.
  • Heka wî li dirane xwe xistiye.
  • Heke berane bisko ba, we li nav peze bavo ba.
  • Heke çemil dike.
  • Heke ga bike ga bixwe meriye jî goste xwe bixwe.
  • Heke ji ber sa hestiye kewan bimîne.
  • Heke ji te re direj be, ji min re erde re dikise.
  • Heke ne fend e, ev çi dar u bend e?
  • Heke qun bi qune be, bila qun li cîhe xwe be.
  • Heke Xwede got qule min yerî, ez dizanim pez ji ke re didim berî.
  • Heke ya min/ wî bikira niha hustuna wî zer bu.
  • Hela he kape goliktiye di stude ye.
  • Hela he kîr li diriye neketiye.
  • Hela he maste ser bi sîr nexwariye.
  • Hela he rastî helikresan nehatiye.
  • Hela he sere wî di kevire Selîme neketiye.
  • Hema bila di eyare xwe de bixisxise.
  • Hemi çukan hejir bixwarana, lib ji sax u hebleriyan ra nedima.
  • Hemî fileh, ne Îso ne.
  • Hemi riyan dizanî riya bajer nizanî.
  • Heq hebuya , Emer Bende mehr nedikir.
  • Heqe Elî dixwaze ji Welî.
  • Heqe xwe jî dide, sere xwe jî diskene.
  • Heqiye di deste neheqiye de bare-bar e.
  • Her pexemberî bere dua li xwe kiriye.
  • Herana ritlek genim re çi sîs, çi tevere?
  • Herdu jî ruye hevdu dison.
  • Herdu jî tuyî deve hev nakin.
  • Here ser kaniye, kaniye (le) zuha bibe.
  • Hereket kor e, ziman zor e. (sor e)
  • Herke yekî got: "Mala min ya te ye." Ma te agir berdeyî?
  • Herne kure, li min mikure.
  • Hesike ji negre re got: "Nava te teniye, negre got: "Tu di nava min de diçî u teyî?"
  • Hesin bi sarî dicu.
  • Hesinekî bavejin ber linge wî/ we.
  • Hesp bi hevsaran, mer bi qiraran.
  • Hesp ji dest çuye, li pey hefsar ketiye.
  • Hesp li ser çar lingan re diçe, le dîsa jî lingen we disimite dikeve.
  • Hesp tune afir çedike.
  • Hesp tune hefsar digere.
  • Hesp tune zîn dikire.
  • Hesp u kesp li nik (ba) wî yek in.
  • Hesp ya min e, ez xuysete we dizanim.
  • Hespa min sîwar be le, piste neesîne.
  • Hespa min siwar be quna xwe te de danegire.
  • Hespe çi pelikda te xane.
  • Hestî kere hilnagire.
  • Hestiye ziman tune, digere.
  • Heta (ku) ew be hestire (jî) bize.
  • Heta (ku) male me hebu alem doste me bu, male me xelaz bu,
  • Heta ani serî, heft kiras qetand.
  • Heta boçikeke peve girenede nasekine.
  • Heta buk fetilî, dewet betilî.
  • Heta buk xemilî (dawet) govend betilî.
  • Heta çavek derman kir, yek jî kor kir.
  • Heta genim firîk e, mele sirîk e.
  • Heta hebu dimis, ez mam u tu pis; dema ku nema dimis, ez Motî u tu Bohtî.
  • Heta hebu sillik-millik, dema nema keder kulik.
  • Heta kirase wî/ we bisewite, cane min we bisewite.
  • Heta ku dîk mîr u tajî kizîr be, tu mevanan li dere male nabînî.
  • Heta malek ava kir, sahrek weran kir.
  • Heta min xwe nas kir, mal jî li xwe xilas kir.
  • Heta mirine çav li kirine.
  • Heta mirine li ser kirine.
  • Heta nebeje tireq nabeje heq (sedeq).
  • Heta neçe diyare gore, mirin nakeve bîre.
  • Heta qeliya me hebu, Mamik buka me bu; roja qeliya me xilas bu, Mamik çirtek da xwe ji me derbas bu.
  • Heta xanim xemilî, govend fetilî.
  • Hetanî min xwe nas kir, emire xwe jî xilas kir.
  • Hevaltî, bi rastî.
  • Hevraz tu dikim simbel e, berjer tu dikim rih e.
  • Hey dest e, hey zozan e, esil xwedan e.
  • Hey desta Muse u hey dare derguse.
  • Heye terk, nîne berk.
  • Heyf li cane çuyî.
  • Heyfa ciwaniye pîrî li pey e.
  • Heyrana kuçike gurex, li beriye diewte, li zozane gur miye berdide.
  • Hijdehe bihare nagire ji bihare heya bîst u çare.
  • Hijdeye adare nagire ji bihare dur nîne du bohisted befire bene xware.
  • Hijdeye adare, melkejat hate xware peva kir gîhaye bihare.
  • Hilkisiya pere esmana.
  • Him çilike, him silike.
  • Him digirî, him dikene.
  • Him dinale, him vedimale.
  • Him ji dere, him ji mizgefte bu.
  • Him ji kare bu, him ji yare bu.
  • Him ji kere bu, him ji Pere bu.
  • Him ji kirike bu, him ji belike bu.
  • Him ker e, him se ye.
  • Him riya Xwede, him ya însanetiye je stendiye.
  • Him sere xwe diskene, him jî besa xwe dide.
  • Him sil e, him kul e.
  • Him tîr dike him rehn dike.
  • Hîn deve te germ e, deng bike.
  • Hin dikin hin jî dixwin.
  • Hin hingiv dixwin u mes bi hinekan vedidin.
  • Hin mirine, hin jî tevakirine.
  • Hinceta kulîlka, çune sulika.
  • Hindik re jî, gelekî re jî nabeje sukur.
  • Hindik rindik (bila hindik, bila rindik).
  • Hingî min kir u got, çerme sa ma firot, Usman u Qemrî min nekir cot.
  • Hingive debeyî, di eyare kuçik da ye.
  • Hirç hat va rez, diz hat va pez.
  • Hirç u govend, rovî u suk kevrojk u dewlok.
  • Hirçe heta xwe de nedît bawer nekir.
  • Hirçek ji rezekî xeyîdiye, ritlek dimis zede buye.
  • Hîv hîv e, eyb li we jî heye.
  • Hok e, rok e.
  • Holî got Golî: "Heke em milen xwe nedin ber Solî, kulke me nabe ulî.
  • Hoste neçar rabe rune weke hercar. Xwede yeke dergeh hezar.
  • Huke dike muke.
  • Hur bajo, zu bajo, dur (kur) bajo le ga neesîne.
  • Hure tendur (tenur) dada, qehpe pe veda.
  • Hurik hurik dagirt turik.
  • Hustiye xwe li ber direj kir.
  • Heçî li hespê hevalan siwar e, herî peyar e
  • Helaw ji şîrêzê çênabe
  • Her êrek bi lepê xwe ye
  • Her tişt bi ziravî dişkê, mirov bi stûrî
  • Herçi jar e, li havînê jî sar e
  • Hêştir radibin hev, hêstir û ker bin lingên wan diçin
  • Heta li mirinê, çav li kirinê
  • Heta tu cehenemê nabînî cenet bi te xweş nabî
  • Heya serî sax dimîne, çav ecêban dibîne
  • Heyar dost kêm in, dijminek pir e
  • Heyfa ciwaniyê, pîrî li pey e; heyfa heyveronê, şevereş li pey e.

Î[biguhêre]

  • Îro doro te ye sibe dora min e.
  • Îro jî mast sibe jî mast
  • Îro roja te ye, sibe roja min e.
  • Îsal dîsa bal kesiv e.

J[biguhêre]

  • Je direvim pe digerim. (Je revim, pe gerim)
  • Je erzan xilas bu.
  • Je ket, pe ket.
  • Je re kap naye avetin.
  • Je re sîr qelandiye.
  • Je xwîn vedirese.
  • Jev direvin, roja reve tev direvin.
  • Jî ave re gotin: "Çima guse gus dikî?" Got: "Hevale min kevir e."
  • Ji axe pirttir tune ye, mar bi qinyat dixwe.
  • Ji barane revîm, kete ber zîpike.
  • Ji barane revîm, li teyroke qelibîm.
  • Ji behre xilas bu, di çem de xeniqî.
  • Ji ber barane çu ber zîpike (teyroke).
  • Ji ber dilope çu ber merzibe._
  • Ji ber serî neçu heya sibe.
  • Ji beriya emre xwe xeber dide.
  • Ji beriye te ji min sîr dixwaze.
  • Ji betalî bi sere kîre xwe re dilîze.
  • Ji betalî kera bave xwe da ber dasan (ber keran).
  • Ji bine sola xwe re beje.
  • Ji bitrî hatiye beran.
  • Ji bo çile dixwe kule.
  • Ji bo çile xwe dike (kiriye) gile.
  • Ji bo gurzek gîha, lodeke disewitîne.
  • Ji bo keçeke lihefeke disewitîne.
  • Ji bo miriyen xelke me pore xwe veru, miriyen me mirin me dest avete (ku) pore me nemaye.
  • Ji bo nanekî avranekî (arvanekî) xera dike.
  • Ji bo nefse, xwe daveje hepse.
  • Ji bo xatire xatiran çu ser dine gawiran.
  • Ji bo xatire xatiran, da bare qantiran.
  • Ji bo xatire xweyî, mirov kevir naveje seyî.
  • Ji çav ketiye.
  • Ji çav reviye.
  • Ji çaven xwe bawer nekir.
  • Ji çîze derxist (derbas kir).
  • Ji delava ketin çirava.
  • Ji derdan rih berdan.
  • Ji dest derketiye (reviye).
  • Ji dest derketiye naye.
  • Ji dest ketiye.
  • Ji dest pesîra xwe dadisîne.
  • Ji dest tistek naye.
  • Ji dev gerandin ket.
  • Ji deve ketiye hop hop je te.
  • Ji deve re gotin: "xet"; got: "Ez nikarim qet."
  • Ji deve re gotin: "Ye (we) te bisînin dawete." Deve got: "Ev sutiye minî xwar ne layiqî daweta ye; yan we min bibin mese daran an ji bisînin Rewane birinc."
  • Ji deve re sol dikirin, jojî got pepe min jî.
  • Ji deve wî/ we girt.
  • Ji deve xwe revand.
  • Ji dijminan re zare serîn, pista hisk.
  • Ji dil re derbas dibe...
  • Ji dil xwîn dilop dike.
  • Ji dur ve, di keça mîr ve.
  • Ji erde heta esmîn neheq e.
  • Ji ers u kurs xeberdide.
  • Ji es be serî ar be je bawer neke.
  • Ji esîran esîra me, ji gundan gunde me, ji malan mala me, ji mala me jî ez u birayen xwe, le zede zede jî ez.
  • Ji evda re dost u yar e, ji min ra gure har e.
  • Ji feleke re dikeve dewe.
  • Ji feleke re xeberdide.
  • Ji golike re gotin: "Eme boçika te je bikin ji kesîre nebeje." Golike got: "Ma ez nebejim we nebejin ka boçika te."
  • Ji gur birçîtir, ji mar tazîtir e.
  • Ji gur re gotin: "Çima stuye te stur e?" Got: "Ez bi deste xwe dikim,
  • bi deve xwe dixwim."
  • Ji gur u delegure re tu re nema.
  • Ji hal ket.
  • Ji hebek tirî meserekî çedike.
  • Ji hekeke çedike qeyxaneke. (qeyxaneke çedike)
  • Ji hekîman re dive (dibe) du fincan yek kase xiraban, yek kase qencan.
  • Ji helîne çu kulîne.
  • Ji hersan ezmana ket.
  • Ji hespe peya bu, li kere swar bu.
  • Ji hestire re dibejin çoke te xwarin, dibeje qedera min rast e.
  • Ji hevdu re hevrîske ave çedikin.
  • Ji hevdu re mer in, ji xelke re ber in.
  • ji hinekan re besbirlik e, ji hinekan re seferberlig e.
  • Ji îne heya îne, çekir cila meîne, ew jî kin e, nagiheje ser qune.
  • Ji jinan ji dotmam, ji suran sure Sam.
  • Ji kaliye jî pîriye, mirin çetir e ji feqîriye.
  • Ji kare jî, ji yare jî bu.
  • Ji ke re dibejim "brawo", ji min re dibeje "bira xwaro."
  • Ji kefa mehuja (mewuja) dil çu guhuja._
  • Ji kerbana xwîn le miçiqî.
  • Ji kere waye ku manker horî ye.
  • Ji kevire as girantir tune, bi mixekî radibe.
  • Ji kewjale re gotin: "Tu çima xwar re ve diçî?" Got: "Keysa min hew je te."
  • Ji kirase cane xwe re ser e.
  • Ji kirinen sex u melan, dîsa rehmet li cahilan.
  • Ji kîse kirim, xwes dibirim.
  • Ji kul u derda, ru u simbel berda.
  • Ji mejburî mirov goste kewan jî dixwe.
  • Ji mela bangdan.
  • Ji meran mere pesîn, ji hacetan simtiras.
  • Ji mewujekî kergekî dikelîne.
  • Ji milka as, ji sineta simtiras.
  • Ji milkan as, ji jinan jinen sas, ji meran meren ne bide pes, ne bide pas.
  • Ji min ketiye, pesiya min dihere (diçe).
  • Ji min re bike, ji xwe re bibe.
  • Ji mîrate re gotin: "Tu diçî kîdere?" Got: "Cîhe ku bikaribim bixim mîrate."
  • Ji nan u ave qut bu.
  • Ji paniye xwîn nehatiye ku dil bisewite.
  • Ji perxanen wî/ we girtiye.
  • Ji peze pir, ma kavira kur.
  • Ji piran pir, ji hindikan hindik.
  • Ji qatutya (xeleya, tune buna) meran, nave dîkan danîn Evdirehman.
  • Ji qehra xwe daveje behra.
  • Ji qireja wî/ we mar vedirese.
  • Ji qurane kirasek xwe kir dîsa ji kesî je bawer nekir.
  • Ji re derketiye.
  • Ji rovî fenaktir tune, ji eyare wî pîstir tune.
  • Ji ruye wî jehr dibare.
  • Ji sed cîhî birîndar im, edî nikarim bejim sax im.
  • Ji sere hefte heft bave te mezintir e.
  • Ji sere xwe zedetir xeberdide.
  • Ji serma (na) heken hesinî dike.
  • Ji sîr tirsiya, pifî dew kir.
  • Ji te hereket, ji xwede bereket.
  • Ji tirsa kuçikan newere here gund dibe: "Sev res e."
  • Ji tirsa zirav le qetiya.
  • Ji tivinge re nîsan, ji hespe re meydan.
  • Ji tunebuna seran, rovî xwe nîsan dikin wek meran.
  • Ji weliya perî, ji periya xwelî.
  • Ji weyne jinan çiyaye Cudî xwar buye.
  • Ji xelke re cîh u war e, ji min re erde sar e.
  • Ji xelke re edet e, ji min re qebhet e.
  • Ji xelke re jîr e, ji xwe re kor e.
  • Ji xezale bezatir tune, ew jî rizqe xwe dixwe.
  • Jin biriye, he qelen nebiriye.
  • Jin çav li der e, mer xwelî li ser e.
  • Jin çun hewara, mer ketin kewara.
  • Jin derkete ser serî, de avete ber derî.
  • Jin hene wek mirîska kor in.
  • Jin heye zeviya li ber gund e.
  • Jin jî hene, jan jî hene, melhema dilan jî hene.
  • Jin jî henin, jinkok jî henin.
  • Jin jin gotî mer mer gotî.
  • Jin u mer ser kirin, kemaqilan je bawer kirin.
  • Jin u mer, tevir u ber.
  • Jina an mal u mer, an tevir u ber.
  • Jina bira weke gura.
  • Jina diya du dotan, dide xwe du lotan ne li vir ne li Cizîra Botan.
  • Jina kofî u kitan.
  • Jina mere çe ye, dine je re de ye.
  • Jina mere xerabe, him diz e, him qaw e.
  • Jina xelke ramusanek, hespa xelke meydanek.
  • Jinbave jina bave, birçîme ber dolabe.
  • Jine dil kir dîwar qul kir.
  • Jine dil kir mere xwe sil kir.
  • Jine ruhike, daye huhuke (buxuke).
  • Jinike got mela: "Mehra min mehkem nebire, ez (yeka) destpe nesekinîme."
  • Jiyanek nemir nejî dijî.
  • Jojî deste xwe çeliken xwe dide u dibeje: "pore wan çi nerm e."
  • Jujî tejiken xwe tîmar dikir u digot: "Ez qurbana purta we ya hevrisim bim."
  • Ji hirçekî du eyar dernayê
  • Ji mêra nav dimîne, ji ga çerm
  • Ji xezalê bezatir nîne, ji rizqê xwe zêde naxwe
  • Jin qeleh e, mêr girtî ye

K[biguhêre]

  • Ka (kaya) kevn u teze dide ba. (Be)
  • Ka bare wî ceh e an genim e?
  • Ka çu, ma dan.
  • Ka ne ya te ye, ma kadîn jî ne ya te ye?
  • Kal e, le gale-gal e.
  • Kala dide piçenge.
  • Kalbune li min kar kir, xortaniye mala xwe li cem min bar kir, qîza ruye xwe ji min guherî, buka dile xwe ji min sar kir.
  • Kale benefsî, pîre bekesî herduyan li hev pirsî.
  • Kalo ji min dur here, fiskîniya poze te te.
  • Kana aqil e.
  • Kaniya dilan, ciwata cahilan.
  • Kape wî mîr hatiye.
  • Kar ket bertila, gu ket (agir ket) rewsa feqîra.
  • Kara te ji min ra, kerema Xwede ji te ra.
  • Kare min bi xelkano, cane min bi heseno,_ male min bi talano.
  • Kare ne ji min ra, baye wî di sere min ra.
  • Kare xwe bi xelke kir, bi nave xwe kir.
  • Karoz-karoz, dîsa kere boz.
  • Kasa xwe kasa dikisînim, ji mamanan (hevalan) namînim.
  • Kaxeza gur e, ne kes dixwîne, ne kes guhe xwe dide.
  • Kaye u dan tev li hev dike.
  • Ke buk e ew pe ra berbu ye.
  • Ke çav sere min dikeve (sere min dibîne) sere xwe bi heft rengan giredide.
  • Ke dinya xwar? Ye di ber ehmaqan de xwar.
  • Ke dîtiye kale bi guhar, pîra ling xirzal, zivistana du bihar?
  • Ke gotiye dewe min tirs e?
  • Ke gotiye dizo malî ava?
  • Ke kare pir kir, keziya xwe kur kir.
  • Ke kir xatun? Mer kir xatun, ke kir darqun? Mer kir darqun.
  • Ke nane min xwar, (ewî) tirba min kola.
  • Ke nîre hevaltiye xwar kir, stuye hevale xwe kul kur.
  • Ke seh kiriye, ke xwendiye?
  • Ke tir kir? Xerîbe gund kir.
  • Ke tir kir? Yen be de u be bav.
  • Ke vegerandin mirî? Yen ku dil kirî.
  • Kebanî bun sise, kodik li ber se.
  • Kebaniya jehatî bila nîve qeliye jî bixwe.
  • Keç u kuren male, gula de u bave.
  • Keça gan nîsan-daye didan.
  • Keçe ha keçe çi di keçe de ma.
  • Keçe ha keçe çike min di keçe de ma.
  • Keçelo mu bi sere te nîne, got: "Keziyen xaltiya min li qune dikevin."
  • Keçelo nave min nave te, kume min sere te.
  • Keçik çune halhala_ zik tijî, turik vala.
  • Keçika be bav, çiyaye be av.
  • Keçika be de wek çiyaye be re.
  • Keçika li ser kere berî xwe tuyî min kir.
  • Ked kiro, keda xwe nexwaro.
  • Kefa me bi xunave xwes bu, xunave jî kurek mirî anî.
  • Kefene xwe çirand (dirand).
  • Keftaro, li ber çavan diyaro.
  • Kelhî ne, bes tistek li mala wan nîne.
  • Kelk li ser kurke xistiye.
  • Kelka xwe, selka tu je xilas nakî, ne sax im, çar liv tu jî texe te de.
  • Kelkelo cîhe te li ku ye? Got: "Ba dizane."
  • Ken dike, fen dike.
  • Kene be ariye pe girtiye.
  • Kene miriyan pe te.
  • Ker bi hestî nakeve.
  • Ker çi dizane zeferan çi ye.
  • Ker deve wî venake.
  • Ker dikeve, dibeje: "Hella Xwede!"
  • Ker heft avjenî dizane, tere ber ave hemiyan ji bîhr dike.
  • Ker ker e di cîhkî de dikeve heriye heft salan li wir ra naçe.
  • Ker ker e, di pira qul re derbas nabe.
  • Ker ket heriyê,xwedî girt teriyê
  • Ker u gej guhe wî tijî qirej.
  • Ker u kurî li hev zirî.
  • Ker u mekteb?
  • Ker ve best, xem verest.
  • Kera ku bare min ne lebe ez nabejim "ços."
  • Kera min dimire boçika wî dixwure.
  • Kera xwe di berika wî de dîtiye.
  • Kerambere ber baye mikur te.
  • Kere di kurtan de rî.
  • Kere got: "Bar min nakuje, serbar min dikuje."
  • Kere guhe berxe girt, (dîsa) kere kir zirîn (qarîn).
  • Kere lawe kere, av li bere, bikeve sere, heb ji hebe bike dere.
  • Kere nabe ber ge, ge tîne ber kere.
  • Kere pir bez, bu xware guran.
  • Kere res, li ber danîn qasle zebes, got: "Min dive welate xwes."
  • Kergu dibeze u tajî dibeze, her du jî dibejin: "Ya Xwede!"
  • Kergu ji çiye xeyidiye, çiya haj pe tune.
  • Kerguska xaman e, dev diçere, çav li banzdan e.
  • Kerguske got: "Min da hevraza, tira min bidin cambaza; min da berjera,
  • goste min bidin ber kera.
  • Kerî berdaye li pey qerus ketiye.
  • Kerî bi kerîtî daye, pey da qerus qeruse.
  • Kero ji te ra dibejim, mevano tu guhdar be.
  • Kero nemire bihar hat, pîre nemire pincar hat.
  • Kero, mevane hero.
  • Kero, weke hero.
  • Kes je re (nikare) kirasa biqetîne.
  • Kes li bave min napirse, herkes li diya min dipirse.
  • Kes nikare je re solan biqetîne.
  • Kese mino, deste mino.
  • Kesî negotiye ev mala dizan u xumarbazan e.
  • Kesib dibeje: "Heya sibe bi Xwede ra me."
  • Kesibe (xizane) be nesîbe.
  • Kesibe asan e rojen siliya dest u piye wan zuhan e.
  • Keso keso carek beso.
  • Kesîs hero kata naxwe.
  • Kesîs hîmî kata buye.
  • Kesk e, ruye kebaniye res ke. (Xwes ke)
  • Ket nav dev u diranan.
  • Ket xeberdan, ker da guran.
  • Ketiye ber destan.
  • Ketiye binî.
  • Ketiye daweta cuna.
  • Ketiye rex. (Dikeve rex)
  • Ketiye zike diya xwe.
  • Kevçiyan nexe (naxe) gurz.
  • Kevçiye çila, nu got: "Bismillah!"
  • Kevir ber piye te bibe pener.
  • Kevir cer ket wey hale cer, cer li kevir ket wey hale cer; wisa an wisa wey li hale cer.
  • Kevir daye ber dile xwe.
  • Kevir li kewe neket, kew li kevir ket.
  • Kevir u kuçik li min barî, xer u xwesî li te barî.
  • Keviran giredidin u kuçikan ji berdidin.
  • Kevire pesa xwe hursand.
  • Kevire seriyan e.
  • Kevire takese ye, kîjan ceme bar xwar bibe xwe dide wî alî.
  • Kevire xorza ye.
  • Kevirekî hilke, (we) pirsa xwe binke.
  • Kew firî, qismet birî.
  • Kew li kundir ket, ne kundir li kewe ket.
  • Kewaniye çelek dot. Çeleke sîre xwe ret. Got: "Dile patise ji me xera buye."
  • Kewen lisandinî, wek kelandinî.
  • Kewkiye pasîn li tesikan e (gehan e).
  • Keysa te ku hat, fersend u xebat.
  • Kî dike kî dixwe?
  • Kî dixwe kî li xwe dixe?
  • Kî diya min mehr bike, ew bave min e.
  • Kîder tav be kurke xwe li wir radixe.
  • Kîder xwar e, ew der ji min re war e.
  • Kîdere komek, we dere kedek.
  • Kilek run li ser dile xwe da.
  • Kinca hevalan ro danek, hespa hevalan meydanek.
  • Kir nekir tu re te re nedît (dernexist).
  • Kirase be pasuk (pastî) dixe hurtiye mirov (di hustiye miroav de datîne).
  • Kirase kires e, qusase quses e.
  • Kitik ne li mal e, nave misk Evdirehman e.
  • Kone resî dev jev e, ne nan e, ne av e.
  • Kona mirov ji Qesra Xelkê çêtire
  • Kor gote kor: "Min çave teyî kor çikiro."
  • Korbe jî, kulbe jî cixarekesekî tejmeul e.
  • Koro tu li min binere çavekî, ez li te binerim herdu (du) çavan.
  • Ku be çenge min te bibînî renge min.
  • Ku bexte etîman hebuya, bave wan zu nedimir.
  • Ku çingiya tas, ha vir, ha rast.
  • Kuçik çi dizane çarix çiye.
  • Kuçik hestiyan dixwe haj quna xwe dike.
  • Kuçîk, kuçik e.
  • Kuçike me ye, li ber dere xelke direye.
  • Kul u kor li hev civiyan (vehewiyan) li dikana Evdilor.
  • Kula dilan e, xeftane milan e.
  • Kula Mendo, kulor in.
  • Kulav guyo malî ava.
  • Kulinge wî serî care li cîhkî dikeve.
  • Kum avetin, ser xwestin.
  • Kuma daynîn pirsa je bikin.
  • Kume Belo li sere Celo (ye) ye Celo li sere Belo.
  • Kume min ji rastiye qetiya ye.
  • Kume Xiço li sere Piço, ne hat ne diço.
  • Kume xwe bi xweliye ve daye sere xwe.
  • Kume xwe daye tel.
  • Kume xwe xwar kiriye.
  • Kund dibeje ez ew qas im le aqile min jî ew qas e.
  • Kura zer bu, kura der bu?
  • Kure mino ne ji mino, roja koçe bare mino.
  • Kurek heye gula bave, kurek heye kula bave.
  • Kurk ketiye mejiye wî.
  • Kurm di sere wî de dilive (dilivin).
  • Kurm ketiye dile wî.
  • Kurmance nezan got: "Bila bibe erzan,heta ku dev u deling le bune pizdan."
  • Kurmancî ter e, xew je re xer e (xew je re çi ye?).
  • Kurme sîrî heya pîrî.
  • Kurtikî çuxe dew tune bixwe.
  • Kusî heken xwe dixe bin axe u dibeje: "Heke ji Xwede re dive we çelika derxe."
  • Kusiyan ji delava xezale av venexwarin.
  • Kustiye di ber xelke de ye.
  • Kutilka min jî ji Berfo ye.
  • Kar şêr e, wextê dest lê dikî, dibe rovî
  • Keça mîran bi qelenê gavana nayê
  • Ko agir li çiya ket, ter û hişk tev de dişewitin
  • Ko ker ket heriyê, xwedî wê rahêje teriyê
  • Kor çilo li Xwedê dinêre, Xwedê jî werge lê dinêre
  • Ko kela şorbê çû, behayê hesko perêk e

L[biguhêre]

  • Lawe Mence çu qezence.
  • Lawike Engorî, nabe memure Stembolî.
  • Lawike Qureysî, kes nîne pis neesî, bele xîret namuse dikesî.
  • Lawo li her dere ji xwe re maleke çeke.
  • Le dev xwar kirin (dike)
  • Lehat bas hat, lenehat je nehat.
  • Lehat bazirgan e, le nehat xwediye gaye weran e.
  • Lelîxan e, xwediye kired giran e.
  • Leskere Rome ye, nan li ser çoke ye.
  • Lev li erde re dikise.
  • Leva xwe le xwar dike.
  • Levek erde ye, yek li esmîn e.
  • Lexistina koremarî, ne dîtana deyndarî.
  • Li alîkî sahî ye, alîkî sîn e.
  • Li bejne neherî bi zeran kirî, laçik vekir sere gurî.
  • Li ber çava buye mare res.
  • Li ber defa bedeng dilîze.
  • Li ber defa cuna direqise.
  • Li ber ruya buye perde.
  • Li ber tira wî dilîzin.
  • Li Bexdaye xurme zef in ji min ra çi ye?
  • Li ceheneme sîran dikutin, tu kilaman dibejî.
  • Li ceheneme sîran dikutin, tu kulora dipejî.
  • Li deve wî/we dinere.
  • Li dîna temasekin an sahiya an sîna.
  • Li dur geriya, li nezik dît.
  • Li ezmanan geriya, li erde dît.
  • Li gorî make, golik pake.
  • Li kere mirî digere (ku) nela je bike.
  • Li kere siwar buye, li kere digere.
  • Li koriye li kaliye, mirin çetir e ji feqîriye.
  • Li mexel piskul tune, li pireze deve tune.
  • Li mine li mine çi bikim dernakeve li ber hukme jine.
  • Li mine li mine, rovî naçe kune.
  • Li ser boçike hesin dibe.
  • Li ser çavan re birî hene.
  • Li ser çi de mîz bike we zuha bibe.
  • Li ser dîware alebile sekiniye.
  • Li ser riya Helebe nale kera dipirse.
  • Li ser tiliya mirov de mîz nake.
  • Li ser tiliya xwe ve dide lîstin.
  • Li vir teq, li wir teq, heta çune dinya heq.
  • Ling kiriye soleka teng.
  • Ling le hilda ye.
  • Linge qijike sikenand.
  • Linge rovî girt avet nav holîtka mirîskan.
  • Linge dîk di nav tase de tîtiye.
  • Linge gur girtin avetin nav koza berxan.
  • Linge wî di nav zike wî de ye.
  • Linge wî erd girt.
  • Lingek li ve dine ye, lingek li we dine ye.
  • Lîstina pisîke ye, mirina miske ye.
  • Lolo lolo ji min re ji lolo.
  • Lomekaro, gunehkaro.

M[biguhêre]

  • Ma (çima) hespe tu revandiyî?
  • Ma (tu) herfa qurane ye?
  • Ma alîkî cendek helal yek heram e?
  • Ma dar tehl e, bere dare sirîn e?
  • Ma dermala sor me sandibu pey.
  • Ma ev guye henakan e?
  • Ma eze herim ser gulen sor?
  • Ma ga dike, ga dixwe?
  • Ma gotina te kerta kevire?
  • Ma min ev ruye xwe di as de sipî kiriye?
  • Ma paniya diya min pe xwîn buye?
  • Ma peze meyî tev hev em nikarin veqetînin?
  • Ma qasa kembera te sikest?
  • Ma te deste xwe bîhn kiriye?
  • Ma te deve nedît reze, te piskul jî nedît li feze?
  • Ma te kapek xwariye.
  • Ma te navika wî birî ye?
  • Ma te riya xwe sas kiriye.
  • Ma tu ji pere esmanan hatiyî?
  • Mal (malxetî) ket deste kurî, risqe sale se car birî.
  • Mal birçî ye, kebanî li ber çi ye?
  • Mal çune zozana, xwelî li ser qun pena.
  • Mal ji miskan ru res e.
  • Mal mala te ye, le ber ve firaqan neçe.
  • Mal sewitî le ji miskan ra jî nema.
  • Mal ter e, kebanî ser e.
  • Mal u mevdan, nebu qutik u fîstan.
  • Mal xizan e, kebanî nezan e.
  • Mala bava zeynet in, ava cere wan serbet in, dayik ku dimirin, zeyî ten li ba jinbira be rumet in.
  • Mala bave buke gavan e, qelende buke giran e.
  • Mala buke def u zirne, mala zave haj tu tistî tune.
  • Mala gavan e, naze (dilika) zeriye giran e.
  • Mala hebune mala kereme, mala tunebune mala kure kere.
  • Mala kura, mala dura.
  • Mala li ser mala, yek xirab, yek ava.
  • Mala me çoye me ye, çoye me li ser mile me ye.
  • Mala pîre, gora pîre.
  • Mala pirmezin xerabu ji bin.
  • Mala Seref bi xwe hindik bun, ew jî hin kuro, hin silo, hin seqet bun.
  • Mala virekan xirabuye, kesî je bawer nekiriye.
  • Mala wî bare dîk e. (dîkekî ye)
  • Mala wî li ser pista wî ye.
  • Mala xelke disewitî, ewî jî li ber firike xwe diqeland.
  • Mala xwe daye ser pista pisîke.
  • Mala xwe li pisîke bar kiriye
  • Male axe diçe, cane xulam diçe.
  • Male da hesti sikandiye.
  • Male li malxe dipe.
  • Male malyemeza, xware tarîx bilmeza.
  • Male qun dive, girare run dive.
  • Male tune evranok, nave jinike dîndarok.
  • Male xwe di ave de berdaye.
  • Malek e, danzdeh rispiyen wan hene.
  • Malxe me Silo be, we xwarina me çilo be.
  • Mam Hemdan, me çel u gul li der dan, mane em u xeberdan.
  • Mange dosîn u qezwan_ frostin.
  • Mar dibeje: "Min dikujî (bi) dijminatî, min çal bike (bi) dostî."
  • Mar ji punge xolî dibu (direvî), pung li ber deve qula mar de hesîn bu.
  • Mar mar e, dema ku mirov ave vedixwe li mirov venade (naxe).
  • Mar pak buya, linge wî nediketin zike wî.
  • Mast, sed carî mast.
  • Me buk anî lez u bez, me leda (daye) rez u bez; sivika male dîsa ez.
  • Me Cizir ava kir, Heso ser de zava kir.
  • Me di xewna sevan de jî hevudu nedîtiye.
  • Me got em herin mala ape xwe firo firkin; me negot eme herin guliya kurkin.
  • Meha adare av firî sere dare, bizin kalî ser kare, nîsanen bihare.
  • Mehna lorika dixwe klorika.
  • Mehna sele, gerî nav ele.
  • Mehna sergîna çu gunde Mexîna.
  • Meîna pîr, hefsare rengîn?
  • Mejî le buye av.
  • Mela jî di qurane de sas dibe.
  • Mela nivist çekir ji bo qîze, gu hat li tev mîze.
  • Mela xwarin dît quran ji bîr kir.
  • Mele mele ber kendal.
  • Melevane ku xeniqî.
  • Melezade mele-zade, me ter xwar zed u zewad e, îcar her yek me di alîkî de bade.
  • Mer bi muye xwe, jin bi ruye xwe.
  • Mer çav li der e, jinik xwelî li ser e.
  • Mer henin wek dewara res in, dema ku zike wan ter dibe, an merekî dikujin an jineke tînin.
  • Mer kustin nerme-nerm, qîz xwestin germe-germ.
  • Mer mera nas dike, qus paldime kere nas dike.
  • Mer mera nas kir, quse quze kere nas kir.
  • Mer tu (ne) guhar u ben in ku tu guhe xwe de kî.
  • Mera mer dikust, Fata Kore (ber derî) hurpizur disust.
  • Mera xwe avetin kewara, jin çune (sandin) hewara.
  • Merde ji kîsmale xelke ye.
  • Merde ne bi male xwe ye.
  • Merik ket bin siya axe, axe ket bin siya doxîna xwe.
  • Merik na pîre, pey ra guneh hat bîre.
  • Merim kure mera me, îro jî mast sibe jî mast.
  • Meriv kevira daveje birca belek, naveje sepeta rexe.
  • Merive be guman, be dîn u be îman.
  • Merivekî nexeritandiye.
  • Merivekî pist rast e.
  • Mertale wî ruye wî ye.
  • Mevan got: "Hewa çawa ye?" Xwediye male got: "Riya rewiyan vekirî ye."
  • Mevane yekî, mevane gundekî.
  • Mevano te xwarine bixwî?
  • Mevano tu terî an birçî yî?
  • Mewluda xer u beser, heçiye dewlemendin bikisin ber diya feqîra bigen bavejin (derxînin) der.
  • Mezera de li ber qîze.
  • Mezhebe wî fireh e.
  • Mezin kir bi nane xwe, kir agir berda cane xwe.
  • Mî bi piye xwe, bizin bi piye xwe.
  • Mî birî, sîr firî.
  • Mî bun kavir, kavir jî bun vir.
  • Mî dikale, berx li mal e.
  • Min bizanibiya (ku) bave min we bimire, mine guhe wî tijî genim bida.
  • Min çi xer dît ji bendere, çi bibînim ji kozere.
  • Min çikir ji peze pir, eze çi bikim ji kavira kur?
  • Min daye bi tetika, pey digerim bi pepika.
  • Min feraseta xwe ji be ferasetan girt.
  • Min ji ke re got: "Bira" ji min re got in "birakuj".
  • Min kir, te kir, Sezere nave xwe kir.
  • Min nan ne bi guhe xwe ve, bi deve xwe ve xwariye.
  • Min xelk hîn kir lîstike, du re kesî deste min negirt.
  • Min xwedî kir bi bistane xwe, jine ji min stend bi navrana xwe.
  • Mîna dupiska boçika xwe daye ser milî xwe.
  • Mîna gura gost dixwe, mîna melekan xofe dikisîne.
  • Mîna gure yekane.
  • Mîna kersege di hale kevir de bigirî.
  • Mîna kewe teqle.
  • Mîna masiye ku av li ser be birîn.
  • Mîr dimire evdal dijît (dimîne).
  • Mir kere qazî, her kes çu tazî, qazî bi xwe mir, kesî le pirs nekir.
  • Miraze be dil, wek kirase be mil.
  • Mîre miska, buye axaye giska.
  • Mirî ber bi qebre dibirin, teme mirî ber ve male bu.
  • Mirî henin ku hewceyî sîne ne.
  • Mirî hew dizanin, zindî her roj hewle dixwin.
  • Mirin heq, gor ferz.
  • Mirin je re buye zere zer.
  • Mirin mirin e, le ev çi kirin e?
  • Mirin mirin e, le xire-xir çi k... min e?
  • Mirîsk mirîsk e, ave vedixwe li ser xwe re xwede dinere.
  • Mirîsk nikule xwe ave de dike bere xwe bervi xwede dike.
  • Mirîsk res e, hek spî ye.
  • Mirîska me ye, diçe kadîna xelke de hek dike.
  • Mirîska res e, her roj nexwas e.
  • Mirîske çav da bete, buhistek ji qune kisiya.
  • Mirîske çav da qaze ket heka xwe sikand.
  • Mirîske hek kir, heval ji xwe re çekir.
  • Mirîske min tunenin, dora mala min zîrç e.
  • Miriye par havîne, nu hatiye sîne.
  • Mîro borî.
  • Mirov sivra ku ser nan dixwe, kere le naxe.
  • Mirov zine dike, le ne bi de u xweha xwe re.
  • Mirtibe zir e, ne li defe ye, ne li zirne ye.
  • Misk li dikana wî bigere, boçika wî we be xuyan.
  • Miskan gincî dike.
  • Miske kor hingî axe dikole, li ser sere xwe de dike.
  • Miskek dikeve sîtila sîr, ew sîr te rijandin.
  • Mu ketiye sîtila dew.
  • Mus xwes Mus e, piste Algus e.
  • Ma ne xwîn e? Ha ji dest, ha ji zend
  • Mala zarok tê de, şeytan naçe tê de
  • Malê dinê qloçê mêran e
  • Mêr çem e, jin gol e
  • Mêvanê yekî, mêvanî gundêkî
  • Min xelk hîn kir govendê, êdî kesî destê min ne girt
  • Mirov here masiya, qûna wî şil dibe
  • Mirov kuştiyê şêra bit, ne girtiyê roviya
  • Mû bi mû, rihek cêdibe

N[biguhêre]

  • Nabeje kafirim an (jî) misliman im.
  • Nabeje ke kir, debeje ke got?
  • Naçim cineta bi minet.
  • Nagejime te xwe ji te dibuhirînim.
  • Namirim tîra pera, dimirim xebera we ra.
  • Nan bi xwe, xwe bi tam.
  • Nan da ber me, ço da ser me.
  • Nan da ber me, tajiya xwe berda ser me (da ser me).
  • Nan genimiyan neke.
  • Nan padisah gost wezîr, ye din kizîr-mizîr.
  • Nan pir, pîva pir, gelo eva çima mir?
  • Nan u dew e, taqet eve.
  • Nan u dew, xwarina derew.
  • Nan u mast, xwarina rast.
  • Nan u sîr, xwarina jîr.
  • Nan u tajî, xwarina tazî.
  • Nan u xwe ya wî/ we li ser çoke ye.
  • Nan xwera caw dir.
  • Nane be xweye dixwe, tiren sor dike.
  • Nane cehîn dixwe, tire polayî dike.
  • Nane garis ne tu nan e, bila kes nebeje ev mal be evaran e (arvan e).
  • Nane gilgil (u) zîlika pîvaze.
  • Nane Iso dixwe, selawetê li Muso dide.
  • Nanê min, qesasê serê min.
  • Nanê pehtî, siltanê ser textî.
  • Nanê tîrê, xwes hevîre.
  • Nano ziko dixebite.
  • Nav giran, mezel weran.
  • Nav nuçikan ledike.
  • Navbera jin u meri, bîra niherî.
  • Navbera min u kîjan cinaren min xira bibe jina min diçe li ber dere wî tesiya xwe direse.
  • Navbera wan sar buye.
  • Nave gur derketiye, rovî dine xera kiriye.
  • Nave me giran e, ware me weran e.
  • Nave min li te, qotik li sere te.
  • Nave wî/ we hildide, hezar nav ji dev derdikeve.
  • Nave wî/ we nayne ser zimane xwe.
  • Navî giran e, bajarî weran e.
  • Navî mer e, kunde kor e.
  • Navika wî avetine nav malan.
  • Nayne ser bare xwe.
  • Ne berxtî ter sîr vexwar, ne kavirtî ter gîha xwar.
  • Ne bi halekî, ne bi malekî, tu çi zanî ewhalekî.
  • Ne bi kerî seve, ne bi kerî sive te.
  • Ne bixwe ne bistîne sev u roj le temase bike.
  • Ne dibe ere ne dibe na.
  • Ne dibe him, ne dibe gim.
  • Ne dide ne distîne.
  • Ne digirî tu pe ra bigirî, ne dikene tu pe ra bikenî.
  • Ne dixwe ne dide hevala, genî dike daveje newala.
  • Ne dixwim gelaza, ne didim hevraza.
  • Ne dixwim nane te, ne dajom horika_ te.
  • Ne dixwim saware, ne diçim heware.
  • Ne dixwim virika, ne dajom horika.
  • Ne doste fileh, ne hespe qule.
  • Ne feqîre bitir, ne dewlemende diz ne maqule derewîn.
  • Ne feqîre poz bilind, ne mevane malbigund, ne jî mirove ku di civate de beje jina min rind.
  • Ne gunde be rez, ne kone be pez ne mere beje ez u ez.
  • Ne gure gura ewran e, ne hire hira hespan e.
  • Ne hejayî kapekekî Uris e.
  • Ne ji bilike, ne ji holike. (dibe)
  • Ne ji dere dibe ne ji mizgefte.
  • Ne ji dere dibe ne ji vange.
  • Ne ji Hemzan e, ne ji Meman_ e zirape wan orta ne.
  • Ne ji mehna buya, rovî we li sukan gerha buya.
  • Ne ji xîrete, ne ji omete.
  • Ne jina belas, ne xulame be meas ne jî erde kas.
  • Ne jina bi kildan, ne mere bi dev giredan.
  • Ne ker ket, ne hîz dirî.
  • Ne ker li garane, ne pirsiyar li gavane.
  • Ne ker te ber bar, ne bar diçe ber kere.
  • Ne kere min e, ne gaye te ye.
  • Ne kifkifa nefsî, ne çip çipa dolabe.
  • Ne li mine, ne li teye.
  • Ne li we heke u ne li we qedqide.
  • Ne li xera te, ne li sere te.
  • Ne male min, ne cane min.
  • Ne male pir, ne gerdana stur, male pir zu ziyan dibe, gerdana stur zu zirav dibe.
  • Ne male, ne li teye.
  • Ne mere sermok, ne jina kenok.
  • Ne newala kur radizem, ne xewnen xirab dibînim.
  • Ne pîre bas kir li ser gunî runist, ne jî gunî bas kir pîre re çu.
  • Ne sora ber agira, ne rinda be çira.
  • Ne Tahir e, ne Zahir e, her yek gurekî har e.
  • Ne xema min e, ne dema min e, qirçe qirçe benîste min e.
  • Nediçu dawete, dema diçu digot: "Lot ha lot."
  • Neditya dît, xwe de rît.
  • Nefsa xwe kor kiriye.
  • Netika xwe dide netika wî/ we.
  • Netika xwe kiriye gile.
  • Newroz, xilas bu dew u doz, me dibît herî, nedibît toz.
  • Nexwas e, parî xwes e.
  • Nexwasa sekseke (çileke) danzdeh nan avet keleke.
  • Neynuk (nenuk) nemaye ku pe xwe bixwerîne.
  • Nezanî, rehet canî.
  • Nikare beje ez kafirim, an misliman.
  • Nikare bi kere, dibeze kurtan.
  • Nikaribun bi yen beredayî, çun yen giredayî.
  • Nimej e xewlekî dur direj e her kes nikare bibeje.
  • Nîne bixwe nan u jajî xwedî dike tole u tajî.
  • Nîsan e çipik (çilkek) bi kîsan e, li dere hemî kesan e.
  • Nîsan e, buka salan e.
  • Nîsika pîre, nadim birince mîre.
  • Nivista be tist te mele kust.
  • Nivista be tist, xwediye xwe kust.
  • Nivistek çekir ji qîze re, gu hat bi mîze re.
  • Niyeta dil, qeda serî.
  • Nizane mala dawete, dest daveje kevçî u diçe.
  • Noka genî çû bajêr, bû leblebî.
  • Nan û pîvaz û nexweşî çavreşî ye
  • Ne dixwim savarê ne diçim hawarê
  • Ne gayê min li garanê ye, ne galgala nanê gavên dikim
  • Nû hatin, kevin xelat in

P[biguhêre]

  • Pale qels e, hencet das e.
  • Par li me dida dara, îsal xwe nagire li ser çardara.
  • Para geroka, çu ber balisoka.
  • Pariye pirî, gewrî dirî.
  • Pariye xwe xwes kir, ruye xwe res kir.
  • Pars kir ber deriya, da xera miriya.
  • Parsa vî welatî nebe bila parsa welatekî din be.
  • Parsek e, bu sur u qetek e.
  • Pasî ji dest çuye. (Çu)
  • Patika hustiye xwe xwerand u çu.
  • Pel guhe xwe dike.
  • Pel mala cuna kiriye.
  • Pella ledixe, giliya je derdixe.
  • Pella li min nexe, pirsa ji min dernexe.
  • Pella tîne bîra diza.
  • Perda ber çave we/ wî tune.
  • Pesa min de runistiye, li ruye min da darda buye.
  • Pesiye diçim gezok e, pistre diçim tîzok e.
  • Pesiye diçim pel peniya min dike, pistre diçim pehna daveje min.
  • Pey miriya kesî xwe nekustiye, wey li cane çuyî.
  • Pey tire, min kezî kure.
  • Pez tune run difrose.
  • Piçuk li cihe xwe, mezin li cihe xwe.
  • Piçukaye diben hek, mezin dibe diben qaqe.
  • Pir gotin, ciger sotin.
  • Pir kire hindik xware.
  • Pira selawate weke derzî, salih li ser ra bezî, fasiqan çok le lerizî.
  • Pîra Same tevî ame.
  • Pîre bawer nedikir mer bike mer dike pel heystoka dike.
  • Pîre ji tendure çu ber kulfike got: "Xwede xerabike ez çiqas erd geriyam."
  • Pîre payîze çu ligate.
  • Pîre ter bu ji kîre, du re sewî hatin bîre.
  • Pîre tir kir adare gîsik filîtin bihare.
  • Pîre tir kiriye u pîre ne raziye (qaile).
  • Pîrî, hezar eybî.
  • Pist pe gireda ye.
  • Pista wî naye erde.
  • Pista xwe kutaye çiyaye bilind.
  • Pista xwe rast nake.
  • Pista xwe tu kesî de nake.
  • Pistî barane ga bi cil dike.
  • Pistî kurî, pir vedibirî.
  • Pito ye berane qor e, sîng vedaye xwedaye ber e.
  • Pîvaz pîvaz e, çi sor e çi sipî.
  • Piye xwe ji berika xwe zedetir direj dike.
  • Poste conega li ser pista ga ye, poste ga conega nikare bikisîne.
  • Poz le nake.
  • Poz lê naşewite.
  • Poz pê nake.
  • Poze xwe dixistiye.
  • Pozî wî/ we hat mizdan.
  • Pêlên mayî ji ên buhurtî bêtir in
  • Pezê nêr ji bo kêrê ye

Q[biguhêre]

  • Qaz bi meşa wardeke çu ket qalça we ji hev derket.
  • Qazî bi xwe çu pek neanî, muyek ji ruye xwe bi rekir.
  • Qaziye zarokan xwe xeniqand.
  • Qedire gule çi dizane, kelbes_ dive kere res.
  • Qelene mirtiba dide, qîza esîran dixwaze.
  • Qenc li me rast nayen, pîs li me danayen.
  • Qesem nave xwede ye.
  • Qet denge meqese li ser neketiye.
  • Qet deste xwe neso u tev ape xwe nan nexwe.
  • Qet nayne ser bare xwe.
  • Qet qusa xwe le naxe.
  • Qet xwîne ji xwe bernade.
  • Qey (ma) beq dixesandin?
  • Qijik nikulê xwe lêxwe, tistek pê ve nayê. (Qijik nikulê xwe lêxe piçikek gost dêv ve nayê)
  • Qirdê me kor, bextê me res.
  • Qirse xwe nadim li ser bende wî.
  • Qîz be tu zanî, jinebî be ez zanim, jina berdeyî be sere hespe min berde ez herim.
  • Qîza baş, pey bibe kaş.
  • Qîza wî ya keçel mir, got: "Wey li min gulî direje!"
  • Qîzan re neçin qize ter in, jinebiyan re neçin zef digerin, dayiken
  • dergusan re herin, zu vegerin.
  • Qîzanî çiqas xwes e, bukanî gula ges e, gava ku ket ber qehra malan, roja res e.
  • Qîze sor in, xorte kor in.
  • Qîzek nazand, gundek bezand.
  • Qîzike mer kir, kofiya xwe xwar kir.
  • Qolibe mesa ye, denge sesa ye.
  • Qun bu, qun jî çu.
  • Qun kutane hev.
  • Qun quna mirîske ye, hek heka qaze ye.
  • Quna tazî, tembure dixwazî.
  • Qune dixwazî, qalibek sabun jî ser da dixwazî.
  • Qurbana wî cîhîbim ku tirs le hebe.

R[biguhêre]

  • Radibe hut e, rudine kut e.
  • Rast u çepe wî/ we ne kifs e.
  • Rast, xilas.
  • Rasto bi rastiyo, xwaro dare sikestiyo.
  • Rasto dirusto, xwaro sikesto.
  • Rebiro, kur piro (biro).
  • Reç reça kere ye, fel fele Pere ye.
  • Res e res e, qawike jî.
  • Res e weke qîre, rast e weke tîre.
  • Rese tu li vir bisekine eze gewra bigerim; ku min gewr nedît tu dîsa resa minî.
  • Rewîtî xwes tist e, le çirte çirt li pist e.
  • Rih direj e, dil qirej e.
  • Rihe xwe diqusîne, du re eynike tîne.
  • Rim li tur hilnaye.
  • Rindeke gundeke.
  • Rindî rindî geroka li nava gundî.
  • Riske wî ji bune spî.
  • Riya mala mirine ye.
  • Ro bi ro, xwezil bi do.
  • Roj bune sal, zik bune çuwal.
  • Roj çu edî venagere.
  • Roj ewravî sev sayî: Sal xirab, jina ciwan mere kal: Mal xirab.
  • Roj ket aliye Merdîne dewara bajo kadîne; roj ket aliye Cizîre dewara bajo ber nîre.
  • Roj li cîhkî teng me (le) bu evar.
  • Roj li me çu ava.
  • Roj li min xerab çu (çuye) ava.
  • Roje heft xusuya dixeniqîne, bi sev qurquroneka derî ditirse.
  • Rojiya bin teyste girtiye.
  • Rojnîvro xewnerojkan dibîne.
  • Rovî ji barane bitirsiya ye ji xwe ra ewayek çebikira.
  • Rovî kirine sahe mirîskan gotiye: "Kene min te, aqile min nabire."
  • Rovî nediçu qule, hejek jî bi boçika xwe ve gireda.
  • Rovî re revî, re rovî revî.
  • Rovî ter e, tirî tirs e.
  • Rovî tu çima xwe dihejînî? Got: "Li min te u ji min te."
  • Roviye newala, bu xwediye mala.
  • Ru da , cîh da.
  • Ru daye, derkete ser serî.
  • Ru reso, parî xweso.
  • Ru u simbel buye tev hev.
  • Run dest de be ro dike (dirijîne)te.
  • Rune genî, li ser nane xwedî.
  • Ruto ha vî alî ave, ha wî alî ave.
  • Ruto, xeber puto.
  • Ruye res çi hewceyî teniye ye?
  • Ruye res u sipî we ji hev kifs bibe.
  • Ruye wî nagire.
  • Ruye wî qewîm e.
  • Ruye wî/we naese.
  • Ruye xwe daye bin piye xwe.
  • Ruye xwe je zivirand (guherand).
  • Ruye xwe res kirî ye.
  • Rê reya mirinê be jî, tu her li pêş be
  • Roja xweş ji sibehê de xweş e
  • Rovîkî berdayî ji şêrekî girêdayî çêtir e
  • Royê kiçik lê herikî ji avê mezin lê sekinî çêtir e

S[biguhêre]

  • Sa berî hev didin.
  • Sa riye, ga cuye.
  • Sal bi sal, xwezî li (sala) par.
  • Sal ew sal e le bihar ne ew bihar e.
  • Sal mij e, kodik tije.
  • Saq e, laq e.
  • Sar u serma ye, cilik bav u bira ye.
  • Saro baro bu.
  • Se kela_ bi kevirekî waldigerîne.
  • Se xatir tune, xwedî xatir heye.
  • Sebir mine rehman, ecele kare seytan.
  • Sebriyo, debriyo.
  • Sed çakuç u yek zindan.
  • Sed sal u saetek, saetek u sedsal got: "Rast e pistî du kur u keçeke."
  • Sehme ser da girtiye.
  • Seqa,_ li gorî heqa.
  • Ser berjerî, qun hevraz.
  • Ser da tasek ava sar vexwar.
  • Ser eyare wî agir dadan.
  • Ser guhe wî/ we pelixandin.
  • Ser sere xwe u heft bave xwe razî ye.
  • Ser serî de tasek ava sar retin.
  • Ser sofi ye dil kafir.
  • Ser ve Ellah, bin ve Neuzibillah.
  • Sere be es.
  • Sere ço bi gemar, bine ço bi gemar.
  • Sere kere zike zebes.
  • Sere ku neese çi hewceyî benda ye?
  • Sere lode girt.
  • Sere me sere xernediyan ji qirsika hatin. Çun zereguniyan.
  • Sere min bi ard dîtiye hew dizane qeras im.
  • Sere min bi zer e, beyjna min bi sehr e, dile min bi jehr e.
  • Sere min sere xernediyan e.
  • Sere min seh kiriye, derziya min jî li ber ra ye.
  • Sere wî ber da ma. (Sere wî ket ber.)
  • Sere wî bi ard ji as be, kes je bawer nake.
  • Sere xwe di ber xelke de diskene.
  • Sere xwe kiriye curnekî vala.
  • Sere xwe pe naesîne.
  • Sere xwe veke, deyl bexte xwe ke.
  • Sergoto ber barane, pexwaso ber garane.
  • Serhingî di bare kere daye.
  • Serî gir e, bar nebire.
  • Serî ji eqil diese.
  • Serî le giran buye.
  • Serî quç e, binî puç e.
  • Serî sahîtok, binî tije buhok.
  • Seriyo tu qurbana lingan bî.
  • Serpe petin, ser hev hatin.
  • Seva çe, para hirçe.
  • Sevek li dare ye, çave her kesî le ye, kes nizane qismete ke ye.
  • Seyda xwe nake ji herdu eyda.
  • Seye belek maqule sa ne.
  • Seye me ye, li ber dere xelke direye.
  • Seye soro gurî va ye.
  • Sibat hat u buhurtî, nav dile gîsikan bez girtî.
  • Sibate bang kir adare got: "Se rojan bide min bi deyn, eze gîsika ji tehta bînim xware."
  • Sibhan ji wî xaliqî dudo li hevdu aliqîn, yek kor, yek çav siliqî.
  • Sim sima kere ye, fel fele Pere ye.
  • Simbel li pisîkan va jî heye.
  • Simbel poseyî, mal mirtib.
  • Siwar ji me qeda ji Xwede.
  • Siwar siware Tirkan, qeda ji Xwede.
  • Siwaran siwar leqandin, xal kotiyan xwe bi qusa hespan xapandin.
  • Sofiye remezana mîna kere (li) garana.
  • Sole seytin çep dixe lingan.
  • Sond bixwe, serî naese.
  • Soro moro bu.
  • Soz yek e, nabe dudo.
  • Suk u ya suk, sok u bersok tev de ev e.
  • Sura xwe daye, bawerî pe anî ewî jî bi siwarî da ser xanî.
  • Suret paç e, ya ji dil naçe.
  • Serîkî birî nayê kirîn

Ş[biguhêre]

  • Şal hesîn e, tistek di mal de nîn e.
  • Şam dur e, ma mişar jî dûr e?
  • Şana hingivî ye, lê ne şirînkirî ye.
  • Şayî sayî gotî, sîn sîn gotî.
  • Şeb u şekir çûn Diyarbekir, şekir rûnişt dengê xwe nekir, şebê rabû pesne xwe kir.
  • Şebes bi denge xwe, hinar bi renge xwe.
  • şeh u mirak (eynik) eywelleh. Kar u şixul na welle.
  • şekir naxwim, pîvaz dixwim.
  • şeko peko, nave xwe li hevale xwe ko.
  • şer da xal u xwarzî, şorbe da ap u birazî.
  • şerbik nû ye, av şirîn e.
  • şerê man û nemanê (ye).
  • şev bu, şeva reş bû, miya qer bu, berxek li ber bu, li ser berxe çilkek xwîn bu gur ew tev de dî bu (dîti bu).
  • şev li pişt e, şixul ne tu tişt e.
  • şewqa wî daye newqa wî.
  • şêwra jinan, beriya bizinan.
  • şêx saf_ be u xilme av be u keçik u kurik aza bin pa eva nabe.
  • şeytan gotiye: "Ye ku li xwe biheyire ez di wî im.
  • şîn u şahî, hevalrewî.
  • şîre kera metî ye.
  • şîre min bila çê be, toye min bila pak be.
  • şîre ser e, di eyare berazan da ye (donxizan daye).
  • şîre zikmakî ji firnikan ra anî.
  • şivan u gavanan hore-hor e ewan watre dinya kore.
  • şox u seng e, bi nav u deng e.
  • şujina di çave xwe de nabîne, derziya çave xelke de dibîne.
  • şuna mera, mane kunde dera.
  • şur simbele nabire.
  • şure qetle li deste te, rehma Xwede li dile te.
  • şure tazî, xwîn dixwazî.
  • şustin vesustin reng u ru, xwarin vexwarin gendi gu.
  • şuxul bu dor, ocax bu kor.
  • şuxul ji min re bike, ji xwe re hîn be.
  • şuxule havîne zivistane dike.
  • şuxule kirî pîxem ledixe.
  • şêr şêr e, çi mê ye çi nêr e
  • şûşa dilan, wekê dişkê, cebar nabe

T[biguhêre]

  • Tajî jî dibeje: "Ya Ellah!" Kewrosk jî dibeje; "Ya Ellah!"
  • Takî je bikisînî we sed pîne je bikeve.
  • Talane meru ye, liva cehî ye.
  • Talasa gure ku qantir (hesruk) biha ye.
  • Talihe xelke res e, talihe min res u bes e.
  • Taliya tire, min kezî kure.
  • Tase gote legane: "Pîsa resa dev pene, lawike min bu tu dane."
  • Tasek dew, nanekî cehîn ne tistek e, ba li pista mere xerab keve.
  • Tastiya wî li ser pista keruske ye.
  • Tazî ji jina xwe re got: "Zirav birese."
  • Te çi xwar losî can be, te çi dît ji me ra beje.
  • Te got kew e, min got nikile we sor e.
  • Te got mirî tira nakin!
  • Te he ginikres nedîtine.
  • Te hela he maste ser bi sîr nexwariye.
  • Te kef kir, ez ketim belaye.
  • Te ku da ave, ha li çoke, ha li nave.
  • Te sere min xwar
  • Te sotin le naye gotin.
  • Te silk jî divet, kutilk jî divet.
  • Te sust ava bi gu, ez çi bikin qenciya bi du.
  • Tehte te le rî, barane sust.
  • Tekeve zike diya xwe xwe xilas nabe.
  • Temahkaro, gunehkaro.
  • Ter nedixwar nan u jajî, xwedî dikir tole u tajî.
  • Tev u tesiyan ra na welleh, qulopon re eywallah.
  • Tevir got dare: "Ez hatim te! Dare got: "Ez çi bikim destiye te ji min e.!"
  • Tevn birî esa serî firî.
  • Tevn hate dara, namîne li wara.
  • Tevn u tesî dile min desî, diçe ave çirtik dave.
  • Texte min gelek mixan hilnade.
  • Teyr difire bi refe xwe re.
  • Teyrek hebu teyra gistî li ser wî de zîrç dikir ewî jî li ser çeliken xwe de zîrç dikir.
  • Teza dibînin, kevna ji bîr dikin.
  • Teze diya mine çoka xwe dayne erde ji min ra birakî bîne.
  • Teze hatin, kevn xelat in.
  • Tî dibe ave tî tîne.
  • Tîr dikim dan diçe,rohn dikim nan diçe
  • Tif kirine beqe, beq li wan keniya u got: "Ruye min bi ava behre sil nabe, we ji tifa we sil be?"
  • Tifa li ser hevraz e.
  • Tilî peçiyen wî zer dibirin.
  • Timawo ji hevalan mawo.
  • Timaya çarixan kir gore qetand.
  • Timayî, re mayî.
  • Timî bere kevçî berve xwe dike.
  • Tir ji Qeyso re kir eyb.
  • Tir li hemama, derew li xerîbiye.
  • Tir li ku, das li ku!
  • Tîra ji mine, li mine.
  • Tira par havîne, îro hatiye sîne.
  • Tira pîre ya du çiqil deve mere be aqil.
  • Tirba daye xwes çekir le kelike we de rî.
  • Tirba nezda miriya kîjan e?
  • Tirba siwaran her kola ye.
  • Tirsa mirine ketiye dil.
  • Tiste nedîtî u nebînayî. (Tisten nemayî.)
  • Titî ku sar dibe, dibeje: "Eze xanîkî ji xwe re bigirim."
  • Tivinga deste te, tu tesiya diya te ye?
  • Toroqa wî dan ser nane wî.
  • Tote totavinge, li te sele min bejînge.
  • Tove xweziye çandin li sune, La hewla Wellah hesîn bu.
  • Tu benike sor u zerbuyayî, te bi dere hebana xwe ve buyayî.
  • Tu bi hirî ba, te li nav kerî ba.
  • Tu bi ve quse, naçî Muse.
  • Tu bi vî aqilî herî, tuye keweke hesîn ji xwe re bigirî.
  • Tu bibî gerdî, tu nebînî wî erdî.
  • Tu bidî zîtika nedî zîtika, te bidî heqe dîzika.
  • Tu bikî nekî Xwede bide te.
  • Tu çawa siware exteyî, te çawa nivîne xwe bazirgan ra hîstiye?
  • Tu çi bejî li bejna hespe min (heyren) te.
  • Tu çi zu buyî dîk, te çi zu bang da?
  • Tu çi zu buyî kundir, te çi zu sax veda?
  • Tu di bin kume mindayî.
  • Tu dibejî deve te mor kirine.
  • Tu dibejî ji deve gur derketiye.
  • Tu dibejî ji nexwasan ra çuye berfe.
  • Tu dibejî li ser diranekî çeriyaye. (çeriye)
  • Tu dibejî qey demana dare ji te dixwazin.
  • Tu dixwî, li min digivire.
  • Tu dizanî ke tuyî (tifî) deve wî/we kiriye.
  • Tu gistî ser hev de bikutî nabe sîr u pîvazeke.
  • Tu hatiyî agir bi deyn bibî?
  • Tu he rastî helikresan nehatiyî.
  • Tu ji bîhr bikî, Xwede ji bîhr neke.
  • Tu jî dizanî ro xerab li min çuye ava.
  • Tu ji sa ra çarixan bidiruyî we çarixen xwe bixwin.
  • Tu ji vir ve çuyî gizim, ji we ve hatî nizim.
  • Tu kere lexî, xwîn je naye.
  • Tu kîjan kevirî rakî (hilkî) ew ji bin derdikeve.
  • Tu li serî u sosina li desta u bazina Xwede ji hinekan distîne dide hinan.
  • Tu li Soro dixî, Moro ji xwe ditirse.
  • Tu me je re gotiye hespe te ker e?
  • Tu min bixwerîne, ez jî te dalesim.
  • Tu ne mala he he ye ku her roj be.
  • Tu nesekirînî, nan sela te napeje.
  • Tu poz bigirî, ruhe wî/ we ye bikise.
  • Tu qala ke bikî an li ber derî ye an ser xenî ye.
  • Tu tera xwe tirî digerî an, kustina nehtor digerî?
  • Tu tist naye ber çaven wî/ we.
  • Tu xwes mevan e, le ne tu mazuvan e.
  • Tuyî deve hev kirine.
  • Te daye avê, ha li çongê ha li navê

V[biguhêre]

  • Va dar, va birek
  • Va dil e, ne bilxur e.
  • Va ev ez, va ev jî kefene min.
  • Varik e, heke hesinî dike.
  • Ve ave guse guse, kes nabeje dewe min tirs e.
  • Vedikeve las e, radibe bas e.
  • Vî destî dide bi wî destî distîne.
  • Vî guhî dikeve, wî guhî re derdikeve.

W[biguhêre]

  • War ew war e, le bihar ne ew bihar e.
  • Warin dewe min biken, ez jî herim dewe mîr bikem, bila mîr kevnekiraseke bide min.
  • Way tirmixa kure kere!
  • We ev hevira hin gelek ave hilîne.
  • Wek agire bin kaye.
  • Wek ase av li ser birî.
  • Wek ava arane.
  • Wek ava bin kaye ye.
  • Wek benîst pe ve dizeliqe.
  • Wek berfa spî.
  • Wek berxa ber bizine.
  • Wek berxa ber du maka.
  • Wek berxa ber guran.
  • Wek bizina ku li ber ecele xwe bireve.
  • Wek buka barane.
  • Wek çeleka ji ber golika xwe newan bibe.
  • Wek çeleka pel golika xwe bike.
  • Wek çeleka pel pizdana xwe bike.
  • Wek dela li ser tula.
  • Wek dela tu tulen we jî ber bigirî.
  • Wek desmala ser destan diguhure.
  • Wek deva du cîhî de be serjekirine.
  • Wek deva ji palane xwe bixwe.
  • Wek dîke bewext bang bide.
  • Wek dîware li ser buze.
  • Wek Eceme ku li çav penere ter bikeve.
  • Wek etîmen çav heke sor ketî.
  • Wek eyare genî ku bihn je be (te).
  • Wek feleka xapxapok.
  • Wek fira kewe.
  • Wek garise li ser defe.
  • Wek gawiran xebatkar e.
  • Wek gura diberî dikin.
  • Wek gure dev bi xwîn.
  • Wek gure di keriya mîhe de.
  • Wek gure di keviya mîhe de.
  • Wek guze bi jimaran.
  • Wek hespe Sidhana_ pas ve diçe.
  • Wek hirça birîndar.
  • Wek hirça deve geliyan.
  • Wek hîva çardeh salî.
  • Wek kefa deste xwe dizane (zanim).
  • Wek kefa deve seye har.
  • Wek kefa sabune.
  • Wek kere guh sist.
  • Wek kere ku ber ve gur bizire.
  • Wek kesteke hale kevir de bigirî.
  • Wek kevçiye nesustî xwe daveje nav.
  • Wek kevire bine bîre.
  • Wek kewen tiving li ser teqyayî.
  • Wek kore keç bikeve dest.
  • Wek kore riya kaniye nas kirî.
  • Wek kusiye ku qalike xwe qayîl nebe.
  • Wek liva nîsike, ne ber e, ne pist e.
  • Wek mar e, ne cîh e, ne war e.
  • Wek mara pe veda.
  • Wek mara, bi axe didebire.
  • Wek mare di tur de.
  • Wek mare pî di zik de.
  • Wek melaye nexeritandî._
  • Wek melaye nexwendî.
  • Wek mesa ku bikeve nav lepe kora.
  • Wek mesa ku li ser gamese dayne.
  • Wek mirîska melisok.
  • Wek miske ku tekeve qula mare res.
  • Wek muye ji mast bikisînî.
  • Wek pele nav gu ketî.
  • Wek peza ji kerî qetyayî.
  • Wek peza li ser diranekî biçere.
  • Wek pisîka pelur di ser de hursiyayî.
  • Wek roviye ku bendî punda mirîska bikeve.
  • Wek sere vepincirî.
  • Wek seye xwe ber barane sil bike.
  • Wek terale Bexdaye.
  • Wek teyre di mij de berî kewan de.
  • Wek zerika heke.
  • Weke guza kor e.
  • Weke ku tu pifî çire bikî u vemirînî.
  • Weke muma helandî (helya ye).
  • Weke nane sele du ru ye.
  • Weke pisîkan e, li ser piste nakeve.
  • Wekî hirç ji mese, derket çi ner çi me.
  • Wel axirî, wel aqubet.
  • Wexta ciwan bu ew bu çelenge siwara, wexta ku kal bu, ma li dewsa wara.
  • Wexta heye mevanî, wexta tunebe golikvanî.
  • Wexta kara ru digerîne, wexta sivre kevçiyan tîne (digerîne).
  • Wexta ku ez ciwan bum, bi tîr u kewan bum; ku ez kal bum, bendeware nane şikeva bum.
  • Wexta nîçîra min te guye tajiya min te.
  • Wexte gîha bu, kes ne xuya bu, dema bu firîk, Hemo u Heso bun sirîk.
  • Wey le min çav bi susek xwe ve mizdayî.
  • Wey li qune, way li meska dosafe.
  • Wez weze Musa ye, fel fele Firewun (e).
  • Wî li min daye, ew digirî.
  • Wî tim dewe tirs vexwariye, çi haya wî ji dine heye?
  • Wisa direje ku tastiya ewran dibe (dixwe).
  • Wisa qirej e, mar je vedirese.
  • Wisa sar e, wek suka sehare.
  • Xwedê yar be, bela şûr dar be
  • Xwîn bi xwînê nayê şuştin, xwîn bi avê tête şuştin

X[biguhêre]

  • Xal Xidiro, hero li viro.
  • Xalan xwarzî rakirin, maman birazî winda kirin.
  • Xate wisa dibeje, hela ka Fate çi dibeje.
  • Xatiya Bihare, te gileya pener xware em tev derketin bihare.
  • Xelayî hatiye, tu camerî jî hilatiye?
  • Xeletî ji piçukan, efu kirin ji mezinan.
  • Xelk mal u dewlete çedike, ez u Androkoloze xwe tuj dikin.
  • Xelke gistî girtiye yare, bexte min rebenî tene buye hewar e.
  • Xelke ra gul e, ji min ra sil e.
  • Xelke re edet e, ji min re erbet e.
  • Xelke re masî giro, ji xwe re kusî giro.
  • Xelke re pirbejo ji min re ker u gejo.
  • Xelo, xellas!
  • Xema berfe ye ku debara kasiba tune.
  • Xema kor e, çira wesiya.
  • Xemla buka, buka çuka.
  • Xer ji xere derbas buye.
  • Xer u xwesî li te barî, kevir u kuçik li min barî.
  • Xera ku ji te te, bila ji Xwede be.
  • Xew nema li piçuka, abur nema li ruye buka.
  • Xew xwes e li çayire, ber zinaran, le wekî mar tune be.
  • Xewa pir giran, meriye pir nezan.
  • Xezale ji ber sikevlatoke, zozan li xwe heram kir.
  • Xistiye benîst, deve xwe de dicu.
  • Xofkeso, qeda peso.
  • Xort revîne kera, qîza gotin: "Ya me ma bi Xwede."
  • Xurte ne bi male xwe.
  • Xwe bi sîreke te didî, bi heft pîvazan nikarî je xilas bikî.
  • Xwe bidî tîzan nedî tîzan, te bidî heqe guzan.
  • Xwe çedike, xwe pak dike.
  • Xwe da rîti bu digot: "Min bi rews bison."
  • Xwe daye ber bere res.
  • Xwe di kara xwe de, ker di nav naxire de, tu dibejî: "Ha werin xwe, ha werin xwe!"
  • Xwe gir dikuje.
  • Xwe giran digire.
  • Xwe je re dagirtiye.
  • Xwe je re dike erd u xwelî.
  • Xwe ne ji dere dike, ne jî vange.
  • Xwe serîn dike.
  • Xwe vedigere.
  • Xwe weke baz e, le neçîra wî ji xelke ra ye.
  • Xwe winda kiriye.
  • Xwe zede dibîne.
  • Xwede beje kane, ez bejim hane.
  • Xwede bike, qule çi bike?
  • Xwede çiyan jî tene neke.
  • Xwede daye, mirde zaye.
  • Xwede dikare qir jî bike, pir jî bike.
  • Xwede diya meriya dide ser zereguniya, kere Same jî berdide ser.
  • Xwede felen mar dizane loma dest u pe kirine zik da.
  • Xwede gir bide te, neynuka jî ji te bistîne.
  • Xwede got: "Xwe bisitirîne ku ez stareke li ser te bikim."
  • Xwede gotiye: "Dewara xwe bi lingekî gireide, se lingan jî bispere min.
  • Xwede gotiye: "Ka te eyba xwe vesartiye ku tu eyba hevale xwe dibejî?"
  • Xwede gotiye: "Xwe ji ber diyare ketî bidin alî."
  • Xwede kor kiriye, pel agire sor kiriye.
  • Xwede ku da yekî, gere bizanibe bixwe.
  • Xwede ku mirov kor dike, mirov linge xwe li kodika xwe dixe.
  • Xwede mirov ji hespe peya neke, li kere siwar neke.
  • Xwede nede dijmine min.
  • Xwede nede serme.
  • Xwede wan (me, wî/ we) xwedî dike.
  • Xwedî kir bi deste xwe, kir emele sere xwe.
  • Xwediye fise bi xwe dihese.
  • Xwediye gost ji dizane gost heram e, xwediye pera jî zane pere qelp in.
  • Xwediye kela Potike, tu xwe baveje ser jinike, sibe rabe bike sîna ge,
  • çeleke u golike.
  • Xwediye mirîska, zîrç li enîske, were male bixwe zerhevrîska.
  • Xwediye sebre, mîre Misire.
  • Xwediye seve sev nexwariye.
  • Xwediye skure ew e.
  • Xwediye xanî deng nake, kirecî lev nake.
  • Xwelî li axe, çaxe piskul bu malxe.
  • Xwelî li wî serî, ewî ga da bi kerî.
  • Xwes xeber e, le min je ne bawer e.
  • Xwezî bi aqile pasîn.
  • Xwezî bi nave we ne di nav we.
  • Xwezî buka xelke xerîbama u min pesne mala bave xwe bida.
  • Xwezî mirin hebuya, kalbun u pîrbun tunebuya.
  • Xwezî sewiya, ne hewiya.
  • Xwezî virek bikira tirek ji pera bikira.
  • Xwezî xesu nebuna, buk bi dile xwe buna, qirç qirç benîste xwe bicuna.
  • Xwîn li ser de dikele.
  • Xwîn ser de hatiye.
  • Xwîn tijî çav(an) buye.
  • Xwîna xwe kiriye kevçî, raberî min dike.
  • Xwîne di ber neynukan de avet (avetiye).
  • Xwîne pe girtiye.

Y[biguhêre]

  • Ya dile min bila dile min de bimîne.
  • Ya ji min we da, ye min te da.
  • Ya ku hat bîra min, hat sere min.
  • Ya ku xwede dizane çi ji qulan veserim?
  • Ya mera lehatin.
  • Ya zare te ji min re, ya dile te ji te re.
  • Yan eshed, yan nan u to.
  • Yan mam, yan xal.
  • Yare diya min yekbana mine bi dendiken behîva xwedî bikira.
  • Yare ji yare serm kir, warres ma.
  • Yare ji yare serm kir, zare kurîn di pesa xwe de nedît.
  • Ye bastir Behdîn e, ew jî hîz e, diz e u derewîn e.
  • Ye bi ar ji xwe fedî kir, ye bear got, ji min ditirse.
  • Ye bi dew çu ba ye be dew alîkarî xwest.
  • Ye birçî çu ciwate, ye tazî neçu.
  • Ye der hat ye hundir gewirand (qewitand).
  • Ye derewîn vala hilda, ye rast tijî hilda.
  • Ye dewletî keremke mele, ye kesib bimîne dere male.
  • Ye direve jî gazî Xwede dike, ye dide pey jî gazî Xwede dike.
  • Ye jinan hatin ber ara (agira), ye meran çun ber dîwaran.
  • Ye ku heviya yare ma, heft salan be jin ma.
  • Ye ku min hilnade terkiya hespe xwe ez hilnadim terkiya seye xwe.
  • Ye ku xebitî, nexelitî.
  • Ye ku xwe pesinî, tir te de nesekinî.
  • Ye ku zane ji xwe zane ye nizane dibe qey baqe nisîkan e.
  • Ye leheng (qehreman, xurt) ewe ku hesin sor bu, rahele.
  • Ye li bin deng nake, ye ser qare qar e.
  • Ye ser sekiniye, ye binî nasekine.
  • Ye te çilul u milul, ye min Xwede u Resul.
  • Yek bi male xwe, yek bi cane xwe.
  • Yek dimire, yek dimîne.
  • Yek e, le pir bi dendik e.
  • Yek heft salan be kiras ma, je re kiras kirîn got: "Zu bidirun" u revî ket tendure.
  • Yek li xwe kire duda (duduya).
  • Yek merî, bi hezaran xiyal.
  • Yek sahide dehan e.
  • Yeke çav belek e, qijeleyî befeyde ye.
  • Yeke dilî, yeke zarî, bigire baveje nava narî (agirî).
  • Yekî aqil, yekî din, xwe dan muyekî neqetandin.
  • Yekî darek da yekî bi guliskeke
  • Yekî du gaye wî hebun, yek nediket hundir, yek jî ji hundir dernediket.
  • Yekî je distinî bi dehan je xelas nabî.
  • Yekî Qerazî, yekî Berazî, ji hevdu re bune xal u xwarzî.
  • Yekî ra jî ho, hezarî ra jî ho.
  • Yekî re gotin: "Tu bext dixwazî an text?" Got: "Bext ku hebe, texte bi xwe be."
  • Yekî re nifira dikî beje: "Xwede male te teke pere u pera jî di berika teke."
  • Yekta nebe, duta te ra nabe.
  • Yê ku bi jina xwe nikare ne tu mêr e
  • Yê ku ji jina xwe natirse ne tu mêr e
  • Yek heye, bi sedî; sed heye, ne bi yekî

Z[biguhêre]

  • Zad u ziwane tevli hev dike.
  • Zad zade miriyan e, gost goste sa ne. Got: "Xevzank bi xwe jî ji kîre filan e."
  • Zane dawet e, le nizane mala ke ye.
  • Zar doste pist hisk.
  • Zaroyen du pinda, weke riya here du gunda.
  • Zavaye me çi zava ye, qîra sîr e li me geriya ye.
  • Zavaye me çi zava ye, teniya don e li me geriya ye.
  • Zebes e, dendik res e, çiqas xwes e.
  • Zer da bi zer, kirkirk jor de daser.
  • Zik li piste ve girtî ye.
  • Zik ter dibe sturiye xwe li kendalan dide.
  • Zik ter e, çav birçî ye.
  • Zik ter e, mil ser e.
  • Zik ter e, xew je re xer e.
  • Zik u pist buye yek.
  • Zike wî sen e. (sen buye)
  • Zikekî ter e, deh zikan birçî ye.
  • Zilam ji pîreke, gaye cot ji çeleke.
  • Zilam li ser kar e, pîrek li bin dar e.
  • Zilam zilam e, pîrek pîrek e.
  • Zilamek hebu, dema nane wî hebu dewe wî tunebu, dema dew hebu nan tunebu; dema herdu jî hebun ew ne li mal bu.
  • Zîlike bihare, debara male.
  • Zilm zilma Xwede ye, ferman fermana axe ye.
  • Zilmkaro, dinya xwaro.
  • Ziman girtî, ser rehetî.
  • Ziman sor e, hereket kor e.
  • Zimane mara ber derxist.
  • Zimane sor e, pesî (pesiye) ne geli ye ne zihor e.
  • Zimane wî nebuya, qijikan we çaven wî derxistina.
  • Zimane xwe birî, cîhe xwe kirî.
  • Zimano leq-leq, seriyo teq req.
  • Zivir zivir, dîsa li vir.
  • Zivistan hat birka_ feqîran teqiya.
  • Zor nagîheje kere, palan dikute.
  • Zor zane zer zane deve tivinga mor zane.
  • Zotike we/ wî ji sere hefte heft bave we/ wî zedetir e.
  • Zu bajo, hur bajo, dur bajo, ga meesîne.
  • Zêr di zikaka de winda nabe
  • Zikê bixwe savarê divê here hawarê
  • Zêr zane, zor zane
  • Zêr zane, zor zane, devê tivinga mor zane."

Hin gotinên pêşîyan ji Kurdên anatolya navîn[biguhêre]

(*) Ev gotinên mezinan ji aliyê Sebiha Özgür, M. Ş. Dağ, Temeli Bayrak
  • Xelk dewî xwe yî tirş ji meriya naefşîne
  • Devî sist derdan kêm nake, devî sistî guhan rehat nihêle.
  • Derdî dil ne kişandin/Dîl sarî ro tarî.
  • Di pêş terî gez dike di du tare pîn dike.
  • Du parsek li derîyêkî nabin.
  • Dengî dolê ji dûrva xweş te.
  • Devî tirş zerarê li xwe dike.
  • Dilî hişt wîjdan teda nabe.
  • Dayîk tim lawe nînê/Alik tim lawkan nînê.
  • Dînek kevirekî tevê bîrê çil paqil nikare biderxîne.
  • Dostî çê serî dide sirê nade.
  • Dest bi tenî ruy merîyan reş dike.
  • Di xetir nê birîn /darê gir sîyê xwe fere dibe.
  • Dostî çê li royê reş aşkare dibe.
  • Di kesî megere, ma kes ti te negere.
  • Dest deste dişo, dest jî ruyen dişo.
  • Dijmimî darê ji darêyê.
  • Devî xwe ji hev meke cavên xwe javke.
  • Dostî çê,merîyan li rê nehîle.
  • Davî sist hawê nagre.
  • Dayîkê got: Kane-kaçike go-hane-
  • Dorê malê pak bigire/dilî germ yar xweş dike.
  • Dizan ji dizan dizî erd û ezman larizî.
  • Ê ku serî xwe girê nadî,serî hember rind girê dide.
  • Esil xirab nabe,hîngiv gênî nabe.
  • Eslî pak naslî pak.
  • Ewladî bi xêr milk naxwaze.
  • Eşq merîyen kor dike.
  • Ew jinek nine,canikeke.
  • Agir kirkin germîe pirr kin.
  • Ewled dara guzêyê,torîn hundirê guzêyê.
  • Ewrî reş di gurmije.
  • Êzing nabe text.
  • Êşe dilan ê xirabe.
  • Ê ku zu radiba malê xwe bi bereket diba.
  • Bi vî devî bi vê qunê.
  • Herê diziya bizinê.
  • Westî ya kir vêsîya xwar.
  • Sêvî ya rokê têr xwar heft cara mala barkir.
  • Kara li şunê bizinê li mexelê.
  • Beran bi duw yê xwe naeşe.
  • Serê şikeştî di bin kumê xweda.
  • Çavê li derî ya xweli bi seri ya.
  • Kurmi darê yî ji darê.
  • Bihata mîvanekî bi xêr vê ra bixwinî têre têr.
  • Xizana bi halê xwe bizanîya riza bixwarina.
  • Xizanî nezane
  • Hespî çê qamci yê di xwe nagîne.
  • Bîr bi dewla tiji navin.
  • Devî sîwer mêske hespê nalke.
  • Te ku ra girî te ku ra bihecî.
  • Xalan xelkin apan milkin.
  • Relê bukê vi bukêra.
  • Nanekê bixwe bi qinat bizewice ji dereke bi kok û bi binat.
  • Ji hespê dêhat li kerê nihişt.
  • Bang kirina xwe bi ga kî şora xwe bi perakî.
  • Serê xwaş balgiha nagre.
  • Dîna ne gunê xwedane gunê.
  • Xelk dewî xwe yî tirş ji meriya naefşîne.
  • Pezî bê şivan gurê bixwe.
  • Pela mîne bîrê diza.
  • Hevalî qirikê yî nûkil bi gûyê.
  • Heşe tuneyî ê bi meriya ga û golika biçêrînin.
  • Dizê dizî xwe nas bike.
  • Gur yarî xwe navê.
  • Mar bile xwelîyê bi qinat dixwe.
  • Ma dîna şorek bi ber nekeve kûra kêçek bi dest nekeve.
  • Li şunê hespa ker nêna girêdayin.
  • Ker û hesp li cem hev girêdan ê ji hev û du tir û fisa bêvisin.
  • Bukê zar û ziman tune xwasi yê dîn û îman tune.
  • Kirasên orispîya si û sê ne a yêkî li xwekke 32 ya li hevalake.
  • Dîna bi heft top ber binexmîne perekî xwe yê tim pas be.
  • Silavê pêde li merheba yê dameweste.
  • Xîşni ya mêr dî ji ya weris revî.
  • Destî vesîyê, li ser zikê birçî.
  • Kinç şîva hatin, perispanga vegerandin.
  • Hespî çê, li ber xwedana ye.
  • Bîr bi çotê tijî nabin.
  • Serê xwe şuştê, henîye xwe helmaştê.
  • Îşkira xwe, şîrîna xelkê.
  • Zêr wenda kir, di pê morî ket.
  • Ralê bûkê, bi bûkêre.
  • Kor bi nefs be, yeka tenê bes e.
  • Kundirî pîs, dendikên xwe pir in.
  • Dil hay ji derlingê neye.
  • Gerî, dirî.
  • Dew birê mast e.
  • Ji ruyan heynan, li simbêlan kirin
  • Badika hesinî, xwe bi xwe pesinî
  • Xizan halê xwe bizanî, riz a bixware.
  • Akil pirr sermîyan e, ne karê her merîya ne.
  • Berî xwangê berve bira, berî birê berve kevira.
  • Bi vestîyayî kir, bi vesîyayî xar.
  • Bikê bi kîzê, li ber cennetê bilîzê.
  • Bu xerman e, ne bu derman e.
  • Buka paş perdê, kes nizane nasîbê kê.
  • Bukê li ser hespê kes nizanê nasîbê kê.
  • Bûye marê nîv kuştî.
  • Çavên li deriya, xulî bi seriya.
  • Çî neçê para keçê.
  • Cumê xeyî cuyê li henîya xwe xistiyê.
  • Demika gûla, yeka sosina.
  • Destê desta bişon, destê çexbin rûya bişon.
  • Dev tuneyî
  • Di gunda de mer neman, ji dîkara dibên Abdurahman.
  • Dilî xwangê bi xwangê bişewtiya çelkê sê(sav) ne davite ber.
  • Diza ji diza dizî, erd ezman lêrizî.
  • Dizî biharê peyîzî li xenê.
  • Ecer hatin, kevin xelat in.
  • Erev bi erev ra gotîye magî qûn reşo.
  • Gewenda têr xwar, yê li dolê xin.
  • Heştira le pê girêde.
  • Heyî yî kanî ye, tûne yî genî ye.
  • Ji qara kete bin bara.
  • Ji şorê nabêre rev gerek.
  • Kerê şiv li gu.
  • Kes ji arê xwaş narive.
  • Kês nasibî kesî naxe.
  • Kevir li sêr kevir name.
  • Kevirî xwê yî giran e.
  • Kutte bi ta ketiye.
  • Malî dine li dine bime.
  • Mar ji punge heznakê, punga li ber poz birûzê.
  • Memir e memir e hefa tê, mirî şunda kêfa tê.
  • Mî bi nigen xwe, bizin bi nigen xwe.
  • Milê gu dixwe terawîya nake.
  • Mîna marî di tur da ye.
  • Mîna maye(hevîrtirş) mirdesî.
  • Mirîşkê hek kiriye, qûna dîk dişê.
  • Miriyê pir şuşti yê tira bikin.
  • Mîya çê li mexel ê.
  • Navî bajarî dur, xweş e.
  • Ne bi malî pir ne bi gerdanî sor.
  • Nifirê hêrin êzmana, şiva verin xudana.
  • Palî yê çê berdane cê.
  • Paşîye şewereşê tim hîverunê.
  • Pê baranê ga cil dikê.
  • Quzî avê li rîya avê bişke.
  • Ro terin, qêda-bela narin.
  • Sal car nabin yek.
  • Sere xwe wekê li bextê xwe mêzke.
  • Serê xweyî şuştîye henayî xwe helmaştîye.
  • Serra xirxalo bin ra korpolo.
  • Sevîya rokê xerdîye, 7 cara mal barkiriye.
  • Teka çalê, rizkî salê.
  • Şil kir zîya bike.
  • Şîri da bigrê hetta pîri.
  • Şorê xeraw ya xudiya ye.
  • Tu devî ma bûkêy, ez jî yî malê exê.
  • Vestîya kir, vesîya xar.
  • Virin, li mala ma jî pir in.
  • Xalan xelk in apan milk in.
  • Xelk çû raketine Mest(Mistefa) hatê runiştinê
  • Xêlk nenika meriya ye.
  • Xizana halî xwe bizaniya riza bixarina.
  • Xudanê sebrê bîye mîrê misirê.
  • Ap pismam e, xal xwarzê ye.
  • Aşda di heri, dingenim di kuti.
  • Aqil, dijmin e, ne zanîne ye.
  • Aqilbend tim mezini ye.
  • Aqil kemî rê li ber meriyan wenda dike.
  • Aqil bi peran nêkirîn.
  • Aqil bi kovike ne kirin seri.
  • Agir şunê ku ketiyê dişewtîne.
  • Agirî sor bextê ronî ye.
  • Aşê xwari êrd diheri.
  • Ava ruyan revîye.
  • Ardê xwe bêjinkir, bejinga xwe bi darda kir.
  • Aqil sivikî bar giranî ye.
  • Av li êr ne kirin.
  • Ardê xwe bit kepaka xwe rit.
  • Anê, ewna çuyînê tuye teri, tu çima kun bi xwe ra dibi.
  • Alko malê bi teva ye.
  • Agirê bi duyî aşkere ye.
  • Arê ardêyê, ava him dayik e, him bav e.
  • Agiri sor kesî naşewtîne.
  • Ardî malê mede ber bê.
  • Ava zêlal jina delal.
  • Av xwînê dişo, xwîn xwînê naşo.
  • Ap li birêz, xal li xwarzê xwey dike.
  • Ar ekî sor e.
  • Ar î dorê xwe roni dike.
  • Areki ku sor e, pak û şîr e.
  • Birnê giran derdê seran.
  • Berê di pêsîrê xwe ra bigire.
  • Bextî meriyanî di destî xwe da ye.
  • Birinê kêrê çê dibe ê zimên çê nabe!
  • Bayî jêrî lê xistiye.
  • Berxî çê li ber kozê aşkere dibe.
  • Ba şunê te li her derê hebe.
  • Bûkê zarî û ziman tune, xwesiyê dîn û îman tune.
  • Berf li çîyê bari.
  • Berx î ku bi beran be, li ber kozê belî dibe.
  • Bê heval, bi rê nekevin.
  • Berxî nêr bo kêrê ye.
  • Bayî jêr lê têxe
  • Bizinê ji mîyê ra got; min ewa te dît.
  • Bûyê bijêrka ser sêlê.
  • Bi testekî du kar ne kirin.
  • Berve gur ne zirin.
  • Berî baranê ba ye, berî mirinê ta ye.
  • Barî giran para kera ne.
  • Bi zikî birçî nê lîstin.
  • Bi kevîrî sivik herkes xwe dimalêşe
  • Bi çirtkê li derî xelkê mêxe!
  • Ba şîrî xirab nekeve para kesî!
  • Bermal xwedana malê ye!
  • Beranî stewr li xwe nîne.
  • Berjêrî tuke rune, berjur tuke simêl in.
  • Bûye çoyê dest dînan.
  • Bi benî dijmin ne daketin bîrê.
  • Bi navranê xwe pît be!
  • Berike kune zikî bîrçî ye.
  • Berî malê cîran hilgire.
  • Bi çavên birçî zik têr nabe.
  • Birayî min î mezin li pêyê min xist
  • Birayê min î biçûk li pî min xist.
  • Ba merî bê text be, lê ma bêbext nebe!
  • Bextî reş meriyan ber nade.
  • Buxtan teniya bin tevê ye.
  • Bi guviştinê şîr nê der.
  • Bûkê bi bext xwedan text e.
  • Bê himi tunebûn e.
  • Bivirî te hênî di goncda ye.
  • Bê aqilî kurîya gîrê mezin e.
  • Bizinê kulek tim ê çilek e.
  • Bi beçîyek pirtan nê bûyîn mêr.
  • Cîran berî birê ye
  • Cîranî çê ji birê pêşvatir e
  • Comardî bi dayînê dibe
  • Cîran derîyê malê ye
  • Cîranî mixtacî xwê yê cîrêne
  • Çilek tu zeman têr nabe
  • Cîranê xweş şênîya wara ne
  • Canik û camêr, jin û mer
  • Can nê şunê, mal tê şunê
  • Cimatê dînan nabe
  • Cîranî xîrab merîan xwedan tişt dike
  • Camerî karê her kesî nîne
  • Cîran cîranê xwe nas dike
  • Çi kirîye li deran, ew tê ber nigan
  • Cîger nê teslîm kirin pisikê
  • Çalî kun pîne nagirê
  • Cilê ku li ser rûnîştî kêr meke
  • Çav têr nebû, zik têr nabe
  • Camêr e, şêrê şêra ne
  • Çerme sane çerme seane
  • Dilî fere şewq û çira
  • Malê bi ga bi golik nabe
  • Mala xwe kire zêr
  • Pîşta xwe da sêr
  • Çîva ber gana
  • Bikute bikute xwe danena
  • Dîna, nasbike li şîna
  • Devî me yî ceribandî
  • Ji mastî xelkê xwaştir e
  • Bi benî xelkê xwe bermede bîrê
  • Heta ku dew newe şîr
  • Tirk navin eşîr
  • Î ku dew kayî ê qunê ji bake
  • Ji qara kete bin bara
  • Sewê xatira kete tirba gawira
  • Kerê Alîka dagerîne qalika
  • Berxê çê li ber kozê belî ye
  • Karkirê xwe me, şîrinê xelkê me
  • Kerra bi gu meke
  • Bûka li ser haspê, kes nizane qismeta kê
  • Genim kkete çala nare mala
  • Dengê kûra nare kerra
  • Ga mir kêrê lê pir bivin
  • Kevirî di şuna xwe da giran e
  • Navî giran e mezelî wêran e
  • Lawikê malê çû eskerê hat ku kerê berê
  • Bi çukê mala kuçîkê malane
  • Ez ne biçukê bira bim, ma kuçîkê heft kerîya bim
  • Fêda çavekî bi çavekî tune
  • Sêvê rind para herçê ye
  • Qirfê li te bi berf bin
  • Jinikê mêra nênikê mêran e
  • Mirinê kêr hat ê berve gur bizire
  • Zikê têr hale yê birçî neyê
  • Zikê ku pîzav xwarî yê bişewite
  • Mêrkî li hespî xelkê ye timî peya ye
  • Nanê bi nanê ye
  • Piştê bizinê xurî a nanî şivên bixwe
  • Pezê ku jî kerîya veqetî gurê bixwe
  • Devî ku xwarî yê fedî bike.
  • Keçel bi pereyê xwe helawê dixwe
  • Eraban ku karê xwe nebûn ê hêştira qetran kin
  • Golikî pîs ê li xwedana vegere
  • Şorê bi dizikî yê li malê dolê yê
  • Kuçikî bi zorê bişînî pêz xêre nabe
  • Di serê xwe bibire di berê xwe nabire
  • Bi mêr be ji xwe rindtir bi cîran be ji xwe çêtîr
  • Berê xwangê berva bira berê bira berve gura
  • Bi vî devî bi vê qunê, herê diziya bizinê
  • Westîya kir vêsîya xwar
  • Sêwîya rokê têr xwar, heft cara mala barkir
  • Kara li şunê bizinê mexelê
  • Beran bi duw yê xwe naêşe
  • Serê şikeştî di bin kumê xwe da
  • Çavê li derîya, Xwelî bi serîya
  • Kurmî darê yî ji darê
  • Bihata mîvanekî bi xêr, vê ra bixwinî têre têr
  • Xizana bi halê xwe bizana, riza bixwarina
  • Xizanî nezane
  • Hespî çê qamçîyê di xwe nagîne
  • Bîr bi dewla tiji navin
  • Devî siwêr mêske hespê nalke
  • Te ku ra girî te ku ra bihecî
  • Xalan xelk in, apan milk in
  • Relê bukê vi bukê ra
  • Nanekê bixwe bi qînat, bizewice ji dereke bi kok û bi binat
  • Ji hespê dêhat li kerê nihişt
  • Bang kirina xwe bi gakî, şora xwe bi perakî
  • Serê xwaş balgiha nagre
  • Dîna ne gunê xwedane xwe gunê

Hin gotinên pêşîyan ji Kurdên anatolya navîn Herêm: Xelikan (Dondurma)[biguhêre]

  • Qantir çiqes bi biha be, tim dûle Kera ne
  • Çune Konyê ketina qata, serî xwe ratidine mîna Tota
  • me mêjandin bipêsîra, dane dest êsîra
  • Dil hay ji Derning ne ye
  • Bizina gurî, ber dêwir tiqurrî
  • Qilic qeytan, zirt meydan
  • Bûke Ziman tune, Xwasîye îman tune
  • xwedanê sabre bûye Mîre Misrê
  • Dev Qaric e (orak), Zik Sarînc e
  • şorê mîna tire Bizina ye
  • Çend sala çû seferê, hat tim Kerê berê
  • Çi tune, kum tune
  • Kavir lîstin Mipîra, seri hekandin
  • ser serî keçelo, hata wextê Zerdela
  • Kel kelekî biqelmusk e
  • Erewa kû işe xwe newûn e tapane Hiştira qetrankin
  • dev Hakîm e, mal kuling e
  • Pîra bavêne bîro
  • mala Diza, quça Gûza
  • Mûjê riş in, ê di berîye axa da ne
  • Keça bi Dîna, biçerîne
  • Gur yarî xwe navê
  • Mişke erdê bikole, biserxwe ke
  • helûnê Mişkî kur, ê berê kola ye
  • Gîhaye rabe liser tûpî xwe birize
  • berê xwunga berve Brayê, berî Brayî berve Çîya ye
  • heft Bave çe, tim şîrî De
  • Ba li Darê nexe Dar naleqe
  • Rûvî di qula xwe helnehat, Herçek di boça xwe girêda
  • ma şorek ber Dîna nekeve
  • berf jî ê gewr e, kûçkê pêde gûdikin
  • barî Kera gran nebe, ker perê nare
  • Royî swada nede te, î îkûndû çi tîna xwe hebe